E Matifcone fuuir a erat, quaii ab, Epi-'
nit^iterzizaniadiabolipullularent.difcetes “ a9>^reS^
praelentia, cautiones & fideiullores dederunc, vt deeimo üosfuos ab rabidoru defenfare colueiut. Nam
, , ^ .... ,. i- . : t - J _ ft-arim res EcitleiiædiriDli:
Cap.
les B\ulcor$:
teûünonïç
Càp.
Gâlendas menfisnoniad lynodum co/nienirent.
I Tunc adparuerunt figaa, id |ffradij | parte aequilonis,
ficùt fiepms adparerc folent ,-fulgor percceium oecurrifle
vi(us.eft»floresq; in arboribus bftenfi font, érat ënim men-
fisqumtus. a -h ; " t f ~ -/
Port haxrex Parifios Venn, & cora omnibus loqui cce-
pit dice n s, Germanus mens Chilpericus moriens dicitur
filiu reliquiflé: cuius nucrlcores matre depreeante petie-
i ruutvtctunde landtolauacro in dominici natalis (blerini-
rate de hereinexcipere ; & non veneiiinc. Rogauerunt
I deinceps vcadYandum paiclîa bdptizaretur : fed nec tunc
' aiiatmellinfans. Deprcçati liuuaiuem tertio, vtad fefti-
uitacem lunet i loanms cxhibuc tur : led nec tunc venir.
Moue, untitàq; me per tempus fterile de loco vbi habita-
?fcai«;^ n p g i ^ * &'ecce,ab'tCondiçui:;inecoftcndititfnii-
hi p u eriypdequantum intelfigonihileft quodprdrnit-
titu r, led vt credo aliaiius ex Leu dibus noibis lit filins: ,
nain li dellirpe -noftra tuilier,'ad me vtiq; tuilier deporta-
tu s/ Id t oqinoueritis quiaàmenoh Ifii.cipitur', nili cèrta-
dëeo cognôfcaxn indicia. HæcaudiensFredegundisregi-
na, coniundtis priohbus regm iui,id eft tribus Epifcopis,
.&c~tie cent is yiris optifnft | Sacramentadederunthunc a
C hilperL o I eg'1 genératü av fuifle :Sc ficiülpiçio abanimis
regis ablata eit. .. . - _ ■ ■ . r
- Deniqi cum interitmn Merouei,~atque Chlodouei iæ-
piuslainentaretumeicnetqiie vblèus poftquam incérre-v
lerant, proiccifient, venitad regem homo qui dicerét,Si'
nii hi concfttfium in pofterum. non hahetur, indicaboin,
quo loco Chlodouci cadauer fit pofitum : iurauit tex ni-
hibei nióidtiun heri , led potius m uneribus am pliari.
Tur.c ille, Veritatem, inquit, me lo q u io re x ip ta ratio
qute acta eftcoraprobabit.. - : Nam quando Chlodoueus
in te r fe d us e ft , ac fi, b ftillieidio oratorij cuiufdam fepul-
tusjmetueiis reginane àliquâdo inuentus Cum honore fe-
peliretur/iuffit éü'm in d u eum Matron® fluminis proij-
c f rTufic intra capfuinquod opère raeoad Capiendorum
;£ifcium neceilitacem prarparaueram, repeii^. Sed cüm
! igiiorarem qùifnaroeflèt.à Çæiàric prolixacognoui Chlo-
I doueumeOe .adprehenfiimq; in humeriSad iitus detuli,
ciodoud 1 ibiqi eum cdpite iuperpolito rumulaiii. Ecce faluatis. ar-
&Mtrouci tubus <.;iiod volueiis eliice. Quod cùm rex cbniperiflec,
^Itwxr'e6-' 'Confingenslead venariöneuiprocedere,dete<5toq; tumu-r
para capilloVum quxfubter fueiat iam defluxerat : aliave-'
ro‘ ciimipfis ciimum,fiigeliidncadadutabat. Cognitum-
qtié'eft-, htine elle quern rôx intento animo requirebat.-
Conuocaro igitnr Epifcopo, ciuitatis cumclero-r & popu-
ioac caeurnni inixiunerabiiium Oniatu, ad bafilicam lan-
j detulit tumulandum, npn minus plangëns
Pepôte^inoitüôs ^qUam cum viditfi'.ios pröprios iam fe- ;
pulros.Foit hæc miiit PappoluinCarnocenae vrbis Epftcbpum,
