atque biben tes herbam,fenabantur:verum etiam fidelis fîi-
per eum oratio fùfFragiummerebatur.Quipoftea perincu-
riam virgine migrante, deperflt. Denique ad fepulchrum
eius mifltæ virtutes often & fùnt.Nam quàrtanaiii &diuer-^
(ils febribus ægroti, vtad beatum tuinulum fideliter attin -'
gunt,»protinus hauriunr fenitatem : Valentinianusigitur
cantor cuius fùpra mèminimus , qui nunc presbyter habe-,
bat ur,cum diaconatus fungeretur officio, a typo quartano
corripitur, ac per multos dies magna defcdione laborauit:
fadum eft autem yt in dieacceflùs huius icbris,locafenda
circuire difponeret , orans : venienfque ad huius fendife-
pulchrum, proftratus a it. Memoreftomei , beatifïimeac
tende fecerdos, à te epim educatus, dodus ac prouocatus
mm. Memor efto alumni proprii quem amore vnicQdi-
lexifti:Et crue me ab hac, qua detineor > febte.'Hæc effatus
herbulas, quæ ob honorefn fecerdotis tumulo refperfie
fuerant,à deuotis collegit. Et quia virides érant.ori applicàt
dentibus, decerpit , fuccumque earum déglutit. Præteriit
1 enim diesilla,necabhoceftpuHàtusincomtnodo?Etdein-
cepsitafbfpitati eft reftitutus : vt necillàs, quas vulgo fri-
diones vocant, vjnaperferret. Hocabipfius presbytéri o-
re itageftpm cognoui : non enim ambigitur, per illius po-
tentiam, prodere virtutes de tumulis ferùorum fuorum,.
qui J.azarum vocauit ex moriumento.
Defanfto Gregorio Epifcopo.
c a p . IV . y
W G régi æ fenditatis yiri , quos palmà præfedæ beatitu-
jT“* ^ M'sà terris editós euexit ad caelos,ij. iuntquqs aut no
n da» charitaris vi nculum ligat, aut eleemofynarum frudus
ditat,aut flos caftitatis adornat aut martÿrii agonizatio cèrta
corohatjin quibus,ad inch oandü perfedæ iufti tiæ opus,il-
lud fuit ftudium y vt in prim is corpus fine macula præpara-
tum hàbitaculum fpirituifendo præberéuEc fie ad reliqüa-
ru virtutum excelfecontenderent. Atq; ipfi fibipërfecuto-
res fadijdum in fe fùa pe rime ban t vicia , tanquam martyres
probati, perado çurlu agonis legicimi rriumpharct. Quod
nullusjfine Dei ope,valebitefficere,nifi doihirüci adiutorii
protegatilr,’v el parma vel galea. Et q»egerit no fùifed ad diui-
lii nomini s gloria deputet : iuxta illud apoftoli,Qui gloriâ--
tUTjin domino glorietur.în hoc n.& beat9 Gregorius omné
gloriam contulit, qui de excelfe fenatorii çrdinispôrentia1
ad illam le humilitatem fubdidit, v t, omnibus fieculi curis
abiedis,folife Deo dicaret, opéré,quem in pedore retine-
bat. Igitur fendus Gregöri9 ex lènatopbus primis bene lit-
teris inftitutus,Auguftudunéfîs ciuitatis comitatum ambi-
ùit.In comitatu auté pofitu s , regione illam per quadragin-
ta,annos3Iuftitia comitantè, correxit: Et tant feuerus atque
diftridus fuit in malefedojibus, vt vix éuni vllus reorü pof-
fèt euadere. Coniugem de generefenatorio haben s, Ar-
mentariâ nomine,qua 'ad propaganda generatione tantum
dicitur cognouifle, de qua & nlios, domino largiente, fu f
cepit. M am vero mulierem,vtiuuenilis affoler leruor inar-
delcëre,iion contigit. Poft piortem autem vxoris ad dominum
conuertitur : &eiedus à populo,lirigçmicæ vrlri epif-
copus ordinatur.Cuimagnafuitabftinëntia:fed ne iadan-
tiaputàretur, occültc fîibciiiericios panes exbrdeo aliis.té-
nuibus fiibponebat. T^iticum frangens aliis erogabat:iple
vero clam ordeum, nemine intelligente, præfiimens.Simi-
literde vinofaciens, dum aquam ei pincernaporrigeretad
dilfimulandüm,aquädefuper effundebat : T ^ e vitrum eli-
gens quod claçitatem aqüa; obtegeret Jam in ieiuniis,elee-
mofi nis, ora tionibus,atque vigiliis,ta eflicax tamque deub-
tus erat,‘Vtinlnedio mundi pofitus, nouus effulgeret.cre-
mita.Nam cum apudDiuionefe caftrum móraretur affidue
& domus ei9 baptiftefioadhærerët , in quo multorum lah-
dbrutnreliquiæteneBantùr noderdeftratu fuo,nullo len-
tiente,cofnrgens ad orationc,Deo tantum téftë, pergebaii,
oftio dminitus re’ferato,attente pfallebatin baptifterio.Sed
cumhoc mnltitemporis Ipado ageretytandemab vnodia-
concres cognita atqiie manifeftata eft. Idemxiyn cognb-
uiflet hjecagi alonge, ne eunivir beams leriurepofletpro-
lèqueb atur&qufd agerét fpedabat: Aiebac enim didconus,
quod veniés fandus Dei ad oftium baptifterii, pulïàns manu
propria oftium, nemin e comparéte, aperieoatur, illoq;
ingrediente diutiflime filentiü ërat. Pofteaplàllentium tâ-
quam multarum vocum per trium horarum, & fere ampli9
fpacium audiebatur.Credo ego quod cum magnorum ten-
d orum in eodé loco haberentur reÙquiæ, ibfi fe beato viro.
