A
t a l i b . d e
u e r f i s <{iii
L iefus Chnftus ingloria eft Deïpatris. Hoc eft,in natura, & gloria
dcitatis,id eft,eiu Idem eft gloria & aqualitatis.De loco
ifto integram expofitionemD.Aijguftinipólaimus. Deeo
quod fcriptum ?ft, Et habitu iniientus Vt homo. Multis
modi? habitum dicim9: Vel habit urn ahimi,ficuti eft cuiul-
que difcipliiia perceptfevluröborata*,atque firmata:ve|
habitum'cö^pbris,recuiidijEin,^U^ij dichn^is aliutq fUo eftè
fucculendorem, & validiorem,qua magis ptóprie habitu-
ido dicifelet,; vel habitum èprüitt q u a membris noftris tft-
commodantur extrinlècus,fecUndum quem dicimus vcfti-
tum,calciatum, armatum,& it quid eiufmodi eft.In quibus
omnibus generibus, ft quidem nomen hoc d id ü eft ab illo
verbo.quod eft habere,manifeftu eftineare diei habitum,
q u a acciditaücui, itav t eapollit etiam nóu haberemam &
dodtrina accidit animo, & fuccus ac robür eorpori:& vcftis,
atque artaa,non dubiü, eft quiii accidant membris noftris:
itavt & impcritus póilit elfe animus, ft ei doótrina non acc
id e n t^ exile, atque lahguidum corpus ftne fuccövifce-
rum,& robore:& nudus fine vefte,& inermis fine armis,&
pede nudo ftne calciamétis,elfehomo pofllt. Habitus efgd
in eare dicitur,qu£ nobis vt habeacuj^accidit: veruntariien
hoe in tere ft, quod qpxdam eor urn qu<j accidunt nobis, t t
habitu &ciant,nop mutantur a nobis,fed ipla nos mutant,
inieipiaintegra,&iacócufla manen tia: ficuti fitpientiaquü
accidit homini,non i pla mu tat ur,fed hominem m u t^ q u é
de ftulto lapientem facit. Quidam vero lïc accidun t, v t mu-
tentj& mutentur: ficuti cibus,& iple miitans fpeciem fuam
in corpus noftrumyemtur, & nos refeéfci cibo abexilitate,
atqueianguore inrobur, atque valentiam commutamur.
Tertium genus eft, quum ipla quaeaccidijnt, mutantur, vt
habitum racianc-, ficutieftveftis : Nam quum proiedtavel
repofita eft,non habeream forraam,quam fumit,quum in-
duitur,, atque indücitur mébris i induta ergo accipit forma,
quamnon habebat exuta: quum ipla membra&q|iium in-
duuntur,& quum exiiptur, in luoftatu p erman ean t. Po teft
etiam eftè quarturagenus, quum 8c eaqu£E accid ut ad rad--
endum habitu,nee mutant quibus aeddunt, nee ab eis ipla •
mutantur, ficuti anulus in digito, fi non ninïis fubtiliter at-
tendatur. Veruntäenhoc genus, aut nullümeft,fi diligéter
difcutias, aut omnino rarillimum. Quum igitilr^poftolus, y
deunigemto Dei filio loqueretur,quatum pertiilet ad diiti-
nitaté ei us, fecundum id quod yerusDeus eft,äqualem elfe
dixit patri,quod non ei fait tanquam räpina, id eft,quafi alter
ü appeteret. Lat uiftè t i taq; mifericordias opus ,iï femper.
manens in eaasqualitate nollet hominé indui, 8c ho minib.
