Cap. 49-
Leudafti il
authorem
calumnix.
462 _ _ _ _____ _________Gtegorij
elfe fidelem.Timebat enim q> poftea euenit,nevrbemillam
itcrum rexSygibert9 infuum dominiü reuocaret. Q uo de-
fun&o,fucccdéte iterum Chilperico inregnum, ifte in co-
mitatum accedit. A dueniente aüt Turonos Merouco » oes
res eius vlquequaq; diripuit.Sed du Sygibertus duos annos
Turonos tenüit hie in BritSniis latuitrq adfumpto, Vt disci-
mus,comi tatu,in tali leuitate elatus eft,vt in domo ecclefi*
cum thoracibus atqi lorids,pr*dnâu s phare tra, & çôtum
manu gerens, eapite galeato ingredereturt de nullo fecur9,
quia omnibus èrat adüerfiis.Iâm fi in iudicio cum feniorib9
vel laids, vel clericis refediifet,& vidiflet hominem iuftitiâ
pr oiequentem, prodnus agebatur in furias , ru<£fcabat con-
uiciain dues: presbyteros mamcis iubebat extrahi, milites
fuftibus verberaristantaq; vtebatur crudelitate,vtvixrefer-
d poffit.Dîfcedéceautem Meroueo qui res eius diripuerat,
nobis calumniator exiftit, adferens fallaciter Meroueum
noftro vium confilio.vt res eius auferret.§ed pollinlatadâ-
na, itérât iterum fàcramenta, pallamque Jèpulchri bead
Martini fideiufiorem donat, fe nobis nunqaduejfàtùrum.
Sed quoniam lohgrtm eft per ordinem profequi periuria
vél reliqua mala eius,veniamus ad illud. qualiter me voluit
iniquis ac nefàriis calümniis fupplantare, vel qualiter in eu
vlfio diuinadefcçdit.vtillud adimpleretur, Omnis fiippla*
tans fiipplatabitur:& iterum, Quifoditfoueâ,incidet in ea.
Igitur poft multa mala q in me meofq, intulit, poft multas
direptiones rerum ecclefiafticarum, adiun£tio,fibi Riculfo
presbytero,fimili malitia peruerfo, ad hoc erupit vt diceret
me crimen in Fredegundê reginam dixiflè » adieres fi archi-
diacon9 meus Plato, aut Gallienus amicus nofter;,{ubdere-
turpoenæ, conuinCerentme vtique hæclocütum.Tunc rex
iratus, vt fiipra diximus,iuifit eum pugnis calcibufq;c*fiim,
oneratum caitenis,recludi in caïcerem.Nam Riculfum cle-
ricum fe habere dicebat, per quehæcloquutus fùiflet. Hie
vero fficulfus fubdiaconus,fimili leuitate pfàcilis, antehüc
annfi côfilio cü Leudafte de hac caufa habito, caufits offen-
fionis requirit,quib9icilicet me offenfojad Leudafte tranfi-
ret:naâufq,tândë, ipfum adiiiit,ac per menfes quatuor do-
lis omnibus acmufdpulis præparatis,adme cüipfo Leudafte
reuertitur,deprecans vteû debeârecipereexcuiàtû.Feci,
fateor,& ocCultum hoftem publice in domum fufcepi.Dik
cedente vero Leudafte,ipfe fe pedibus meis fternit,dicens,
Nifi fuccurras velbciter,peritur9 fum. Ecceinftigante Leudafte
lufpicium ’
X fieri* li.