quifilerouei cadauer requirens, iuxta Chlodouei
tumuluiniepeliuic. ,, 'S'-'- ,
Oftiaiiusvero quidain de alio oftiario dixitjOomine
rex.hicâçcepto præmio confenüt vt tu interficiaçis : ad-
pxehenfiijqüe ôftiarius db quo dixerab Casfus fupplici/sq;
mûltfiadfedus}nihil decaulà de quainterrogabatur ape-
ruit. Loque ban tur n.tunc mülti hop infidijs & inuidia^-
duni ;qubd o ftiar ius iîle Gui hoccnm en inpadum fuerar,
plurimüm à fege\diligeretur. Anfoualdus aùtém neftio
qua iiiipicione tadus, nec Vale dices, àregedifceiîit. Rex
veroGabillonum regrelfus iuilit Boanturn qui fibifimper
iuerat infidelis, glâdio percuti. Qüi vallatus in doiiio iiia,
ab lvóniinibusregis pereinptus interijt ,resqj fuæ fiicidi-
tiombusfubiugacæliint. * ' sSg|& | i I
Denique cuinrex maximaintentipneTheodorumE-
pifcopiün iterum petfequi ^naretur, 8c Maifilia ian? in
Chddebeiuregis dominationemreuöcata fuilïetlad difi
cutiendas caiiias Racharius illue quafi dux «rpaite régis
Ghildeberti dirigitur. Sed poftpofita adione qüae ei à
iegé ïni.uiicta fueiat EpifcopOmydlatifideiuflbreïrequi-
riti&acipræfentiamiegisGunthchramnidirexit.-vtlerli-
C*pi I
D
qftirjiiorü
Eoatus gla
diepeccuQ
uosiuos aD ore canum moiuuiu
egrediente Epifcopo à ciuitate, ftatim res; ÉcClefîæ diripii.
Sc alîaqüidém fibi vindicat, alia fub figillor u m rri unitione
condiidit. : Curtique hoc feciffer. protinUs femulos eius
*fieuiftimusinuadit morbusexhauftosqi febre peremic : fi-
lius eius ab hoâincommodo deficit, quern in fuburbano
Maifilia: ipfius cum graui gemitu fcpeliuit :hiitq;talis db'-
muieius plaga, vt cumab vrbe ilia eft digreflus, vixad patriam
luam regredi putaretur. Thedorus veto Epifcopus à
Gunthcramnprege detentuseft; Sedniiiil.ei rei2 noeuit :
eftenimvir egreg!£eian6litatis,&inoracidne affidüuSjde
quonilvilMagnéncusTreùerenfisEpiftopnshæcretaht:
'Ante hosiumbs cum ad præ^noam Childebeiti regis ita
iubardua cuftodia duceretur; yc quandbeunq; ad vrberri
aliquam veniflet , neqüe EpiicopUm , neque quemquam
deciuibusvidere permitterecur , adueniente Treuerps
riUnciacum eft Epiicopo, hunc ianiinnaui pofitum
clamabdud.:furrexitq;Sacerdostriftis,ac velocicer pro;-
ieeutusirepericeuni'adhtqsi caüfàtusqx cum-cuftqdibUs,
ciir tanta elïètimpietas,vt non liceret fratri fratrem alpi-
cere: vifoq; tandem, ofculatus eum indulgensaliquidye-
ftinrenti, dilceffit : veiiiehs itaqjad.Eafilicam^àndi Maxi-
mini^profteiniturlepulehrp,illud Apcftoli Iacobi retinés,
Oratppro inuicem v t (aluemini: fufeq; din oratione cum
lachrymis, vtfratrem dignaretur dominu s adiuuârejegief-
fus eft foras. Et ecce mulierqUâm fpiririis èfloris àgitabat,
cl a ni are Sace^oti oepit,àc dicerp» O ftelefte>& inuetera-
tedierum, qufpro inimico noftro Theodora oratipnem
fündis addominum /Ecce nos qupti'die qu^rimus, quàlitér
hic ab Gallijs extrudatur^quihos quocidianis incendiis
confiât : &tu pro eo rogate non definis ? Satius ehim tibi
erar resEccleuætuædiligenterinquirere^nepaùperibus aliquid
deperiret,quam prP hoc tâm intenté depbïcexe. Et
aiebatfV æ npbis quierim bon pbffumus expugnarpEt licet
dÉnonijs credihondebeat, tâmen qualis elfètSace^
• dos dé quo hæc d^moh cond'olens d.edamabàc, adparuit.