rendantes,piallentiu domino in cómüne reddebantur. Nâ
impleto curfii reuertes ad ledulum, ita (ecaute fiiper ftratü
deponebat, vtprorfus nemo lèntiret. Obleruatoresvero
oftium baptifterii obfèratum inuenien tes, clauefiia folita
aperiebant,cbmmoquefigno landusDei,ficutreliqui,no-
uumad officium dominicum confiirgebat.Namcumener-
gumini turn in primo die epifcopatus fiii confitçrentur,ro-
gabat eum presbyteri vteosbenèdiceredignaretur.Quod
ille viriliter ne vaneincurreret gloriam refugieba*r,damans
indignumfe.ad manifeftandas virtutes dominicas efle mi-
niftrum:fèd tamen qadiutius hocdiflitpulare no potuit,ad-
duci eos ad fè iubés line vllo ta d u , fad o tantum fignp cru-
cis,è contra verbo dtemonia difeedere imperabat. Qu o d ilia
protinusaudientiacorpora, quænequicia fuadeuexerât,
abfbluebant. Nam illo abfènte multi de virga, qua in manu
ferre folitus erat, fufpenfos atq; fignatos energuminp? ex-*
pellebant. Narn^c de ftratu eius fi quis ægrotusquippiam
abftulifïèt,eratprtëfèns medicamentum. Armentariaàute
neptis eius, cum grauiter quodamtempore inadulefccria
fua à quartano fetigaretbr incommqdo, ac medicorum Audio
plærunq; fota,nullum porfet fentire lauamen ; & ab ip-
fb côfeflbre beato fiepius,vt orationi infifteret, hortaretur,
quadamdie ledum eiu$expetiit,.in quainpofitaitafèbris
cunda reftinda eft,vt nunquam ea deinceps ægrotaref.Sa-
d u s veroG.regofius enm per diem fàndum epiphanioriim
a.d ciuitatem lingonas ambulaffètjà modicafebre pulfatus,
re lido fæçulo,migrauit ad Ghriftu.Cuius beata facies ita e-
rat glorificata,poft tranfitü, vt rofis fimilis cerneretur : haec
napparebatrubea,reliquum vero.corpus, tanquâ candens
lilium refulgebat, y t æftimares euip iam tunc ad futuTæ i;e-
furredionis gloriam præparatum. Quod deferentesad ça-
fttum Diuibnçrifè,vbi fèiuflèràttumulari,inCampania’ilIa
q aparte aquilonishabetur, haudproculacaftro aggrauati
geftatores,non fuftinente^ fere t rum, folo depofuerunt,ibi-
que par urnpe r rëfümétes vires ,$çpqfl paululum eleuâtes,
ad mixamiiraneameum ecclefiam detulerunt. Adueniétib.
