que in vült ob dinar : hoc eft, cuius vult miferetur, & cit-
ius non vult non miferetur, elfe alicuius occult*, at que
ab lnimano moduloimpemeftigabilis æqùitatis, quæ &
ih lpfis rebiis hamanis tettèhifqüecönrtaftib^s ahiliiädüçrrénda
eft. în qtiibbsnifi fupërnæiuftitiæquèdàmiin-
pVdià veftigia tcnëremus, nunquâm in ipfum cubilè ac
pënctr:ife cafàÏÏïriïüm arque fauétilfirriüm 1] iritalium prç-
céptoruin rioftV* infitmftatrè fufpicerct, atqrié inhiâret
I riitentiô. Beatfquiëfuriürit&'fitiuqt iiifUciain, qiiöni 'iri
ipfi fàtürâfeunuii:. Iii ifta igititr fièëîtàte vît* conditid-*
, nifqitè mortalis, nift dfpetgerefür dëfupèt velutreriüifîi-
m'a qüèdàm 'étira iuftitiæ j citim alëfcërërii us. ^ ü a p rô -’
ptéc :cüm daridb & dë'cjpiendri inter fe homirium fbeie».
tâscônnê&at'ûr : deritnt autërn & a'c'dpiântur vel dëbi-
tif, vël'höh débita É quis htifó videàt imqttitatis argüi iie-
mihém polie ,qiiiqiiodlîbi dëbetut cxe'geiit : nec eum
certe,qui quod ëi dëbëtür doharè voluént ? hoc alitem
non èfle iïi ebrltm qüi debftprë&furit, fed i a eius,Ä s
bétùiyarbitiio» Hieeifödgö, vël.vfc foprà dixi, veftigium
rifegdtijV hbmthurîi dè FaftîgiÔ fumffiô æqüitàtis wripjrêjfc
fifth ëft. Sùht'lgjfik ôthnes hbriiines , qtiandôqüidëm|
ÿt Apóftblusait In Adam dm nés* moriun ;ur,à quoin vhr-
lîetfum gehus -Ktjniânftrh origo düdtuir oftejrjfionis Dei i
vba qiiædammafia p'eccati , fupplicitUn debens diuinæ
fiimmæq; iuftitiæ: quod fiue exigatur,fiüe donecui-, nu Ha
ëftlhiquitâs. A quibus autërriçxige|dütri|& quibüs db-
hatyitim fit, fupeibeiudicant debiroies. Quemadiùo-
dum conduéti ad Marri vineamininfte indignati finit,ciitn-
tantundeni alijs donar'etùr, quantum iplis red'derëtiir.:
rdèb'qûê hùiu^imptîdëntiæquiftiohesita reründît'Apô^
j ftô lû s -O h o fità ,m q ù i's e s ,q ifi réfporideas Dëo ? fie'e^
mm refpôhdit Deo, cuvn HÔcdifplîcet j iÇüod de pëccàtô-
! rlbiîs Coriquëtitiir Deùs : quafi qüériquam Dëus pescare I cb^àt ,-féff tânrutftrhbdb' qüibüfdàmpëccântibiis mifesi-
cdrÉartt iüftificétieriis fil* nbti làrgiatûr j Sc bb hoc dicît-
rtibobdürarè pJe,ètantesbîidfdani i quia non èotuni m ilk
jiëatùr, nèn quia impeHitvt .pëfibênr:' tSôfttm- àutètn nôri-
mifèfétiir,-quibri$ milëricôrdiânbn elle'præbendam æqüi-
tate ôccvÜtiflîfhâ& ab hunianis fehfibùS ïëmôtiflîmà iùdi-
dät, ihßjäcabilia ènïm fitnt iudicia ëiitój & inueftigàbilës