locutus fum a loquinon debuimunc vero ahis me re-
Tnronenßs _«____
fingit,quod Gunthchramnus rex capere vellet Turonicani
ciüitatem : & idcirco ne aliqua negligétia accéderet, opol-
tereait vrbem euftodiâ confignari. Ponunt portis doloiè
euftodes,qui ciüitatem tueriadfimilantes, meVtiq}Cufto-
dirent. Mittunt etiam qui mihi confilium miniftrarent, y t
occulte adfiimptis melioribus rebus ecclefiæ, Arnernum
fuga fecederem:ièd non-adqüieui.Igitur rex arceflitis regni
fui epifcopiSjCauiàm diligétèr iuffit exquiri. Cumqj Riculfus
clericus fiepius difeutetetur occulte,&côtra me vel me-
os multas fàllacias promulgaret, Modeftus quidam faber
lignari us ait ad eum, O infcelix quicotra epiieopum tuuni
ta contumaciter ifta metfitaris/Satius tibi erat filere : & petita
gnis emitteiq» nifi feceris,'a regalib. comprehenfus,morta-
les poenas firm luiturus.Cui ego aio,Si quid incogruum ra-
tionièffat9 es, fermo tuus in caput tuum crit: nam ego alte-
ri te regno non mittam,ne fiifpeâushabearcorârege. Poft
ifta&eüdaftes extititaccu(atorcius,dicens ft fermonesiam
diiftosk Riculfo audilfe fubdiacono. Atilleiteruirt vin&us,
relaxato Letldafte,euftodiæ deputatur,dicens,Gallienu ea-
dem die & Platonem archidiaconos fuiflè pr*fente6, Cum.
Hiceftëpifeopus eloquutus.Sed Riculfus presbyter,qui iâ
' tifoftfiSdnem de epifeopatuà Leùdaftehabebat, intantü !
eJàt^füërâtivtmagiSirnonisfuperbiææquaretur. Qüiter- .
riaaûteoàmpliusmihifàfcrametumfiipér fepulchrufàn&i
Martini dederat:in die fexta Pafchoe intantum me conuiciis
& Ipuris égit,vt vix manibus temperaret, fidus fcilicet doli
quèm praeparauerat.In craftina aflt'diè, id éft iàbbati, in ipfo
r Pàfch£venitLeudaftesin VrbemTuronicath.adfimulanfq)
aliudnegociüagere^dprehenibsPlatonemarchidiaconü,
6c Gallienum in vincula côneâit: catenatofq; ac exutosve-,
fte iqbét eosad reginam deduci. Hæc ego audiens, dum in
domo ecclefiæ refîderem,mteft9 turbatufq-,, ingreftïls ora- j
torium,Dauidici carmihis fiimo librum, vt fcilicetapertns
aliquem confolationis vcrficulum daret. In qüo ita repertû
eft, Hduxit eosjn fpe,& non timuerunt,& inimicos eorum
oper uit mare. Intereairigreffi in fluuium fiip ponté q düa-
b us lintribu s tenebatüt.nauisilla quç Leudaftem vehebat,
demergirur: & nifi nâtidi fuiflèt adminiculo liberatus, cum
(bciis forfitan interfiles Nauis vero alia qhuic inneXaerat,
-q&vin^los vehebat,fuper aquas, Dei auxilio,eleuatur.Igi-
tur dedutftiad rege g vin&i fuçrant,incuftntur inftantet,Vt
Capitali fententia fimrentur. Sed rex recogitans abfolutos à j
vinculo,libera euftodiareferuatinlæfos.Ad ciüitatem veto I
TurbniCam Berulfus dux cumEunomio comité fabulam 1
venia epifeopi gratiam impetrares. Ad hæc ille clamare
ccepit voce magna ac dicere: En ipfiim qui mihi filentiû in-
dicit, he profèquar Veritaté: en reginæinimiçum, qcauiàm
crimini s, eius no finit inquiri.Nünciantur protinus hæc te-
ginç.Adprehenditur Modeftus, torquetur,flagellatur:& in
vincula compa6tus,cUftodiæ ddputatur. Cumq; inter duos
euftodes catenis & cippo teneretur vinous, media noâe
dorihientib* cuftodibus,orationem fiidit ad Dominum,yt
dignaretut eius potentia miièrû vifitare: &q innocens con-
ligatus fuerat, vifitatiorie Martinipræfulis ac Medardiab-
folueretur. Mox diftûptis vinculis,confradto cippo, relè-
rato oftio , iànéki Medârdi bafilicam noéle nobis yigilan-
