p9- Sh
Sine tor»
dcmip
î f 8
niçam vcro vrbemMonachi in, honore ipfius martyris
bafilicam qualem polfibilitas eorum habuit, ædificauèrut,
cupientes earn eins virtutibus, confecrari. Audiehtfs autem
hæc pignoraà me fuilfe delata, rogabanç y t dedicata
ædesiifdem augereturexuuijs.Atego adprer^niamlecre-
tiuscapfam, ad bafilicam beati Martini incipience nocte ,
propero. Referebat autem mihi vir fidelis qui tune emi-
nus «tdftabac, cum nos bafilicam fumus ingrefli, vidiflè le
pharumimmenfiluminisè coelo dilaplàm, luper beatam
bafilicam defeendiflè, & deinceps quafi intro ingrefla hülfet.
Cum enim nobts hæc in craftinum à fidelibus relata
fuiflent, coniieimus earn à v.irtute beati martyris procel-
fiilè. Depofitis ergp luper altare làcrofôn£fcisreliquiis>vigi-
îatanodte cum grandi pfallentio, ad antedi&am deferc-
banttir bafilicam:&ecce vnusex energpmenis, Rambus
in fe collifis, ore pâtulo, cruenta proiieiens lputaaiebat,V t
liquid te Martine Iuhano iunxifti? Quid eu in -his prouoqà
lods?fatis nobis eratpræfentia tuafujjpliciiim: fimilemtui
adaugenda tormenta vocafti ? cur hæc agis ? Q^are nos
cum Iuliano fie crucias?Hæc & alia milèro declamapte,ex-
pletis miflarum (blennitatibus, dum le ante lànélum alta-
re diutilfirae collidit, profluente.(ànie ex ore eius, ab infer
ftarionefurorisdiabolici libera tus,eft.
S ed nec hoc filendum p ù to , quod in nofte illapriul-
quam iàn&æ reliquiæ ibidem eollocarentur, fitgeftu.Mo-
nachusipfius loci dum de aduentu lolennitatis gaùderet,
& fingulos quofqqe ad cellariolum bafilicæ promptifli-
mus inuitaret, hortans vt oranes fii"bafilica fideHtervigila-
rent,exrra<5to à vafe vino, coepit eis caulà deuotionis cum
gaudio propinare dicens, Magnum nobis patroçiniüm
in bèatum martyrem pietas diuina largeur. Idcircp rogo
charitàtem veftram,vt vnanimitervigiletis mecum: eras e-
nim iànétæ eius reliquiæ jn hoc loco font collocaridæ. Exact
a quoque cum iàcris.hymnis modulilque coeleftibus
n o d e , celebratis etiam miflarum lolenniis, feftiuitate o-
uans clericus, coepit eos iterura q uoi prius inuitauerat ro-
gare adrefedionem, dicens, Gratias ypbis ago, quod fie
ad vigilandü immobiles perftitiftis: fed necmartyr diudi-
ftulit bonam voluntate virtutis iuæ gratia muneran. Nam
ingrefius promptuarium clericus^reperit cupelkm quam
pene mediamreliquerat, per foperiorem adicum redunda-
rc , in tantum vt copia defluentis vini riuum per tèrram
ad oftium vfq; duceret. Quod ille admirans, po^to deorfiimvafo,
fiçpiusextulitplenum,fed&deiplpcum làtisabundeque
fuiflètexpenium nihilprorfîisilefuit, lèd vlqiie
regreditur , inter portantium marius refolutiS fanarus eft
nerPuuise.l l*a quçdam lippis erat ocul, is & m.m.iP. î m^b te «l acihryr
marum proflüent'e pene cæcata: cuius pater, auditâ vrrture
' martyris gloriofi, cumea ad bafilicam làndam^properat,
celeb ratilque vigüiis, mane pauperibus qui ad matneu-
lamillamërartt, cibum potumque protulit: epulantibus
vero illis, lubito puella capitis dolore fe torquerr proclamât,
& v t modico foporiindulgeàtur, implorar: qua quie-
feente cum cbnuiuæ epulum adplicarent, ilia furrexiti dead
fandumfe àltgre duci depofcit, antequam foloproftra-
ta fuilTet, & adtente Domini mifericordiam depretaretur,
rëftridis la'chrymis, purgatis lippitudine oculis, læta lur-
rèxit: tune pâtre gaudente domini redditur lâna.,
Alius quidam puerulusparuulus, cuius parentes haud
procul ab iplà bafilica commanebant, in fecundô ortus fui
ànnômembris totiscontradus fine Ipealicuius boni nu- .
triebatur:qui ira contradus erat,vt génuaab eius ore peni-
tlis lèparari non poflèiît. Cuius parentes, ad làndatn bau-
licam vi^ilaflènt, & proiedum infimtulum- coram lacro-
fandis reliquiis dimiffiirent.poftpaululum'reperiunt eum
fedentem, membris omnibus elle diredum. Dehinc fula
oratrdne, gaudentes ad domumluam regreffi lùnt.