autem quinta die epifcopis,ab ecclefiaad bafilicabe^ri lon-
nfs deferebatùr : ôcecçe vindi carcerisad beatum corpus
clarhare cosperiihit dicentes.Miferere noftripiiffime domine,
vt quosviuens in fieëulö non abfoluifti, vel defundus,
cælefte regnû pofiides digneris abfoluere,vifitanos, quæ-
fumus, & mifèrere noftri. Hæç & alia illis clamantibus ag-
graitetum eft corpus,ita vt ipfùm penitus fùftinere np p o t
iënt.Tuncponentes feretrumfuper terram, virtutëbeati
antiftitis præftolabantur:his ergo expedantibus,fubitb re-
feratis carceris oftiis,tribes ilia,qua vindorum pedes coar-
dabantur.repulfis obicibusfeinditurmedia: Confradifq;
cat heni s omne s pari te r diflpluuntur. Et ad^beatum corpus
nemine retinenteperuenitmt: dehinceleuantes feretrum
geftat or es ii inter reliquo s ob fèqùuntur, quie ti à iudice poftea
fine damno aliquo fîmt dimiffi. Póft hçc beatus confef-
formulas fe virtutibus dtflarauit: Aiebatn. quidam reli-;
giofùscoelos feapèrtos inoie eiusfèpulturse vidiflè. Nep n.
ambigitur, quin jpoft adus angcftcos, fydereisfît coetibus
aggregatus.Vindus quidâ per viam illam,qua beatum corpus
aLirigonis eft exhibitùm>ad antedidum caftrum addù-
cebatur ; Cumq; milités cumequitibus precedentes poft
terga traheren t yindum,ad löcum,vbi beati confefforis ar-
tii's quieuerajnt,péruêrierunt.Quamprxtereuntesyindus,'
inuocato nomine heati antiftitis, petiit vteum fuamileri-
fcÔfdiaUberàritj'Qùo orante laxati fùnt laqueidemanibus
eius, & fen tiens fè folutum,quierum reddiditj Gooper tif^;
manib.putabatur ad hue efïè ligatus.Ingrefiï aut porta caftri
cürn àd atrium per üënifîent, hic exilien s & cor rigi â 1 igam i-
his trahentiüiiimanutënèns,cüm auxilio omnipotétis do-
mini,& obteritubwtipôtificis liberatus eft.AdmirâbiIe au-
tém èft & illud miraculü qiialitef beatü corpus eiusçü.poft
mültatéporàtiasfri'retur,apparuitglonosû.Cü beatus pp-i
rifexinariguló bafilicæfuiflet fèpùltüs & paruus fuifïet loc9
iîlc.
nomine, reclufusjde ciuus Vita parlimpe tad *di^caf ibhefn
ecclefix dicefe deledat animam,quia igiioro fi ab aliqtfo fit
feripta. Hicabirifantiafuafemper Deo deuotus fuit,atqu^*
pudicus.Fadus autemvir,femperin Dei laudibus, femper
in oratione,femp in vigiliis degebat, Vidus neteflariapro-
priismanibusexigebata terra. Etfiin opera inter felicjuos
properaret, nunquam ab cratione ceflabat. Quod vicinis
autextraneis, vt mos rufticomm h ab e t,ridiculum erat.
Quodam vero die, dum cum reliquis in fegeiem culm is in-
cifis tnanipulos colligaret, examen mirabilium atq: ßeuarü
mufearum, quas vulgo vefpas vocant, reperiunr. Cumqiie
acerrime meflores emiffis aculeis laeerafent, vitdique cir-
cumeiintes meflem, iocittrt ilium in quo hxadunaT^ eraht,
tranfiliunt. Atq; irridendo beatum Friardumadloquunturj
dolofe,dicentes: Veniat Benedidus, veniat religiofiis qui
orate non definit, quicrucem auribus & ocuhs femper irar
ponit,qviis itineris ftii falutaria vexilla prxmitrit,ip<e me»-
tat fuper examen, ipfe ipfum fua oratio ne miteicat; Tunc,
quafi adcofufionem Dominica: virtutis, hxc verba fufeipi-
ens,prouolutus terras orationem fudit ad Dominum.Et ac-
cedens, fado defuper fign o crucis, ait: A(fiutoriühinoftrü
in nomine Domini qui fecit ctfelilm & terram.^Adhanc ei9^
orationem confeftim oinnes vefpx fe intraantrum,vndf e-
greflx fuerant abdiderunt.Ille vero ad fpedacultim omniu
meflem defuperiliafus expetiit. Quod noil fine miraculo
irri den tibusfuit,eoq> Dominus in fe fpe ran tern j, adcon-
