mm K 'I l f :
Cap. 40 .
I P I I
47?«
pitiusiniplàvrbeadlàcerdotium Gunthchramno rege fa- ; fàn&ofub loan js manu baptizaretur: Hic eft.ait,filius me-
uente,præeligitur. Nam cum multi munera offerrent,hæc 1 us dile&uspn quo bene complacui : certe fi opilatas habes
rex Epifcopatü quærentib refpodilfe fertur: Non eftptin-
cipatus noftri côfuetudo.fàcerdotiü venundarefub precio:
fèd'nec veftrum eum præm iis copararecne & nos turpis lu-
cri infamia notemur,& vos mago Simoni coparemini. Sed
iuxta Dei præfciétiam Sulpidus vobis erit Epifcopus,& fie
ad clericatum dcduóhis.Epilcopatum Ecclefiæ fupradiôhe
fufeepit. Eft n.vir valde nobilis,&de primis iènatorib.Gal-
liarum,in lireris bene erudicus rhetoricis, in metricis vero
artib.nullifecundus. Hiclynodum illam, cuius fùprame-
minimus,pro parochiis Caducinis fieri commonuit.
Legatus vero Oppila nomine,de Hifpaniis aduenir,mul-
ta munera Chilperico régi defèrens. Timebac cnim réx
Hifpanorum,neChildebertus exercicum ad vlcifeendam
fbrorisfiiæiniuriam corn moueret, quia Leuuichildus ad-
prehéium filium fimm Herminichildu m, qui lororé Chil-
deberci regis acceperat,retmferat in cuftodiam,ipfàq; rau-
liere cum Græcis relira Igitur cum die fàn&o Pafchæ hic
legatus Turonos adueniflet,fcifcitati fumas vtrum noftræ
religionis effet. Reiponditfè hoc credere quod Catholici
credunt: exinde procedens nobifeum ad Ecclefiam,Miflà-
rum folennià tenuit,fèd neq; pacem cum noftris fecit, neq;
de fàcrifidis communicauit. Cognitumq; eft,mendacium
elfe quod dixeratfe elle Catiiolicum: nihrlominus ad con-
uiuium inuitatusadfuit. Cumq; egolollicitus requirerem
quid crederet,refpódit:Credo Patrem & Filium,&Spiritü
fendu vniuseffe virtuti s.Cui ego refpôdi:Si hçc,vt adfèris,
credis, qobftitit eau ft. vt de fàcrifidis quæ Deo offerimus,
communicare differres?& ilie: Quia, inquit, Gloriam non
re&erefpôderis: nam iuxta PaulumApoftol.non dicimus,
Gloria Deapatri per filium: vos autem dicitis, Gloria patri
& filio & ipiritui iàndtorcum dodores Ecclefiaru doceant,
£atrem per filium nunciatu fuilfein mundo, ficut i pie Pauls
ait: Régi àutera üculorü immortali,inuifibili foli Deo,
honor & gloria in fêcula feculorum,perIefum Chriftum
Dominum noftrum. Et ego reipondi: Patrem per filiûad-
nunciatum nulli Catholic© efiè inçognitu reor : fed fie præ-
dicauit patrem in fèculo, vt& fe virt utib. oftéderet Deum.
