Pfa.ipf,
B T
qui non iôlum à m o r t e qua in peccatis eft reuiùifcifc,' Vfe- *
rumëriam in èo ^uodreuixentpermaneDit.Iwiftfe, inqilit,
ftcund.t mors non babet pdtejlàtetm. Habeeergo
de quibus fuperius ait.&éliqüi eômrh non vixerurit,dônefe
finiantuT hiiue arim, quôriiam iàto ifto temporis inter-,
uallo qu o d mille an nos vocat, quàrifomcuriq; in ebqùifq;
eorufn vixit in èbrpore, noh-ieuixitamorte. Qirgd autem'
cumdixiflèt, iniftisfècundariiorsnon habetpotèftatem,
adiunxit àiçénàSedèrun}ficerdb!hJ>ei& Chrifti. ®naMt
aimedmilleannis. N o n vaquéefèlisepifcopisj^reffcyriï^
i ris diéfomèft,ïed ctiam ficufömnes Ghriftos didmiïs, ^p-
ptermyfticum chrifinà,ficomnes facèrdotës, quoniam o-
mnesmëmbràfiintvnmsfacerdôtiS, de quibus àpofrolus
PetrùsrGens, inquit, fàncta, recale iàcerdotïum. Et cum fi-
iùùfuerint,inç^im,miUeanniftluet'ur fathanas de cufiodia fuà,
érexibitzd fëducendas nariones, ç«<e/«/j,r iti quatuor arigulis
terra, Cog & Magog, & trahet eas in qeUumÿ«5rtf#j numerut
eft vt arena maris. Ad hoqergo curie feaucit,vt eôs iïi bellum
trahat.nam & antea modis quibus poterat, permala mültâ
& varia fèçlneebat.Exiuit auterà ,'didum ë ftjri apertaper-
lequutionem de Iateribus crumpet odiorùmnduiffimap-
feq'uuüone iudicio, proptereà âritequam tota eedefia&
ciuîtates Chrifti ab vniuerfà diab o li ciuîtate pâtietùr qüan*
Yàëunqjeritytraq; (upertçrram. Genres porroiftæG,qg&:
Magog,quidam fufpicantur Getas & Maflàgetaspropter
primas horum noriiinum literas. Sed intêrpretatione no-
minum intçnderitcs^ meliorem his coaptarecognôfcimus
intélleétum. Nam Gogdi'èifür teâ um ', Magog de teétb,
tanquâ domus & ipfe qui procedit de domo. GèritëS ergb"
funtin quibüs diaoolùm velue inabÿflb lupèriu'sinVellige-
bamusinclulum, & iplèdejllis quodammodo fè(e effeiés,
8t procedêns vtfllæ fint teétiimjlle de teûo.Si autë vftun-
que referàmus âd genres, npn yrituft h drumàd illàs; altérû
ad diabolUm, ,6c teëtum ipfæ funt,quia in eisriuncirièhidi-
tur&tegiturinimicus & de teëtoipfæ erurit | qûando in â-
pertîi odium erupturæerunt. Q updvéroàit, Etaftcenderunt
fuper latitudïnem terra, & cinxerunt càft'rafantioru tyrdiletta
ciuitatem, non vtiqueadvnum locum venifle velyencuræ
elle fignifîcat£éfiint,quafi vno àliquo lôco futùrafirit battra
fanëfcorum 8c diledta ciuitas, çum hæc non fit irifi Chrifti
ecclefiàjtoto terrarum orbe diffufà. Ac per hoc vbicunquc
tune erit quæ in omnibus geritibris erit, quod fignificatum
eft nomine latitudinis terræ,vbi eriirit caftra lanblorum,ibi
dilebla Deo ciuitàs erit,ibiab omnibus inimicis fills pe.rfc-
quutionis illius immanitate cingefcur : hoc eft, iri anguftiis
tribulatiôriis àrtabitur, vrgebitur, çoricludeturincc militiâ
fila délent,que*vocab ulo eft appellata caftrorü.Quod vero
aityEid'ejcenditignis de calo» & comedit m , nô èxtremiim pü-
tandumideflè fiippliciüm, quoimpios nouimuscrucian-
doSjlèd ignis potius inüidentiæ qüo cruciabitur âduerfitas
de firmitate fanéloium. firmamentùm enim eft, vnde quia
fan&is Habilitas veniat,merito perlèquentibus quoq; inde