Effautdirin Turonico vicüs,cui Gaudiacum nomen
eft, in quo beati martyris reliquiæ; c o n tin e n ts , qui cnm
magnis virtutibus crebro inluftretur,in periuris tarnen ple-
runque àgitat vltionem. Nam eum ibidem quis inimico
humâni generis'fiiadente periurâueri t,ita vltio diuina pro-
; lèquitur, vt protinus aut in lucce'lïione damni, aut in amil- ,
• fiône proximi, autinconlumptionemorbi manifèfta pa-
telcat,nontàmericaulàmremanereinultam martyr pror-
lùsindulget:fednecinibi tâmaufu temerario periurat barbarorum
crudarufticitas, de quo negpciô ifta lufficiant,
quia longùm eftfingula quæ dehis a d a ïu n t, per ordinem
memorare. .
Cum autem ad me Aridius prelbytër ex Lemouicino
vçniflet, vir valdereligiofiiSj cuius eriaminfecundo virtu-
tum beati Martini libre memiiiij dum follicite vitam eius
perferutarer, adionem inqüirere coepi, quæ ibidem bea-
tilfimus Iulianus in miraculis prodidiflèt. In honore -cniitt
beati martyris bafilicam ædificauit, quam & eius reliquiis
inluftrauit.Sicut ergo eft verecundimmus, diu-cundatus-,
tandem hæc & vàldeinuitus expofuit.Quando,inquit,pri-
mum beatiïüliani àdiui bafilicàm, parumper cëræ à lèp ul-
chrofiiftuli: indeveniens ad fontemin quo beati languis
effuluseftjubluta aquis facie, paruam ab hispfoberiedi-
dione compleui ampullam. Teftor omnipotentem De-
um, quia antequam ad dOihum accederem, colpre, Ipifli-'
tudinearque ©dore in baliàrnum commutata eft. Veniens
yerp làcerdosad dedicandam ædem,cum hæc expolûil-
fëm, nihil aliud pro reliquiis in lândum altare condere
voluit, hifi vafcülum, cuius aquain baliâmum commutata
fuerat, dicens, Hæ funteertæ reliquiæ quas martyr paiadi-
fiaci^virtutibus inlulhàuit. '
incraftiîiummirantibus cùn&isièmpér ftetitplenutp. E-
ratautemiri.Kalendas menfîs quinti. Ö admirabilisvir-
tus martyris,.cum produxitde valè fine flore vindemiam,
cum fit lolitum v.t collcda vina. condantur in vafcula pro- :
tube dolium mufta, in quo non vina, led virtus lolà deflu-
xit: turgçfcit valcplum. à liquore.quo frudus non illatus
eft,fedacams.Àgithoc ille Dominus àd glorificandum
martyrem, qui utipléns vterum yirginis fine lèmine per-
manere præftitit matremmcaftitàtëilèdtamen hic nouo
: magis exufieratf£udu^umfinecô(dicibusfalernaporrigit
ad bibendailnaliis vinçis vix adhuc erumpunt gemmæûn
hoc.vero vale vinum deffuit àyirtute, æquatur maius O-
i d o b p , cum noua'pojrigit pocula: plus nabet quarii illè,
cum in promptu non ôftendrturvinèa,& in dômo gignun-
tq r fälerna. Rudis etenim venit fine tprculari viiidemia,
quæ non mpalmitibus’, fed in occultis eft reperta : aceruus
acinorum non premitur ab arbore, & Vini denuunt vndæ:
hauriuntur falerna,in torculari non cernuncur imprèfla:
yitis ccçe nonalpicitur, 8c poeula .latge çomplentur. Sed
quidinquam ? non enim deeft fidelibus virtus ilia coeleftis. | cüperatum.