Deoautem patri hæcneceflîtasfuitfilium mittendiad terras
, vt offender« Deum : yt quia mundus patriarchis, &
prophetis,atq; ipfi latori legis non crediderat,faltcm vçlfi-
lio crederet. Ideoq; necelfe eft,vt fubfignificatione perio-
narum,'gloriadeturDeo. Dicimus ergo,GloriaDeopatri,
qui mifit filium: gloria Dei filio, qui fànguine lùo redemit
mundum: gloria Deo ipiritui fendo, qui fendificat hominem
iam redemptum* Nam tu qui dicis: Gloria patri per filium,
adimis gloriam filio,quaiiipiè non fit gloriofuscum
patre:propterea quod eum adnunciauit in mundo,nuncia-
uit,vt diximus,filius patrem in mundo,ièd multi non cre-
diderunt,dicéte Ioanne Euangelifta: In propria venir,& fui
eum nô receperunt. Quotquot aût eum receperunt, dédit
eispoceftatem filiosDei fieri, hi s qui credunt in nomine
eius. Nam tu qui Paulo Apoft.derogas,& fenfum eius non
intclligis: per cipe quam caute loquitur,& iuxta vt recipere
quis poteft,aduerte,quali ter prédicat inter gétes incredu-
las,vc nullu onus graue videatur imponere, ficut quibuidâ
dicit: Lac vobis potfi dedi,nô eicam: nondum n.poteratis,
fèdnecadhucquidempoteftis:perfedorum eft n.iolidus
cibus.Scd&aliis dicit: Nihil vobis prædicaui, nifi Chriftum,
& hune crucifixum : Nunc autem quid vis ô tu hære-
tice,quiaPaulus Chriftum tantum crucifixum prædicauit,
refurrexiflètudubitasîaduerte potiuscautelam eius,& vide
aftutiam, quidaliis dicit quos robûftiores videbatinfi-
de?Etfi inquit,nouimus Iefum Chriftum crucifixum,nüc
autem iam non nouimus. Negaergo tu accuiàtor Pauli,fi
tanta mentem dementia cepit, quia(nec crucifixus eft : fèd
quçfb relinque ifta,& audi confilium m elius:adhibe colly-
riaoculis lippis,&lucem prædicationis.apoftolicæ precipe.
Secüdum homines enim loquebatur Paulus humilius,
vteos ad celfioris fideifaftigia ihbleuaret, ficut alibi ait,
Omnibus omnia fadus fiim,vt omnes Iucrifacerem,Nun-
quid hom'o mortalis nó eft datufus gloria filio,que ipfè parer
non ièmèl,fèdbis 3c tertio glorirtçauit c coelo? Aufiulta
quid de coelis loquitur, cum idem filius deicendéte {piritu
aures vt iftano audias.crede apoftoÜs quid in monte audie-
rint,cü transfiguratus Ieius in gloria loqueretur eu Moyfè
&Hclia:ncpe de nube fplédida parer,ait,Hic eft filius meus
charifiimus,ipium audite. Ad hæc hæreticus refpondit, Nihil
in his teftimoniispater de gloria loquitur filij.nifi tantû
ipfum filium monftrat.& ego.Si enim ifta fie recipis, proférai
« tibi aliud teftirnonium,in quo pater reddidit filifi glo-
riofum.Venienteautem domino adjjafEonê, cum illedice-
rer,Pater glorifica filium tuum, vt filius tuusglorificette,
quid ei pater refpondit de ccelofNonne ai t&glorificaui,&
itemm glori fi cabo?Ecce enim pater glorificat eum propria
voce,& tu ei gloriam Gonaris adimere? Voluntatem quidé
oftendis,fèd po teftas nulla fiipetiit.Nam qui Pauli apoftoli
accuiator exiftis,audi ipfiim,immo Chriftu in ipio loquen-
tcm:Omnis lingua côfiteatur,quia Dominus leih Chriftus
in gloria eft Dei patri s. Quod fi nunc communis eft cum
patre gloria Sc in ipfàqua nunc pater eft gloria commo-
ratur,qualiter eum fu quafi ingloriü exh onoras?aut cur no
erit ei reddenda gloria inter homines,qui pari gloria cu patre
regnat in ccelis.? Confitemur ergo Chriftum filium Dei
Deum verum Ideoq; quia dei ta s vna.vnaerit&gloria.Poft
hæc dato filentio,abaltercatione cefiàtüeft. Ille quoq; ad
Chilpericumregem accedens,oblatis muneribus quærex
Hiipanor um milerat,in Hifpaniam eft regrefiiis.
