7^ D. Prima/. Comm, in ^pocalyp.
quod oblatum fuerac, aucrfos Ifraeiitiae plebis animos
Deo reconcilians acquinuit. Nee fniftra hie ipfius quo-
que pluuicefantamexiftiinomentionem, nifivt de præçe-
denttbus expedemus fiitaris reddendà fit operibus, veri-
tatem, aliis yidélicet rèfiduis tribus aiuiis ôt fex menfibus,
petfccurionè Antichrïfti océifo Elia ^ ra fla n te , tanqüam
medio hebdomadis hoftiam dicitlàcrificiumque deficere,
quod in Ecclefia nunc folenniter immolatur, Antiehrifti
fcilicct tune fieukia præualente. Iplb dënique-prædicante,
in Chriftum Iudæi font credituri. quo incrépante, ab ido-
lolatria quondam meruere ebnuerti. lain nunc quæri po-
tcftjVtrum ad tempus trium annorum fexq-, menfîum prç-
dicatio Eliçjhorum reforredio debèàt coaptari,an ad refi-
duos tres annos perfecutionisAntichrifti, propter quod
præmific : Et corpora eorum non finet poni in fepulchris,
ôc inhabitantes terram, gaudebunt luper eos. & estera
quæ aut præoccupata narrantur, cumfuturatanquam preterita
conferibuntur: aut ideo forfitan ambigue conte-
xuntur,quia & in dimidia hebdomada prædicatïonis, &
indiraidia hebdomada perfeeutionis taies foturi non dee-
runt. Et in ilia hora fadas eft magnas terramotus,&décima pars
ciuitatis cecidit, & occtfa funt à terramotu numéro feptem
j milita hominum. In terræmotu perfecutionem aut recapitu-
landpfignificat,autcariusillisyifis,quiiam mortui puta-
bantur, exaggeratam fui fie denunciat,f H o ra enim eft o-
mne tempus. & denarius riume,ru$ perfédus eft Sdèptena1
riu§.,Quod fi pon eflèt, à parte totam intelligendum erat.
Dicit enim ciuitatera in parte icjliéet malorum interiflè
collapfum, itavt etiam üliintelligantur, de quibuslegi-
mus Exnobisexierunt, fed non fperuntex iipbis. Nam fi
fuilfent ex nobis, permanfifiènt vtiqué nobifeum. Düo
quippefimt ædificia, vnumiupra petraip, alteriim luper
arenam,hoc ditit cecidiflè. Erreliqui/w/iiMorew funtmift?&
dedenmt claritatem Deo caliÔc terra». Iftifontfoprapetram
ædificati,qtii aliis terræmotu,id eft,piècptiône cadentibus
de ftabilitate iuiteda,Deum epnfemonë clarificah\Finka
recapitulatione,quam præcermiiîb feptimo angcloingel-
ferat,repetit ordiriem » dicens : V.afecundumabïit, &ecçe va
tertium venit cito. D ixe ra t e q js\co iife d b praçliô locuftà-
rum,væ vnumabiiflè,&altëra dicit duo venire, neftatim
tertium delcribere putaretur, quoniam recapitulandum
erat. Nunc finitajgia recàpitulaçfone,vac inquit, fecundum
abiitjnpn mcapkttlationis, ièd equôruin : quibusdefaip:
ris, v*ç non reddiderat, Væergo fecundum abijt. cquorum
eft,quod fequitur tertium væ, Et feptitnus angélus, in quo finis.
nine videriir duos fines fecilfè,vnum récapitulationis.^
alterum ordinis.Dicit enim finem in refiirredione tertî*
um,&indicitalterum, quipugnæ debebatur,dicens: Va
fecundumabijt. & ecceva tertium venieteito. EtJèptimus angelus
tubaceeinit. &fa£ta funt in calo voces magna, dicentes*¥a-
ftum ejtregnumDei nojlri & Chrijli eiusy& regnabitinfecula
feçulçrum. £t vigmtiquatüor feniores qui in conJpettuDei fedent
in fedibus fuis, ceciderunt in facies fuas , & adorauerunt Deum.
diennes: Grattas agimus tibi domine Deus omnipvtens. qui es &■
fuifti, quod poteftatem tu am magnam accepifti.®nafli.