tibus introinit. Congregati igitur apud Bretinacu villa epifeopi
, in Vna domum refidere iuffiiunt. Dehincadueniete
rege data omnib9iàlutatione,acbenedi6Uone accepta,refè-
ditTünc BeithcramnusBurdegalenfis ciuitatis Epifcopus,
cui hoC cum regina crimen impadlû fuerat, caufàm^pponit,
meq; interpellât,dicens, à me iîbi ac regln* crime obieôfcih
negaui ego in veritate me h*c locutü : & audiile quidé h*c
aliosmam no excogitaflè.Nam extra domum rumor in populo
magnus erat dicentium, Cur hase fiipcr iàcetdoté Dei
obiiciunturf cur talia rex proîèquitur ? nun quid potuit Epi-
fcopus talia dicere vel de ieruo ? Heu » heu, Domine Deus
largire auxilium ièruo tuo.Rexaût dicebat, Crimen yxôris
meæ.meum habetur opprobrium: fi ergo cenfêds vt fiiper
Epffcopüm teftes adhibeâtur,ecce adfiint. Certe fi videtur
vt hçc non fiant,& in fidem Epifeopi committanmr,dicite:
libenteraudiam quæ iubetis.Mirati fiint omnes Regis pru-
dentiam vel patientiâ firaul.T une cunâàs dicentibus,Non
poteftperfonà inferior fiiper làcerdotem credi» reftititad
hoc cauiài vt didtis miffis, in tribus altaribus me de his ver-
bis exuerem iàcramento. Et licet canonibus eflènt contrariai
pro cauià tarnen regis impleta fimt.Sed nec hocfileo,^
Rigunthis regina condolens dolorib9 meis, ieiunium cum
omni domo iùa celebrauit,quouique puer nunciaret me o-
mniâfieimpleflè,vtfuerantinftituta. Igiturregrefli facer-,
dotes ad regê, aiunt, Impleta fiint omnia ab Epifiopo quæ
imperata fiint, ô Rex: quidnunc ad te, nifi vt cum Ôerth-
chramnoaccufiitorefratris, cpmmunionepriueris? &ille,
Non,inquit,ego nifiaudita narraui. Quærétibus illis, Quis
hæc dixeritî reipohdit, fe hæcà Leudafte audiflèùlle autem
fecundum infirmitatem vel Confilii, Vel propofitionis fiiæ,.
iam fugam inierat. Tune p'iacuit omnibus laçerdotibusvt
fetorfcandali, inficiator regin*>accufetot Epifeopi,ab Omnibus
arcéretur Ecclefiis »eoquodfeab audientia fubtra-
xiifet. Vndc&epiftolam fubferiptam, aliis Epifcopfsqui
honadfuerant tranfiniferunt. Ëtficvnufquiique inlqcum
fiium regrefluseft. Leudaftesverohæcaudiens,bafilicam
fenâiPetri Parifiis expetiit.Sed cum audifièt ediftu regis,vt
in iuo regno ànullo colligeretur : &pr*fertim q< filius eius
quem domi reliquerat obiiffet,Tufonos occulte veniens,q
optima habuit in Biturico, tranipofiiit. Profequentib9 vCro
regalibus pueris, ipfe per fugam labitur. Capta quom vxot
eius,in pagû Tornacenfe exilio retruditur.At Riculfu s clericus
ad interficiendü deputatur t pro cui9 vita vix obtinuiî
tarnen de tof mentis excuferc non potui.Na nulla res,npllû
metallum,tâta verbera potuit iuftinere,ficut hic miferrim9,
Ab hora tertia diei,reuin<ftis poft tergum manibus»fiilpen*
(us adarborem dependebat,ad horam vero nonam depofi-
tus, extenfiisad trocleas, cædebatur fuftibus, virgisj ac loris
duplicibusj&nonab vno vel duobus,fed quotaccedere
circa miferos potuifiènt artus,tot cçfores erant Cum aüt ia
in diferimine effet, tune aperuit vericatem, & arcana doli
Lnulaftes
fpoliaturà
Bituticen-
fibus. ;
publics patefecit: dicebat enim ob hoc regin* crirnenób-
ieftum, vt eieéfca de regno iifterfedis Fraïribus & patrej
Chlpdoüeus regnum acciperet, Leudaftes dücatüm: Ri*-
Cülfus Verö presbyter qüi iam a tepore beatiEüff OhijLpi1-'
feopi amicus erat Chlódouei i Èpifeobatum Turoriicum,
ambiret, huic Rictilfb clérico archidiaconatü promiflo.