ignis dicitur aduénire.Hine legimus, Zelus-apprehédit po-
pulum ineruditum3& nutte ignis adüerlàriôs bofiimet.Hçc
perlèquutio nouiftima, quæfuturaettabàntichritto tribus
annis & fex menfibus,crit.Qtiod témpus quàmuis exiguu,
vtrum ad mille annos perrineat,quibus & diabolum ligatu
dicit,& lànôlos regnare cü Chrifto, an in eifd em annis hoc
pariiumIpàüiim fuperaddatUr^ âtqjeXtra fit meritoambi-
gitur.- quia fi dnferimüs âd eoldé annos perrinere, non tan-
to tempore,fed prolixidre cum Chrifto regnuiànâorû re-
pêriètUrextèndi,Q diabolus alligari. Profeôtôti.lànitti cum
filô rege Cria iri ipla praîcipue per (ecu tionc regrtabunt mala
tarifa viricëilte9,quandp il diabolus no eritalligatus, vt èos
petlequiomnibusviribuspomt. Qupmodo ergoiftàIcri-
pturaeifdé mille annis vtrumq; déterminât, diaboli fii.alli-
gationë regnumq; landoru.cü triü annorü & lex menfium
interuallo prius defignatur alligatio diaboli, quamregnum
lànétorumfiniri in lus annis mille cum Chrifto? Siautem
dixerimus paruum perfecutionis huius hoc Iparium non
compu tandü in mille annis,'led eis impleris potius adijeie-
dum , vt proprie poffit intelligi. Q uodcû dixiflèt, la^ râo -
tes Dei & Chrifti 8c regnabunt eu eo mille ârini, adieci^: 8c
cum finiti fiierint mille anpi,Toluetur ^thanas deeuftodia
fiia. Ifto enim modo 8c regnum làndorum 6c vinculü diaboli
fimulceflatur^ eflefignificat.Vnde inde perlecurioriis
iiHUs teiripus.riec ad lari^ronim regnum, ngc ad cuftodiam
. Iatharia8;, quofUrti'Vtrd riqj in mille anriis eft pertinere, led
fiipera'dditUm & extra cbhiptitanduim elle credatrir , cogi-
mur fated lan<ft;o§ in ilia perlecutibrie regnatUros non elle
clim ch rifto , led quis audeat dicere tunc cumillo non rer
fnatura liia membra,qUaridoei maxime atq; forriffime co-
zrebunt,& quo tempore quanto etit acrib'r impetus bcl-
liy jantomlidrgloria rioricederidi, tantp derifior corona^
i martyrii?Quocirca'cfi Chrifto regnantium random'plures
j annrfuemht q viriculi diaboli aUq; cuftodia: i quia iili cum
regefito Deinltoj iam diab’olo rionligato, etiam pertres
illos arinos aclemiflem mgriabunt. Remanetigitur vt cum
audiamus, lacerdores Dei 8c Chrifti regnabunt cum eo
hiilleanrii$, & curri finiti fiierint mille anni loluetur latha-
nas de cuftodiafua, autrion regni huius lah&orumintelli-
gamus anhos mule finiti', led viUculi diaboli atq; cuftodia:,
vt annos mille i. anho’s bmhes fiips quaeq; pars habeat di-
uerfis ac propriis prolixitatibus finiendos, ampliores lan-
btorum regno, breuiOres diaboli Vinculo. Aut certequia
breuiftimum tern pus triennii 8c lex menfium coputari no-
luit.fiue quod ampliusvidetur rfegnum haberelanftorttm,
ficUttaliainlacrisi&p'elifceriSiriueriiriius. POlt naheautem
commemorationemriduilfiirite perlecuclonis,breuiter co-
pleditur totum, quod vlthno iudicio diabolus & cum luo
priricipeciiiitasinimicapafluraeft. Dicit enim:Er diabolus
quifeducebat eos,»nj[us eft inftagnum ignis &fulfuris,c^io&he-
ftkt &ffeudopropbet£ erucieilunturdie & nofte infecuUfeculoru.’