vt homo apparere.-lèd feme tiplum exinaniuit non formam
luam mutans,léd forma ferui aedpiens: neque conuerfii s,
8c tranfinutatus in hominem amifla inco m muta bil i ftabili-
tate, (èd tanquam verum hominem fafeipi|do,ipfefufeep-
to r in fimilitudine hominu factus,nó fibi, led eis quibus in
homineappamitj&habitumuentus vt homo,id eft, habé-
do hominéinuéntuSjVt homo eft. Non enim poterat inue-
niriab his, qui cor immudum habebät & verbum apud pattern
videre no poterant, nifi hoe fufeipiendojquqd pollet
yidere, & per quod ad illud lumen interius ducerentur.Ifte
auteni Habitus non eft exprimo genere: non enim manens
fafe natura hominis,naairam Dei commutauitmeq; exfe-
cundo,nó enim &immutauit homo Deum, & immutatus
ab illo eftmeque ex quarto,non enimftc alïïimptus homo,
vt neqjjplê muta tet Deü, necab illo mutaretqr, led potius
ex tertio,fic enim aflumptus eft, vt cómutaremr in melius,
&abeoformaretur ineffabiliter ex cellentius, atque con-
iunétius,q ueftis ab homine,quum induitur.Hoc ergo nomine
habitum latis figniftcauit Apoftolus ijjuemadmodu
dixerit,Inlin^itudinemhominilmfii«ftus^uianontrans-
figuratione in hominem,fed habitu fiiéfus eft,quu indutus
eft hominem, quem fibi viuens quodimodo,atq; Confor-
mans,i'mmonautati,#ernitatiq; fociaret.Sedillum habitu^,
qui eft in perceptione lapientix, vel potius dilciplin«, qua
GvxcizZiv vel^sffjv vocantjhunc autemlècundum, quem
dicimus veftitujm,velarmatum,^n^t potius appellant. Ex
quo.in telligitur, d é ifto genere habitusloquutu Apoftolu,
quandoquidem in Grxpis; exemplaribüs Icriptum
eft, quod nos in Latinis habitum habemus. Q u o nomine
oportet intelligi,nó mutatum eftè verbum lulceptione hominis,
ficuti neemerhbra verte induta mutantur : qüanqua
illa fulceptio ineffabiliter fiifceptum fiilcipienti copulauc-
ritilèdquantum verbahumana rebus inelrabilibus coapta-
ri poftunt,ne mutatus intelligatur Deus humaæ fragilitatis
allumptor, (^eftura eft,vt Græcé ^tyt<* & Latine habitus
diceremr illa lulcep tio. Ira.j; charißimi mei,fic ut firn per obedi-
yhf.Exemplö eius,qui vlq; ad mbrtem obediens fuit.Ne» in
prafintia men tantum. Q^afi lèrui ad oculum lèruientes. Sed
multo magis nunc in abfentia »rt».Quia fi quid me prçfente li-
O«» m'etui çfyrëore.Nori
negligéter,fiçut ait iqh,yërèbar dmnlà öpèfaitiea.Vt/h'am
falutem operamini. Mutua làluté curaté:& quia dixerat vefträ.
iplbrum lalutë operamini,ne fibi aîiquidhumaça fragilitas
arrogaret,& luç induftriç làluté luam ad lcriberet,lèquutus
àdiunXitiDquSjinquit, quiqperatur iri vb bis. N p h folüvo-
bifcü/éd intus in vobis miro modo infundituf'igc donatur:
quand o enim iubentur,^t ppefentur, liberum eörumeon-
uenitur arbitrium, led idço cu^n tïmore, & tremorei iic fibi
ttiQuendq>quqdbçnè ope ran tu r, de bonis,tanquä lufs’ex-r.
tollätur operib u s. Deus eH mini qui op er at win vobis. Ç o tic çk
cat hiimana fuperbia, & no dicat ex me hab^o bond veile;
quia & hoc iri vobis occultainfpiratióe deus operatur,qui
non folum fide, fed & perfeuerantiadbiiat. Sed fqrte dieet
aliquis, Ergo raeiim nihil, eft : totfi tuu eft : fed gedtia dona-,
tori,qa boria Volûtas à doino prçparatuh Etvelie,&perßcere.
