Dialog, il?
Martin us
{veftium
honore
terrensiu-
ni en ta c*-
ditur.,
Siftitur
niumcn
tisiheda.
Dialog, c.s-
Apud C arduin
refuf-
394
Stat puer incolumis, remanet, neque pallor in ore,
Miratur famulum dominus flupet & domus omnis,
Currerefèruitio,quem crederetire fepulehrp. 1
1 Hinc pius an rifles loca fingula more requirens,
Hifpidus occurrit rhedç fifcalis amiôlu.
Q u o iumenta,fàcri dum pallia pendüla cernunt,
Fçruida fubdü&um rapuere per inuiacurruim.
Demiffis aurigarotis, & miles habènis,
Martinum flâgris, & fuftibus vreet iniqûis,
Sed de cædë viri pecudis daturymotriftis;
Ipfe tamen patiëns, iaculorûm grandinè prefïus,
Atque flagellaritum dum debachatur érinnys,
Vulnera miliarefèrt manibus, neçab o re fufurros. ‘
Hinc grauius cruciat cædente ignobilisita. '
Hicqüiadumtolérât,fè irricîeriputat^Itey, . :>
Et magisifte furit, dumfuftinetillelibenter, ^
Intèréaad rhedam redeunt graffontequ^refi.
Dum fitîàtvindi&a famemlimphatil' siræ,
Mulas ire mouënt quapüblicus aduocatagger,
Voce premunt &fufle dolant,ficeràntque flagello.
Sed neque compulÉe-rapiunt mga, lora quadrigæ;
Fixa m in en t, nèc feflà mouentyelutærea figna,
Ceu liquefi&anouo fe glutine terra ligaflèt;
Aputré vt credas animalia puluere nexa
Agnoüere viri fe numinîs ar te teneri,
Accurrunt celeres, inquirunt nomen eunris,
Martinum inueniunt a fè Crudeliter a&um,
Confuiè nentes rubicante pudpre reclini,
Ante pedesfànéfci flérnuntur, & orëprecantur,
Vtveniamêrrôritribuat,finatireligatos. j
Quos tarnen anteficerpræcÜxerateflèretentps,
Rem probat, vlcus amat, veriiam dat, abire pérorât,
Quos virtiis vinxit, pietasmollitarefoluit,
Ore pependit iter, verba arólant, verba relaxant,
Et iuga,fræàa,rotas,mutas, auriga recepit.
Carnotus hinc etiam dum prætereundaveriiret,
Ethnica per campôs paiïîm obuià turba fluebat,
Excita amore fieri,licet hoc non crederet ipfi,
Àdfpeculare nouum concurrens vndiquè vifum,
Cumriecdùm hisChrifti radiaret honore character,
Nec fiera verbigenæ fluçret fiiper ynda tonantis.
At Marrinus ouans, Domino référante profunda,
S en fi t ad elfe locum quo fertile lurgeret aruum,
Incipit alloquiis ferapetftora cultor avare,
Ore facer nitido dumofi noualia purgans, >
Profcindénsiterans bis terque quaterquç refulcàns,
Paulatim ad frudtus fiupidos animaueratagros;
Hinc rudibus populis Chrifti noua femina iadlat,
Senfîbus humanis la&antia germina furgun t,
Leniter & rigidis coalefcunt gram ina folds.
Quid faceret fàn&us turbis coeunribus amplis,
Mefïè in tam multa venions oper-arius vnus,
Excolit, includit, fèrit, infèrit, alligat,ambit,
Interea mulier defun&o pendilla nato,
Brachia diftendëns offert arite ora cadauer,
Funeris increpitans mifèro fcracantica planélum,
Dum dolor adlachrymas trahit hæc,vixexplicat ore,
Fords amice Dei toto venerabilis orbe,
Quem fèmper lamenta mouentpietate propi nqua,
Ardens quid cupiam, corpus tibi nuncietalgèns,
Ecce obiit mifèræ mihi films vbqre raptus,
In quo mater er$ri; nec fpes neque refUdt hæres;
Occubuit genitusjceciditdomus: & mihi*fru6tus,
Nulla remanlerunt vteri folatia duri,
Nec fupereft quod dulce vocem, quo feflàreclinem,
Vbere quod recreem, totus périt ordo parentis.