Sedad coeptaredeamus.
Igitur legatos ad nepotem (uum Childebertum rex di-
rigic, qui morabatür tune ad caftrùm Confluentis, quod
ob hoenomen accepit,pro eo quod MbfëllaRhenufque:
amnes pariter confluentes in eodem loco iungàntur. Et
quia placitum f uérat vt T recas Campanixevrbem dev tcor
queregno cbniungerent.Sacerdotib ufque de regnb Chil-
deberti congiuum non fbfït, Félix le^tus làliitâtioneprté-
miflaofteniis literis ait : Patruus tuus, ô rex, diligentér
intcriogat quis reabhsc promiffione retraxit^ vt üaeèr-r
dotes'regni veftti' adscofi/îlium quod fimul deçreueri-
tis, venire differrent.; an forfitan mali homines aliquanr
intervos diftordiaeradicé faciant puUularc.Tuncego rége
tacentereipondi, NiLmirü,fi>izaniaferatürinterpopu-
los i nam inter hos qui radicenr obligec , prôtinus non
'poteft'reperire. Nüllüm eni.m latêt-r quod Childeber-
tus rex alium pattern nifi pàtruum non habet : neque il-
le aliurri filîum nifibùnC habere dilponit, iiïxta -id quod
eum anno prælenti audiuimus loqui. Abfit ergo vt inter
eos radix dilcordias germiriet, cum fepariter& tueri debe-
ant;&amàre. Tunevocafo fecretius Foelice legato, Ghil-
debertus rexrogauit dicens, peprecor domihü & pâtre m
- meum: vt Thebdoro Epiicopo nihil iniuriæ inferaç.quod
fi fecefit. confeftini inter nosicandàlüm ge^mihabir/eri-
■ müsqjdifcordiaimpediente difîundi, qui debenius amo-
remtudhdoefic pacifici. AcceptoqjiSc deàlijscaufis re-
ib onfojlegatus dilcellir.
: Nobis itaque inantedido caftrb cum regé.commbaintibüsjdumad
conuiuium prineipis vique obfçura iio-
Çte retinererimr.epulo expieto iurreximus : venientefque
ad fluuium, ofFendimus nauem in litpre quænobis fijerat
j præparata : aicendentibulque nobis irriut turba hominum
diuçdbrum, irhpletaqueeftnauis tam hominibusquara
aquis; ièd virtus Dorrrini adfuit, non fine grandimiraCü-
4o, vt cum vique labium iftipleta fuiflèt , mérginon poi-
lêt îjiabebamus enina nobiieum beati Martini reliquias
cum aliorum fàndtorum, quorum virtiite nos credimus
Cap: ij,
Confluen.
tuin vnde
diftuin.
m
Legatio
Guûtbcht
ni àd. Chi
debertum
fuitie1
A
Cap.if.,
B
Vulfllaîcus •
4Longdbatr ? usD.Mar-
tiniintereef
fione cou-!
aertitur.
e
B
bianx fi-
f«tbuelartcithmruim
fiuflPe^alüatbs. At veronauead liturvnde egrefli fuirnus!
tcdcuntë,euàéüata ab hominibus & à lyinphis, rppillfisi
extrârieîs fine inipedimenro trarifiuimus : ift éraftifiôdu j
tem Vaie régi dicentes,abfce(îimus.
i^rofiiài igitur .in itittéré, ad Epofium caftrüm âcceflî-
miis, ibiqueà VulfilaicoDiacono nadti, & ad mbttafte.