Vice ëiiisiCôhqüèritur aiitemfàë'peccaf bribus.tariquam de
ijé,quos ipfe pectàre non cogit: Sirhtilëtiam vt ij,quorum j
rnilefètu t, hanc qübq5 Habéanc vocationem, Vt dumeon-
qtieritur Deusdepeccatoribus.compungântitr corde,at-
qüë ad èius gratiärti conuetraritur. Iùfte ëfgo tdnqucrirur
Sc mifeüicbrditer; Sëdfi hoc rAbüet, qüod vblpntati eius
nütfüsrëfiftît,quiàciii vùlt,fubiieh%&: qüërii yuj^defe-
rii: cum,& illè, cui fiibuênrc > & ille quëfe defërit, ex eade
inaflàfiht^èccàtoruni i& qùamüisdebëàht vterq; WPmm
öMm,ab'vhbramen exi^ituir, alceti donafcuh Si Hoc ergb
mouet,Tu qitis ës.qui rfeipondeàs DeofHlud täntumiiio-
do iïicórfcu^ fide tehëatür, qiiöd rióii fît iniquitâs' apüd
I Dbhm: qiii fitifedbttet^fiUefeXi^atdebitunvfnec ille äquö
ëxigit, fê6të potëft de iniquitate eids coriqùeri j fiecillë
! cüidbriat, dfebètdëfuis mêritifegloriarii Et ille ënininifi
I qüöd dëbètiirhbnreddfet: feillcüiöh habeèöjfi ijübd àdf
j tepit. Efcenim bBdüratibillaimpiöhttriVtruniq; dëmdn-
ftrai: : & qui^ timèfidüm fitj vt quisq; piëtatë cbnilfettatui:
j àd p ë ü h n & qiifntæ agëndæ fi nt gtâtiæ mifer icötdi* ETëij '
quî iriäliörüm pcénaqüidaiijs ddiiet ofteridit: Si aütem ilia
qudm de àlijs exi'githbn ëftiuftàpoeha'Hih.ldbnat dlijsV
àqtiibhseamnohëxigît. Quid veto ilîdiilfta eft,&hiilld
èftimquitasaplid viridicântemDeum j qtiis fufficiatdgërë
gtatiàsei.qiiihbcrëmittit. quod fi velitexi^ëref hémô fë,
ieéle dicërec non debëre ? Qubs & vocaixic : N o s , ih-
quit i hbh foluih ex induis j fed étiani ex geiltiBusj
id eft, Valà ihifericordiæ *h gloriam. Non
ehimoriines IiidioSifed ex lü d sis : hedpmnés oixihind
hbrninës gtntiurhi fed exgëhtibüs.Ynafeftëhim ex Addrri
mafia peccdtbfuftl& ithpibriim, in ^üdlüdæi & gëntës,
rèmbtagtatidDët, ad Vnani pertinërit«ëdft({»erfidnèni. Si
. ërîittî fîgului luti ex ëâdëm corilperfîdnë fâcit alitid vàs iti
hóhöïeitiiaÏiüdincbiittirhelidm : niaiiifeftitm feft aüçem
qildd tit Iudæis alia v à â furie iri Honorëni ^ alia iti coritu-
'mëliàtrij fidüt eXgeriiibüSifeqiiitiirvt äd Vriahi confpcrfidnem
oitmès peirtinerêinrêlligantur. Si foerit, inquit^nn-
meras fiiiörum lfraël quafi areri* inaris | i*èliqiri* falus
ent. Csteraergo turba, vala peïfë&aad perditibnë. Yer-
bömënimëönfumlTiari^&breuianè, inqttir, Facicfedomi’- -
riusfuperterrarri : id ëft,vtcompendio fidei per grafciahi
fahibs facidt crëdentés t noft per ihnumerabjlës bbfêijtd-.