Q u i relias preçor,affer opemmedicamine verbi,
Redde genus, née fit rhatris mihi nomen inane;
Ni fbboles redeat, fecum mea funera ducat.
Adiuuat hanc populus damans, lacer, annuevotis,
In cu h â is vôx vna tonat mifèrereprecanti.
Tune pi us antiftes genibus pro fu fus in aruis,
Sternitur anteoculos, Domini pro plèbe fàtagens.
Vt méreretur ouem, per qtiato grexplurimus eflèt,
Annmt omriipotens fàmulo dans oilmen honorum.
Mox bonus ore, preces orator mifît in aurçs.
Ordine depofito, poftquamfeotatio complet,
Erigiturfènior, fimulinfàns viuificatur,
Porrigiturque fuæ populo fubtefte mamillæ. .
Fit fragor, 8c populi noua peófcpre votavolutant.
Mirîntes hominem læte mutaflè vigorem,
Et qui in morte manet, morti fuaiura tulifîe,
Inde cateruatim Chriftum D ominumque, Deumque,
Confefïi exornat fieri felege beatos, ’<
Fit fubito in campôs populus cathecumenus omnis«
Non templaexfpe&at, nec clauflra dicata fàcelli,
Ecclefiæque typum campus generofior explet,
Quodque folet tedis, pratis adhibettuapertis,
Vnica mors pueri fie vitæ parturitagmen,
Dumque vn us terræ re^iit, plebs aflra recepit;
Sub duce Martino foelix exercitus hic ëft.
Dum regerctprinceps data iura Valentinianu s, ,
Romuleis opibus mundo famulante fuperbus,
Tum p ia cauflà fàcrum ad comi tatum compulit ire,
Quempiapræiënfitfepofci talia Cæfàr,
Quænollet præflare, viro iubet arce repelli,
E t vëtàt à foribus p enet r are palatia iuflum
Inffcatad hæcvxor, cui tuncerat Arriusautor,
Sed fàcér vrvidit tali fè fraude repelli
Hinc aulaexdufùs, redit arma domeftiça lumens,
Çontegitur fètis, refpergitur atque fàuillis»
Ordine miles agens,remouetpotumque cibumque,
N q â e dieque vacans orandi iugiter vfu.
Septimus ergo dies àderat, quo fànétus amore,
Fortia caflra mouens; his defudabat in armis.
AngelusuÛSftens iubet ire palatiaiuftum,
FrecusinauxilioMartinuspergitadarcem, m
Limine nullus obeft; ad principis oraperintrat;
Q u i fàndum infpici en s, quo d adeflè t, fr enduit ore;
Atque allante pio, folio neque fiirgitab alto;
Regalemfèllam mox ignibus ardor oberrat.
E t vaga flarama natat, qua molle fèdile cerufcat,
Vndique fufàfurens.fèdculpæCaefàris vltrix^
Çëruicis duræ foluens ardore rigorem,
Inde flagella coquunt, hinc regem incendia casdunt;
Vapulat, & rapidis flammis augufla poteftas;
Hinc celerexiliit ràpiens fè Cæfàr&ardens,
Martini genua ampleëlens, pedibufque volutans,
Sicque fuperbum hominem fè agnofeere poena coegit,
Vilia régna probanS,& celfà cacuminä curuans,
lippe riale caput fan âi ad vefligia fubdens.
