Vénantij Honorij
Pars fiibitvna rans,pars altera vergitarenis,
Nut.tr dè in dubiQ lubrica libra freto.
Nunc (ui/urn inlpicitur pelagi faribunda ruina,
Ponnis&katas deluper armaf aquas.
Nunc qtïbqueprolïliehs Zephyri,pelagique repulfii
Flu&ibtis eximiis euolat a<fta ratis.
Afficitur rrëmulis temerarius arbiter vndis,
Etftup, t iirip!idtas,quas petat arte vlas.
Attonitus,ftrepitus>hebëtans,vagüs.anxius>anceps,
Confufo ingenio mox ópe naupa caret.
Iamquegnberiianchiiivamittens ratiöne gerendi.
Pondére vidtiis aqu.t nelcïus arteiacet.
Sic ego de modftis minimus venerabilis Agnes,
Gum Radcgnndejacra qiias col o lorre pia.
Tendere pollicicnm quia cogor ad ardua grelfura.
Imperiistantis viribus impar agór.
Flu&uatingeniurn cui qon natat viidacamens,
Senlus arenofiis non rigat orebcus.
Nam coUum mentis Martiniinfad lidcra noturn
Cum fint vota,mibi nou valctatca loqui. ’
PoJcendum cft vobis,ne naufraga prora laborer,
Flatibus ille k u s ,lé d m e a vela iuuet.
Credere tupcpotetp ad.portammea carbala ferti
Aipirantefide,fi lualabrafauent. *
Fene precanter Qpem,& deveibopolcite verba,
Si tons ille rigat, riuulyis ifte meat.
Vosdate quod vqbis ciitti fcenore reddat alumnus,
Addam vtthefauris parua ralenta luis. ■
VENANTII HO.
NORII CLEMENTIÀ-
N I F O R T V N A T I P R E S -
byteri Italici,
DE VITA S. MARTINE
F I B E R P R I M V Si
A LtitferdnüS pbftquapi repedauit ad ærhera Chriftu s*
Carnetriumpbal; vi&ricia ligna reportans, ‘
Ihclytus inferni fpoliato carcere?diues, -
TartareireprimensferaliàiüraTyranni, -
Et ftygis omnipotens adaman t ina clauftra reuéllit,
Sede fera popuii longa caligiqe tcdli, •, 4
Captjuumretrahaisportisbipatentibusagmen
Millibüs ereptis.ergo eft vt redditus aftris,
Etpatris infolio ledit fiia dexteradextcr,
Quæ conuei latus dédit ad miracula terris^ 'jt
Milita Euangelici référante volumine libri,
Hebraicus cecinit ftylus, Açticus, atque Latinus,
Prelaie o digefta fitu,commune rotatu. ijp
Pri mus enim docili diftinguens ordinc car ne m,
Maieftatis opus metri c&nit artë 1 uuencus.
Hi ne quoque conlpicui radiauit lingua fceduli,
P-aucaque perftrinxit florente * Orontius ore,
Martyribufq; piislàcra hæcdonaria mittens,
Prudens,pruderitér,Prudentius immolât adhis. _ ’
Stemmate,corde, fide pollens Paulinus &arte,
Verfibusexpiieuit Marcinidogmamagiftri:.
Sorris Apoftplicæ, qüægeftavocantur,&aéfcus,
Facundoèloqüio vices fulcauit Arator. /,
Quod liera explicuic ferie gehealogiis olim,
Alcimüs egregio digeffit aCuminc præfùl.
Aftegolënfus inops Italæ quota portio linguæ,
Fæce grauis, 1er mon e leuis, ratio ne pigrefeens,"
Mente heBes,àrte carens,vfu rudis,ore nec expers,
Paruula Grammaticæ lambëns refluamina guttæ,
Rhetoricæ exiguum prælibâns gurgitis haullum, .
Çoie ex iliridica, chivix rubigo receflit.
Quæ prias addidici ded if cens, ôc cui tantum
Ârtibus ex illis ddoreftin naribusiftis- ƒ „ ,
F
B.Martinuï
afpera hyemepaupeu
veftit An^j
biani.
Sulp.vi
lib.C.2.
Non praetextamihi rutilât toga,penula nulla.
Iàm mea nudà firmes fuperell de paupere lingua,
Scilicet inter tot bn&orum culmina vaturn
Fulmina do6torum,&gemmantiaprataldquentum,
Nullo flore virens ego tendam texere fèrtum,
Mellis &irrigui hæc,aüftera abfinthia Ÿmilcam/
Quod tamen vt facerem,fieri res illâ coegit,
Quo mihus iplè reus p i^ crimine redderet amplo,
Conuenienter enim ratio quia vt rà popOlcit,
Huius poncificisiolui præconiaverbis, i
, Cuius caùia fuit hac me regione venire. .