Nos vero cum Dejgratia Tutönós reuerfi, inüênimüs ec-
clefiamconturbatarn perRiculfiim presbyteriimrham hic
iüb ËüfronioÉpifeöpo depatipéribus prouocatuS,archi-
diaconüs ordinatus eft. Ëxinde ad presbyterium admötüs,
teceflit ad propria, fèmper elatus,inflatus,pr*fiimptuolus:
nam me adhuc Commörante cum rege, hic quafi iam eflfet
Èpifeopüs, ih domüm ecclefi* ingreditur impudenter, argentum
deïetibit ecclefi*, teliquaique res fiio fiiam redigit
poteftatem. Maiores clericos müheribtis ditat, largiter vi-
heas, prata difttibüit:minores veto fuftibiis plagifqiie mul-
ÖS etiam manu própria adfecit, diefens, Recógrtofcice Do-
minüm veftruni qui Viiftoriam dc inilnicis' obtinuit, cuius
ingeniüm Turónicam vtbemab Aruernis popülis emiin-
daüicrignörahs mifer, quodpr*terqUinque BpifcüpoSjre-
liqüi orniies qui fecetdotium T üröriicum fiifeepefdritj pa-
rentüm nóftrorüm ptofepi* fitnt coniumfti: illüd i*pe uiis
famiiiaribUs dicere eratlölitus,quod hominem priidétem
hon alïtcr nifi in periüriis qüis decipcre poffit.Sed Cum me
teuerfiun adhuc de|picèret,nec ad filutationem meam fic-
ut reliqui ciues fecerant,adueniiet,fed magis meihterfice-
reminiraretiir, cütti confilio cómpróüincialiUm 'eüm in
monafterinm remoueri pr*cipjoi Cümqueibidera anftius
diftringerétUr, intercedenribus Felicis Epifeopi mifiis^qüi
memóratö Cdu% feütor extiterat, drcumüentó periüriis
abbate,fuga elabitüt, &vfquC ad Fdslicem accedit Epifeo-
pur5: eumq; ille ambienter collgit quem execrari debue-
ranLeüdaftes veto in Bituricüm pergerts,omnes thefeürós
quos de (pollis pauperum detraxerat,fecum tulit.Nec mul-
to poft irrüentibus Êituricis, cürti iudice loci fuper eum,
omneaunim argentümque Vel quod fecuhi detulerat, ab-
ftulerünt, nihilq; ei nifi quod fiiper fe habuit telinquehtesi
C up. jo.