Nec fpeflarepreces patitur reuerentia iufli,
Præflititante rumens quam fùpplex danda rogaflèt ;
Regia rite parans conuiuia fiepe beato,
Obtulit inde fauens obeunti munera princeps;
Paupertate potens fed repulit omnia fanólus,
Donaque defpiçiéns, meruit plus principe ab ipfô,
Tantum maiushabens, quantum minusambitauarus,
„Omnia fiint foli,qui nulla requirit habendi.
Hinc quoque Romuelam regeret cum Maximus arcem,
Vir capiens apicem per publica geflatriumphis:
Saepius hic fànôt um per celfà palatia duxit,
Hoe toto fermone loquens de luce futura:
Q uifithqnoriuflis, laus,gloria,palma,corona,
Ne c regina pedes ceflàt lacnrymofarigare,
Siemens membra folo, fùfpendens gaudia voto:
Inde precatur ouans conuiuia vt ipfàpararët,
Obtinet hoebonitas quod non valet al ta poteftas,
Ipfa manu fèUam pofuit menfàmqu e parauit,
Dans manibus lymphas, rurfùs regina miniflrat
Læta modefta fuis palmis quas coxeràt efeas.
Q u o refidente fàcro, ftetit ilia immobile planta:
jPercula fùbducens, & pocula porrigit ipfa,
Vna miniftra viro fuffecit ad bmniafbli,
Coenula finit u r, fed adhuç regina fàtagit,
Fragmina, reliquias, cruftas, & frufta recondens, ,
Omnia præponens hæcimperiabilis efeis,
Hoc Martinus agit, q u o cläufös carcere laxe t,
Exilio duûos laribufquereducatauitis,
Sed tibi, fànële pàter, minus efl Âugufta quod explet, -
B.Martinuj
impofitio-
ne manus
\ conftituit
cathechu-
menos in
|c2pis, quod
alias in Ec-
clefia fieri
Dialog, u.
Valentiniaislmp.
' Martino
alTûrgere
cogitut
flammis è
fella pulfus.
Valentinianimunera
telpait.
Dialog«.
Maxim! v-
xorfamula-
r Marti*
Hoc
bùht vefti-
gia S.Mar
buetatfana
u energU"
riumà lep<
r« petfequê
“o defiftüt.
*I>eftiola.
'Hoemagis.obfêquio créait regina peraflck.
, Eft locus in Tiironum fine,& confine Biturgum,
Ineola qu’emvicumVocitauit Glaudio magunî, v
Manfio forte fuit Martino prætereunti,
Ecclefia? Domini qua fècretaria pollent:
Virgineiique chpris fàuôlo abfcedente requimnt,
Q u o ftetit,aut fèditjiacuit,genua atque refiexit, ' ;
LambuntcuntSla fimul vel adofculafingiiladucunt,
Diuifère fùi venerandaflramina leëli,
Atquè levies paleas virtutis pondéré penfànt,
Quamtetigitftipulamfinâtis.nonibatinanis. ^
Deniquepoft fragilis corifre|it fbrtiaculmiis.
Nam grauiter quèndam rabies inuafërathoflis,
Et truwulentusage ns eriqris fpiricûsiiet,.
Dum rapiendp rotat vefàno cardine prædàm^
Hunefufpenfa viri collo feftuca fugîvuit,
ImmanèmqiTe hoflem paléaris arifia remouit-.
Til^ia feuge ferax laruamiaculata,lâgiccat, ^
Et ftipula exilis,quan dura phalàrica fixit;
Nec fie vliius ferri expàuilïèt aa im e n , _
Spicuîahec tantum timüiflet miflà per areurh,
Lubfica perhïigeto^vcnientia tela volatil,
Parthica fèu timidum fi transfodilTet arundo......
Pkgavc viçino grauius laceraflètab idlii,
Stramina/ïc metuit trepidans adamantimîs hoflis, ■
Acvelut ex flipulis çoqueret (è flamma camini |
Vit ftetitiiicolumiSjfugienievolucLÎterymbra,
D'efèrit &prædam lupus ingens & leo feendeus, u
JndereueitentiTreuirorum ex-vrbe beato,
Obuiaforce daturmedioferabucculacampo; : - •
Quamdsemôn dôrfoincumbensagitabatanhelo, .