Ergone digrius erp Martini geftabeati
Pahnoniæ gèniti q ù â ebrà Sabaria vernat
Attreâare manu,trépida vel pangere lipgua?
Non egetille meis tenebris,quia luce corulcans
Callica celb Pharusjfulgorem cxtendic ad Indos.
Qui puer in tenerès vix pubeïcentibus annis,
.Frigore iub gelido terras çriFpante pruina:
Cum vnd^s triftis hyems freno glaciale ligaflèt,
Etvagalibertasfluuioruminclulà bcerec, -
Alperioregelu de fè fibi vinculaneâ ens,
Plus aquâ frigidior tunica veftita rigoris,'
Occurrentiigiturporræ Ambiaiienfis egeno,
Qui fibi reftiterar, clamydis parfituraipiâum,
Et’feruente fide mejnbrisalgentibus offert. - ■
Frigoris ifte çapit partem,capitille teporis
Intervtrofqnè inppes partitûr feruor & algoty
Er nouarpercandi ne nundina; frigus &æftus.
V na<|ue paupertas iàtis eft diuifa duobus.
Hac le vefte tamen tedium pbtulic ip fecreator,
Martinique chbjmys cexit velamine Chriftum:
NulbAuguftorummeruiciiuncveftisbonorem,
Militis alba chlamys plus eft quam purpuraregis,
Prima hæc virtutiym fuir arrha& pignus amoris,
Poft fera barbariespeterec cum Gallicà clauftra
Ac prope Vangionum premerec loca,feruidu6 hoftis,
Miliciælandtus cundaemolumenta reculât.
Hic cum Cæfàreas fremuit Iulianus in iras;
Impcrat, vt claufiim teneat euftodiaiuftum;
Ac venienredie primus properaret in agmen.
Q ^ o tamen anté aciem lacer ire fatetur inermis.
Venerat ergodies belli, pacem expetichoftis; |
Àtque orantevno cecidicfuroromnibusarmisj
Innumeralque acies ïblus fine lànguine vicit.
Hinc loca latronum intedens, ratus ire per Alpes, A' iatronit
Vindfis pofttergum mapibus, dedudlus ab vno, captus >
Temporelub mortis hoftis compendia traâ ans,' - .
Credit latro Deütn,dum prædicat ifte,colendumi'
E t dare qiii vdluic monem,capit ore làlutem
Ducitiir ille ferox à religione ligatus,
Arque lùus prædo Martini præda fit vitro.
Quam bonus ille ifti,fcd plus pius hic fuit ilü,
Sëruantur fimul,ille fide, nie corpore viuens
Ambo valent,dum nemo cadit,fie viüit vterque.
Hinc loca præteneps pulcherrima Mediolani,
Flprea rurà tereps,per amoena vireéta viator,
Obuius occurrit»vetus,& temerarius hpftisj
Men ti tus Ipeciem humanæ lub imagine forma:,
Falfiloquax pereunte fide, male dodus inarre,
Quod peteretur iter,quérir: cui comminus ille
Hue properaré refert, qua le Deus ire vocaret: ’*
Cui rerusJîoftisaiK quocunque accedere * tentes,.
J è c u m pergo nocens, votain contraria currens.
' Voce propnetali làndus cui protiriusinfit
Eft meus adiutor,Dominus,mala nulla verebor,
Ne timeaPi timidum,timor eft. Deus armatimentum,
T ut us in aduërfis gradior,redore luperno. ' #
Infidiis via nulla pâte tfub tegmine diuo.
Hæc ait,& validi transfixu s culpide ver bi,
Dæmon abeft; fie vmbra fugit,quam C hriftus obumbrat.
Interea matrem geptili errore relbluens
llla iftum mundo, hic illam generauit Olympo,
Decrcpitamquelenemlândofacitamnerenalci,
Et mefiore finu générant fiia vifeera matrem.
Dogmaque làcnlego quodfuderat Arrius oje, ,
H
/rianis ad-
I uerlus va-
pular.
B.Hilarijir
figne pr*-
conium.
T empeftâte ’grauitotum populauerat orberPj
Per magiS îllyricum male naufraga lingua natabàt.
Hinc quoque coeperunt nafei noua prælia iufto*
Fortior vt fieret répàratis belliger armis.
Ad virtutis opusper multapericula crelcens. :
Virpius ergo fàgax, fideiqüéfidelisathleta.
Sparlàvenenahærefis reprimens dumdimicat hoftis,
Suppliçiis lacerusjflagris datus,vrbe repullus,
Nam patri s acgenitiæqualem vel flaminis almi,
Vim genus; &fpëcimen,virtutem,lumen,ho.norem,
Vnum veile trium fiia per cormenta fàtecur.
