D m t.ÿ .
, tS«».24-
I Üum. î
X-Re.zi.
c
A H .i} .
Mat.il.
P/*. HJ.
*9’7‘
dit. 9.
D
D m . 18.
Ba rn e .}.
tin s modus, qui ibidem ante latuiflè,ipfius aütem Chriflfi . afpedus,defpedun*& nouiffimu m vfrorum, virum dolo-
difpenfàtionc^fèricpatuifîè, admonët içcdicandus. In- ^ — J j â â jÊ Û ja E“
xjuirentibüs kaque pôbisfi:ripturam,iprimushiftoriæ1
dionis textus;occurrit:.fècundus allegoriægefius-.terrius.
vtriufque modusàjrnofcitut: quartus de incommutabiK
diuiriæ trinirifris euearia* quai^a|>ropne,-quandq-trQpi-
ce/acris infinuetur bràcuMs t quinïüs parabblarum, quia
tam rclatu‘quam a d u conficitur, vcquando aliuddicitur,
8c feripto aliud inuenitur/ad pafttsm fpiritalis intelligentie
animus-erigatur. Sextus degemino faîuatoris aduen tu, vel
ad eos pertinentia. ne aur primus pro fècurtdo, aut fecun-
dus intelligatur pro primo, vbi grandi intenrione régula
diferetion i s eft adhibenda. Hincemm & ludæorum mentes
adueniente domino caligabant, & nüttc vfque eadem
ignorantiæ, cæcitate lab orant in tantum, vtnonmmquam
de ipfïs quo que peecatis h o m inum & tranfgrefl] onibus a-
liquorum prophetia praetendatur operum futurorüm, aut
ficretaipiritaliumfiehfiiumvllle po n o modus, id e ft, fèpti-
inus, quo licdiuinis præceptis inftruimur, vt eerta vitæa-
gendæ for ma ,alii s vero vitæ figni fi candæ figura regülàritfer
innoteflat fblicira intention# tradandus e f t ip his& quid
Foris fcriptùm & quid inf us fît ,'difcrete cogndfcituik Sed
iamexemplis præfatos modo s nôs conuenit docefe,. Hi-
ftoricus idem quiprimuseft , indicat nobis vnum Deum
elle hoc modo: Audi IfîaefidomiitasDeus rausDeüsvhus
ç ft& quodab ipfbfàdafint omiria,vel-hisiimilnî. Secun-$
dus allegorie, vreft illud,quod Abraam Iciuum fluim tan-
quam nouo'èc inlblitoobtineriuramehto-, dicens:Mitte
manum tuamfubte r Femur raetim, & iura mihi per domi-
numDcum coeli. Quod ideo. figut§rum agnofcitur,quod
n o n v lu omnium generafiter fiéquëntatur,mfi Abraam &
Iacob p r o phe t icis fpecialiter p atriar chis ,d e q uor ü fe more
Chriftasfoeraretur corporaliter naftiturus. Nam quod ex
omnibus hdelibus Ilfael puella regi Dauid quæntui, &in-
uenitur tam feruens*vt algentis membra fenis congruo
fouens calore mulceret : tam cafta, vt csdefadüm ad li bidi-
nemnon prouocaret. Vel quod populusineremoiguitis
lerpentibus flagellants , ænei confpedione fètpehrisà
fèrpen than tnörfii 1 rberauir. Typice ttiutauit Daüïd vul-
tum fuum coram Abimclech, & dimifit eutfidc abiit* ciimT
in lihro R egum Coram Achisfrege „Dauid vulcum luum
mutaflè legatur, quando tympanizans ad oftia ciuitatis,
propriurnque corpus fiiis manibusportans,&faliuamfii-
per barbam ïuarti decurrere faciens , vel cætera mote infâ-
nientis cxercens , typum dominiez paffionis expreffin
Cum ergo mutatur nomine pro Achis Abimélech,legen-
temadmonuir exipfisinrérpretatiönumnominibus jla-,
tpns altius penetrare myfterium. Abimelëch enifn inter-
pretatum,dicitur patris meiregnum. TuncergoDeifilius
Iefiis Chriftuscoram regno Deipacris lui, id eft,coramIu-_