;tiofres, quibiisilla multitude leruilitei; onerata premëbdi^
' tu t. Per giratiam qtiippë ribbis verbum conlummans
bteüiahs fecic fiiper teftam ,d i^ ris ,lugum <fvetnn maue
:eft,& larciriamëaleliiseft. Quod&'paulo poft Hit dici-
turiPrope eft verbum iri ore tuo & iri corde tu o ih o c e ft
verbum fidë'i qüÓdprfcdicAÏhus: quia ficbnfitearisiri bre
tuöiquia DèuSilltimfufcitduit d riiörtuis,falmis erite-Oöfdeen
m tfedltur ad iuftitiam ivore abtént confelf.b fit ad
(alutc. Hoceft verbum confuminans & bretlians, quod
fecit Dëusfupëï'terram: quacöftfifmatione ftrq; bjptiita>
te latrd iuftihcatüs eft,qui defixis in er nee omnibus mem-
bris, & habens hbera ha’C duo,córdc creditin' ad uiftitiam,
ore cdnfefius cft ad lalurem, ftaririiq; autlire meruit Ho*-
diefriëcum èrfs iri patadijb. 1 ‘Cortlequërt ntur ënirii|)dna
I opéra ëiüs, fi jrfercèptd gtatia d'i’ii iiirer boriiiries. viue-rct^
Nëc tarnen ea pracellerant , vt caiidem gratiam nierere-
tur,cxlatrocinio hSus iri crticcm,èx cruee inparadvlum
translatie : EfficHÉ-pKÈ^it-iimqtift»Elaias^Niit domi^
nusSabaoth reliqbiflët ödfefeft'mëni ficut Sodortia|a«5H
ëffemus i'&ficutGoibbita'fïmilës fuidèmfls. Q u o d Ine
aiCj Reliquilfct ribbis lemen:-hóc ibi, Reliquiae lain* fiér*
Cjëtéri autëm pè’rdidóriis Vala dfebitO lupplicio périerunr.
| Et nöii onAes peiifïc fiëut Södötria & Gbmotravnön mê-
■ ntlitn edfürri fecit, fed gratia Dei relinquentis femen, vn-
'dbaliainéfiisrotobrbe'corilurgërët. Hoc & paulo poft:
Sic ergo, iftquir, & in hofc tëïripöré^eliqui* per eleóiione
igratKëlalü* fïtft* fiintrSi dutè'riigratias iam hon éx öpe-
ribus: alioquin gratia iam'non eft gratia. Quid crgbfquod
bii'anëbat Ifrdël, bbc non eft cönleëütud, elëbtiö a>utem
tbrilefcutaéft, c*tëfi VerbéXc*eati fitrit. Goriiecuéi func
. vala iriifetfcordi*, éxc*cata luntvaiair* : ex cadem tame
i:confpërfibnë. Quisënimdiftridët’operadómfriiexea-
dëm coftlpërfiqhe vriiini damriaritis ,> alrerum iuftifitan-
tis ? tibciüini v^ÉntdriSarbitiatitii pbifimum val<?t: Imo
y cruriiëft qüidem.’fëd in VëriuHddtiS' fiib peCCdto qiiid va-
1’ët? Garb, iriquit, córifcujjftcit aduërïris {piritunlj fpiririis
aduërfiis carnem i vtriöneaqu*vultis fdciafis. ■ Pr*cipi-'
tu^vrfeble vuTamtisi hac vriq; inéreedè propofica, vt in
*ternum bëate viiiërefriereainür. Sed quismdreft ccótp
yiuere,& beiiéoperari,iiifi inftificatusex iiclé ? Pr*cipi-
tiffvt crédatTuis, vt doiio aCcëptö ^sititus ianóH, perdile*
(fttbnbm beqe bpërati poffltriu's. -Sed quispoteft credere,
hifialiqüavbcatibHe :.b ó t^ ft,’dliquarërümteftificatibfte
tarigatur ï QUiS'lidbét'iripotëftace rabvifu attingi men-
tèm fuarii, quo ê*us voluntasrifbuëaturad fidéin ? Qiüs
aütem aniriiöamplëditur aliquid , quod eum non dele- ,
dlat •? Aüt-qüis nabet iri pbteftarë', vt Vël öccutrat i qüod
eurri dëlëbtarè bblfityvel dèlebletctim oecürrerit ? Ciirri
ërgö nos é4 delëblarit quibus proficiamtiè ad Deürii, in -:
fpirïtür hoCj&.pr*bëtüi>gtétiaDëii'n bh riutii hbftfbvo£
iriduftria, aütbpërum mëriti^ cómparatüf: quiavrfitmo-
iu s voluritatis, vt fit iridufttia ftudiji vt fint opera chaiita-
te feriientiaiilld tribriitirille largitur. Pererë iiibemuT,'
vt adcipiamüS : qü*rere,vt iriüëniamüs: & pullare , vt
apeüatür hobiüj Nonnë aliquandó ipla biratib iioftté
fictëpidaeftjVël potiusfrigida, &vpenenulla, v t hcque
hbeiri nobis Cum db|orèadueftamus ? q u ii fi vëlhbc dbiemus,
idmórairius. QüidergbfliudöftëriditÜrnobiSj nifi,.