SalUius qiK
leChilpc- ‘
IN C IP I T L i é e r $ E X T v s>
tnchoÂtuï ab anno fix tv èiufdem
• Cbilâebertu
GR.EGORI1 TVRONENS
IS HISTO
R I A R V M,
L I B E A S E X T V Si
N M b igitur fexto regni fiii Çhildeberi9 rfex,
reiedtapace Gunthcramni regis eüChilperi-
co co'hiün&us eft. Non poft multnm tem-
puSGôgo moritur, in ebius locum Vuâdeli-
nus fîibrogatur.Mummolüs à regno Gunthcramni
fuga dilabitur j & fe intra müroruln Auennicorum
m uni ti on era cohcludit. Apud Lugdunüm iÿnodus epifeo-
porum coniugitur, diuerferum caufenlm altercationes in-
cidens, negligentiorefq; iudicio dàmnans. Synodus ad re-
gem reuertitur, multa de fuga Mummoliducis » nonnulla
de difeordiis traétans.
Intérea legati Ghilpherid régis qüiahte trièhhiüm ad
Tiberiüm imperatorem abiërant>regrefii iunt,no fine gra-
uidamnoatqùelabore. Nam cüm Mafiilienfem portu'm
prop terregum difeordias adiré aufi n6 effî h t, Agathen vt-
bem qu* in Gothorum regno fita eft, aduenerunt Sed pri-
uiquam litus adtihgerent,hauis adta Vento impülfeterris
in fiufta minuitur. Legati vero cum pueris feih periculo
cetnentes, arreptîs tabulis vix ripæ relati fiint, rnultis pue-
rorum àmiflis:fed plurimi eiiaferun t:res auté quas vndæ li-
tori inuexeraht, incolæ rapuertmt: ex qüibiis q> meliüs fuit
rëcipientes,ad ChilpheriCum tegem.retuleriint : multa tarnen
ex his Agathenfes fecum retintierunti Tünc ego Nô-
Uigentum villam,ad occurfiim regis abieram: ibique nobis
tek miiîorium magnum,qüod ex atiro gemmiiqüe fabrica-
ueratin quinquagintalibrarum pondère, oftendit,dicehS;
Ego hçc ad exornandam atq; nobilitandam Francorû gehipfemq;
abftuliflertt vitam, nifi iuga fuiflecelapfiis-Refiim- tem feci.Sed & plu,rima adhuefi vita comes fuétit, feciam.
ptis dehirtc viribus cüm alfquibus Turonicis iterum irrùit Aureos etiam fingularum librarum podere, qüos impefa-
fuper prçdones fuosûnterfedtoq-, vno aliqua dé rebus ipfis tor mißt,oftendit.habentesab vna parte icOné imperatoris
recepit,& in Turonicum reuertitür. Audiens hæc Berulfus j pi£tam,&feriptum in circule,T yèe Rii C onstant i'ni
dux mißt puerös fiios cum armorum adparatu ad compté- ~ A "*■"
hendendum eum. file Vero cfcrnens fe iamiamqüe Capite
reliais rebus bafilicam feh^iHilarij Pidaüenfis expetiit.
Berülfiis vetô dux res.captaStegi trahfmifit. Leüdaftes e-
nim egrediebatüf de bafilica, & irrüens ih domos diuerfo-
rum, prædas pubÜCas eXercebat. Sed & in adülteriis fiepe
intraipfemfenaam porticum deprehenfuseft. Commota
autem regihà, quodlcilicet locus Deo fecratüs talitet ppl-
lueretiir, iüflît eum à bafilica fenifti eiid. Qui eieàus, âd
hofpites fiios iterum in Bituricuhi ekpetit, deprecans fe
occtiliabeisr
Êt liêét de beati Saluij epifeopi cônlocütiohe luperiüs
memorare débüerâmjfed quia rhentem exceffit, elfe fecri-
. legum non arbierôf, h >h pofteruth fèribatur.igihtr cû Valfe
poft fynôdurn memoratam régi iâiti diûo, ad propria redire
vellettiüs riôn antedifi edèrC placuit, nillhuhc Virüm li-
batis ofeuliè liriqüeremus Quem quæfitüm in atrioad Bri-
nacenfis domus teperi. Cuiîixi, qiiiâiâmerath ad propria
réditurus: tuhe tehioti paülülüfh, düm hincindefèrmocl-
naretur, ait mihi, Vidèfile fiiper hoc teiftumqu* égofii-
fpicio?cui ego, Video enitii fiiper tégulüm quod huper tfex
Wni prçcepit:&iUè, Aliüd,iiiquiti non afpiçisîcui ego, Ni- nilaliiid, iiiqùàm, video : fiilpiCâbat ënim cülariter iôqüerétiir: & adieci. Si tu âliqüidq muöadg iàs lciqeutnidisi,be--
Cap 1.