Multaquidèm& alià finit, de quibus plurima præter-
mittens, aUqua paridon Infirmus quidam, omnibus membris
debilis, plauftro impofîtus, adeiusmonafterium e f t.
addudüs. Qui cum ante iplàm bafilicam in hoc vehiculo
nodeiaceret, videteam lubito magno Ipleödöre fulgenté,
vocelque in éap l^B itium tanquammultorum hominum
audiebat. Dum hæ^gerentur, & ille orationem funderet
quafi ftlipefadus, nec memor dolorum, eo adprôpinquâ-
te Iplendor quem viderat, præteriitante oculos eius. At if*
le fulgore démoto,in lereüerlùs,lènfit le priftinæ faluti re-
E
Cap. J7.
Nam qui quondam nupthsde aquis praeftitit viiia , nunc
luis eadem large porrigit fine vllius elementi nattira:&qih
geminispilcibus ^jilinque millia hdminum iariauit nunc
bpnee voluntati multiplicata reftituit. In ipfius enim ortus
tempore angelica vox teftata eft, dicens, Gloriam in excelfts
DeOi &.intirrapaxhominibus bomypluntatis: led iam ad ie-
quentia virtutum opera yehiamus.
Seruiens huius |honallerii,diu contradlns, infeliciteri
trahebatm. Aduehiens autem ad ipfarnfaridi bafilicam Vi-
"Cajcus qüoqué adminicülb deducente, ad lacrolan-
d um altare eius accedens, dum de opertorio fandUrum
reliquiaru oculos adtigitlumenirecepitded & energumeni
ab hac pallacooperti, lip e mundati funt, èc poteftas iudi-
cum, quotiefcunque in eo loco 'luperflue egit , confula
difCeflït: 1
‘Pendebat autem fiiper ipfiim altare crux holochryla,
eleganti operc fada: & erat tam praeclara vifii,vt eam puta-
tran eDacui./\cmcuicita<tui.ciurtui^/iai»*-.»*iWM. —ré—s ë-x—aü fó e flèm-u--n--d-i-l-f-i-m-- o-. —Adu en-ié--t-i-b--u-s_ v dro -b-a--r-b-a--r-i-s»,
gilias célébrât: quibus expletis mane dum ad ftraturh mum à quodam efleaureaæftimatai direptaeft & finu reeondita.
Cap. 38.
Sanatur
puctulus
ad rel. lui.
Cap. 39, I F
Gap- 40-
Cap. 4*.
Enërgu^
Ac
! vocaturad
' morcuum.
[ Cincttsç;
! ïulianiirtet
den tut fc.
1 bribus.
At is' qui-eam fnftülerat, tahto liibito pondéré prægraua-
/tun vteam periitusluftinere non pollet,'ftatimque com-
pundus-virtute martyris, ac poenitfehtia motus, déirineré
tranfmilïàm loco laiidó reftituit. . 1 ■’
Quæ poftquam gefta funt,mifit clericum fuum, dicens *
Vade,iiiquit,ad beati ïüliani baltlicam, Scfundensoratiio-
nem,lûpplicavttibi aliquid cerævélpulueris de fepulcbrq
iacenris largiri di^nentutæditni,vt delàtùmdmecum-bè*-
nedidiono lîifcipiatur»Ille vero veniens^uælibt fucrant
imperataflagitat, ac fulcepit. Ec cum fiilcepca ferré vellet;
canto grauatur pondéré,■vtvix cemicempolfir erigerervn-
de tremore magnp concuflus,pauimento ptofternirur, &
iterum cum laèhryniis orationem fundens. fiirrexitincolu-
mis, & âcceptam lenfit abeundi habere lèlibertatem. Igi-
tur arrepeo itinereinealelcente nimiumlble fiti corripicur.
Véniens autem ad villam viæproximam, vnam calulam a-
dit, aqua depofeensrde qua egrediensiuuenis dare refpon^
lum,vt eos vidir,in terram corruit,làdulque eft licùt; mor-
tiius. Concurrentesautem parences eius calumniabantur
hominem .adlèrences parentem lulimeorum magieis arti-
bus fuifîè peremptum.Etadprehenlum puerum eleuaue-
runtcum lèmiuiuum. At ille de manibus eorum elapliis,.
pereuflis palmis coepit debaicchando clamare Sc diccre
quod martyris Iulianivircute exureretur. Clericus vero
hæc audiens,polira luper caput eius caplula cum pignori-
bus iàndiSjfide plenus orare coepit attendus :iplè, quoque
cum vomitu lànguinemdæmoniumqueprPiiciens.purgatus
ablèe flit. Dehinc format9 in'fideportitoritertotum eu
plairais & gratiàrum adionibuscaepens, ad locum præop-
tacummartyre ducenteperuenit.Iamcxinde tempore pr-ç-
cedété quanti ibi energumeni, firigoririci, vel diuerfis morbis
opprefli, martyris virtute lànatilunt, nec nomina reti-
netineenumerus potuit,colligi. .•
Inter reliqua vero infignia ïùlcipiendorum miraculorû,
ponimus & ilfcud,quôd-infipientes corrigat, & roboretfa-.