Perfic efe fine, dubio ipfius eft, qui dixit>Sinë me nmil-pote-
ftis fàcëre.Perficit in nobis,dü iniplet quod dkit,Ecce ego
vobifedm lum ylque ad conliimmatioem fecun : qui çoepit
in nobis bpusyborium, ipfeperficiet ylque in firfënfc Pro bo *
navoluntate.Sab<Ludiendym,{wi,idè{bDei.Ömniaautèntfaci-
tefiné murmuratiotfihus & hajitationibus, vtfitisfine querela-in^
gratus feraiisqui gràuiâ dbmini fiii.queritur efle pr*ceptai
emnis qui mmmurac, dubitat de pvxccptis.Etfimpiicesfitfc
Deifinereprebenfione. Confideratecuius filius litis. quiquÇ
ffirniplicis nàtürç fit,fi|ios nó uult habere degéeres.In medio
nationis praua &pertterfie*Qax omriem rationabftéan ordiné
peruertit 8c perdit infidelicate lua. Inter quosjueetisficut lu~,
minaria in mundo. Sicluceat Dei genus in genére humano,
ficut fol 8c lunain mudo:id eft,omnes catholki inter hçre-
ticosjlu deos & paganos. Verbum vita cotinentes. V t exemplo
veftro illuminçntur& verbo .adglonam meam*Glotia, patris
filius lapiés, aiÏpalomó,perfe<5h b dilçipuloru magiftri gloria
cöprob|tpr.In dieChrißün dietn ïrididiChrifti. Quid non
in vacuum cûcurri, neqtiein vacuum laborant. QuitalemDeo
populum acquiliui. Sed &fiimmolor fuper facnficium. Sed
etiam lioccidar,quia lacrificium,&obfequiumfidei veftrç
obtuliDeo, vineitgaudiü profeâus veftrfiuftitiam poenæ.
vehnottis.Etobfequiumfidei vefira, gaudeo & congratulor omnibus
vohis.Siue quia veftrè fidei miniftraui,vt Deo in vobis
id o p e r a te ,. & me pra:dicante crederetis, idipfitm autem
gaudete & cogratulanitni mihi. Premium eft pro vobis occidi.
Speroautem in domino Iefu Timotheum cito mitten ad vos: Dat
exenaplumflpn timere, fedomniaftib Ipe dominipromitr
tenda. Vt &ego bono animofim,cognitis qua circa vosfunt.Sivos
meat paffibnes minime terruerint. Neminem enim babeotam
VYMiimem,qwfineer a aßeäioneproyobiifolicitusfit.Qx&\x.imz-
cum pro omnium falute felicitus lit. Omties enim fua quarut. ■
N o n enim in ecclefia Chrifti tunc,praeter Paulu apoftolum
& Timotheum,erat^ quigermanede gregeJbUcitus effet:
fed cotigerat,vtiIlo tempore,quo Timotheum milit, pircà
fealiumdefifiisnó haberet,fcdniercenarii cum illo eftènt, ,
id ertjfila quærentes.Sua quçrünt commöda vel quieçe,no-
lentes pro aliorum tribulari lalute. Non qua funt Chrifti lefit.
Expérimentant autem eius,cognofcite. Qu ip ro làluté omnium
neempri reculauit. QUoniamficut patri filius mecumferuiuit
0puangelio.Secundumliorninçm3propter hominem fàéfcus
eft vlq; ad mortem obediens.& aliter:Sic feruiuit tanquam
ego eü carnalitet genuiftèm.H«»f igiturfpero me mitteremox
vt videro, qua circa me fmuconfido autem in domino, quoniàm &
ipfi venia ad vos «re.Quia modo adhuc incertus fiim,qui de
Timotheo loquor. Necefianum autem exiftimaui. Necellàriu
vobis .Epafrodituntfrotte& cooperatore. Propter opus euan-
gelii. Et commihtonem Prop ter gradü apoftolatus,quc
in vobis accepit.veftrum autem apofiolü,& miniftrü neeeßttatis
mea mit tere ad vos. Q ui meæ venit necelïïtati miniftrare pro
■vobisr
A
CAP- III.