Beftia bene infcelliglhiripla impia ciuitas j, pfeudoprophe-
-taveroeiris aiitantichriftuS eftiUrit imago ilia 3 ideft, fi-
griietUm de quo hiclocritus e(t.Etvidi3 inquit,xhromm magnum
& candtdum>&fedentem fuper eum, cuius a facie fugit ca-
lum & terra,& locus eorum inuentus non eft. Eum leVidiftedi-
citiri thrond ledenterti , cuius a facie fugit carium 8t terra.
Poftea quippe pefabfco iudicio efle definurit caftum & terra,
ciitri incipiet elle cilUriiriprium 8t terrano^ai miitatio-
rie Icreriim nofl bmriiriiod{Hnierituttiru,trahfibit hie fhfi
dus^vride 8t Apoftolus' dicit i Ptaiterijc enim figura hiiiuS
leciili.Figura ergo preterit,iioh natura. Etvidi, iiiquif, MUh
tues magnoi &puftllos, &aperfi[unfilibri3 & alius Itb^apeHtu
eft, qui eft vita vniufcuiufque, dr indicaiifunt mortui ex iplis
feripturis librorumfecundum faefta lua. LibrOs dixiteflea-
pertos&librum, led librum cuiusmodi rion tartiit. Iili
lfaqueintelliguntur noui & veteris teftamehri, vtcumin
eisqfteriditur quod Deus fieripricepilwi; ih illq clareret,
quid norUrti qullque feciflet fiue non feciilet. Qui liber no
carnalitfer cogiran dus eft 3 nee tanqiiam Ibripto exaratUsvitas
contiriereputldus eft fingulorum iudidoreccnlendas.
Quaeda enim vis eft ihtelligertda diiiina, qua fietyccuieun-
que opera fua, vel bona, velrtiala cun&a in mgmhriam re-
uocentur,de mentis intuitu miraceleritate cefflarur, vtac-
cufetvelexculetfeientiabonlcientia^m, atq; itafimui&o-
mnes &linguliiudicentur, quae nimirUm diuina vis libri
nome accepit.ln ea quippequodamod6legituf,quicquid
ea faciente tecblitut. Vt autem oftenderetqui mortui iu -
dicati funt pufilli 8c. magni, recapirulando dicit tanquam
rediens quo praterierat,potius diftulerat drexhibuit mor-
tuoi rtiare qui in eo erant;& mors & infernus reddideruntwor-
tuos qUos in le habebar. Hoc proctudubio prius fabtu eft,^
eflerit mortui iudicari. Ideo recapitulauit quod irtfermi-
ferat.nuc autem ordinem tenens,dicit; c^iudicariiuntfin-
gulifecundum fa<5tafua. Sed qui lunt mortuiquoSexhibuit
mafe,riifiiiliquosinfeculopofitos iecUndus Chriftiinue-*
nitaduentus ? & bonios lciiicet6cmalos mortuorufn/igni-'
ricahs nomine,bonos,quibus dicitur,MOrtui enim eftis,&
Vita veftra ablcodita eft cum(|jirifto in Deo.malos vero,de
quibus dicitur:Sine mortuos, fepeUanfmortuosluos.Pof*!^J-
Tunt mortui etiam propter hoc dici,q>niortaliagerUrtt cor-
pora.vnde ApoftolusrCorpus quiderrij^nqUit * mortufi eft i l£c ’9 ‘
propter peccatum, fpiritusaUtemviuit propter iuftitiam, Rom.s.
vtrunquein homine viuentein hoc corpdre efle'demon- 1
ftrans.Mare itaque,ait,cxhibuit: quia fi cut inuenri lunt, a£
fuerunt.Mors yero 6c infernus reddiderunt, quoniam virse
de quaiam exicrunc, reuocauerunt. Nec ftuftra fortafle no
latisfuitjVt diceret;Mors aut infernus, led vtrunque di&u
eft.Mors? j
H
misé:
Cl
pfai.14.
Pfal, 4 6.