pipntçs Jgitur CautiniEpilçopi tempore, quo ingruenti*t
b-us^ejceatis populiAruernaregio ab excidio luis quamin-
guinaciam vp cant, deuaftabatur, egp Briüatenlera vi cum
experiijCcilicet vt quimeritis tutàti nèquibam,beati marty*
ri§ Iulianilàluarer præfidio:in quo dum-commorarèr vico,
v n u ^ u e r ex noftrisab hoc morbo corripicur. Reclinaco-,
que adledulum capite,.grauiter ægrocare coepiti Erac autem
fèbris alïidda cum ftomachipituita,ita vt li âliquid ac-
cipei'çf,ç0nfeftim.reiiceret. Nec erat ei cibus confortacio,
féd magis,,exitus putabatur. Denique m ei cum vidèrent
euni in extrema vexari,ariolum quendàm inuocant.Ille ve-.
ro yenire non diftérens,açceflitad ægrotum,&artèm lùam
exeteere conatur.^ Incan rationes immurmurat, lortes ia-.
dat,.ligaturas coljo lulpendifi, promittic yiuere quem iplè
mançipauerat mortfl^aBpaûtem me nélpio agebantur: quç
cum mifii delata fui lient, amaiilîîmus reddor,&cumgraui
lùlpi.rio illud commemoro, quod D ominusper Heliam
prophe tam Oziæxeg; pronuntiat, dicejQ.sggia dereliquiftis
dpmimm Deumlfiqel, & confulutjliDcum Ac baron, idea de left,
ulo in quo afcendijli tutn confmges, fed tnorte morieris. Nam ifte
poftaduentumarioli yalidiusfebrelùccenfus,lpiritumex-
halabat, cuius poft obicum interpofitis paucis diebus puer
alius limili lab orare coepit incommodo : tune "ego eis in-
quio, Açcedite ad martyris tumulum, & aliquid exinde ad
ægrotum deporcate, & videbitis magnalia D e i, atque cp-
gnolcetis quid fit inter iuftum & iniuftum,,& inter timen-
tem De uni & non lèruientem illi. Açeedentes autem, parumper
p ulueris circa lèpulchrum iaçentisluftuler une. D e
quo yt'haufit infirmus cum aqua prprinus^dlècutus eft
medicinam, recupèratilque viribus ac rd lin d a febre çon-
udùit.,Iqtelligite ergonunc ô oranes qui infipientes eftis
iu populo,& poftquam ita dilcuflëritis, Icitore quia nihil
lune quæ adièducendpin humanum genus diabolus ope-
ratur.hiep monep,yt fi quis yexillo crucis fignatus, fi quis
baptilpii ablutione mundatus, fi quis vétuftate dépolira in
nouo nunc nomine vfget,talia poilponat ac negligat.-quæ-
rat autem patrocinia marty rum, per quoslânicatum mira-
cula eelebran tur.-poftulet adiutoria confeftorum,qUi merit
© amici funt dominid nuncupati, & quæ voiuerit obti-
nebit.
Eo éempörécuni poft obituin Prôlériimartyrarii: Yr-
banus?Diaconus; hums bafilicæ ordinatur æditüus: mira
resad^pplçhrum làridi adparuit. Nam vigilante Diacono
inlfedulo luOjauditus eft foninis,quaii oftmm bafilicæpa
defethr.Eoft raulcarum veto horatum Ipacium, audiûit i-
plùm iterupi elaudi. Poft hæclurgens de ftratù præcederi-
; te luminë accedit àd tumiilum lanéti. Mirum dldtu vidit
' pàuimentUm rofis rurilaiitibus éfleréfperlum. Erâtautem
; magnç valde,cum fràgrantiaodoris immenlï. In iplàs quoque,
cancelli celaturas,, mirabatur rolâs incusmonus enim
erat menfis;& h ç ica erantyirides.aç fi eadem ipfius putares
hora & momento ramis virentibus eflè decërptas.Tunc eu
: grandi reuerenria colleras,lecretiuspofuic:multis exinde
mfirmis médicamenta (diftribuens, Nam energumehus
quidam ex Turonico veniens, vtexinde delibuto potum
lumplit,eié(fto dæmone purgatus ab(ceflit.