Et gentes grata funt, &aduenit ira tua. & tempus mortuorum
iudicare & reddere mercedeni feruis prophétie., & timentibtu
nomen tuum puf dis &.magnis. atqueextirminandi eos qui terrain
corruperunt.D e fenio.ribus ïans fuerît fùperquç præ-
miifum,quid intplligi debeat. Initiumautem nunçmemo-
rauit, & finemdifpeniationis Chrifti.nam dicendo, reg-
nafti.& gçntes ira ts funt, primqr^; €brifti demonftrat
aduentnm. Quod vero lèqüïtur, Vepit ira tua & tempus
mortuorum, vel fiçut alia translatif) habe t, ^ quomorr
tuis iudicetur fecundus aduentus oftenditur, quando
& mercedem iàn&i & prophets tmt^ntesque nomen
ejyus recipiunt pufilli & magni,perfeâ:i ôc paruuli. quia
imperfeâum meum^cpakvyidef un i oculi t ui, Si in libro
tuoomnes icribentur.Et ne fibi impunitatem maü pro-
mitterent, fiibiedt. Atqué exterminandi eos qui tetram
corruperunt ficut piàlmus d ic it:, Vultus autem Domini
iu p e r raden te s mala. Ecce, inquit, væ tertium venit in vor
ceïcptimi angeli. & cum ceciniilèt, non nifiecclefiam dixit
laudantem Dominum 5c gratiasagentem. vnde intelli-
gitnus bonorüm remunerationem non efle fine væ malorum.
Indë ùilàlmns : Cum exarlerit,inquit,ifi breui irâeius,
vtiqueiùper malos*, beati omnes qui conjfidunt in eo. Sic
&nune ipià ecclçfia^îicit,1renit|râ tua & tèmpus mortuti- '
rum dare ièruis tiusTOercedçm ôàfchoé eft vænouiifimum.
Recapitulata fane Domini hafiuitace cotporea^eadem aliter
ac latius di&urus infinuat. Ef apertum eïl fétnplum Deiin
calo, id eft eedefia. Tcmplum Dei, Chrift i corpus intelligi
oteft. Vnde idem Dominus.-Soluice, inquit, tempi um
oc , & in tribus diebus refufeitabo illud. A Eter hic fiib
multiplia fignificationum yarietate certa poteft iritelli-
gentia yeftigari, vtynaquxque res ïu x proprietati aprius
reddita,iucidius poflit agnolci. Gpm enim arcaplerunque
fignificet etclefiàm, hic in templo arçam tëftamentiali-’
quid altius intelligeddum admonuiri dicendo etiam in
cælo, feçretum nos aliquidpenetrare perfuadet, vt ifte fit
intellcdus : templum eccleua: area teftamenti rpyfterium
incarnationis Chrifti,qui ad mortém illius arcæ & tabulas
intra le teftamenti gerebat, qui legem non foluerevéne- j
rat,lcd adimplete.Qüptquût enim promiifiortós Dëifunt,
ait Apoftolu^i' in ille eft. Et vnam aiiréam Jiabentem
mahila ; quia Ipirituale pabulum intra corpusKâpientiæ
fulgore decorum gerit intelle&um aliis prærogandura.