Chilpericus
legatos ad
‘Tiber, lmp;
PERPEtv I Avgvs 11 : ab alia veto parte hàbentés quadrigâ
& aflèflorem,conrinentelque feriptu ,G l o r ia R omA-
n o r v M:mul ta autem &c alia omamenta quæ à legatis fiint
exhibita, oftendit*
Dcniqj cum apudeamdeih villam commóraretür, Egi-
diüs Rheihenïîs epifeopus cum primis Childeberti ptoce- :
ribüs, in legationem ad Chilpbricüm regem venir, ibique
cönlöcutione feâa,vt ablato Gunthcramni regis tègno,hi j
fe coniungere debcant in pace,ait Chilpeticus rex,Filij mi- i
hi peccatis increfeentibüs non rèmaUferiint, nec mibi nöc 1
aliüs fiipereft hæres, nifi fratris rrtei Sygiberti filiiis, id eft
ChildebertüSreX.ideotf, in omnib9 quæ laborarëpotuero,
hic h*resexiftat:tâtum düm aduixero licêat mihi fine ferü-
puloautdifeeptatiorte cunéta tenere. Atilk gratias àgëtès»
paétionibus mbferiptis ea quæ lôcuti fuerant, firmau . rfit,
&ad Childebettum cum magnis muneribus fiint regreffi.
Quibusdifeedentibus,Chilpericus feX Leudoüalduhfepi«-
copüm cum primis regni fui direxin Qui dato lufeeptoqüe
de pâce iàcramento, pa&ionibufque firmatis,munerati regreffi
fimt.
Lqpus Veto düxCâthpahéfisi cütn îàtn diü a diuerfis fa*-
tigaretur & fpolîaretur affidue, & præfertîm ab V rfione &
Ber tefredo, âd Cxtremü cohuen ti one fàûa vt oedderetu r ï
cômôuerunfcexercituhi contra eüm.Quod cernehs Brüftfe-
G
Dona Imperator*
s
CApj.
Chilpericus
& C h il de-
ber tus c<
tra Gunth-
cramnum
ronlpirant.
narra:at iîlèaltatraheris fulpiriâ ait,Videö ëgô eüaginatuth j thildis regihà, condôléns fidelis fui infeeufiohes iniüftas;
__diuinæ gladiuxh lupet dotnühi harte dëpCndentem: Vetumtamen
nonfefellit diiStio fecétdotemrrtàm poft dies vi-
ginti, düo filij regis qüos fiiperius inortuos fcripfimus,
obierünb
Ekjfiicitus eß liber quint tu ,finlfui itï anno quint»
Childeberti Regis.
pr^cingcns fe vii ilitr,einrupi t mddios hoftiu tuneos, dices»
Noliteoviri, nolite malum hocfacere, noliteperfequi irt-
hocentem:riolite pro vno homine eotnittere pr^Ihim,quo
Iblatiuirt regionis intereatiH*c ilia loquente, refpodit Vr-
fio, Recede d nobis 6 irtulier, fuHidatribi (ub Viro teriuifie
regnum.NUnc autem filius thus reghat* regnumq; eius no
fciia fed hoftra tultiohe felrtatur. Tu Veto recede a nobis, ne
te VngUbfc equorum nofttorfi enrti terra confodiant.H^c &
aliacudiutimme inter fe protUlillcnc, obtinuit regin* inOa.
4 duftria