B
illis nititur coiniuendare , vt & ipfèab eis aniplius diligar
tur.Et meeflus eratpropterea quod audieratis tllum infirmatum,na
& irifirmatusèft vjqueadmortem. Triftitiâéyeftræ caulà moe-
ftus erat,eo quod vosper infirmitatis lùæ riunciumcontrii
ftatos timeret. Sed Deus mifertusefteius‘. nonfolumauteeius,verum
etiam én met. Mi fer tus èft eius, vt maiorem do cédo col-
ligatfru&um.Nè trifiitiamfupertriftitiam haberem. Netrifti-
tiarn q^rceris triftitiadelolatibnis augeret. Feftinantius ergo
mifi ilium,vtyifi eolterum gaudeatù- P ro eliiusabfentiatrifta-
baniini.Ef igtffrmtrifittiafium. Qdæ mihi de veftfa triftitià e-
ïat.Exdpiteautem ilium cum omnigaudio in dçmino. Quali do-
milium;& ne quodlcrupulum deeïus traditaçe nafeaturÆr
eiufinodi eum honore habetote. Npn lôlü hune, fed SChomines
hiiiuftnodi Quondam propter opus Chrifiit Qui qualî reo ndh
timûitminfàtwe.yfifoad morteiccefiit, tradens animam fuam:
Parat* ad movtz\ri*V.t implcrït id, quod ex vobis dkratefgdmeu
obfeqüm.'Vkvetïru ergameofficiü jpomnibfJblusimpréfet.
n, pccatero,fratresmei,gaudetein domino. I^piiirebus feéU-^
li,yel inaftqup præter dominü. Eadem vobis[entièremihi quide
nopïgrumvobis autem necejfarium. Eadem répété refuse etiam
præfèns,ficut plantas lçpius adæquari,non eft4nutfte. Videte
canes^Çojatra euangelium latrantes. Hi ne iam c o ^ a pfeu-
doâpoftbl^.F/^fe malos operarios. Qmcquidnos ædificam9,
deftrueve conztur.Videte conctfionem Concilio ifta,non cir-
cuncifîo. Nosentm fumw circuncifio.Nos Cumusven Iudtei, q
n on y nius metn bri pellemlèd to tius carnis limul yitkam-
■putauimus. ^ « :JpirituDeoferuimus. Q u i feçundum Hiere-
miam cordis præputiücircuncidimus. Etgloriamurin Chrf i
fto IefuS&non in carnefiduciam habentes. Cuiüs fide fola iufth
ficati fumus,non circuncifione carnali. Quanquam ego habe#
confidential & in carne. Ne quis putet'me hoc ideo dicere,
quali ego glpriaridinon habeam caulàm,&idciïco gloriën
';Si quis alius Vïdetur confidere ïrtcarne-.ego magis circunctfus octaua
.die. Quia ferre aliqui ex illis prolèly ti èpam.Exgehere tfiael de
■tritiiPBèniàrritii, Hebraus ex Hebrats. Quæ fern per fuit cum Iu-
|d a coniunâ;% Seeutidüm legempharjJaus.Legifpçntus.Secun-
..dum amulatiortemperfequens ecclefiam Db.Tantam jemulador
nem hâbui d^egis amorem,vt etiam ecclefiæ Deiperfecu- |
-toEiexifterem.Sec«»</«/» iuftitiam quoin lege eft: Omniü iùfti- !
ficatïonem;&cçremomaru.Conuerfdtusfinequerela:lmp\ebz j
-legem,præter hoc tantum, quia non cre.deÈS Chrifto, que 3
lexprpmiferat, prionfui in omnibus in quibus.ftjc glorian-
turjfed quia hoç tempore illa non valere cognoùi, ideo ea
tanquam detnménta habeo,&nftllius momenti dudo.Po-
tuit enim elîè^n tus ilïalFetftfOnib us praujs præuariâtor le-
gis,&(t-amen cpnlpiçüa operaflegis implerevel timoré,ho-.
minumvel ipfius Dèiylèd poeriæfprmidine,np dile<ftione
&deleâ:ationeiuftitiæ. Nam profeéto in iplàintus volun-
tate peccat, qui n o n voluntate , fed timbre non peccat, in
quibus ihterioribuS luis talem fe fuilfe feiens, quibus fe vita
putabat acquifêie. Hæqa-inquit, propter Chriftum tanqua
/impedimenta âbieci, Aa cornparationemrinüenti auri cori-
temnitur æramentum, quamuis vtrunq; fit ei liio tempore
neceflàriiim.Tunc erirapud homines cminéns Chriftifei-
entia,quando fuerit àb e© profuer Chriftum mundus con-
terriptus.Omnia ceremonialia legis pröieci.Stercöra cibo-
rum lùnt reliqûiæ & rerum quondatn vtàliupi purgamenta.