Panis enim Dei eft, qui de cælo delcedit & dat vitam mun-
do. Et virgam Aaton,eo quod inteihërata virgine. fîngula-
ritër nouo ortu^progenitus, iritra te â o tium c^nis in-
ftargimygdalæ, omnes thelàurbs lâp ien tia^ fd en ïiæ penes
le h a bere narratur âb feonditos. Hicplalmps ; Exurge,
inquit,Domine in requiçm tiiam, tu & area làiuftificatio-
nistuæ. 8c cætera quæ eidem'Coucinunt Ipnfui. Sic enim
promittit Deus per Ieremiam aboleri arcam teftamenti de
cordibus hominum, illam vtique Hæbræorum» & Ieru-
làlerd'iideft, ecclefîam vocari thronum Domini, dicens:
Cum^nùitiplicati fiierifiS & creueritis luperterram, d id t
Dominu#nort dicënriam,arca teftamenti Domihi,neque„
afeendet fuper cor, In illis dieb'üs & in tempbreillo voca-
bunt Ierulàlem throiiuna ^Domini, ôç congregabuntur
ad earn omnes gefttes in nbinine Domini. Et fada funtfulr
gura & voces ;&tonitrüa &terramoti{s érgrando magna. Ful-
gura,virtute® quibusfiio.s Chriftus D pminusfedtfulge-
're difcipulos^¥oces &tonitrua, prièdicatkmes, quibus
, tânqUam nubbs apoftoli populis intohàbant. Térraemotas
ftrepitus, coricitatus populorum, qui perlècutione&ae-
l^entis ecclefiæ læpiu s ingerebanr. Grando femper le plus
frangendo fludibus illißbocct/eq u e vaftando cbtnminu-
it.Sic etiam læuagéntilium muhitudoi quæfidem Chtifti
perlèquebatur, ipfiim poftéâfedândo, Fadta eft numéro
vél parua vel nulla.Hçc dixerat fàdta &in delcriptioneprç-
dicationis feptem angelommab ipfi) aduentu Domini, ôc
generaliter ab origine in finem. deiijde per partes^quem-
admbdum fada lint ,,ita & nunc vt templum Dei in cælo
apertkm fit&pugnæfecutæ dicens:
Signum magnum vifiirn in calo. Q u o d nunc quôque vide-
tur in ecclefia.ideft fàpientiæ Dei humanam naturam fen-
^ to fpiritü pperante coniiingi,&e^vträqi vnum eundemqi
Chriftum mediatorem Dei'& hominum fieri,prçdfesri vël
credi,iplodicente;Soluite templum hoc,; é d n tribusdie-
bus refiifcitaboillud. & euangelifta,Ipfe àutem dicebap de
templo corporis fill. Midier arniâa fole,&lunafubpedibuseius.
Frequenter didum eft, genus in.multas dîuidi ipecies,qui
vnum fiinr.ôamqpod eft cælumjhoc eft templum in cælo,
hoc mulier amidafole , Ôc luna fiib pedibus- eius.id eft,
ecclefia Chrifto induta,propter çiusdiledipnem mutabi-
lia cunda calcantém, Neque enim his mûtabilibüs ra-
pitur , quæ ftabilieohærens bonq véraciterdicit : Mihi
autèmadiungi Deo bpnum eft. Hincîllæ vocesfimr, quas,
de ecclefia Iegii1nu9 : Spedola ficut fol, perfedaficut luna. ;
&riterum, Sicut luna perféda in æternura & teftis in cælo
fidelis. Pcregrinantem fane ecclefiam dicit;. Aliter, poft
fiumanam Çhrifti natiuitatem vidimus multas^fiære-
ticorum eafdémque fellàs ptoferri fententias. D e hoc
namque templb aliud Vafentius, aliud Bardezanes,
aliud Appolfinaris, aliud Nëftorius, aliudputices,aliud
Tirpptfieus Hilarus hærefiarchcs, p to u t libuit menriti, '
JixC r^ :. yt ranquam yferitas de terra pria fit & pugnæ
jfecutæflihtI v t vnde orthodoxi & fideles acquirunt præ-
E
V fa U .
Ig b a n .i.
F
M a tth .
x .C o r .i.
Hebr.ÿ i.
J ohan. 6 .
Co lo J f.u
le rem . j .
G
C A P . iz>
lo h a n .i*
Ib id em .
H
w f im
Cano, ft
Pfaiù,
mmm
A
' Lhet t.'
f f a i o .
W.+.
Ep h ef.4 .
Gmtf. 5.
c
' G a la t.\. ■
G ih tf.x .
IP h ilip .} .
IC o lo jj.y .
D
Matth. L
Pfahöi.
M a r c .i6 ,
Lue. io.
