IörMnde's,
mox foperatqm fefefenfit, vénêft o hàüftô deficit,'omhifq;
Mauri tana Romanis lubadla. Tripolis mrique, &vtraque
Mauritania, Sitifenfis, & Cælàricnüs, fi militer Romano
iuti, caeterorum formidinc taótx, Vitro fc fubegerunt.Hif-
paniasqnamnisjvcfupeiiasdiximus, Saguncina*clades ab
amiciriis Romanorum fegregaflet, Scipio tarrfen eos tam
gratià quam virtntè rurfos coninnxit Romanis, rurlulque
refiftentes Syllaconful fedauit. Celtiberos fi militer cütri
N umantinis aduérfos Romanós in(orgentes,Scipiô tunioir
fedauit, compefeuit, atqne partie fubuerric. Ca'ntabri SC A-
fttires confifi montiam iuorum munimme s dum refiftere
molmntur, pleniffimedemolitifimt&in prouinciam reda-
éli. Tarra eonenfes, Lufitani, Galled, Carthaginißi« & Se*
ticani cont.apromontorium Afric* lit* omnesvno pae-
ne præliofuperat* Sc in prouincias Romanas defeript*
font.Epirote, qui in Illyrico quamuis cum Pyrrho regefoo
contraltaliamconfpirallentj tarnen primü paeem moliti,
fecundo,ac tertio rebellantes.cumAchinis&Theflalisé-
domitijRomano iugó fubaéti funt. Macedonia namqué
primumfob Philippo, deinde fob Perleo, tertio lubPfeu-
dop ilip po arma contra (è prouoca ui t Roman a, opprèllàq;
firimo Flaminio confule, fecundo à Paulo, tertio d Metel-
o fuperata,collafobmifiti Romanaque prouinaafaétaJl -
lirikmaucem cum GentionC luo rege, MacedonibiiS’auxi-
lianribus vleit Romanorum Lucius prætor, & in prOuin-
Ciam redegit.DardanO'Mcefioique Gurione prim urn pro*
confule domuit, primufque omnium RomanorumDanu*-
bium am nem yiq; profe&us,cornea eius loca vaftauit.Pan-
noniarum quoque regem in certaminë fuperans,idemLu-
ciusredegitin prouinciam vtralque Pannonias. Amanti-
nos autem qui inter Sauum Draumque flumina infidënt,
re'ge eorum interempto,ipfà viceRomanâm fecit proufo“
ciam. Mar com a nni & Quadi in ilia Valeria qu* inter Drawn
Danubiumque interiacet, ab eodemtunodudloreop-
preili, finefque inter Romanos & barbarosab Augullo
per Vindeliciam, per Noricum Mefiaraque difpoliti. Daces
autem ppfthæc iam fob imperio fob Traianus Deçeba*
lo eorum rege deutélo, terras ylrra Danubium, quae habet
decies centum mille palfus, fpacia, in prouinciam redegir.
Sed Galienus eos dum regnaretamific, Aurelianufcjue imperator,
euocatis exinde legioni bus, in Mefia collocauit,
ibique aliquam partem Daciam mediterfaneam, Daciàiîi-
que Ripcnlem conftituit, & Dardaniam ninxit. Riyridus
autemcunélaper partes quidem & membra deuiéla, ad
vnum ramen corpus aprata eft, qu* habe t i ntra fe proitin-
cias decern & oéto. h*font, Norici d u * , du* Pannoniæ,
duæ Valerias, S ueuia, Dalmatia, Méfia foperior. Dardania;
Daciasduæ, Macedonia,Theflàlia, Achaia, Epiros, Præ-
uales, Creta, fimul decem oclo. Thracias autem non aliter
niû occafio Macedonia belli fècitaggredi. Diri nanq;
homines omniumque genriunf ferocimmi font Thràces,
quotum fàsuitiam pariter habent ôc Scordifei, & Emimon-
tii, Afticique, ob quorumimmanicatem Romani multa&
grauiapertulerunt, crebrifque certaminibus exercitus c*-
ius. Ad poftremum à Marco Didio & ipß lubadi ,ôc loca
eorum in prouindam rcdadla, iugum excepere Romanum
Nam Marcus Drufos intus eos in montibus eorum con tri-
ui t, Minutiusin Gebro amneeorurrr nuiltos exrinxit ôc vicie.