dans, vulcum luum commutaUit,‘ quando in iqrma lerui
humilis veniens, làâulqj obediens vlq; ad mortem crucis,
quodpropriæ in tympano flguramr. Iudæorum incrcdu-
litate defpeCta genribus voluit euangelium praedicare, ex
quibus libi eccleliam conquiliuit. Hocenim eft. Dimifit
e q& abüc.quodapertæPaülus apoftolus dicit.Vobis qui-
dem miftum eft verbum hoe. led quoniâ repuliftisillud,&
indignos vos iudicaftis ærernæ vitæ, ecce conuertimiir ad,
genres, vel illud in parabola vineæ, Malos male-perdct, &
vineatn fuam locabit alüsagricolis* Ex hac pene régula,il-
• rum. Et poftpaululum,Languores noftros iplè tulit&c. Et
rtèrum, Srcutaghus adocciilionein duce tur, & ficutouis’
coram tondent e fine vöce j'üc nonUperuit os luum .De fe-
cundo au tem aduentu legimus, Deus manifeltus ven iet
Deus nófter&'hoii fi&bit.lt, A^ïiderit adte quem confi-
xerunt. Malachias qiioq; dicit, Accedàm^dfosin iudicio,
Arero teftisveloxlupermaleficos & adulter os&pei?uros/
& qui calumiäturmercedem mercènàjdi ^cc. Qu o d autem
diximus depeccans qüorundam hominü ,aliquid læpe fi *
gurareprojMieticumvibi maxime incus dfforis indicia viçlç-
rüremicarè fignörum. Publicumnanqj peccacum Dauid
de vxbre Vri?eEthæi pate bat, fèd de iplïus opere malo pro-
plietia nobïs bbnraliquifl figurauk. Bethlabeequippe in-
terpretaturputeuslatietads, Iraevputeuslèptimus,quo
proprie'fignifiCatur ecclçfia. Quam Chriftus lèparato ab
ea,occilbqtte diabolo, ciiius non l«gi timo conlbr tio tene-
batur, fibiex gentibus focianit. De hac etiam in Cantico^
canticorum legimus , Puteus aquæ viuæ. oui numero ifte
cbniüngitur , propter lèptenariam öperationem Ipirifus-
lanéli. Nam & i n no mi ne Vriæ E t hæi,e uiden ter oftenditur
diaboli fignificari perfona. Vrias namque,quod interpreta-
tum‘dicitur , Lux mea Dei : Echæus autem, abdciltls, flue
quia in veritate non ftetit, led à luce lùa 1’uper n a , quam de
Deohabebat, liiperbiæ meritoablcifus eft. Siuecadendo
veris viribus perditis, transfigurât le Velue angelum lucis,
audensadhucdicere,Lûx mea Dei eft. Super teâairaque
domus delaiiantem Ie mulierem Dauid rex manu fords »
petulanci oCtilo vid^conCUpiuit&abftulit. Chriftus,lane
rex regum-, eccleliam lauacro atquein verbomundatam
terrena calcantem, cæleftibus inhiantem prædcftinans vi-
dit, prouidus voçatâmdilexit Ipohlùs, vc iuftificacam libi
cortiungeret legitimus coniugio Ipiritali mari tus, licuc eria
Moylèsin perlqna Chrifti de aqua lulceptus, Ægyptium
infldiantemHêDræo, id eft, diabolum lfraelicisinfenuim,
calcis iâu p ro ftem en s, lub arena texit occilum. Qmnese-
nhn,dïcit Apoftolus, qui baptizatieftis, Chriftum indui-
ftis. In quo làciemus virtutem, vt confidenter dicamus: In
Idumæam. extendam calceamentum meum,mihi alienige-
næliibdirilunt. Q u i contferens lathanam lub pedibus n o -.
ftris, ciüs morticinam in eis tantum làterejjermittit, quos
ftabilesnöfi ellè cognolcens, mobilitatearenæ veracicçr
comparaftit. Ho tetiam inThamar nuru Iudæ,aliifq; com-
pluribuS nouimus fuiflè peradlum, vtillis culpa cadendb.