ftifionem eorum, fic dignatus.fiieri t roborare. Deniq; poft
hxcjcum inarborem pro quada neceffitate afeendiflet; fii-
bito conlifb fiibpedbusramoi mere ccepit, cadenfq; deor-
iiim per fingnlos?quos percutiebat ramos, C h rifti beatiffi-
mura nomeniriuocabat, dicens: Chrifteomnipotens falua
me.Cunique peruenifle t ad terras nihil eftlaefus,fed aiebat
femper. Adiutoriumnoftrum in nomine Domini, qui fecit
caelum & terram.His&aliis virtutibusanimatus,c<fepit in-
tra fecre ta cordistac itus cogitare, dicens: Si craxGhrifti &
inuocatio nominis eius,atq;adiutorium poftulatum ab eo,
tan tarn poten tiam habet, v t afpera quxq; mundi deuin cat,
periculofaobruat; tentarionlim atradepellat, & omhiaq
funtfieculihuius obledamcnta, proninilo reputata fafti-
diat?Quid mihi & mundo/’Nifivtirelidis omnibus quaeei9
func, in illius vacare'folios debeam'obfeqiliis, cuius nomini
s i n uocat ione a periciilis film fal uatu s i niqui s ?E t egreflus
ab hofpitiolo fuo.obli tus parentes & patriam, Eremum pe-
tiit,ne in ficculo habitanti impedimentumaliquod d eora-
tione mundi fbllicitudo conferret. Ipie quoq; & abbas Sa-
ille, riëcibi popiili fie poflèntâccederê,vt deuotio poftula-
bat,fandus Tetricus filiiis & fîicceflbr eius hçc ceriieris,&
virtutes ibidem afllduë operariprofpiciens, anteâltatéba-
filicæ füiidamenta iacit , ereâraque abfida mkö opéré con-
ftruit & tranfiioluit:Qua tranfuoluta,difruptoque pariete,
arcum aedificat. Qu©d opusperfe&umatq; exornatum, vt
in mediôabfidæloculûfodit,(|iio corpus beati patris tranfi
ferre volens conuocat prësby teros &Abbàtés ad illud offi-
cium.Qui vigilantes y orabant v t fè beatu s confeflbr äd hlc
præparatam habitatioriem t rans ferri permit tere t. Mane
autem faâ:o,cum choris pfàllentiûapptehenfum fàrcopha-
gum antealtare inabfidalri, quam beatus epifeopus ædifi-
câuerat; tranftulerant, qiiód fèpidchrum.dum diligenter
componunt, fubito, & vt credo,ad Dei iufliim ópettorium
farcophagi m otum eft in vna parte, St ecce àpparuit beata
fades d u s ita integra & illaefà vt putares eiitti ndmortuüm
eflè, fèd dormientem. Sed nec ae ipfb veftimento, q> ciim
eo pofitum fuit,aliquid oftenfum eftdiminutam,vnde non
immerito apparuit glottofus pofttranfitum, ciiiiis caro
non fuit corrupta ludibrio. Magna eft enim corporis & con-
dis integritas,quæ&in præfènti fieculo præftat gratiamy 8c
in fucui o vitamlargitur æternam, de qua Paulus apoftoliis
ait: Pacem fèqüimini &fànâ:ificationem , fine qua nemo
videbit regnutn Dei* Puella quædara die Dominico, diim
fuum caput componeretpedrine appræhenfo,çredoob in-
iuriam diei fà n 6ti, in manibus eius aahæfit, ira vt kffixi dentes
in digitis qüam in palmis magnum ei dolorem inferrét.
Quæ , cum bafilicas ten€feöram flens atque obfêcrans cic-
cuiret^ad fèpülchrum beati Gregoriiantiftitis,ihèius vir-
tiite con fi fa, profte tnitur.Cumque diutiffittie beati confef-
fbris præfidium flagitaflèt, direfta maniis eius ad opus pri-
ftinum pe&ine decidente redücitur.* Sed& energumeni,
cum confitentes, ad eius fepulchrum fiepe purgantur.Nam
plerunq; vidimus poft eius tranfitum virgula;, ettius fupra
meminimus quam manu gerebat, per pärietes ita eos affi-
x o s , vt putares illosvalidjs atque acutiffimis fudibils reti-
neri. Multaquidefti deeodemgefta cognouimus, led, ne
faftidiumincitarent,4epluribuspaucaperftringimus.Qb-
iit autêm tricefimo tertio epifcopatUs fui anno,ætate nona-
genaria,qui fe virtutibus manifeftis fiepiils dedarauit.
Defando Trior do reclufi.
CAP. V.