Rodopëni per Appium Claudium deuidi font, ôc ci-
uitates maritimas Europx, quædudum Romanæ fuillènt,
& poftmodu m rebellaient, Marcus Romanis fobegit.Lu-
cullus liquidem primus inThraciacontra Belïos pugnans,
eos quiinforricudine fàmaque prasibanr deuicit. E mi mon- :
tiofquedebellans, Pulendenam quæ nunc Philippopo-'
lis, 8c Vftudamamquæ Adrianopolisvocatur, in R onia- |
norum redegitdominium. Similiter & eapiCns ciuiratés*
quælirori Potiticoinhærebant, ideft Apolloniam Gala- >
tam. Parrhenopolim, & Tomos I lh i. omniaque locavl- I
que ad Danubium fubdenSjScythis Romanorum
dit virtutem.Hadenus ad partes occiduasf nune quæ in !
Eoaplagafontpercurramns. PriiAhm quidem in'Aiialo-j
cum Romani hæredirario iureinucnerunr. Nam Arralus;
rex,amicilIîmus^)opuIi Romani, h um a is rebus exce-
efons, per teftamentumfoumRomartos ftro in regno- hae-4
redes conllituitj quqdpscne non ante RomänUs populus
■ adiit, nifi ik fitolahorè vicïna lo'C(i cebiflèc,id elt Lydlanî-;
Cariam, Helleljjontum,vtramque Pnrygiam.Nam Rh'o»
dus opinatiflïma iniula & tocius Ad rue înlularunr metropolis
pænecum omnibus Cycladjbus arma pertimefeeuâ
Romana, iam dudum lè fûeueratampopulô illi coliiunxô-
rac, denaualibellofolatia condonabat. Cum quibus Ser-
uilius proconfol diredus, quali piracico bellbj obtinüït ta-*
men Pamphiliam,-Lyciam, Pilidiamque dèuidc. fecitqiie
prouincias. Bithyniâ veto Nicomedes rex m öriens, tpfta-
mentali vocereliquit. Gallogræciam aücem, id eft Galatia
Syriaci belli ruinaconuoluir, Fuir îianque inter àiixilia régis
Antiochi. An fuilfoccupidus triumphi MumiuSi dubi-
um eft. Pùqiisnauqueproeliishili fugatioue font,qua,ni-
üisfubaduentuhoiÜsfedibiisrelidisïn alciflimoslemOif1
tesrecepiflent, colonos abegit. Olympu te d rlàgo & ma
gabainlèderant. Vtrimque fondis fagitifque d eh a d i, ir
perpetuam fo paccm dederunt: fodalligati iniraculo quo;
damfuere « quumcathenas modibus & ore tcntallènt,
qun m offricandas in vices fauces præbuiHent. Nam Orgia
Contis vxordeenturione ftuprnm paflâ, memorabili ex-
emplo cullodiam euaht, reuulfomque adulteri capur ad
maritum fepqrtauit. Deiotarum liquidem amicum lèna-
tus præfecit Galadæ;fed pofthasc Caclàr eos redegicv pro-
uinciamque fecit. Çappadoces quoque fob Epflphra rege
conftituti, primumper legatos foos Romanorum amiciti-
as petierunc, dehinc Ariobarzane regefocccdete, & i Mi-
thridare expulfo, vitro le Romano ieruitio tradiderut,ma-
gnamqueciuiraremfoam Mazacam in honorem Gæiaris
Cælàream appellauerunt. Poll hæc iterum fob Claudio
imperUtore rex eorum Archelaus Rdmam adueniens,quai
fi amicus populi Romani, ibique defundus, teftamencali
voce Cappadociam Romanis dedit. Sc lie iam ex integro
in prouinciamfadaeft. Pontusa Pompeio deuida cum
foo rege Mithridate, fadaprouinciaell. Paphlagoniæ Py*
leraenes rex amicus populi Romani,d multis dum inqui-
ctaretur, Romanorum petiirauxilium. Sed quoq; dum de
inimicis vlcifceretur^defondus, Romanos per ceftameh-
rum hæredesreliquic. Hadenus intra Taurum: nunc vite-
riustranlgrediamur, & quaepatriæ a ù tquibus lubiuganti-
buis populo Romano confond« lint, memoraSimusi An-
tiochus Syriacfortillimus rex magnumapparacum bellied-
trapopulum Romanum commoufo trecenta milialiqui-
demarmacorum, eurrulque falcatos, quamplures- eïepliâ-
cori*innumeros turritos, &inllarmuraiis in acieordinefi-
tosjcui obuiauit Scipio Africapi Sdpionis frarer in Alia ad
Magneliam ciuitatem * commilïbque proelio ,.Antioehus
vidus eft, pereuflumque foedûs cum JLomaius t ab Afia