a Deo, quinouit bene vti etiam mails noftris, afiud de illis
myfterio géreretur. Omnia enimilliustcmpons ineodem
populo gefta. prophetiam eflè futurorum dpcet Apoftolus
dicens: Omnia n» hæc in figura conpngebanr illis. Ér licet
illi autpurgatorias pfo eommiflb pcenas luerenc,aut vênia
pfenitendaeXemediis impetrarenc,nobïs tarnen diuina cle-
mentia dilpenlktipnis Chrifti piæparauitcfFcclum. Foris
ergo peççàta patebanç?intus autc myfteria lati tabant.Quæ
ideo denuru Iudæ malui præferire,ne hoe opus mükq.am-
pliotelongiuslèrmonediftenda.De vniusderriq;là(fto ;id
eft, Loth vxorisqveius, quid B. Auguftinus contra Fauftü
Manichæum perorans dixerir,pto genéralifimilium intel-
leótu locqrum, huic operi conlèrendum pu ta a i.. Dicit
enimj Sicut autem aliud genus hpminum in eius yxoçe,
figuratumeft eorura Icilicet, qui per gratiàm Deivöeati,
E
P g
ib id em .
Ib id em .
^ 4 9-
Z a c h .i l . Maine, j .
C a n t. 4.
!**«.v*
F
E xo d .z ,
G a la t.j.
f f$ m
G e n .}& .'
o
. ; . w . , . ... . . . ^ . retro telpiciunt, nonficutPauius*, qmea qu.e retro> lunc %hili.3®
lius quoq; locutioiiis Ipecimen pijtb delcendete.quo legi- obliuifcicur, & in ea qua: ante flint extendicur. Ynde &
mu§:Montes exultauerut velutarietes,& colles velut agni iple Doininus, Nemo, in q u it, imppnens manum flipef j H
ouium,&Fluminaplaudentmanibus.itemq;, Ambulaue- I aratrum,&relpiciensretro,aptiiseftregnpccelorum.Nec 1
runt ligna vngere fliper regeiflis a.modis non quod aCturn I illud exemplum cacuit, quo nos tanquarti ISlC conditer, vt
contigit intimatur, cumhoc vtiq; derieget iippollibilitas npn/atui negligeremus, led prudenfes' caueremus hoc
eis naturalis, led aliquid percongrua lighificatfone trans- \ inaluin.Vnde & ilia vt hoc admonerec,inftatualaIiscon- tu a j.
lata: delcribitur. His quoqj modis parabolas rerum & para- uerlaeftSic etiam in iplb Loth,quando cum illo fiiiae coq-
bplis putq difeerni verborqm|Sextusfane mpdus.quo v- I cubuerunt, nonillud qupd cum#Sodorais liberatus eft *
dque Chrifti dignolaturaduehtus,id eft,qua:ad primnrn, [' ledaliudaliquiclfiguratum eft. nam tuncille iple L oth fu-
quSlocaflter referenda lint ^dlecundum,aliud eft cernere, \ tur® legis yidetur gcftalle perlbnam:quam quidamexilla
id eft,primus flbihumiliationis vendicat loca> licutleftq> ! procreati, & fublegepollti, maleihtelligendo ,quodam-
Moyfes dicitiRrophetam vobisflilcitabic Deus exlratri- | modoinebrianteaqua non legirimsevtendo, infidelitatis
bus veftris flettt Ihe. illupa audietis. itemq;,Poft h«c in ter- opera pariiuit; bonaeftn. lex, ait AppftoItis,fi quisca legi*
ris vifus es ,&cum hominibus conuerlatus es. Etiterum. j time vtatur. Nec idco tameu hoc fadtum vel iplius Loth, lT il
Non cftlpecieseineq^ decor,fe vidimus eu, 8c non eratei t vel eius filiarum iuftificamus , quia flgnificauic aliquid * * '
' ■ ' " - qu o d I .
L eu ii9-
Aoiw.iy.
Rom. h .
loban. i.
EXO. 2.9.
DtU-k7*‘ Ecc .jS.^
le h tm .ii
Hibr. 8.c
E x o .i2.
Rom. 4.
Hebr. 8.
H e b r .i.