HL Mors propter bonos, qui tantumodo mortem petpeu
potuerûnt, non 6c ihjfèrnum. Infernus autem,propterma-
jlos qüi 6c poenas apud inferos pendunt* Si enirri hon ab-
fiirde credi videtur, antiquos etiam fandtos qui verituri
Chrifti tenüerunt fidém,locis qüidern àmrmenris impio-
rum remotilïimis 6c apud iriferdsfuille , donee eos inde
Chrifti languis 6cad ea lo ca defcepfus erueret,profedfcd dé-
inceps boni fidèles effulb illo precio iam rëdèmpti, pror**
fus inferos nefciunt,dondcmceptis etiain corporibtis, bp- ,
na recipiant <|&«rrierehtur. Cum àutém dixiflet,& iudiCa-
ti firnt fingulilècuüdu fa<fta fua breuiter liibiecit, quomo-
do: Mors & infernui3inaak,)ttifsijunt inftagnum ignis.His nô-*
minibus fignificat diabolfi , quonia mortis eft aütôr idfer-
narunique pcenarum, vniuèrlàrrique fimul dæmonum
focietatc. Hoc eftenim quod fiipraeuidentiuS praeoccupa-
do iam dixerat:Et diabolus qui lèducebateos,miftus eft in
ftagno ignis 6c fixlfutis. Quocfveroi t i oblêuriuS adiurixê-
rat,dices qùod 6c beftia & pleudopropheta:hic aperriuS,Ef
qui «0 funt,iriquit,£hüentii« libro vita lcripri,milü funt infta-
gnum iwiw.I'Jetdum liber ifte CÔmemoratnC obliuione lair
latur, led prçdeftinationem fignificat eoriim quib» Vita da-
bitut ^terna. Neq; enim nefeit eos Delis 6c innoc libro legit
vt lciat,ledpotiüs,ipû eiiis prælciehtià, de illis quae fàlli
non poteft,liber eft vitamin qüb lùntfèriptî, id êft arite jpràè—
cogniti. Firiifo autem iudicio^ qüopracnunriauit iüdiçan-
dos malos.,reftat vt etiam de bonis dicàt» Et viii3 iriquiti
calum nouum, & ter ram nouam.Nam primum calutn & terra
recelïèrunt, & Mare iam non eft. Ifto fietOrdine quod lupe-
rius præoccupandoiam dixifevidiflè le lupfcr tnronum fe- i
deritém, cuius à facie fiigit cçlum SC tërtai lüdicatis Videlicet
impiis atque damnanti s, tune figura huiitë muridi mûri*-
danorum ignium confiagratione praeteribit, ficut fid um
eft mundanarum àqüatum inuttdatiôôc diluuiiim,Vt£çlo
6c terrain melius eommutàtis inconttptionë&iiritnortali-
tatisfimétofunl corpotâ cùgrua vtriiuq; mutationè quali-
taté'fonüeiiiat, mundülqüe tn meKus innouatUS, apte àc-
cômmodetur hominibus etiairi iri mfcliuS irinoiiatis.Quod
autèm aies Ët mare iam hon efti vtrum hiaximo illo ardbré
fic£êtür,àri 6c ipfum vertatùrin meliüs ,n o facile dixerim.