Comperto autem Chilpericus rex quod Gunthchram-
nusfratereius cum Childeberto nepote fuo pacem fecc-
rat,& ciuitates quas violenter inuaferat ei fimul veilen t au-
ferre, cpm omnibus thefauris (uis in Cameraceniem vr-
bem diiceilit,& omnia quç melius habere potucrar,iecum
tulit. Mifitque ad duces & comités ciuiratum nuncios, vt
muroscomponerent vrbium,reiquefiias cum vxoribusfc
filiisintra murorum munimenta concluderent, atque i-
pfi, fi neceifitas exigeret, repugnarent viriliter,ne his pars
aduerià noceret, illud addés : Et fialiquid perdideritis,cum
de inimids vlcifcemur, m aiora conqui re ti s, n efeien s patra-
tionem viäoriarum in manu Dei confiftere. Deinde fiepi-
us exercitum commouet,& iterum intra terminum requi-
efeere iubet.His diebus ei filius natus eft,quern in villa Vi-
«ftoriacenfi nutrire præcepit,dicens: Ne forte dum publice
videtur,aliquid maji inçurrat & moriatur.
Childebertus vero rex in Italiam abiit. Quod cum au-
diifent Longobardi,tim entes ne ab eius exerdtu cæderen-
tur,fiibdideruntièditionieius,multaei dantes munera,ac
prominentes le parti eius eile fideles atque filbicdlos : pa-
tratisque cum his omnibus quæ voluiÄex,inGallias eft re-
greftus,' atque exercitum commoueri præcipit, quem in
Hifpaniam dirigiiuffit, fed quieui t. Ab Imperatore autem
Mauricio ante nos annos quinquaginta millia folidorum
acceperat, vt Longobardos de Italia extruderet. Audito
autem Imperator,quod cum his in paceconiundtus eft, pe-
cuniam repetebat : fed hic fidus à folatüs, ne refponfum
quidem pro hac re voluit reddere.
In Gallicia quoque nouæ res aâæ fiinr,qua de fiiperius
meraorabuntur.Igitur cum Herrniniehildus,ficufrfupra diximus,
patri infenfus effet, & in ciuitate quadam Hifpaniæ
cum coniuge refideret, folatio fretus Imperatoris atque
Mironis Gallicienfis régis,patrem ad^fc cum exercitu venire
cognouit,conliiiumque iniit qualiter venientem aut re-
pcl 1er e t,au t necaret : nefeiens mifer^udidum fibi im m mere
diuinum, qui contragenitorem quamlibet hæreticum
talia cogitaretiHabito ergo traâatu de multis virorü milli-
bus.trecentosviros elegit armatos, & inna caftrum Offer,
in cuius Ecclefia fontes diuinitus complentur,indudit : vt
fcilicetprimo impetu ab his pater rerritus aclafiàtus,fâcili-
us ab inferiori manu qus erat plurima,vinceretur. Deniq;
his dolis Leuuichildus rex cogniqs, cogitatione maxima
fatigatur.Si inquit,illuc cum omni exerdtu abiero, coglo-
batusin vnum exercitus aduerforum iaculis crudelimme
fàuciatur.Si vero cumpaudsvadâ, virorum fortifi manum
nequeo fuperare: tn cum omnib. ibo. Et accedens ad locu
virösprotfiüit,caftruq; côbiiflit,ficutiam fuperiùs memo-
ratum eft. Patrata quoq; vidcoria, cognouit Mir onem regé
contra fe cu exerdtu refidere. Q uo circüdato, facramento
Chifilun
Deus gloti
ficat, h*te
in ho
Cap. 4i.
Chilperic*
rhefai
risCamen
vadit.
Cap. 44.
Childcber
iltalii
proficifcigcs.
Hermim-
childus pa
i morten
° H
Cap. 4 4 -
Locuftaru
exercitus..