R om .i.
fcüodfötüramqüorundam peruerfitatem proiiunciaret. a-
liud enim illæivfhoc facerënt,mtendemiït: aliud Deüs,qui •
KÖC fieri permifîtï'vtétiam iflde aliquid dertionfttäret,mä-
nente re<äo iudicio fliper peccata hominüm tunc præfen^
tium,& vigilante pröüidentialua pro fignificatiotie futuro-
rum.Proindè aliud fa£tum, cuirt-in ftndfca fetiptura narra-
tur,propHetia èftîCum vero in illohlln yitaqui hoc cprrimi-
lerunt,confidferatur,flagifium eft. Ëthfæc quidemS*Augu-
ftinusfîcintelligendapræmifiüjVtdénutu Iudævéllîtnili-
bus hoÇ dôceat fCntiendum.SéptimuS proinde modusjqui
geminam præceptorumretinet qûâlitàcem,ille eft vitæ âgÇr
âæyVt exempli gràriaiDiligës proximumwtuum tanquamte
ipflith.quienimdiligit proxfmum,lègem adimpleuiti licut
Apoftoluspléhiüsdîrpütat.Et vita figiitândâe drcüncifio^.
nis,&fabbatlivel carnalîüm vi<ftimârum.Qui modus qüufti
lècundo-fitüilft elle videatur,illa tarnen ratiôhë difeernitur,
quod hic ad ttlöreS tahtüm, ille etiam rcdigendus.fi t adfi-
dem.Propterea & Iacobus apoftolusïnuicem VfrUnquë dil-
cèrhitidiceHs: Fides, fi Opera non habeatjmortuâ^fcft iii lèmetipïâinamcircuncilîone.
CarnàliuttidetrunCatio vitiöfü:
labbâtd autem, illâ rcquies intelligirtlr-animarUm de qua
dicifur: Vacatë & videte quoniamegofurndominuSiV idi-
ihiisuufemyVtexhiheamus corpora iioftfahoftiain viuàm-,
fendam,Déôplaèentëm.Àliaqùeeaqu^ fucrunt in veteri
teftamento præcepta,vitæ adibûs adirriplenda, aliaviràâ fî-
gnificationibus âdumbrâtâ.Illis implendis luani Chtiltus
gratiàm p6rrigi,iftis remouéndis-fè prohunciatum lüo tempore
voluitprælentari.LexenirhpërMoylen data èft jtan-
qüatn extèriorinpârtë foÉis,idèftjNoConcupilcës> velpo-
tiusillud, P oli concUpilçëntiàs ttiâs tiôn eaS.Grariâàutem
8c vëritaS per lëfiitn Chriftum fàdaëft,tanquam in parte ici*
tus occuIta,aduëniente plënitudmë témporumreaelata.In
his nàmqi qüäß pro dilediônê De i& proximiapërtiüs iubc-
ban tut,lice t paten s inde ïnütàbHiSptîtcepri forma perman*
lèfit,gratia tameft popültiS ïnfirftiüs egebâtiqui gemens lub
'legispondéré-làborabatiin illi's yero figufatis pecotumvi-
€timis offerendis,agnusille veiitürus expedabatur j cuire-
pofitâ fuiHè VeraciterpræriuhCiabàhtur ^ t iplö v.eniente in
quoflint omnêS thefiiüri lâpiën tiæ & Icientiæ abfeödiri, Vitæ
agetidæ præcëpta.data g*ratiàcdplcreritur j figuræ autem
tanqüam vmbræ ,manifeftata veritatë,protinus fügaréntür.