Vt Chr ftUm lucifaciam & inueniar in illo. ;Vt Gnriftum ha-
beâm qaput,& manens in eo.eius membrum inueniar.No«
.habens meant iuftitiam, qua ex lege eft. Meolaborc quæfitam,
qnafi naturalem vel legalem fsedillam qua ex fide eft Chrifti.
Sed illam quae proprîe à Deo perlblam fidqm C hrifti, qua-
ipfe donauitjcollata eft. e x Deo ëftiyfiitia in fideadco^W ,
yco»iià«j!iôtt»/.Quihocagnolcit,làdsî^t,nefibialiquidar-
roget, vt id quod ei-ex gratia Dei- donatum eft »ille vel legh,
tribù^t vel naturae-, fed Deo fell, cuius donum eft, deputed ;
Et virtutèm refurreäionü eins. Vt cognolca m perfe été beneficium
& vim felurre^ionds illius,guiaideoremrrexit,vt
nosfmii\itevre[mganms.Etfocietate}npaßionu?nillius,conßgu-
fatustnoriieius.Sieniriï compatimur, 8c conaiaemus. Si quo
modooccurraad refurreâionem,qüàeft ex mortuis. Adperfcéto-
rum refurredimiem, non, adillam quamétiaminuiti habé-
bunt^ No» quod iam acceperïm. Perfeódonem quia finis non .
dum aduenit.i4ttf iam perfe'âusfm. Adhuc de hac petfeftio-
..................................._
n e,& d e tali referreétione d em e iîia rtu s fern,quia eft per* «
feétiG alia pofthancyitam ; illud perfeétum de qilo dicitad
Corînthios,Dum Veneritqjlçdperfeâram eft oc alibi, Do-*
neçoecurramiisdriipes irivnitâtejn fidei, .& agnitionem ft-
lij Dçi|in,viifurii p^rfeâuin, & reliqba,quiain hoc mundo
poli tris veram-pèrfeétionem nullushabet, qpia ipfe dixit,
Videfhus nunc p ë r lpecuhim, & reliqua. Meirfeétus fim:
quantum ad perfë^tionem quæ in hac vita haben poteft à
fehótis,perfeétüs fuit:quatum vero ad illam perfeétionem
perrinet, quæ erit pqft refurreÔi onem, im pe rfeétu s Eüd-
eq hic quâdarqimperf<§4tam perfeétionëm habüiftè intél-
ligendus eft: quia perfidem,non per Ipeciem,& perlpecü-
lum,nonfacieadfaciem videbat. Sequor autem fi comprehen-
dam ftn quo & comprehenfmfitm à chrifto. Si comprehendzm
meritum apoftolattis, in quo apoftolatu, à ^Chrilto fum
cômprehenliis. Fratres ego nie non arbittor. Se fiqrniîiando
omnibus gloriam tulit &prouô,cat ad-igrofeéfcuiTi. Compre-
hendijfe.Tunccef^iserq»qu ndofinisadueneiit Vnum.au-
tcm. Porro vnum ëlhiecel%ium.. Qua quidem retro funt obli- ,
uifeens: ad e'averoquafunt interior a ex tendens me ad deßina' um.