\Xftsm. lit
Liber
{ilium,*iride rnalède C|mftiincafnatiohefentieh-j
tes.incütrantdamriatibhis xtethai ïupplicium. Hjife de ip-
^föaSihieóiïè didüm ihéuahgëiió tneminimus';;Eccepo-
fifusëfthicifi iruinam &M refurrëdtpüem multorumin
l(racl,& in- fighüna cüi cöntra£ncëtüJ^,^* |n capiteeius cohnd
flcllartim duodecim. id éft j écclefi® d u ^ e h a rio apoftolbtiitii
nümero primördiadicit fundata» mpx ëeclelufe, decorari.
iHufoplaimüs dicit yPbfiiifti in tap ite èius«coronamdéld-
pidè précidfo;8f etatpr^gnans
baf j'n'^vallfe plfkafciöriis gemebünda &qüös pattiirit, parit:
ödtSm geriitöS fkrtüriré don defiriiEHinc ApoftoluscFifid-,
li mei firiqüit, qüós iteruni parturio. Donee Chriftus for-
metur ih vóbisfiEr vifum ejl aliüd ftgdum in cdlo&ècce dracö
rüfusmdgiiut>ciiïétims videlicet &fieuusi habehs capitdfep-
tem & corrtua decent. & fiiper capita ëius diademdta feptem.
Capita feptem rëges luht feptem, cjornua verb regrta i dé
quibus fiio|lbco érit|plenius didfmandom.&cdüdaeius trd-
hebat tertiam partem Jlellarum cali, l&deiecit aas in tenant.
Cauda , próphe t? irtiqüi fimr -, pér qubs fiiam ihiinicus
neqüitiam impiet.Hiiiéllaias diêit:Prbpheta<iocèns itidn,
daciüift ,ip fe d t cauda. Q u i èöriim dodrinis in h e re n t,
in terrain pnëapitari dicuntur. Tertiani pbrrb parterü,
ftellanim cfeli j illiid methorat órarie cbrpUs. i^ioi'urrii
fiüeih angelis quosneéaêlö feciini pari ruinafdëtraxir,
fiuè HótóifiibUs quos fedmut. Scëllas aiitëni, quos de
I Bortisiliabbius rëprobós facit. Eidrdcó ftetit in cpnfpëdii
mtktds.qüepdrtturaeratvtcümpè^erijfettnatutii emscomè?
di(fet.Idcfi^ihfidiatbr diabolus noufi hominem quifecdm
düm Deum creatus eft,&inquo repouamur fpiritü mentis
irtoftrae iuftftia & fiindkate veritatis in ecclefia molitur
bccidere, cfim in vnoquoque fideliümeiusexorrumcap-
| fiofè nkitiir bpérirë vel pyöfedum extinguëre. Hop^tiaiii
in vniim hxreticum contigillè meminimüs, qui lxtali
; fomnokütia iuurti natum vfe[ue dd mortem legiturpra»-
foeafTe, in qub natinkas vitö ^ in qua ambülaréilibemur,
neqüri propheticè figuratur; In conlpèdu autemmulie-
fisietilfe didtat,quohiamilla, inquiry obferuabit capbt,
tu um , & fdinfidiabéris ëaicanep eins. Ët peperitmafculum,
qUirefturuserdt ómnesgeniesin vWgdfèned. Idep ïöafculumi
qü o d Virili fexui boüerimus tanquam, fupefipfi, iuté
dëberi vidöriam. A e d e hic eapiit e c c l c f i^ hriftusiri fin-
giilis membris dickür nafci, qui cognofckik. pririëipari*
Ipfe enim autbr & cönfiimmator éft fidei , in quöfacië-
iiiüs virtiitetti. In virga ferrea, id eft, iii inflexibilriuftitia.
Reget,iribbiiis:confringefi inmalis.Quodetiameiusec-
clefi® canquam corpori CoaptatUr & capifi. Ömnes ënim
(in q u it ) 4 f iÜ 4 Chrifto Icfu baptizati eftis, Chriftiiki
iiiduiftis j Eruiit Diib in catnb vna. Q uod in Chrifto
inteliigendum dicit ApoftoIus & in ecclefia. raptus éftfiltqg ,
eiusdd Deum ér adthrónüni eijts. Lie ét ia mpkë Cfirrftp p p -
cefterifciquipëra^diïpèiifetiöfië afeëiiaitad patrëni,ëon- j
gruit tarnen dccorpbrUdiricfiintillfe voces ApoftoliiQjii!