qüia&pëcére, & quaerere, &pül(are ille''C6cëaft,qüih*c
vt föciariiü$iübè'r. Igitui! non völentis, rieq; ëürrëntis, fed
riiifèfeniis ëfE Dei: qüaridóquidem riec veile, ttec currerej
hifi eb mbnèhtëatq; ëxeicanrë potëtimiiS.Qjiod fi è 1 fc<5tic»
fit aliqttóyvt fifc ihtëlligamus; qn ö d dibturn eft, Reliqui*
, pér cleiSioriem giatia: lalux fiótx fu n t: nöft vt iuftificaj
Ebrumëlëbtiöfiatadlfitamiéternam . led vt ëligaritiif qüi
ibftificenriir.Cërte ita occulta eft clectio,vt in eadein con£
f^^fibne Hóbis pförfus apparëfe nöri póffiÈ^auc fi apparct
quibitfdahii égó in hac re in fi rinitat emjineaiB fateor.Non
'ëriini^abebqüödirituëatinèligèhdis h ö nw b ü s ad gra-
A
B
C
tiam fàlutarem.fi ad examen hnius eledlioriis aliqua cogi-
tatione permittor.nifi vel maius ingenium , vel minora
peçcata, vel vtru trique, addëmus eçiam fi placet, hone li as
vtiiesq; dobtrinas. Quifquis ergo fueritqua miriimi&pec-
catis irretifus atq; maèulatus ^näm riüllis quis poteft? pöc
acecingeriio, & liberalibus artibus expolitus, eligeridus
vidctünid g ra d in ' Sed cum'hoc ftatüero, ita nie ridebit
ille qui, infirma niundi elegie, vt confiindat fortia, & ftulta
mundi, vt confundatfapiehtes: vteumintuens &pudo-
re cofrcbÜls, ego irrideam multps & pr* quibufdam pec-
catoribus caftiores, & pr* qü%fdampifc.:toribus brato-
res. Nonne aduertimus multolfideles noftros ambulantes
viam Dei, ex nulla parte ingenio comparari : non di-
cam qüorundam h*reticoruin,fed etiam mimorumdtem
non videmu s quofdam hpminesvtriusq; fexus,inconiu-
galicàf^tuteviuentès fine querela, & tam esp- vel h*rcti*.
cosj?vcl p.iganbs, vel etiam in vera fide 6$; vera Ecclefia fic
tëpirio^, vtèbsmiremur meretriqp'm & Mftrionum fubi-
to.cohueffbrum non föliim patiëntia & temperanria S&W
etiam fide, fpe,&charitatc fuperafi ? Reftat ergo, v tv o -
luntateseligantuf : fed voluntas ipla, nifi aliquid occurrc-
rit? quöd clêlebiet, atque inuitefanimum, moueri nullo
modppoteft^Hoc'autem vt'occrfrrat, non eft in hominis
poteft^te* Quid volebat Saulus,nifi inuadere,trahere,vin-
cire,necare Cliriftianos ? quam rabida voluntasi quam fu-
riola,quam c*ca.? Qui tarnen vna defiipcr vppe proftra-
tus, oëfcurrente vtiq; tali yifu,quo mens üla & voluntaS re-
frabla (æuitia rctorqaeretur &.corrigeretur ad fi'derq : re-
pcnlje ex Euängelij mirabili perßeutore, mifabilior pr*-
diçatorefFebfcuseft. Et tamen quid dicinius ? Nunquid
iniquitas eftapudDeum? exigentem à quo placet,donan-
tem çui placet : qui riequaquam exigit indebitum, nequa-
quam donaralreriüm. Nunquid iniquitas eft apüd Deum?