Hocfelunxlcio ; quiadono Dei quotidieprofiçip ,&praé-
: tçritum laborem non computansad,poriorafeftino:fitie
legem obliuifeens ad perfeéta euangelij præcepta m e ex-
tendo.Eerfeyuor ad brauium fuperna euocationis Dei in Çhrifto
ïefu. Quodperfeétus Chriftiis promifit in coelis. Qutçunqïie
ergoperfetti, boe fintiamus. Quicunque perfeétus eft ? hoc
fentiat, vetera obliuifeenda, & noua feétândarquia perfeéti
debent gllè difeipuli Chrifti Eft ergo nunc imperfeétapeî-
feétio : Nam in futuro erit perfeéta. In aliqua rè eritperfe-
ccus :.fèdin aliquaimp^rfeâus. Velut fit iam fi aliquis fâpi-
entiæ perfç^ii s auditor, cuius nondum fit perfeétus d^-dP"
■ btor. Poteft elfe perfe<ftps vt diligat inimicos,qui nonduhi
çft perfeâus vyt,fufFeràt. Et qui perfeétus eft in eo quodö-
tniie s homines diligit quippe qui etiam ad inimicorum di-
Tleétionem peruenerit : quæritui' vtrum iam fit in iplà dile-
étione perfeétus, id eft, vtrum qùos djligit,taritum diligat,
quantum ille. IncommutabiliS régula veritatis diligeqdos
elîèpræferibit; vt ortenderet fequndüm ifffes vibe rriodum
elfe quandariî perfe<ftionem>ei<|;perfejftioni hQ Ç q ù o q ;^
putari,fi fequilque nouerit nondum elfeperfeétum.quiain
[ jhtavita perfeétam perfeétionem non habet quis, qiua.caro
^ n ë rijn fe ita d a e ffe& l^ n ^ n . Hie ergo præceptum e ft, vt
idefiderifspeccatinb obediam*. Ibi erre vtdçfidetiapeccati
non habeamus: Tunc enim eftleçundum hancSinfirmitate
py© lùo modulo perfeéta in hoc feculo.lftaparua iiiftitia,
quando etiam quid fibi dc^t,intelligit Jdeoq; Apoftolus &
impafeéttrin perfeétü fe dicit: impèrfeétû feilicet cogitan-
do quantum illzad iuftitiam défit , cums plenitudinë àdhuC
èlùrit.perfeétumautem, quod&luamimperfeâiorienon
erubelcit.Si peffeéte currimus,hocjapiamus,quodnondu
perfeétllum9,vt illic perficiamur,quod perfeéte adhuc cur-
rimu s:vt cum venérit quod perfeétumeft, deftruatur quod
ex parte eft.Etfi quid aliterfapitis. Si quid vobis.alia ratione
Deus reuelauit: aliter,non aliud:h©cèft,alio fenlu^fr hoc vobis
Deus reuetabit.Etiam fiîquid minus perfe6tefepitis,humi-
literexpeâ:ate,& à Dep pofeite.Ipfe pbteft reuelareambu-
lantibus, & perficientibusin via.,teâe fidei Veruntufnenad
quodper denim us. Ad pe-rfeétionemnoui teftamenti. Vtidem
fapiamus. Idem, 1j ce t ali ter alTeratu r. Et m eadem tnaneamusre-
gula. N o n enim feire lùfficit fine faéto. Imitatores met eftote
fratres.hA,c imitamini,nqnpfeudoapoftolps. Etobfetuate eos
qui îta dm butant fie ut habetisformanoftram. D uplici ter dicitur
obfer uari,velad imitandü; vt hic: vel ad caueridû,vt ad R o manos
ait,Obferuate qui diftènfi ones &ofï*endicula làciüt.
Multi enim ambulat,qupsfape'diceba Vibis.De pfeydoapoftohs,
quilpempaflîonis Chdfti,perquapeccatadimiuà lunt tolleres,
in legis ceremonijs coIlocabant.Poteft de Ioüiniani-.
Itis acciphquï craciatum corporis in epulas, & luxuriâ con-
uetterun^Nune autem & flens dico intmicos cruets chrifti, quo-
r um finis erit intérims. No tandum quod affe«ftu etiam inimi-
edrum làluçem optet. Quorum Deus venter efi.Quï fe pütanc
in hoc Deo feruire, fi epvûêtut.Et gloria intotfufione tpforum.
In circuncifione membripudendi..j^«i ierrena fapiunt. No-
ftra artem conuerßtioin ccelis eft. Hocriori poteft dicere qui
terrenis vitij manciparus cft.Vnde etiamfaluatore expeâamus
E
E
G
H