nbsrëfiiicitauit, &cbrifedere fécit iri cxleftibus;&, Con-
üerfatibriöftraincxliséft. &r, Sicönfiirrexiftis curti C h r^
fto i qüxfijrfumfiint qüaerite, vbi Ghriftiis ëft indextérft
Dëi fedcms. Q k b d fi ètiam de CHfcifti perfona foecialfter
^feiis accip.ëtéièiècêpto cruciatu>qu.eiil in partU d. ^fariam
n o ii èftéredëndu habiü(tè,quam nommus iiuMum ihcön-
cëptü pèccatüriilïbidinis contraxifle, re d ë pocéstaèceta
coaptarc, fi riï'fi diaconisinfidias, perfeeütiönesqüasab-
ipfisincuriabulis abHeféde Chriftus peFtulitj&deinceps
vfquë ad hipttehi criicis fiibkè volüib cogriofeami^,
qui cuiri m órteni eius inhians appettlfet i ëkis. tefiitré-
dioriem frufttatusj ad tHroiltinl 'Dfei, id e f ti ad dëxté-
ram'patrfe iaptkih itigéniiË d* mulieji fugitin folitudinem$
vbt habet locum prxparacum d Deoi vieani ïllicalatDMitf
mille ducentisfexaginta. Solitudinemponit hiiiiis vitxpëre-
grihariönerti , in qua fingiilari fpë béatx remuijerationls .
ytpaiïbr fifigdUtis vïuit ecclefia, quaë arege lub pötcfta^
‘tóm^éëcpiéi,iéahandi fiipra feröêntes d£ -ftbrpfoiies, &
'fopet bfotiém vlrtuterri iniinici ïdtri draeónis füfiï kam
ëfiam popültislftaélpèr efèmutn dudiis,ignitöS fèipën-
te^èiieivifii' pótdit luperaré. Ömniaenihinxc j iliquit A-
p oftolus i in figürh^pftri Fada luik. & ficut illos man ha
vifibiÜ j'fic'üüiic écclefiam pdlcit pahe cxleftii Pfxpara-
^ t p ... .. g g g
tum autem loqum*habet,,dé quo próphéta dicit:'In lb" (
co qiiem difpofuit: quodque eiina lie'c oculus vidit, hëc
abris aüdiuk, nee in cor hbmini's afeeiidit. quia cor
hominis illlic debet afcehdere, hümani fermonis pace
m atüa cornpellenie, locum dilpofitunidc locum jpræpar
la tum p’otuit vterque pbfe 'rré , cum antea præmitreret,
dicens : Beams vir cuius éft lufeeptio ëiùs abs te Domine.
afeenfiqheS in cordé ëius dilpoluit in conüalle ploratio-
hisj in lotüin quem düp’qïdit. idem namque & refugij
locus eft perégrinis j & fércdiönis çibus eîurientibqs
feruis, qui merles promittituwrëgriaturis. Hæc ëf^p quæ
paraurt Deus, Apoftólo dicence, diligemibus le.-iiobis,
inquit, reuplaüitDeUs per Ipirttumluum, qubynbreiief ;
lance, hæcprpfunda etiambeatus lohànnës potuitpene- ;
tra ré jfto làne dienimnumerp qui tres anfips 8dèx menfes
fa ciunt, omnia Çhtilbanitatjs tempora étiani hoc
lö.cofignifiçàtîexquö Chriftiprædicatio coepit,&ylquè
in fi|iem frudificans creftit. Et acéidit pralium in calo
Michael <3% aiigëlià eiüs, vtpügharent cumdrdcone $cc. Noii
hic puçandumeft âhgelosDeifh cælo aiilus füiïlèt inïpûg-
hâre,quùm nec lob hicpbllèt, nifiDéo permitrëht^,ten-
tare. Sed cajlurh hic ecclefiarii manifeftiusdëciàrauit, vbi
contra Ipiritahùm nequitias ab ynoqiioquë fideuiim iugi-
tër dimicâtür. ' . Hinc Apoftolus : Non ëft hobis ëollpda-
tib aduërfus caniem ôc làtiguincmin fed^^ aduerlqS, p rin -■
Pipes de poteftatejs , dcadUerfiis muridi rëdofes tehebra-|
rdm haruijnÿideo autem hic Michaelem bum ahgefis luis
contra diabolum c o n ^ g é ré . dficlt i'-quja ^fod^iduin vb-?