Caélum quippe ttouüm &terrâm nqüam frituram legimiis»
De mariaütêm noüo aliquid trie Vlpiamlegiuè rton reco-
lo* Quod liforte y t aflblét prophèticâ locurib propriis Ver-
bis translata milcere,ac fie quodattimodb Velàre quod dia
citut, de illomàripbtuit dicere, Êuius vocabulohoc lècti-
Iumfigtiifiçaftè cognolcitur. Iam enim tuttenori erit ^pc
feculum vitâmortalium türbulentü ac prôcellolîim, quod
maris nomine figuràùit. Et ciuitatcm> iriquit ipagnam ieru-
falem nouam, vidi de[tendentem de calo a Deo aptatam quafi no-
luam nûp&mornatam maritofuo. EtàudiuiPoccht magnàm de
çxloJtceQtem.Eccetabernaculumûeicum hominibus,&hàbita-
bitcumeis, & eruntipfipopuluseiùs & ipfe Deüi èrittU'meisi El
abfterget Deus omfiem lachrymam ab oculis eorum, & mots iâ non
erit3 nequel .ltus nequeclamor, ted riècvllus dolor, quiapftora
T^ranlierurit» EtdixiêfedensM throno: Ecce doua facio àmnU
/Decàîlo dèfcendete dickuriftâ ciuitâs, quoniam cælefti's,
eft gratia, qua Deus eàm fecit, ptopter quod eî dicit etiam
per Ilaiara; Ego film dômirtüs faciehS te; D e c^lb quldë ab
iriitio fui defcertdlt, eX quo per hiiiüs lèdulitempus gratia
Dei defupervenierite p&r làuaerüm rêgenèrationis in Ipiri-
tu Sanéto milTo de c«lo, fub inde ciues eiùs accrelcuht,fed
periüdiciu Dei quod erit houllîimrini per êius filium le-
lum Chriftrim, taiitaeius 6c tam riouâde Dei munêre clâ-
ritas apparebit,vt rtulla remanéant Veftigia Vctuftatis, qua-
doquidem 6c corpora ad incOrrliptionfem atq; itniiiOrtalitatem
noua ex veteri corruptione ac niortalitâfe ttanfibünf
^iqcenimpromittttjdicens JÉtabftergetDëüS bittnéla^
chrymamao ocülis eorüm, 6c mors iam ribri erit, rieq; lü-
6tus,neq;clamor,led nec dolor vllusî qü* omnia nô huicj
fèd futurævitæ certum eft conuenire» Ntihc eiihil in, had
depræterito, vt dobitare quenqùam jjrôn finac de fucuro. '
Ego fum A & 0 ,p fim 9 & nouilfim^Jjicut in initio libri hoc
êllè teftatus èft, ihhoctertio oportuitreperi, vt nequç ante
eum Deus, ficut Ilàias dicit,ne que poft eum al ius crédat ur.
EgOfitienti dabo de fonte aqua viuagratia. De hoc fonce icrigat
non credentes in via, quem Vincentibüs hubërrim hauri-
ëndum præbet in patria^Neperegrini in hacéremô fiti dc-
ficiat,cumpluuntur,vt ciues faóti, ex torrente deliciarum
Deiitigiterdebrientur: V’trunqiiê autem gratis, quia gratia
Dei, inquit, Apoftolusyita£ecerna.Sequitur:<^fl/wVmf,/n^
Jidebit hac3& ero eiDeus & ipfe etit mibi filius. 111a hic genera-^
rionémemorat, de qua Apöftölus dicit: MifirDeuslpiritû
filii lui in corda noftra, daman tem abba pater. Si autëm fi-
li) ÔC hærëdes i hæredès qüidem Dei conæredes aütGhri-
fti. Spe autem fàlui fadifiimus.Cum per fpem peruenietur
àdrem, ipfe Deus erit eleôtis ætern* bcatitudinis præmiû,
qüOd a b co poifelfi poftideant in aeterhum. Dubiis aute&
infidélibusi Duob9 höclocö debet intelligi,de 'qüb Iacob9
àpoftolüs: Vit, inquit,duplex animo,inconftäns eft in om-
nib. viisfuisi ri^abominatis driwwirirf/Mt^foinicarijs &ve-
nefictls & bis quæ idolis feruiunt, &omnib.mendacibuspats erit
inftagno ignis quod ardet,&fulfure quod eft morsfecundaMçc
vel viriàjEriminum, vel flagella p oenarum non exponenda
iüntvtintelligantur,fèd cogit^ndâ potius qtiornödö p et
Dei graci^m deuitentur. Et venit vntis èxféptem angelis,haben -
tibuspbialas fèptem, pletiasfeptem plagis vltimis. Sicut iribo^
no vmuerlitas fep[cnatio fæpênumero figuratur/fîc 8c in
malo poteft vniuei liras,plaganirn eodem numero comprê-
hendi A^uod fi lilas qüas luperius memoràüic'éffulàs.mulc
allèrit plenas, mirandum quomodo mundo filuerit irroga-
taSjriilï forte hic lënfiim rfialuit perftririgëre, qüod fe la in
latius noüerat digelfîlïe, vt liée malorum omitceret menti-
onem,6c intention! lùam ad bonairi inox eccléfiæ figurarri
diuerteret, de quibus cantat : Gtedo videre boha domini
iri terfa Viuenriuni. Sequitur deniq; & loquütùseftmeutm.di-
cem Vent oftendam tïbi riouàm hùptzm,vxotim agni,id eft <Je -
clef iam s Et d a d t nie iü montemagnum &altu, & oftendit mi-
hï ciuitatemfanctam îerufatem, deft enden tem de caio à Deo. Hæc
eft teftimonio ver i taris ciuitas fiiper montem pofic^ï Hinc
IfàiâscErit, iriquit, in nouiffimis diebus præparatus nions
domus dömiiiiirivercice monriû,ôc eleûabitur iuper col*
les, fille, pro illius fummicàte iuflitiæ.de qua legimusùufti-
tia tua ficuemontès Dei, fine quia montes quidem 6c âpb*
ftoli8c prophetæ niincûpantlir. Omhibus tarnen præcel-
lênsçminetdominus Ghriftus tanquam monSîn verticé
montium, de cuius plenitudine nos, inquit àccepirhus , 8c
gratiapro graria.Et bene de cælo i Deo.Tünc mampli9 de4
cora videtur, quädo perfpiricu quo eius.iponluB crcditur
conceptus 8cgenitus,imaginé meruèrit portar'e cçleftem.