Cap.4 f. I
Chilpeti-
is magno
tumultu ’=
Parifios.
n Alia
éxigitfibiin pôftèrùmfofe hdelériL Etficdaris fibi indicé
inuneribus,vniifquifque ad propria eft regrefiiis .Scd M iro
poftquain patriam redjit, nô mtiltos poll dies côuerfiriad
leétulum, obiic : infirmatus enim ab aqùis Hifpaniæ fuerat
malis, aeribufque iricommodis. Quo defunéto, filius eius
Enfidts Lëutnchildi regis amiciriaâexpètir. Datoq;vtpa-
ter feeferat fàcramento regnûGalliciéhfe fiifcepitHöc verb
anno cognatus eius Auduca <^ui fororem illius dèfpôfàcam
habebat, cum exercitu venit. Ad ^râehehfumquë cleric um
fàclt,ac Diaconatusfiuepresbyfèrij d itnponihonoré iu-
bet, ipfe vero accepta fbcèri fiiiyiore, Galiicienfe reghurri
obtinuit. Leuuichildus vero filiû fiiû Hèrmiriichildü ce-
pit.&fectim vfque Toletumaddùxlt ,c6hdémhahs dim
exilio: vxorem tameh eius h Græcis efipere non potuit.
Locuftç quoq; deGàrbitania pröuinciä,quam per qüin-
qüe vaftauerant anno's, hoc annd progrefïæ, aggerémque
publicüm tènëtes, ad aliam fe pfôüiriciam qùæ huic vicinà
,prat prouinciæ con tulerunt.Quarum fpacio in centü quiii-
qùaginâexteridifurmilliâlongitudÔaatitiidovéroihcétu
millibus terminatur. HoC ahnd multà prodigia adparüeiut
in GalhiSjVaftatioriéfquem ul tæ ftteruhr in po’puld.Namé-
fe Ianuario rofæ vifæ fiint:drca folëm qüoqùe drculus ma-
gnüs adparuit diuerfi s coloribus mixt9, vt folet iri illo coe-
leftis Iris ambitu pîuuia difeedentë riidnftrari. Prùina^rà-
üiter Lineas exeuffit: tépèftàsétiamfubfecucavineàsfçge-
tefqiie perplurimâlqca vaftauit,rëfidùum quoq; grandinis
ficcitas imrrieilfà côfumpfitÆxigùufq; fmélusin aliqjiibus
vineis vifiis.én aliis vero nullus > i ta vt irati cotra Deum homines
Munera dot's
maxima
K.igunthx
fili* régis.
patefa&is aditibus v inear um,pecora vel iûmenta in-
tromitterené, noxias fibi immife entes mifèri precè^atqùé
dieétes,Nüquâinhis vineis palmesnafeaturinfempiter-
num. Arbores vero quæ menfè Iulio poma protuleranr,
menfe Septembriftutftus alios edideriïnt. Morbuspecorü
iteratus iqüaluit. ira vt vix quiequam reriteneret.
Intérim aduenientibus Calendis Septembribus, Go-
thorrim magna legario ad regemGhilpeçicum accedit.Ipfe
Vero ia regreflus Parifios,familias multas de domibus fifea-
libui aüferri præcipit, & in plàüftris côponi. Mtiltos quoque
fientes di nolentes abire. in euftoefiam retradj iu fïit^vt
eos fadliuscu filia tranfmittere pofièt.Nam ferunt multos
fibi ob haCamaritudinem vitam laqueo cxfdrfiffe, dum de
parentibuS piopriisauferri metuebant.Separabatur autem
filius à pâtre,mâter à filia,& cü graui gemitu ac maleditftio-
nibus difeedebahr : tantufque planCEùs in vrbë Parifîàca e-
rat, vtplaliduicôparareturÆeyptio , Multi vero meliores
natu,qui vi çompellebântur abire, teftatnenta côdiderunt,
refque fuas Ecclefih députantes, atque petentes vt cum in
Hifpànias puella introi flèt, ftatim teftamenta ilia tanquam
fi iam effentfèpülri, referarentur. înterea îegati regis Chil-
dèberti Parifios adùenerant.conteftanresChilperico régi,
vt nihil de duiratibus quas de regno patris fui tenebat, au-
ferret, aut de thefàuris eius in aliquo filiam muneraret, ac