lüncatëm prb nëregfmante ecclefia brandp Ôc adiutorip
miniftràndo re d ë ùitëlligkur pro ea cônfligëre; N onne
fimtbmnes, inquit ApoftbluS , tadmmiftratores-ft)iritus,
raidi iii mmiftériumprbptèrebs qui hærëdkatëm çâpiutitî
làlutis æternæ ? Nam & nomen ipfius Michael,adiiitorium
Dei interprétatum ^iicitur. & congrue hpéeibpus ^ccia-^
liter dëputatùr. Ipfum enim ôc Daniel in héuftumà pfeiîu-
ra ih adiutôriumdixit ëccleiîîë elfe venturijm. In tempbrë,
inqiiiti illo confiirget Michaèl princèps magniis i quiftat
pro filiis Föpuli tui; & Veniet remplis quale n o n fuit ab eo.
qub gentéS elle ccepefunr i vlquë ad tempüs illud; Et ih
tempbirë illp làlüabitur pppliius tiius-, omhis quiiçiüen-
tii-s merit fetiptiis in librpîQijpcl vérpangëUëiusclIèdi-
cuntur* eo hibdpcutiôms généré vfiis efti quo lëgimus;
Quoniamangeli eonlm i^ c^|is femper ÿidept fa aeni pà-
fcrismeiqujîn ëælis <éft,èoitimiciliter^ qubrumCihes elfe
in Chriftum credendo coeperiinti ficut &hicangeliëius:
j qtiià vrio prîëfîdence rege m uherari, &'yno Ipiritti cré-
dnntur viuifiçanceÉeatificari. Et dràco pd&naba£tyângeli
eius neqiie vahierunt , Heque locui eorumamjnlùsincalb tnueti-
tus eft. Diabblus & angeli éius intelligéndifiiiit, quiei na^-
tura&VQluntaîe fimiles fiinti led'Ôc liomâieS»^qui eorimi
laqùeisirretiti,talium fdérmt f e i^ b r e s . Nam pr(fqùalkai:
tibus vbluntatum ôc dediabplp didum çft : Malus bomo ;
hoc feefo & de Iuda, Diabolus eft. Bipartito quip|ib com
pote diaboltis in fiiîs traditur. vidiis aiitehia,b ëji dicitiir
exgçlli,qui ptoft- rènunciationëm ëiiis,fidë ÇhriftipercËp^ !
t a , ërrdres eius Vltta non repepint, fed ih ëis Chantais pët- j
feuerat de.ëorde puro &confeientia bôna& n d e h o n n - !
d a , fi.ue /l'?andp ab omni malörikh cômtniiriphfe iai»
feparata ecclel^,& futi^abeatitüdme glprificata, diabolo
&angeliseiüs nullus neqiie lëdijfcehdi màloS,heqiicpfo-
bartdi bonds locus amplivls pribuetur. Vnde piàlmus ip-
fum n o ta n t,, dick:,Tranfiui ,Ôc ecté nbn ë rat. ôc quæfîüi
eunf, & non eft ihiientus locus eius. Etmifliis èfi ille draco,
ferpen? magnus & aittiquus, qlti d i^ h ir diabblus0r fathahasi .
qtiifeducit vhiiietûjrà orbem rërrarum j miftSs p i » terrain,]
& angèli eius cum eo mifii funt in terrâm. Hfe ffrrenalàpi-
ëntes dantur mfcèiligi , in qüibüs ilia fentfntia præualente
diabolus coghbfeitiit habitare; Terrain corhedes oiniii-
biis diebus, Vitæ tuæ f Ab ljjiritalibüs enim excïufuS,
fiii^ mèritis aptos tefterips muàdiff hóe ëft dë çælopr^-
.eipitari ôc in tertahi mitti; Et dudm yôcm tytdgnam in calo
dicenteth : Nünèfdftd eft falus &ürtits, & regnum Dei no-
ftri i & pote fias Chrijlieius. Euidëntfer oftëhditur.j in
quo nos cælo intelligjre ifta conuëraat. Th ecclefia
hattiquc fàdaftl nodimils Vidpria Chrifti lalutem, pér
qiiain
f t ,
i.Cor.iO:,
f.fcor.j.
Pfrl.% j.
i .C o r .i . I
fôMf. 1
F
Ep h ef.6 . I
h e b r . i. i
Dan.iii
JP i
Matth, ièi
Matth, ih
lohan.ii t
i.ltrm.ii
H I
Gtnef.y ,