Curb ad citrate tabiedum veniflem, ita omne corpus meu
a vertiCe v fq; ad plantam pedis puftulis malis repletute eft,
vdocusquete vnus digitus tegerec, vacuus inuehirinbn
pofietciiigrefiufquebafilicam, iulus denudaui me ebram
fandto altario. Habebafti eniir. ibi ampullam Cura bleo
plenate qiiam de iaridtiMartini bafilica detulerabnex qua
riumèiusdeduiÉti,bënignifllmèfuicepd iumus.Eftetlim | brbptijs mahibiis omnCS arfus petuhxi, moxque fopori
:hbc raotiafteCium quàfi teillibüs odto ab antediélö'
ftrb, in teôntis cacuteihé locàtute : in quo mdnte tea-
gnam bafilicâtti Âdificàuit,quatti B Martini vcl reliqitó-
rute fandtorüm i eliqüijs il uftifatiit. Cotemorames auterfi
ibi, betere abiebcöepiftins vthöbis aliquadé cohuerfio-
nis fuàtboüa narraret. vel qüalicet ad cleticatüs bffi iitm
aduenillct, quia efac genere Löngbbardüs. Sed nequibac
exponere, vanähi tota intehtioné ciipiehs gforiam eüi-
tare. Quem ego tcrribilibus Sàcràménds coiiiurans,pöl-
licitüS primo vr ntilli qüæ referebat expândeïete, rogare
■coepi vt nihil fnihi de his quæ interrogabàm ocÊuleret.
CumqjdiutifliiTïè reludtatus fuitlè-.vidus randêm tam
prccibus quaili obiècratiónib. Uieis, hæc effatus eft: Durti
eflém»! ihqtiir,pucr paruiilus, äudito bead Màrtini nomine,
ne ciehs ad hue vtrum martyr an confèiïbr ellct,vél
quid boni üimundp gfemiLtj vél qüæ regib beatos arms
tumulo îfierüilïetaccipere, iam iri eilis h^notém Vigilias
celebrabàm, ac fi aliquid inter mallus numifiruttó adue-
hiilèfc, eleeinolÿnas fàciebam : ianique in maiod ætatè
brpficiens, Fteras difceré ftudui. . Êx quibus priUS feribe-
rc pPtui,qüam ordinemïcripcUraru m 8c literâfUmfcirenl.
Deinde Aredib Abbati coiliûnCtus 4 ab ebque edo^its,
beaâiylai'uni bafilicàui àdij. Reuértenfque eum eb ,ille
pârcropér pulueris beati fepulchd pro ben;diélione fil-
ftulit. ’Quem in câpfillapôfitüm,ad collüm meum depen-
ditj dèüedlique ad Monafterium éius Lemóüicinó in rer-
minô accepta capfilià, vt eain in oratorio fuö locaret, in
tantùte püîùîsàdcréuiti Vt hon folnm totam eapiàm re-
pleret, Verumetiamfoti's inter ründturas vbi aditlïm repe-
tirepotuit, feateret. Éxhôcmihimiraculilumineanimus
teagis aèeCftdit tôtâm ipém mèam in eins virtüte defigè-
îe : deinde territöriüm Treüetica: vrbis expecij, St in quo
nuxjc eftis te'onte, habitaculum quod eerUitfe j proprio là-
bore corïftruxi : reperi tarnen hicDiàhæ fimulachtum >
qûod popülüs hic incredulüs quafi Dèum’adoràbat. Co-
lumnam etiam ftatui;in qilà turn grand i cruciatu fine vl-
lo pedum ftabam tégmine. Iraq; cum hyémis tempus fo-
lita» àdu énifietji tà rigore. glaciali vrebar, Vt V figues pedüm
mebrü fepius vis rigoris excu'terets & in barbis meil âqtia
geiu connexa candelarute teôte depehdereh Màgnam
tenim hyemem regio ilia perlæpé dieitür fiiftiiiëre. Sed
cum nps folliéi't’è interrogaremus -, quis eicibiis aut potüs