Aliud quippefüftinryetëriteftamento, quod fie occidfcntc
literaiubebâturiVtviüificante Ipiritu polïèt implereiïicuti
eft,Poil concupifcentias fuas nô eas.Vnde Paulus didtXeX'
enimirain operatur.Vbiauïemnoh eftlex,nec prxùaricà-
tio.Qüod licët foris fine tegmine àüdienti clarëret,implere
tarnen lins viribüs hdmana infirmitas non valebat; Aliud
quod intus 'myftieo Velämiüe fe d itm , aduentuni dotnini
Hagitabat,cui exemplar & Vmbræ deleruiunr» In illo tu ho-
bis'vitæ cæleftis for rüa cônfl fti t,êx cuius fideruftus viuin ll-
lis Üpettis lex conuincebat reos.prodcbar infitmoSj Vt làlua-
tio quæreretùr.Iftisvero flgnifiCantibus, tanquam in inte-
rioravelaroiriis Chriftum parturiebànt fore* venturüm^qüo
veniehtè3temota célébrant) deftitit figurarüm, quÆ vmbrà
fueratfuturomm.Necèftvlterius quærenda* exqüoipfius
viui corporis veritas d am it rtianifefta. Finisü.legis Chriftus
ad iuftitiam Omni credenti^Ad hoc pertinérè putd illorüm
bipartitam præceptorurtidiftributiônem,de quibüs tràdas
Apoftolus dicit,eumneranfq; lähe didriBoOa eft lex, fi qtiis
ea légitime vtatünDixérat enim,Finis præceptieft charitas
de corde püro & Conlciehtia bona,&fide non fidà.Qüq di-,
d o legetn fidei euidenter infintians,legem quoq; fàdorum
mox- lecUtüs expreflic, dicens : Iuftislëx non eft poli ta* fèd
iniuftisjimpijs filpèCcatoribus & cætérâadüerfària dodri-
næ.Vnde quæripoteft,cum lex iufto non ponitur, qüomo-
doeàlegitimeiüftus vtidicàtür,no$qüia terrerè nort indix
get pafna pOEnâtium ptæceptofum, qui per gratiam libéré
iam fruimurperfedioneVirfutuitn Iam quippe ei fides im-
petrauit,quod ne fuis quifquam vitib.ädfignäretj Apöftolus
dicit.-Ömnes n.peccauerunt, & egenfgloria D ei.Oftèndij
tur qUippe inhobis primum voluntas hrmâpèr legem, fèd
voluntatem gratia ^nauit,& legem voluntas impleuit.Ideo
timere noléntibüs impiis iex imporiini r, veeis imptinèpec-
cafe nonliceat.Ideo autem iuftis noil imponitur*éo quod
fimdifpirittls charitatepræcepta ,eos vitrapeceare non li-*
Bibltoth. Vet.Patr.Tom.é.Pars
ceat* Vtuntur âtîtem lege iuftiàdaliôà vel erüdiehdoS mo"
nitis pr^ceptoturn,Vel informandos irtiitabiliumforma vir-
tutum.Sic;ÂpbftolüS vtrunq;difèerhit,cum diciriVos ènim
accepiftis fpiritum'adöptionis filioriim,in qüo clamamus»
abbapater.Hoc oranteâpoftoli confilio dèlèdati, etiam dicit
ea pôftp’ôneUtesjpôtiotà diléximüsi Vnde ideiü. De vir-
ginibus j inquit * præceptum domini non habet}.cônfilium
autem d o , exhortatione id agens, hon praäcepto Cömpel-
leiis hioneritis domini ma|ffterium fequehs ; düö dixit.
Q u ipöteft caperë, capiat. Vhde quia nunc öpetarius eft#
tradare fii&epri opéris hoh finit intehtio.Hanc ifitferim fpe-
ciem i ntra huftcmodUm tanqüam gehete fùo conclüdi,nos
dixifïè faiïxcldx.fcriptum intm&foris.lme porro quæritiirde
iftis fèpterti * quOs præmifimüs modis * qui debeânt intus,
qüi forinfècus reputari. Eft aütem primus hiftoricùs foris.