Pendulus aerio quatiens auriga flagellp,
Peftifer arte noua curfii boue nempeverendo,
Cornigeri pecudispropulfor muliotriflis,
Exagitatur iners,refideùs per tergabubtflcus;
Hicybimillimodas animal) s àdegerat iras,
Ibatvbiqueferu'ifuribundaiuuenca m iniftro, >
SuEtortore graui per curua,per inuia curfàns,-
Acce ffit prop.rius.fimého furiatile Cornu,
Elataque manu pecudem confiftere mandat;,
Quæ ftetit affixo minus improbabuccula grefîii; v
Quem fàçer i nftantem mox vidit;cômminus, inquir,
Perge ferox,fuge feue,redi male,cede cruente,
Innocuam pecudem defifle agirare nociue;
Tuncanimjlisenim linquitferabellua tergum;
Et recipitproprium mitiffimabucculafènfum» -
Sternitur ante pedes ûn«fti,veneranter adorans;
Flexit & ipfà gemi,quæ non habèt intelleâtiim,
Centra naturâm difeernens gefta beati;
Obfèquiumque dédit,meriti quæ nefeithonorem,
Inde magis humilis,quia libera colla gerebat.
Ante ligatatumensjàpeftefolutareclinis;
Quæ fîct ore frement,cecidit poll vincula fupplex ,
Et line voce fauet armo iaftata priore.
Tumfàderantiftes pecudem præcepit abire;
Moxque gregem repetit paftoris vo e reuindla
Id gëftum efl illo fub tempore, quando beati
Per media.* flammas nec fimbria fènfèiat* ignis,
De minimis etiara referantur maxima rerum.
Tempore nam quodam dum vicos ambiilat almus,
Obuia venandi ftudio volât agmën equor u m,
Nare fàgaçé cartunij fit præda,reperta frütetis;
Tranfiliunt campôs équités & voce fèquuntur:
Intendant leporem fugitiunm agi tare moloffi,
Saltibus excuffi,làttlatu& dente minaci, |
Diffufi excurrunt çeléres inam^rerapinæ,
Alterinalteriusmifcçnt vefligiàfàltus, -
îftè fèquax tacitüs,petit Hic çlamoribus auras;
Hic fcùtice in vacuo delufüs odore rotatur,
Motibus arboreis fàltu fîifpenditur alter, .
Captu ex vniu.s cunéloriim frendet hiatus; |
Sæpe fiiper leporem morfii deceptus inani,
Vnguibus inieâeis dum prædà volubilis.exiç
Ac fe.turba premlî fie 1 ubrica * beflola fivgit,,
No,n erat inrèrea quo çalle lepufculus iret, _ ;
Mons,vallis, petra,fy lua frutpx defecerat omnis,
Per pàtulos cainppSjfugienti tegmitie nudo,
Poplité dëfeâ:p,pede laflo,nare recliua,.
Totus ab ore canis per fingula murmura pendens,
Senfit adeflè lameri Martini figna beati,
Flexit iter. trepidus hirfùtas fraudeper herbas,
Auribus accliuis, vagu§,exagitàtus,anhelus,
Corruit ante pedes titübans lepns,âduena,fupplèx,
Si nofi voce poteftjflatu p'ro voce precatur ;
Sicferaparua iacet Martini tegmine.tuta,
Ètrccubatdulcrdefenfàfiibarboris vnibra ;
Tunc facer ex foliro mifèratus inore falubri,
Imperat vt catulicellent.ab eurite,fugace,
At facçrille cànum inox ferrho cücufritin au res;
Torpefcurithabiles verbo figente Lycifcæ,
Greffibiisiiiftabilespendences faltibusipfis, •
Et rediere canes quafi per vefligia cricri;
Efliigitincolumis per aperta lçpufculusarua,
Et cane fe pofito tutus teric alla viator; ..