Abfit. '• Quare tarnen huic ita, & hüic non ita ? O homo tu
qtiis es i debftufü fi hori reddis, habes quod gratul^ris : fi
reddis, non habés quod queraris. Credamus tantum,et*
fiçaperenorivaleamus: quondam qui vniuerfàm creatil-
ram& fpiritalem & corporalem fecit & Condidit, omftia
in numero, & portderë, & ménfura difponit : fed inferu-
tabilià funt iudicia eius, Seinueftigabiles Vi* eius. Dica-
mus Alleluya, & collaüdernus canticilm, & non dicamus,
quid hoc? vtq u id b ic i Qmniaenimintemporefüocréa*
(a funt» V
I .T Ê M D È L l B R O
S E C: V K D O*
Diabolus etiam volenS nocere iufto viro lob, nocendi
quidem voluntate Diabolus ërat,fëd tamen à Domino
Déopotc ftatem petebat, dicens : Mitte marium tuam,
Sc rahge carné eius,«juamuis hoc efïet, fi permitteretur,ip-
’fè faéturus : Ipfàm enim p.tomiffionê petebat hoc modo,
& mànum Domini appellabat permifîàm à Domino marium
fuam,ideft, ipfàm poteftaté quatri Volebat accipere.
Qui congruit illad in Euangelio, quod Dominus difciprl-
lisait, Hac hödêpöftulauitSatanas veXarevos ficut Ériti-
cura* Didus ergo fpiritus Déi malus, KoCef^mihiftet Dëi
ad faciendum malum in Saul, cpiodeumpati iüdëx ômni-
. potentiflimüsiudicabat, qtioniam (piritus ille volüntatë
qua malus erat, nbfl erat Dei : Créât ura veto, qüa eondi-
tuserat,&: ppteftate quam nohfiia, fed Domifti omnium
æquitatë accëpetaf, Dei erat. Item,ira hominis feruida eft,
& non fine cruciatu âhithi i Ira veto Dei de qua dieitUr ifi
Euangelio, SediraDeimanet friper éum, illo in tranquil-
litare iugitër permanente Cum creatura fubdita exerçët
admirabili æquitàfe vrhdidtam.
Hic iam ordinë ad tradattim reuëtfüS Apb^oli eft.
Üamideni Dominus omnium idiues itt omnes qui Mimant ilium.
Omnis enim, quicunqupnuócauerit nomen Domini-,[aluns ont.
Vnus DeUs omnitim,& diues in mifericordia.falutem habet,
vrtde vtriq} tribuat.. Ouomodo ergo inuocabunt, in quêm
non crediderm t ? autquomodo credent eit quern non audierunt ?
Interrogat, &poftmodum ipfe rèfponder, Quomodo autem
audtentßne pradicante '? QudmodoVeropfadicabütdt nißinit~
tantur?QtiianupquamadillosProphet*miffifilnt. Sicut
rcriptUm efi, Quant jpéciojtpedes EuangelfiUntiurn pacetrt.Euan-
^gelizantium bona- Iftorum pedes benecutrunt, Sc fpeciofi
funt,quia ânnunciant.Illbi um aUté qui ad vahitatesfèculi
currutttjtui p.es funt pedes. Sed non omnes obediunt Euangelio.
. Si ne ilii qüide obediemnt,adquçs iftnriirtebantur,quomodo
illi obediunt,qui nô audiéfunt? Éfnias enim dicit,Do-
■ mine quis credidirauiliruitiôjlroj Quis ? pro difficùltate dicit»
Ergofides exaud. tu, audit us autem per verbum CbriJH. Re/pon-
fio'Apoftoli hoc magis,contraTüdæos dicit, quibus & pet
legem, ^perProphetas;riromifius eftChriftus, & ventile
credèrenoftint. EtdoCet teftimonijs fèquentibus,quia ita
• cft Scexcüfàtionem nullam Kabebilnt. Sed. dico, Nunquid
non audierunt ? & quidem in onmem terram exiuit [omis cor tan,
& in fines orbis terra verba eorum. Vult h oc teftimonium pet
aHegotiamdevocibusProphetaruintelligi. Sed dico, Nun>-
quidifrael non cogtwuit] N unquid l frael rion cognouit genres
eflèfaluandas?fed quando Iegebant"teftimonia,de pro“-
fflitis dici credebant,nor, de vniuerfo mundo.Primus TAoy*
\ jèsdicit,Ego adamulationem vos adducam. Quia debuiftis ex-