eflet, vtl qualiter fimUlachra monds illiüs fiibliërtiflet j
àitjPotus cibüiqüë teeus erat* parüm panis & oleris,àc
môdicüm aquæ. Verum ybîàd memuldtudo ViciUàrüm
vülarum: confiuére coèpit, prædicabam iügitet j nihil elîè
Diâtîam, nihil fimülàcnra, nihilqùé qüae eis videbatur ex-
èreeri cultural indignaedam eflè iplâ qüæ inter poeüla lu-
xürialque profluas cantica proFérebant : (cd potius Deo
omnipotenti qui coelüte fecit ac tetrarti dignum fit (à'Crifi-
ciilm laüdis iiîlpendere. Oragarn eriam fifepius vt fimii-
lachrô Dominus dir uto dignaretut p'Ppülu te ab h o c en o-
rê difcütére. fclexît Domini mifericordia mentertl rii-
fticam, vt inclinaretaürem fiiam teveïbâôdsmei, vt fiii-
licet relidds idolls DôminnUi fequeretur. Tuhc cohuo-
éàtisquibufdam ex éis, fimuiachfiim hoc irtimêfum quod
Cliderê proprià Virtüte non poteram, cüitl eörum adiuto-
riopoflem eruëre : iate fetiimrfeliquafigillorum qüa fàci-
liôrafüerant, ipfcconf egerarri. Conuenientibus aurem
muftis àd hafte Dianæ ftatüam, miffis funibus trahere coe-
perunt, fèa hihrl labor eorütti prôficére poteràt. Tlific
ego àd bafilicam propéro > prolratulque lolô > diUinam
mifeticordiam cum lachrymis fiagitabam > Vt quia id ’ftüs»'
màlla induftria ç-uertère non yalebacj Vîrtus illud diüina
deftrueret. Egreluilque poft oratiónem,ad opetafios ve-
nij adprehehfiiuvque funemvt primo iCtu trahere ccepi-
müsi protinüs fimulachiüm rliitih tc rntei jcdnfradtumqj
Cum mail i, rer; éisin puluérem redegi t ipia qüoqjbuta,
$ibtioth>Vct.Patr,to'itti(>>P4rt i»
Simeon
Ûeli tes ,vide
Palladium.
Mutus bafilica
B. Martini
fanatuTi
locatus iuiti; expergefaiStus. vero circa medium noótis
cum ad ctirfiim reddendum fiirgerem ita cörpuis totum
incolumeréperi,ac fi nüliüm mpermevlcus apparüiflèt.
Qu* ViilllCra lion aliter ftifi per inuidiam inimici emifla
cognoni: &quia fempet ipfe inuidüs., Deum quxrchd-
bus nocere conarur, adüenientibus Epilcopis qui mé raa-
gisadhöccohorraridebueranc, vt eoeprum opuis fagaci-
terexplicate dèberem, dixcrunt jnihi, Nóneft *qüah*C
viäquam fequeris, néc tü ighöbilisSiméóni AhtiochenOj
qui columns iniedit, póteds cohiparari. Sëdhec crutiib-
rumbünccè fiiftinere patitur loei pbfitio : deicehde po-
cius,& trim fratrib us quos adgrégafti, tecum iftnabita. Ad
quorum verba, quia Sacerdbies non bbaüdire, adfcdbii
tiircriinihijdeicéndèbarn, fateor, & ambuläbam cüm eil*
dem,accibttm pariter capiébam.. Q^adam vèro die pro-
üöcansmeÈpifcopüi longhis ad Villam emifitoperariös
efim iCütiS&thalleisaciccuribüS, & eliferüht Columnam
in quaftareIblitüseram: incraftihöautem Veniehs,inüe-i
iii omnia diflipatä, fleüiq; vehementer i.fed erigere nequia
ui quaedcfttüxerant,eedicferercontrarius iufliohibus Sa-
cérdotuin: Sc' ex hoe ficut nuftc habito cum fratribtis, ha-
birare cöntentui fiim.