Mulier quædam à natiuitate çæça état,'quæ le exhibëri à
parentibus ad beati Martini tumulum deprecàta eft : quo
cumvenillCt,proftratapertridiium ad canceHos qui ante
, lèpulchrum ianéti antiftiris habentur extrinlèfus relpon-
fum accepit per lbmnium,dicente fibi fàného viro, Si lumë
I redpere delideras, require bafilicamûmftiluliani, in q u i
dumpræfidiuramartyris expetes, ille comùndus Martino
#ifum tibineceflàrium fimui orationum fiiàrum luflragiis
reuocabunt.Exurgens autem mulier, &ignorans quod in
Turonico huius martyris reliquiæ ren'erencur, ad San&o-
nicam vrbem dirigit, Viôtorinâ etenim materfamilias ex
nobili ftirpe progenita in villæ fuæ tértitorio bafilicam co-
ftmxerat,rcliquiafque beati martyris condideratfAd hanc
ergo ædem mulier accedensx>rat per triduum. D ie autem
tertiaaduenit natalis Baptiftæ domihici:ftante autem populo
&ledippiim dogmata aufcultante, lubito murmur
magnum piitur. ^relbyter vero, qui Iblenriià celébrabat,
comprimere voces cupiens,interrogat quid hoc eflèc.Cui
! vnus exadftanribusaic, Murmur mitefeerenon poteft,quia
virmsDomini miraculum prodidic. Ecçe enim mulier ilh
quæ fe cæcam teftabatur o r^m , erùmpente ab oculis làn-
guine.vifuhare.cepit. Tuncdftines benedixerunt Deum,
cognolcenres pariter quæiuerant gefta.
, NanninusigiturprelbycerdpmusVibriacehfîsimàrty-
ris huius glprioii rehquias experiuit, quas ex iuflp beati Â-
uiti pqnriflcis adlumptas, ,çum pfilènüo v% ad bafilicam
Üan<âiFerre©li,quæ procul ab ipfp vicolîta eft peruenillct
vnus ex energumenis eft mundatus.Procedensàutem plàl-
lendo,cum ad,medianam perueniflèt,çoram hofte impro-
bo virtute fimdi dëpulfo puella,aliapurgata difeeifit;
Accedens autem ad locum vbi oratorium q u o d in h ö -
norem lan&i copftruxerat,pofiiit hçc pignora in alrari làn-
6to. Accedens autemad eum vnus, cum amiflîs oculis j à-
tins manu debilis impleca prationè, hiclucerii réçipif poft
tenebxas,manus illç vfiim poft’ otïa diutuxna.Miiliex etiam
nomineÆcernacum filiaab hofteiniquo vexata,adhoc altare
cuiata, cum prole folpës abfcelîit. Frigoxitici etiam in
iUo loco nonnuUi lânatl iiinti
Sed quoniani non eftablurdùm,fî beatus Iulianus ctim
loanne autMaxtino dona^mtatum imperriàt,cum quibus
y idor feculiin coelo tripucmt,teferainadhu.ç qualiter cum
•Nicetip Lugdunenli limili virtute floruerit. Igitur infra
terminùmterfitpriiTuronicijLitomeris quidamih honore
lànôli martyrisbafilicam ædifiçauit :,in qua nos ex more
àd benediceniduin eiiocati, lahélilulianimartyos cum Ni-
cetiiLugdunenfîs relrquias conlocauimus.Sed noninulto'
poft tempore cæcus adueniehs,> duin fidelîter orationem
hidif,vilùin redpere meruit.hfieminihuius ççci in librpyi-
tælànéti Nicetii,qüiadignum eft v t communis virtus vtri-
ufquelândiiinpta cpnnëdahErgo bis miraculis leiftorin-
tendens intelligat, non aliter nili marty rum reliqùorum-
queamicorum Dei adiutoriis le ppflè ,làluariv Ego autem
pominimil^ricordiam per bëati martyris iuliam*pàtrorî-
niadeprecoç yt aduocatps ^n caulîs alumni propni coram
domino adfiftens,pbtîneat yt abiqueimpedimento macu-
læylfihs,hu,ipsvitæcurfiimperagam, acq; illaquæ confef-
fpsfum ihi?ap,tifmo,inrëprehcnfibihter tëneam fideliter
exerceam,ac viriliter vfque ad conliiinniationemliuius vi-
tæ cultodiam. Amen.
A a a G E O R j