MVlri variique funt gradus>petquoSad coslommte- | baudUs,quiqitondamregisClothariiminifterfiierat,pat-
gnaconfeenditur;enaoorifcendituriDe De quibiisfVt quibus(vc o opiilori&p i i l o r Daüid d di-i
nitentiam accipiftes,Namnericiterritom
êit, qiiia afeenfus in cordé pofuit : Accipiuntur ergo hi grä-
dus diuerforum operum ad cultum diuinum p ro fed u s, &
nullus in his greflum figere poteft,nifi fuerit, ficut fiepe te-
ftati fumUSjDeiadiutorioprouocatus.Sic enim pfiklitiogra-
phus in illo mediç profediönisgraduloquitur,dicens.-Nifi
Dominus «edificauerit do mum, in vanum laborat qui xdi-
ficant earn. Quodädiutorium non modo martyres, verum
étiâ& illi, qùos fiicræ vitæ celebrauit audoritas, iugi ter in-
quirentes,ad hoc quod fuis defiderii fpiritalis promebat,anitentiam
accipïftes,Vinduhitenfem Nimneticiterritorii
infiilam fùnt aggreffi.Habe ban t autém fècum&Secundellu
diaconum: Abbas vero > ablata déaratrô Domini manu, ab
infiila difeedens ,ad monafterium rediit,nec mul to poft oc-
cultis caufis gladio eft perem ptus.Sanâus vero Friardus eu
Secundellodiaconoin fùpradiâa infulaftetit immobilis.
Habebat tamen vtçrq;ëorum propriam Cellulam , fed procul
interfepofitani. Cumqueftrenuein Orarione perufte-
ren t,n o d e Secundello diacono apparuit tentator in fpecie
Domini, dicens; Egofùm Chriftus, quem quotidie deprelacres
beruenerunt.Namfi admartyrium mens accenfâeft, i <aris;iam enim fândus effeduses, & nomen mum libro
hùiusàdiùtôriiopem popofeit martyr vt vinceret; fiieiunii‘1 vitæ cum reliquis fendis meisadfcripfî. Egrederènuncab
oblèmanriam-adhibere ftuduit,vt ab eo confortaretur afïli- ; hacinfufe, & vade, facfeiytates in populos : his &ille ille-
d u s eft; fi caftitati artus refetuare voluit impollutos, vt ab ' d u s deceptionibus diceflît abinfùte, necfocio nuntfeuit;:
illo muriitetür,oràuit; fi ppft ighor^ntiatn poenitendo con-
uerti defideraüit, vtabed nihildminus fùbl
lachrymis flagitauit. Etfi quid operisboni exercere corum
qiufpiamhieditatus eft> vtabhocadiutorio iuuaretur, expetiit.
Per hosergo fcalce huiusafeefus tarn difficiles,tamq;
excelfos.tam arduos, cum fiftt diuerfi, ad-vnum tamen Do-
minum per huiiis adiutoriiopem confeeditur.Idcirco femper
ille pofcendusjille quxredus, ille inuocandus erit, vtq>
de bono mens cocipi t, adiutorio fuo ipfe perficiat? De quo
& nobis fine fine oportetdicere: Adiutorium noftrumin
nomine Dothini, qui fecit ccelu & terram. Sicut-& ille bea-
tilfimus,deqUo nunc nobis futuras eft fermo , quiinter
diuerfes velcempeftationes, vel cruces fieculi , femper eius
adiutorii muniihen expetiit. Fuit igitur apud infulamVin-
dimittam vrbis Namneticx vir egregi^ fenditatis,Friardus
tamen cum infirmis,in nomine Chrifti,manus imponeret?
leuaretur,' cum fenabancur.Regreflus aucerh poftmultum tempus adinfiilam,
venit ad foeium cum vana gloria, dicens: Abirtnimj
extra infiilam,& vir tutes multas in populisfeci. Cumque,
conterritusille, interrogaretquidhocfibivellet, cunda,
quxgeflerat, fimplicitet padit.Atfenior obftupefcens,fufi:
piranfq; & lachrymans,ait; Veh nobis, inquantum audio a
tetatore delufiis es? Vade, age pcenitentia,ne vltratibipre-;
ualeant eius doli. Quod ille intelliges, &perifle fe timens,:
cum fletuad pedes eius profternitur, rogans vt profe D o -;
minum deprecare tur. Vade,inquit, & pariter eius omnipo-;
ten tiam pro felute animx tuae pofeam us: Non eft enim dife
ficilis Dominus fe confitentibus mifereri. Cuipfe per pro-
phetam dicat: Nolo mortem peccatoris > fed vtcouertatur
&viuat. Orantibusaut illisaduenititeru tentator infimili
. Biblioth.Vet.Part'Tom.ó.Pars i. F f f fpecie