Iplà ergo fponlà, quæ 8c ciuitas; H^&ew^jinquit, lumen cia*
ritaris; DefflSm dominus dicitl Vos eftis luit ftiudi,quæ vox
' Omni cörpóË côpetit Ghrifti,quâ ex ore véritaüs tüé àpo-
ftoiifufceperuhttépore mcritilq; prioress Et quodillurai-
nat earnfimtle eft preciofiffimo tapîdh quafi lapidiiajpidis3rc-
fulgenri iri modum crÿftalli. Güm fit di lier fi generis 8c co*
loris iafpis 6c cryftallUs, bene tarnen pro fimilitudinc hic v-
trunq; coniunxit, cumq; preeiofiflimis mox côparat lapi-
dibüs, ctim Chrifto reuelatü vellet intelligi, de qüb beatüS
Petrusi Lapide m j inquit,arigukré preciolilm, in fundamé*
to fundatutti. Er habet mur um magnum & latum, qiti habet
portas duodecm,&tnporta dtogulosdtiodecim, & nomina feripta
duodecimfüiorülfrael. Murlis ecclefîæ Ghriftûsquem & ma*
gnum legimus 8c excelfùm.Magnus dominus 6c laudabilis
valde, in ciuitate Dei noftri in monté fànéfco eius, ôc excel*
fus demimis iuper omnes gentes. De rtiurô autë Ilàias pro*
pheta dicit.* In dieiila câtabiturcanricum iftudintérralu*
da: Vrbs fortitudinisrioftræ Sion, faluator ponëtur in ea
'-mums 8c ancemurale»,aperite portas, 8c ingrediatuc gens
iufta euftodiens yeritatem vëtijs errorabiic» vno Ipiritu ea-
vita quanto quis foeticlandior,landli%;defideriisplenipr,; j den, connflencesjfim.lia1 narr' a^r evKien' cur.“S cqmtu1t ddeniq;
tanto eft in oratione fletu iupetiot. Hiticlegitilns: faftae etlaradeportls dicens i fit portas duodecun, & m port«
lunt tnihilachrymae mete panes die ac riodle.dt Lauabo per i an gulojdnodec imi&nom^ ifttiptaduode am tn b u u ii.
fineulas n o a e s k a u in meutn.hifqj f im i t o dmt mihiiBM \ liotB u IftseW cunus quidpm pet duodeam apoftoiosdcivniam<
ri'm4 unt^vera.&iUxitMmifaStu4 . B x i ^ i i fflinumnoftmmvniueriisadhdemtroitumprimotdiaaU-
opottet,nonexponi,prafendm quia fic dicit fafluirfege tetpi-iebuiire.Hmnstamecircuitantialoaabhacnosiiite-
B'tblioth.Vet.Pair.Tom*6.Purs h
Ê
S u p . i.
if..*.
Rot»'. 6.
G a la t. 4.
R om . 8.
Rom.
iacob. j.
Matt-, ƒ.
ifd i . 41.
G
lo h .i . ■
Matih. f.
i.Pet. u
H
WjLfi ' Pjatto+i
Pfal m .
Ifa.16.