dilceiEtjôc vitra Taurum ex Senacus confolco regnàre per*
milfos eft, filiolque eius in obfidani Rom* dedudos poll
patris obitum regnare genirali loco concelform Cilices
cum Kauris piratæeffedi, Sc in mari magno lape latrocinia
concitantéSjàSeruilio proconfole v id i & prollrati font,
hie quoqjSeruilius primusRomanorumT auri iiigum per-
uium fecit^triumphanfq; de eorum.(poiiis,Ilàaricus Sc Ci-
Heus vocatus eft. Cy-prum Cato dalle nauigera diredus in-
uafir* Cyprisnegantibus habere le aiiquid, magnas illico-
pesrepcrir,proicriptiombulque mulcauit. Quod non fe-
rens Gnolius rexeorum, veneno haullo feinet occidit, &
lie Cyprus Romana fada prouincia. Libyam, id eft Peri-
tapolim totam, piimoillcrPtolomoeo Romanis fob liber-
tateconcellàmj tarnenrelillèntes dehine, Appionis con*
ûliumpopulo Romano fobdidir.Æjjyptus o rnnis abami-
çis Romanorum, id eft Lagicis per Ptolèmæos poflcflà;
pôllhæc Cleopatra & Antonius iure proprio vindicantes
Sc le & ilium amitrunt.Monrestvero Armeniæprimum per
Lucullum R omahaarma viderunt, per quem Sc Oir*ne
ßcSaraccnoiyyb phylarchi déuidiRomanis le dediderunt:
Mclopotarhiamque idem ipfe, Nifiben quoque vrbem in*
üalic. l'oftquem Pompeius eadem loea Ingrediens, Romano
confirmauiriinperiö-Syriam Gomageneniufto prç-
lioTigranedeuidoinuaferati Arabes Sc Palæftini eodem
Pompeio dudante deu id i font. Babylonii autem crebro
concertantes, læpeilumero v id i, nunquâ tarnen ad inte*
gnfm domiri fom. Q uos ramen prim um Lucius Syllapro-
contul fob Arlace eorum rege deuicit , ab eoquerogatus
per
m
He Rëgé.JücceJJ. 7 4 $ r
j W;
D
tüspètle^atôs pàèëm cortcèffit.Secimdô dum Ldcius Lu-
culms à Pontico rügno Tigranem regem Armeni* çuni
aëceth& o d o millibus foperatum expellerec, omiii Armenia
iniiala,ad Melopotamiam venir, ibi Niiibe cum fra-
tre regis Parthorum cepit.çqua force Perfidem cupiens d e .
uaftare,nifi Pompeiusà Senacu diredus ei adueniliet fuc-
celfor.Hic etenim Pompeius ilico veniens,moxnodurno
ptælio in minori Armenia foper Mirhridatem irruens, xlii
miliaArmeniorum prdftemens,eius eaftra foccendit. V n-
de Mithridates cum vxore & duobus làcellitibus fugiens
Bolphorumvchic, nimiaque delperationedetentus vene-
num accepit.Sed dum nec He mors ei accederer, alrerum è
duobus^làtellitibus rogauit vcfoperimeret. Pompeius autem
maiori Armenia dum perlequeretur Tigranem contra
Romanos àuxilium commodan tem,ille in Ar raxata vr-
be regno de poli to, vitro diademafoum Pompeio obculic:
led Pompeius pietate dudus,vitra minorem Armeniam ei
concelfic regnare, auferens ab eo Mefopotamiam & Sy-
riam,parcemque Phornicis cum Armenia, N am Bofpora-
nis Colchifquc Arillarchum regem Pompeius pràrpofoir,
Albanofque inlequens ,Orodern regem eorum tertio fu*]
perauit,a!d poftremum rogacus pacem conceflit.Hiberiam
limilicer cum Artace rçge indeaitioneexcepitSarracenos
Arabafq; exfiiperans,Eîierofolymam in,de capriuauit.Cum
Perils feedere percullb,reuertens Daphnenfom agrum An-
cibchehis coficeftitob nimiamlociamoenitacèm pro mu-
nere. His Sc alii s rebçs in Syria bene geftis,vhius foedauic a-
uaricia,Natn Craffus confol.dum Parthicoinhiac auro, vn-
decim lcgibnes piene cum'foo capiteamifit. Cuius in con-
Ipedu Sc hlius hoftilibus telis côfoflus, Sc ipfo peremptus,
caputqueeiuspræcilum cum dexceramanu,ad regemre-
porcacum ludibrio fuit;neque indigno: Aurum enim licjui-
dum in rid urn oris infulum eft, vc cuius animus auri arforat
cupiditate,eius etiam morcuum exlangue corpus auro vre-
retur.Reliqui vero infelicis exercitus, quo quemque rapuit