Dulcia niembra viri per amaraflagella cauantur,
Et Chrifti iuuenem veteratà piaerna torquenc
Sed grauior fit poena leuis per nomen amantis.
Et quia lummus apex fidei,virtutis,honoris,
Hilarius famæradios iaculabat in orbem,
RiteSaccrdotispenetraliaiuragubernans,
Buccina terribilis,tuba legis,præco tonantis,
Pulchrior e led ro , ter co d o ardentior auro, JX
Largior EridanoiRhodano torrentior amplo,
Vberior Nilo,generolo Iparfior Hiftro:
Cordis inundantis docilis r udare fluenta,
Fontibus ingenij fitientibus p ed o ra rorans,
Mens Euangelij bis bini plena libelli,
Quatuor orefiio manans noua flumina mundo,
Ornatum Ecdefiæ, pollens diadema corulcum
In membris Chrifti capitis velut infula fulgens,
P ed o re b elligerans,adaman ti n us arte topaz os j ‘
Ad virtutis opus mens inconculïàpalæft ris,
Gemmifer eloqViis, radiantior ote lapillisi
D o d o r Apoftolicus,vacuans ratione fóphiftas,
Dogmate,luce, fide, informans virtute Icquaces.
Hoftibus hic quoniam gràuis infixperabilis èflec,
Ducitur exilio,quia longa filentia tendit,1
Regis&aukilio petit hiç fua præmia miles.
Cuius in abfceflu errori vaga Gallia cedit,
E t regio titubât tanta le turre mouente.
H o c vbi præpr opéré Martinus cbmperit ihde
ConftituitcellamfiibverticeMediôlani,
ExpUlit vhde virum tum Auxèntius atidoriniquus.
' Hinc prius exuladit,qua Gallinaria turget
Inlula,frugis inops, pafcensradicibus herbæ.
Ergo venenâtum elleborum moxlumpfîtabore:
: Incipitindemori,queis viuere credidit e ld s,
I Sed prauë virus agens oratio lola fugâuit,
S Et yiuente viro ihtra le fua mortuà mors eft.
! Rurlus vtHilarioredeundi eft fada facultas,
i Excurrit proper us lua per veftigjn iuftus
Excipit hic cupidumcupiens 6c amator amancem,
; Fitque monafterium Pidaua comminus vrbe.
Iungitur inde lâcro cathecumenus óre docendus,
Atque abfènte viro,rapuitgraue funus amicum.
En lubito Martinusaaeft,quidefuitâbfens, '
’ Ecée reditpietas,redit &fimul àreàlâlutis.
ErgoVbiconlpexitgelidumdefèbrecadauer,
Flet,gémir,accurrit,dolet,eiulat>vritur,angir, '
Conlpicienlque fidem cella omnis iulfitabire.
Exclufitque foras foribus>fine telle relidusj .
T une fuperalgentis corpus profternitur af dèns
Iudicis exador,reuomant vt Tattara fundum.
Intereageminis Ipacio remorahte lùb horis,
Ecce redit facies, làliiint per rhembra vapores,
Stat rubor inde genis,octilps pupilla repingitj
Rurlîis & içferrus renouât IpeCularia vifus,
V ena tumet riuis animato fonte cruoris
Paulatim alfurgi t, fabrica titubante,columna:
Erigiturque iacens pariter domus,&fiius holpes,.
Ipfeiterum poftfè viuens idem aûdor&hæres,
Qjji rediuiuus,ait,le iudicis anté tribunal,.
D u d um damnandum, Maftino orante redudum.
■ g I Monafterio
P fibi Me-
diolani feat
ab Au-
xendoMar-
1 .»»*«• iltUt W .; ^
In Gallina-
a infula
Hellebotû
fumit. . 3
S.Hilario'
iungitur /
Piftauis.
Sulp.c.j. .
Lupicini déiîium celerans düm præterit âgrum,
Comperitheu ntmulum crudéli fiinere raptpm
Elidendo fiiiitti fera per fiilpendia collum;
Àcçelfitque vbi ficmala pèndüla prædaiacebat,
lExpulit hinc cundos lolufi lolita arma requirens:
îricubuit fiiper exanim is pallentia îttembra*
Ët pïemit area làcri,ne hunedéprimâtarçi fepulthri,
Mox tamèii ore precem vt viuéntis mifit In aüfeittj
Mors pede veria retro,prædam fiigitiuareliquit,
Euomtiitqué vorax aüida de fiücerapinamj
Protiniis exiliit lento coriaminefundi,
Iam leuior Ce terra moùens anirpafàcalôrej
Languida collaleuansjoculolque ex morte IbpötOS
Vix referâUSi^rauidô vigilantia lumiria vifii
Mortispdore,&adhuç renianente in hafibus iflis,
Se^ præftantc manu toios fimul erigit artus;
Étfteritinttepidismenïbrorum machina plantis;
Viuificatus enimjgrelfiim meditando rediicens,
: Reddidit oblèquium vitæpro munere fiuido,
Vlqtie âd veftibuhimque dom j illuni dueeïe tendens.