Cui cum dé virtutibus bcati Maftini qüäs ih eö lócö Cap-. 16.
bperatüseft. aliquavr declararet eXpèiceretej hatc retülic:
Ftanci cnhlfiiam & nobilifiimi in gëntefiiaViri filiüsmu-
tüs furdüfque erat : addüötüique a parentibüs ad hanc
bafilicäm. iiiffiteum cum Diacono mcö & aliominifttó,
intra ipfum rehiplüm laüCtum in leCtulo requieicere, Sc
per diem qüideni orätidni Vacabatchofte autem in ip(a> vt
diximüs.idè dörmiebatjqüandpqüémifèrahteDeo ap-
paruit mihi in vifionè beatus MaitinüS .dicefts i Èijce ags
nliltide Bafilica, quia iam fiiiüs fadus eft. Malie autem
faCtöj, cögitahtfe mfeqüpd êflet hoc fomnium > vehit ad me
ptier, &emitö?ns vqcern j gratiss agete Dfeo ctcpit/con-
uerfiilque ad me a it: Gradas agö Deo omnipotehti, qui
mihi&elóquium reddidit, Sc auditum. Ex hóe iaiiusted*
dims,addoinum redijt. Alius veto qui pleruhque in
fürtis dkierfiiq; iccleribüs Commixtus,peièrare cohmeue^
rat, cum aliqüandö.a quibuSdam pto filrto argüeretur,ait:
Ibö ad bafilicam beati Martini, Sc Saerämentis Me ex üens
innócetis rëddat. Quo ingrediëhtë elapia iècliri de ma*
nuëius ad oftium ruit, graui cötdis dolöre pei Cülfiis: con^
feflufque eft miïèt verbis proprijs quar Veherat txcüfarö
periurijs. AliuS fimili mouö cüm dé ificendijS dolnuS Vi-
cini fui arglieretdri ait, Vadainad telnplum lanCti Marti»
hi, Sc fide data infbns rediturüs eto ab hbc criteihet mani-
feftum erat e'nim hühc dómUm filamiucendio cöncré»
mafte,: abiens autemad Sacrameilta darida, cöntlerfü's ad
eüm,dixi ei,QüantüVipnórum tuorümdidat adiertio,
Uoh êtis innocens ab hoclceleie; fed tameü Deus vbiq;
eft, & Virtus eius ipla eft forinlècus. Tarnen fi ita te va-
ha fidncla ccepit, qiiöd Deus vériariéti ëius in petiurijs
ftonVlciicautur, èccCtemplum (anétumieconcra iura Vt
libet: nam cal care Innen lacr urn non permitreris. At file
èlèuatis manibus ait Per ömnipocentemDeum Sc vit-
tutemI bead Martini antiftitis ilus, quia hoe incehdid nöh
adteiu: datis ièaqile Sactamèntis, diim recedetét, vifum'
eftëi quafi ab igne circundari. Ëtftatim ruensih tetram,
clamare ctepit lè a beatbäntiftire vehementer eXitri :,aiè-
bat ehim milèr, Teftór Deu m, quia ego yidi igném d e ccé -
lo caderéiqlii ine cir*. undans va.idis vaporibus coftflat.Et
duin hxc dicérët,lpirituin éxhalauif. Multis hséc cauia do-
cUmentu m fuiiynë inhocloCo auderentvlrerius peierare.
Plurima quidelti de his vittudbüs bic Diaconus tetiüit,
qü re fequil ön gu m p ü täui. , y, .
Dümäürem in locöillö Córnmcraréteur, Vidimus për
duaS hoCtes ligna ill Casio, id eft radios k parte aqüilonis
tam clatè Jplendidos, ptius fic adparuilfe tton fueriht
Ss 3 . Vifit
m m
Mnii
Cap. in
Ptodigia.
91