no mancipia > nô equos, non iuga boum, neq; aliqùid hu-
iufmodi dehisauderetateineere. De.quibus legatis vnü férue
clam interemptu:fed nefeitur à qub : fufpicio tamé ver-
tebatur ad regéirPromittens vero Chilpericus rex, nihil de
his contingere,conuocatis' melioribus Francis reliquifque
fidelibus,nuptias celebrauit filiçfuç.Traditaq; legatis Go-
thorn , magnoseïthelàuros dédit: fed & mater eius immë-
fum pondus auri argentiq; fiue vefiirhétorum protulit, ita
vtvidenshæcréx, nihilfibi remanfiffe putaret. Quem cer-
nens regina cbmthotum, conuerfà ad Francos, ita ait, Ne
putetis ô viri, quicquàrh hic de thefàuris anterior um regü
haberi:omriiàénim quæ cerhitis,demeaproprietateoh-
latafùnrqui mihi gloriofiffimiis rex iqulta latgituseft. Et
egonoHnallkdèpropripcongregaüilabore &de domibus
niihi conceffiètsm de frudibus quam de' tributis, plurima
reparaui. Sed & Vos plerunque me muneribus veftris dita-
ftisi de qüiBü'slhhtifta quænunc coram videtis, nam hic
de thefäur&'püblids nihil habetur & fie animus regis (Je-
lufus eft,nam rânta filitmulcitudoremm,vtaurum argen-
tumqae,&fëli'qüàôrnamenta,quiAquaginta plauftrale-
uarent. Firaftclvetô mulra munera obculcrunt : alij aurüm,
aKj aro'èntùitt>lnônalli equos, plerique veftimenta:& vnuf
quif^tfeVt pbtiiit ddiïâthium dédit. Iam vero Vale fàciens
piieflaipoft lachrÿittas&olcub cum de
vnd tàrrucæ efttaéio aie,1 Oinneî Mafa Hofa dix crû! Qhcfd
à quibufdath ptô aûfpiciô fufcëpTimi éfi t)eniqtie hafec dé'
Parifiis prdgreffe ,• öétaüö ah vrbe ihilliarid fënfôria fizi
præcepit, ftirgehtcseriim quinquaginta viriden6.£l:ë,àa-
préhenfis centum equis optimis, totidemq; frériis aurcis,'
aeduabus catehis maghis, ad Childebertmii régèm ftigâ
dilapfi abiérimt.Sëd dtpàr tohim ftér cum labi potiii£
Cet, effugifbüÉ, ferénsfecùmqùæ àrripéré potûifïê t. Adpà-
ratus éju^iié rriagnüs expëhfifc dé aiüérnâ ciuitànbiis. iri
itinérè congregatuséft : iri qiiç nihil de fifeo fiio réxdàri
præcepit, nifi ofnnia dé paùpecû conic<5türis.Sedquoniam
fufpicio eratregijihë frater aut nepos aliquas irifidias püellæ
iri via parafent, vallatairiab éxèrcitii pergérè iuffit» Erant
autem cuméa virifriàgriifici, Bobo dùx filiùs Mummolerii
Cü vxor e quàfi pafanymphùs,Domigifilüs,& Ahibüaldus,
fnaior domüs Vuaddo, qùi.olirri Sanéioniciim rexcrat ço-
mitatum: rèliqüum vero vùlgùs, fuper qüatùormillia érat.
Cæteri autem dùcés & cariiërafij j qui cum ea pfopéfàué-
rant.de Piôtauo regrëflî funtifti veroitér cdrificientes, pér-
gebantvt pPterânr. Pe*quamviam tanta fpolia tantæqûê
prædæ fàâfefunt, vcvixvalëant ènaÊrari:narn hdfpitiola
S erum fpèliabanr.vinëaü deùaftabanr.itavt incifis caü-
us cum vuisauferrenc, leüantés pécora, vel quicqùid
iriueniré pôtùiffent: riihilqüe perviairi qùa gradiebantùr
rehnqüentes : impletumquè èft qiidd dnftum eft pèr Iohel
prophetaril refidiiurri lpcùftæ ceriiedit etuca, &refiduum
erücæ cemêdit bruchüs,& refidùùm briichi comëdit rubi-
go. Ita & hpcafturii eft temporé»vtrefiduum pruinæprb-
tererét tempeftas, & refidùùm teriîpeftatis exureret ficcitas,
ôcrefidüum ficcitatisauferret hoftilitas.