Defiindum eripuit fiibito qui ex limine mortis*
\Pro mercede manens,hæC CompenfàtiO iùfto.
Gloria Chrifte tibijfàcis hæc qiii mira per orbem.
Acçidit vt Turonüm præfui peteretur àd vrbem,
Nec tamen educipoflèt de lituihe cellæi
RuritiUs quidam fimulata febre iugàlis,
Obtinet egrelfum Sandiad veftigiafiippleX}
Vrbibus ex reliquis noua conciliabulacurtunt*
Lætificata fimuliàndam le ferre rapinam.
Ne tamen çffugiat,iuftum euftodia vallat. .
Interea paucis tune obfiftehtibus,inlbris
Eligitur,trahitiir,làcratur,& arce loeaturj A
Æmulus vhus eratjDefenlbrepilcopuSjobftans*
Ne Martinus oues pallor curarèt alendas.
Nec raora,iudicio do mini ledorè canente
Vetficulo pfiilmi, D efénlor fpopte notatur.
Ex bréinfantum & ladentumpërfice laudem*
Nunc defenlôrem qui fie bene deftruis,inquit.
Moxfragp'taftra petit,clamorvagus atrià complet,
Et docet ille faüor de Defenlbre reatum,
Addidulque vir eftjfè iudice,tefte prophetàA
' Inde monafterium fibi cohdit rupe fuh alta* ^
Vir monachusperftans in pontificatus honore.
Plurima eonueniunt vbi lànda examina fifatrum,
Ergo àderat proprius lbais,&cëieberrimus olim
Ampla vçtultatis cum temppia trànfilüilïènt,
Martyris efiepium Ipargebat opinio cultum:
Q u o lacer exorans tumulo làiit vmbra lèpülchri^
Læûa ex parteioquens meriris rès iplà finiftrà: .!
Impetat vt nomen iàtèàtur imago,veladiitn,
Latronem le voce refert,pro crimine cælîimj
Nil cum Martyribus Ce participate beads.
His quia palina manet,nam le màlç poena teneret,
Omnibus aüditur.Marrino cerniturvni}
Iftafiipcrftitio tali fub lor te ve tatur,
Sic altare fimul r e moue tur, iarua fbgatUr.
Po.ft iter ar ripiens comitatu rélligioiô
Exequiis fiibito gentilibusobuiùsexit,
Dum putatfiilde vehi culm fimulachraprophano,
Pingit in aduérlos lignum cmCisplla cucurrit
Ante virüm fiia bèllà gerens pieratis arnica.
Obuia turbà riget »greluiqué extorpuit ægro*
Atqueimmôtagradû,vertiginè rapta rotatur.
Addituiillud onus,deponunt colla càdauer,
Neciailî ferre valent,&morsin pondéré crelcit.
Tune lacer inlpiciens Opüs hoc elle exequiarum,
Iullit abire proétil digiris crucis àrma repiùgens»
V nde-ligauit iter miterâtus,&inde relbluir,
Vna eademque manu mandata per aeramittens,
Hoc mirum fet ienSde fillpifione Sacérdos.
1 Protinùs antiquum cupiëns ekurere fahtim
Iulfic&acdiuem propiüs lucciderepinum.
Obuia çongreditur cui ruftica conclo pugnax
Ne luccidatur res nata,& débita flammis,
Prôinde pacifcuntur bac lf ge excidere pinum. '
Si martinus tam vàleat retinere ruentem.
Annuit hoc populùs,hoc Iponde t Iponte làcerdoS^
Molliafijbduntur rigido lub ftipite membra
Ët fiil|)eélatür pini péri tura ruina,
Interea rapidis lonat iâ a bipennlbus arbor*
Làqueoofei
lifiiin retid»!
kt invitât
Martinus li
t obnitës
rapitur âd
epifeopatû
Turanic»
ccclefi*.
Monaftcrifi
conftituit.-
Sulp. vitæ
I G
Aram la trois
, Inarty-
is IjJccie •
cultidemo‘
lit«.
Snip,tût* ;
Pompa fu»
nebrë cui-
s fignofi-
ûit loco.
Sblp-vi