SècühduS allègörieüs,totus irttus* Terriüs vtriufquègemi-
ham in fè retinét formam * vt & præfèntis tune temporis
Cohgmum fupplerèt officium, & aliquid figutatà: geréréfc
fiiturotumiQüârtus de Deo,âpüd quem non èft commuta^
tio,nec viciflitudiftis obümbrario * ifide arque pietaté» V4
terque fenflis intüs debètaccipi nam intelledü nèft poteft
comp rehendi.pax éüim Défiait Apoftolus,fiiperàt bmhëm^
fthfuniiquia&eiuseflènriâhoftraïCapaçitàtiS mëtàs ëxcfe-
dir, & eiuâ cleinentiam ; qua de fè tropicë mültâ narràüic,
n üllus competenter attingit.QüintuS farte ; vbi aliud qtiam
lëgitür inuemtür, vel iri parabolis fæpë diffufuSiitâ eftab-
ftrufâ qüadàm âmbigüitate fùfpëduS,Vt ihtuS fit mödis omnibus
reputandus;Sextüs dégèrhinb Chrifti aduehtü certis
Claret f eftimpnijsiforis ih prbmptü pbfirus jcérris intus làcèt
occultiSjVtäpertkdubitätiohfem aüferat, addita fidelis ex-
ërceacjfaflidiaque detèrgah Septimus hi præceptis vitaCà-
gendæ,ficut iâmprætttifimüs.fbris àppàtët,in præceptis autem
vitæ figurandæ intüs latënHinc Dànieli quoq; a id üm
lègimusiGkude fèirmbhés & fignà kbrum vfque ad témpus
ftatutum. Pertrârtfibünf plurimi , 8c multiplex élit feienria.
SignatumfigntifeptemSepteftï quoq; hominisihteriorisætâ-
tes,quibus pèrgfatiarti Deifpiritu mentis fàlubriter irtüô-
uamurjpatres hoftirianimaduerterepotüeruht. D ehis iüli-
brodeveràreligibheB;Aüguftinus fiç dicit; Ptirhaèftin
hubëribus yrilis hiftoriæ,quæ nütrit exemplisjfècuhdum
Iâcob obliüifcehtem humana,& ad diuina tehdéntem,irt
qüanon autoritatis humàriæ contineturfinè, fèd âa fùm-
mam &c in commutabilem legem paffibus ratiônis inniti-
turiTertiâm iàm fidentiorem & carnalem appetitum ratio-
nis robore markantem,gaüdentëmquëihtrinfècus in qUa-*
damdülcediiie coniugali,cum anima menti Copulattir,&
velamentopudoris obnubitut* vt iam té d ê viüere non co-*
gaturifi ornnes concédant* peccare non libeat: Quattam
iam id ipfö multo firmiüs ordinatiufque fàcientëm & eriïl-
cantem in virüm perfedum, àtque aptairt dcidonêaiwoiti-
nibus & pérfècutionibus8ç mundi tempèftatibü9 âd fîudi-
bus fuftinendis atque fi:àngéndis;Quintam pacatam, atque
omni ex parte tranquillam Viüentem * & âbundàntiâm in-
eommutabilis règnifummæ &iHéffabilis fàpicntiæ^Sextam
omni modo mutafionis in æternam vitam, &;vfqüë àd to -
tam obliuionem Vitæ temporalis trahfèühtë perfedâm for-
mam,quæfadaeftadimaginem & flrnilitudinemDei.Se-
ptimaenim qüies æterna * ÔC riullis ætafibüs diftingüenda
beatitudo pèrpëtua. Vt enim-finis Veteris hominis miörs
eft,fl finis noui Hominis vita æterna.Illè namq; homo péc-
catieft,ifteiuftitiæiHosleptêm quinetiam gradus,quibus
profedüSipræliare perhibemur * idem d ô d o r ampliffimüs
Auguftinus multis memorat»adMaXimum denicjjfcribens,
dicitîSicpræceptis Defiquod Vt bene agairiüS accepimüs,
vitammàmmorefq; çonfirmas,àreligiolô timoré incipies.
înitium nifàpiéntiæ, timor domini. vbifrangitur&debili-
tatur humana fuperbia.deinde vt pietaté riianfüetüst'&! fiai--
tiS,etiàm quæ noiïdum intelligis, & quæimperitis videntiir
abflirda,flbique contraria.In firipfuris fândis non oblude-
ris animo ac corttenrione,nec fliper impönas fènfum tuüm
fènfibus diuinorum librorum * fèd cédas potius atquèin-
relledum mitis déféras, quam fèctetum immitis accufès.
'TertiusjCum tibi ad cögnitionem tui aperire fè coeperitin-
fîrmitas humana,& feis vbi iàeèsti, quam poehalia vincula
m or tali taris de Adam propagatus tecum trahas ySc q u i Ion-
, .... ggf**-'
M a tth . 19.
K m o -
menti.
la c e b . t.
P f a .n o : 1