Hic fugit.ille redit,nullus périt,ecce fàlutem,
Sic quoque beftiolis pacem fàcer intulit ipfis;
Debilitafque carium fcufta efl pietatis imago,
Qui potlus vetito didicerunt parcere morfu;
Et quia defuerant homines,'vbi mira fàceffit,
Nil de laiide périt,miraculabeflia lènfit.
Quantaet'am fànéli fermonis gratia fulfit, •
Q u i cum nuper oüemvidiflét vellere tonfàm,
Hæc Euangelii diçens mandata peregit :
Narnque duas tunicas geftans,vnam obtulit infons :
Etnudata fuo de regminë texitegentem.
Infpiciens itidem famSkns per cura fijbulcum,
Nudum pellicea tantum fub vefte t-reméntem ,
Ecce Adam quondam p aradifi fède repulfusi
Exul ab Elyfio,pafcit gregisora fuilli :
Depofitö veteris Adam Carnalis ami<ftu,
Adam nempe noui nos induere inftar oportet.
Hinciterum cerhens vernantia p ratabeatUs t
Pars paftus,parsfoftuserat,pars floteus aggen
Sed ftie cpnfofïlis,boue paftüs,flore comatus,
Comparac'ergo tribus fàndlus tria nomiha rébus:
TurpisadulteriifpeCieseftfoflà careôiis :
Herbaque coniugii retinôt detonfà figuram ;
EilparVirginibüsviolisquævernatimago, ■’
Herbis Luxurians.foeno apta,&flore decora*
Digna De,o,gémmis grata,& radiantior oftro*
Miles autem monachum'profeflus fingula liquens^
Goniuge curapropria çuperet quia dégere vicam,
Mutauit meliorë via tranfcurrere mëtam,
lu re * fàcerdotis monitor hoc ordine difeens,
Belligeratori valeat ne foemina iungi,
Sola aciem melius componit mafculavirtus*
Debilior teneat murorum clauflra caterua »
Et fèxus fragilis fèfè intra fèpta recondat: v
Hôciàrisvt mulier,timeatrës ipfi timori,;
Miles ad arma potens pergat galeatus in agmën,
Lorieæ triplicis fquama radiantevcorufcus,
Thoraca ex hum,eris,ind utus,nixu* in hafta i
Afliletus clypeo,trianfmitcens vulnus ab areu *
HinC capuîum vibrans,hinctorquensmi(ïile telurrt,
Ferratæ tunicæ riuos fub pondéré fiidansî
His diôtis mülcens iuuenem refigjfcere cogit,
Çôniuge poftpôfîta&reperit hëremîta coronam.
Iugiter interea quia filfi, & finéla canebat,
Ne ferierecipi,nequepoflunticripta teneri.
Quæ nam vi ta fieri fuerit,quis fingula currat ?
Quanta fides animi,qüam celfi& pura voluntas,
Ad qrteiti non folum homines longo orbe venirent,
Verum etiam cceleftis honorvifèbat amanter,
Angelicufque chorusprpperabatad ora frequenter,
Çolloqûiis placidis, vc fefuim animaret amicuin,
Ét quafi corfi plexum recreer per verba parentem-.
Res ptobat ifta fequens quægefta priora renarrat
Concilium allechim fùerat fynodale Nemaufum,
Quo fàcer antiftes mediatot àdeffe reçulatî
l Ergo ratem feandens celerempar^pire per amnem*
Dialog, li.
u.capiir.
fpiritaü fa-
‘ le conditus.
A d a m i
ftus de pa-
radifo.
Virgiriitàtis
coniugii, ôé [
I Formicâtio
j nis difccij
tifimilitu-
dine often-
fiitn.
Dialog, li:
Militem
caftrenfi
S documén-
CcEti