fuga,in:Armcniam, Ciliciam,Syriamque d ifttad i, vix-cla-
dis rant* nuncium retulerunt. Hac ergo clade altfos Parthi
animos eleuantes, per Pacorum ducem Syriam inuadunr,
ducemque j-abiniuui, quern dudum ceperant, exercicui
pr*ponentes,c-ontrafoaos,idell Romanos, in pr*lio di-
rigunt. } ' ■ . ' • ■
Sed Ventidius BaiTus Perlas fob vtroqué duce Syriam
pppulancesjfopera^os effugatjLabiniumque intérfécit;Pa-,
cprum yero regiumiuuenem telis vndique circumforiptu
extinxit>mpxque capite eius dempto,& circumlato pet vr-
bes quæqéfoîùerantjSyriàm fine bellbrecepit.Sic Craflia-
narn çladem Ventidius Pacori capite j Labiniique morte
pen(auit.-Necfi conténtus populusRoinkniis,Graflianiim
incericum pbbui.&Mnde adhucfçuitinParthos.Nam Mar-'
eus Antpniiis inMediamingrefliis, contra éos arma com-
mouit,ibi fuperans eos,deindc cum duabus legiombus in-
edia hiemeque correptus,vixin Armeniam Parcliis lèqué-
tibûs^i^ir.ïbiqueereptus èll.Sub Augufto dehinc O d a -
uiano Armenii cum Parthis commixti,per Claudium Cæ-
làrem nepçteni Àiigùfti ocyus foperantunArmenii fiqui-
dem vtilius ranci Romanoru amicid* reconciliari, &nrb-
| priasiède?ineolerejquam cum Parthis coniundi, Sc ledes
perdere,dcRotnanps iqfeftbs habere. Sic quoque dum in
parribus o dentalium Romanus laborat, exercitus, occi-
j d u * plag* infeft* font. N odci quijn Alpibus Noricis ha-
bitzBtes çreçlëbantqu^fiinrüpes & niuesbellum nopof-
fe afeenderededmox omnes iîîfos cardinis populos, Bren-
bos,Teutones,Senones,atq,^iridelicos^pereundem Cæ-
làrem gladig» Romanus viciteacërcitus. Qi^æ tamen fuedt
Alpinarum gentium feritas, facile eft vel per tnulieres o-
ftendere,quæ deficiendhus telis, infantes fobs àfflidos
• humi in orâmilitum aduerfàmiforunt. Nec tOinorehis læ-
[uidalllyrièipadteracCehduntur.Cohtiaquos Augitftusè'
! vicinoegreirus,pontemvnde aquamtranfiretfieri impera-
uit.Pjiwqftciiquis& hoftibusad afoenfom milices turba-
rentur, foatum jp fe rap u itô c viam primus ingreflus eft.
Tum agmfne lècuco , cum fobraptus multitudine pons
liiccidil^taAu.cÜs tnanibus & cruribus, lpeciofiôr (anguine,
& ipfo periculo auguftior, terga hoftium carcidir. Pan-
npniivçfo duobus foltibus, tribusftuuiis, JD rao, Sauo, H i-
Bibliotb. Vet. Patr.Tom^.
ftroque vallantur, contra qiios Vibium mifit, qui eos plus
féliciter vicie, qùam eorum ffotnina curfo rapido currant;
Dal mat* fimiliter filuis commah<entes,plurimam pârtefn
latrocinando vàftabant : ad quos edbmandos Vibimn
mandat,qui efferum genusfodere terrasCbegit,autù(tique
èvenis repurgare. Moefi verb quam fen , quam ttiices
erancfvnus ducum ante aciem pollulaco filendo ; qui vos
eftisîinquir îRelporifom eft,Romani gentium domini. Ec
ille,Icaiietinquit,finos viceritis.Sedmoxad bellum ven-
turned,nec claflicum audire valuerunt. fie à Marcio fope-
ratifont. Thracesanteafàepe,runttamen Romecalca re- :
gnante fibi à Romanis defcilcunt.Nam hic barbaros & di-1
iciplinæ ÔC fignis milicaribus afliiefecerat:led à Pifone per-
domid,in iplâ captiuicate rabiem oftendebanc. nam cathe-
nas quibusligati étant morfibus vellicantcs, ieritatem fua
ipli puniebanc.Daciam quoque ylrra Danubium firam,cx-
indeque læpius elatos, gelato Danubii aluco ad fortain
Pannoniam tranfeuntes, Lentulo mifio vicie, expulir, acq;
fobegiç. Sarmatas quoque per eundem Lentulum vlcra
Danubium pepulir. Qui nihil aliud vbi degunt præcer ni-
uespruinafque ÔC filuas habent, tantaque barbaries inillis
éft, v t néeintelligancpacem. Marmaridas vero Si Gara-
mantesin orientali hiemali plagaper Quirinum fubegir.