emplum prçbeic,vrgentes vt>s imitarentur,vt reliétis ido-
lis verum Deum colerent. Nunc velillos imitamini, quia
viam iiliidôla non colunt. Innongentem. Antequâ crederent
Deo,non erat gens Del. ij Quafi dicat, eos qui non erarit
gens mea,voc‘b ,& crcdënt mihi ad veftram irritationé : vt
quibus debuiftis maiores eflc,gaudeatisfieis æquamini»
Sicut fi aliquis habeatfilium inobedientem, & ad corrigé-
. dum eum dimidiUm patrimonium det fêruo, Sc poftea ille
conuerfùsgaudeatfialiud'dimidium meruerit accipere. In
gentem infipientem iri if am vos mitta. Gens infîpiens,qu* legem
Dei non habebar,fiue non era t gens,quia mortui erât
; pëccàtis per idololatriam, ficut dicit de non credenIris l am
| iudicatus eft. Efitias autem audet, & dicit. Audeti quia non
timetpopulum Iudxorum. lnuentusfilm nonquarentibus me»
GentesquænonquærebâtDeumcuius riec legemhabe-
,baht.per quam eum quærerent. Palam apparut iji, qui me n on
interrogàbant. Genres non Deum interrogabant, fèd idola
& riiathematicos. Ad \fiaelautem dicit. Qüi tam bene fënfît
degentibus,ecce quid dicit de Iudæis.- Non fblumetgo
genres eügcndas, fed etiam èx IfiaSl incrédules repellen-
aos,ante prædiétum eft.Perallegoriam extenfio manuum
crucemfignificat. Tota die expandi mattus meas ad populum n t
credentem,&contradicentem. T o to tempore mirabilia ofté-
dens,& nec fic credidiftis,quanta fît pietas Dei : v t in mo-
dum nutria's, qu*vultparuulü proncereytambulet, qui
nec dum ambulat, expandit manus, vt ad illam veniat : &
dum adillam cupitperuenire,difcatambulare.SicDeus be-
neficijs fuis femperad fe colendum Iudæos prouocauir,
fèd illimfua claudicatione remanie tant.
Dico ergo : Nunquid repulit dominas populum fuum ? Quiâ
iàtis illoSbümiliauit,modoquafibohus doétor & ne ex-
I âcerbareillospofius videaturdum prouocaret, quafi cô-
fblatur eos. Abfit. Nort.ficeosrepulit,vtiamnon recipiat
eos,fi crediderint domo Domini. Nain & ego Ifiaelita/uni.
Si omnes penitus re p u liflc tn e c me vtique artraxiflet t
quod fi etiam, vt ica dicam, ex cis a.liusnon credidifièt, nifi
ego, fiierat in me comp!eta|romiflîo Dei, quam Abra-
hælocutuseft ; non dieam quod indc tôt milia credidc-
runtdonoeius, Ex fiemine Abraham de tribuBeniapÿn. Non
ëxptüfèlitis. Noti repulit Deus p'ebem fuam. quam prafimt.
Quam præfciuit i id eft, prædeftinauit faluandaril : quia eX
ipfàplebemulticredideruntdonogratiæ Chrifti î qüi a-
pudiliumfutura iam faéta funt.* fine dubio ergo præfciuit
: Sc quia præfciuit, prædeftinauit .* fèd prædeftinafiê
eft difpofuifïè, quod fiierat ipfè facturas. AnnefcitisinUe-
lia quid dicitJcriptura? Vbi feriptum eft de Heba. Quemad-
modum interpellât Deum aduerfifs \firaell Domine Pràphetds tüoi
occ défunt: ait aria tua fiiffoderhlit: &ego r eh cl us [uni folus ë*
quarunt animam meam. Hoc dicit,ne fùperbirent itërfi genres,
eo quod ex iplis muhicredideruttt, ex illis vero pauci,
ad côparationemmukicudinisgentiü. Sed quid ditit iUre-
fponfum rf/HC«a;«?Piophetæillud fciebant,<ÿ illisdicëbaturà •:
Nam fi omhia nofiènr, diuini potius dicercntur. D«i t Sc
rex ad Hicremiam, Si eft verbütri Deiih té. Retiqiù mihi f it
ptem militavirorü. Si prpphetam tantilâtuenlnt,vos quatos
putas poflè latere quifàluandi funt ? Notandum quia non
dixit,