Hisiraq; cum haeprièda pergeniibiis, Chilpericus,Nero
noftri terriporis &Hef odes , ad villam Calenfëm quæ
diftat ab vrbe Parifiaca qüafi'centum ftadiis,accedit,ibique
venationés exercct. Q ^xlâ vero die regreflus de venatio-
nè, iam fùbobfcura node dum de ëquo fîifcipéretur,& vnâ
mânum fiiper fcapulam pueri retiherèt, adueriiés quidam;
eum cultro pércutit ftib âfcéïlam, iteratoque i&u ventrem
eius perforât. Sfatimqüe profluente copia, fànguinis, tam
per os quamperaditum vulrteriâ, iniquum fuditfpirituni.
Quam vero mâlitiarn gefferif, filperior ledio docet, nâ regiones
plurirtias iæpius deuaftauif atque fiiccendic.Dequi-
büs nihil doloris, fedlæfitiam magisnabebat, ficut quondam
Nerocuminterincendiapâlatij tragoediasdecataret.
Perfàîpe homines pro fàctiltatibus eorü iniufte puniuit : in
citiustéporepauci quodâmodo epîfcopàtüclerici merue-
runt.etat enim guljededitus, cuiusjDeus venter fuitmullû-
que fe afferebat effe prudenciorem : cofecitq; duos libros,
quafi Sedulitim meditatus, quorum verficulidebiles nullis
pedibüsiubfiftere poffiint:inquib9 dû nôintelligebat,pro
longisfy llamas breues pofuit,& pro breuibus lôgas ftatue-
bat,&alia ppufcula vel hymnos fiue miflàs, q nulla ratione
fufeipi poflunt.Caufàspauperum exofàs habebat,fàcer<lo-
tes domini affidue blafphemgbatrnecaliüde magis dum fë-
cretus effet exercebatridiculaveliocos,quam de ecclefiaru
epifcôpis: ilium ferebat leuem, alium fùperbumiillu abun-
datem, iftum-luxuriofùm, ilium afferebat elatum,hunc tu-
midum, nullam rem plus odio habens quam ecdëfias, aie-
bat enim plerunque, Ecce pauper remanfit filcus nofter,
ecce diuitiæ noftræ àdecclefiasfunt translatæ. Nulli peni-
tus, nifi foli epifeopi regnant: periit honor nofter,& tranfi-
latus eft ad epifeopos ciujtatum. Hæc agens affidue, tefta-
rpen ta quæ in eccfefiis conferipta erant, plerunq; diff upit,
ipfafqv patris fuipræceptiones, putans quodnô remarïeret
qui yoluiitatem eius feruarec,fçpe calcauit. Iam de libidine
arque luxuria non poteft reperiri in cogitatione, quod non
perpetraffet in opere^Nouaq; Temper ad lædëdum populü
ingénia pecquirebac, nam fîquosjnoc tempore culpabiles
reperilfet, qculos eis iübebat erui, & in præceptionibus ad
iudices pro fuis vtilitatibus dirigebat,hæc addebat : Si quis
præcepta rioftra contempferit, oculorum auulfione mul-
âetuf. Nullum vnquàm pure dilexit ,inullo diledus eft:
ideoque cum Ipiritum ë^hàlaflec>ôriiines,èura reliquerunt
fiii.Mâllufus autem Siluaneôtenfis epifcôpus, qui iâterria
diein tentorio refîdebat,&ipfùm vider? non poterat,vt eu
* ‘ ~ ~R r J inter-
Cap.\6,
Chilpciic
Chilperi