Gerinanos,Etallos,Bncones,Hi(panos,Hiberos, Allures,
Cantabros occiduali axe iacen tes, & poil longutn lèruitiû
defcifcences,perlè ipfo Auguftusaccedens rurfos foruire
coegit, Romanifqüe legibus viuere, Cleopatra vero Ale-
xandrinorutn reginaex genere Lagitarum,Ptolem*orum-
que foccefior; prius contra vin foi Ptolemæiinfidias Caiu
Iulium Cælàrcm interpellauit,qui ob ftupn (vt perhibenc)
graciam, regnum eius çonfirmauir, iplàmque in vrbem eu
inagna pompa deduétam Alexandri* permifit regnare.
Caiiius Iudæa capta templum Ipoliauit.O ccilo yero incuria
R om* Cæfare Iulio,nepos eius Aiiguftus fiifcepit prin-
cipacum,quem Antonius,dum iriuideret, nihilque lædere
polfot, yroem Romam ingteditur, &ad partesÆgypti,
quafi Roman* prouifor reipublicæ, accedit. Ibiiamviduâ
à viro régnante m reperiens Gleopatram, fo quoque cum
ilia confocians, coepit fibidominationem parare.nec taci-
tejfod pacriæ,nominis,tog*,falcium oblitus, in monftrum
illud vt mente ita animo cultuque defeiuerat. aureus in
manu baculus,in lacéré acinacès, purpurea veftisingenri-
bus ob llriéla ge m mi s. Diadema deerat, vc regina rex & ipfo
frueretur. Qubd Auguftus C*làraudiens, à Brundilio
Çalabriæin Epirum,vt eura àcoepcâtemouerertyrannide,
tranfierat.Nam Antoniùs omneAiftiacum litus iam clafli-
b us oblidebat.Sed mbx vbi ad prælium vencum ëft,& C*-
faris claflis illius coepit turbare nauigium, prima mdx fuga
regina cum àurea puppiveldqpé purpureo m alruni fe de-
dit.Moxfocucus Antonius,fed foliar veftigiis eorum C * -
fàr. Icaque nec præparata in Ôceanüm fuga, nec iriühita
præfidiis vtraque Ægypci cornua'Paretonfom atquePelü-
fiumprofuere.Prope fiiere,pro’pe manu tenebanrurj pri-
müsrcrrumocetipaüit Anconiüsjregittàad pedes Augulli
prouoluta tentauit oculos dücis,fruftra quidem. nattt jml-
chricudo intrâ piidicitiam prineipisifoit. nec ilia de vira,
quæ oftbrebàtur, fed de patte regni laborat. Quod vtde
Iperauit à principe, foruariquefo triumpho cognouit, in-
cautiorém na<ftacullbdiam,in maulbleum fe regùm rece-
pit,' ibique maximös, vclblebat,cultus induta, in tefèrto
odoribus folio,iuxta foum fo collocauit Anconium,adihb-
cilqtie ad venäs 'forpentibus, fie rtiorte quafi Ibmno (bluta
eft. Hic finis hdlcHfÜtn Atigulli Cælâristâmcùni c'iuibus
quameum extrknéis. Sic quoque Aüguftös ,vc'G*fofO-
<ftauiànus,quo nüllus iinperatorum in bëllis lelicibr jriëc
pàte-nioderâtior foitjciuiîilfimus in ômnibus j qui ab btié-
te inoccidenterri,àfoptentrionein meridiem,aepertotutn
Oceani circulum, cun<5lis gentibus vna pace'compofitis,
Ianiportas ipfo tuèc claufic, & cenfom Rom* cùm Tibe-
riocbgitans,inuenic hominum nonagics trecenta foprua-
gihea milia,omnemque orbem venienris Iefo Ghrifti riaci-
uitatepacacum cehforiprscepic.regnauitqueànnos qiiin-
quaginta fox: l|d imperio eius focundoac quadragefimo
anno, Domii^^fofos Chtiftus exlpiritulànélo ac Maria
virgine Déus verus achomo verus nafoidignatus eft.qtia-
R r r 3 ttior