• Prou, z 6.,
i8.
I S i l e n t i u m ,
e f t c u i l o d i a
v i r t u t u m . I
F a t i e n t i a
d a t ù r f e c ü -
f u r a m h u - •
m i l i t a t i s .
D. Ionnnà Abbatis Raythu
QÜjnàm,
Pxmoncs
quos oppugn
««.
perficiatur ab igne SpftitüfïandH omnia donfumente. Eft
au te ni hæcvifio relin’quenda ad interptetandum,experris.
Prçterca exequfen's medium, orationisîjyaepoft virtutum
habitum \ vitiorum emhndarionc prariïifià mente perfici-
tur; in medio vitrutumèe eontemplationisfddtus fiim,in-
quît.Sunt enim Virtutes morales& purgati animi feu con-
teVnplatiuæ exemplaresfeu intelledhialeS ,'ficutfnnt con-
ttehipiationés immediate, mediate, & fubiedtæ ; quibus
font confonæ exiftentiâm adtiuæ, coiitempfetiuæ, vel in-
tcllcdluales & tranfUu&ïuæ. EftVero Viftutum moralium
finis, pietas vel compaflio: virfdtem autem atîimi'iam put»
gatifeu contemplaauarum, finis eft irremiilibile ad pauîo-
ries & corporis depofîtio. Intelledlualium vero feu exem-
plarium.Deiformitas & gratia. Virtutum igitur gradus médius
eftjiHuminatio& inrelledtualisexplicario: ita ,& co-
gnitionum mediarum, medium fixnt, contemplatiua&in-
telledtùalia. Igitur, medium exequensjn mediis faâusfum\ iii-
quitidefttperficiens 6c tranlgredicns aéliuas & mdtales
Virtütesv&à viriis purgàtus,& d corpore elongatusjitt mediis
fa c t* film cognitionibüs, contemplariuis & intelle-
dlualibus : & illu minauit fitientem, ille à qito omnedatum o-
ptimttm &omne donumperfeäitm: & purgaùit m e Virtus quæ
talibus opèrationïbus præfîdet,& omitem ab anima caligi-
flem perlequens illuminationis immiffionibus infàtiabili-
ter me fitientem circtimfulfit. Et poft ifta ? îterum erat in
illisf fubdudi mediis) diuinà îlluminatio fecundupropofi-
tionê menti s .E tflam mante s affedtu s , compcüurit artian-
tem intenogarè à Pfirtcipéyifionisjde ÿeritàtis vifione filie
fymbôlîsy& de Vcrbo antéâflumptionem humanæ natu-
ræ, & qüæ cbnfequuhtuï fîcut fiiperius leguntilr.CttW procède
cotigregata euftodhià eft ; ©stimm, & cortuiim, in lo~
quutionibuscuftodi; cauenspropalare virtutes quia, ore
inu tili ter, indiferète & vane aperto, Virtutes quæmentetn
ad Deum exaltabant, ptrduntur & volant & dilparentrOri
enimprocaci appropinqmt ruina: Silentium veroëft Virtutum
euftodia; Patientia, eflvexatioms quotidie efy'eftata definitio.
Secundum lhënfùrâm hümilitatisjdàturpâtientiain tribu- •
lationibus & fentationibus, de fecundumpatichtiam.aile-
uiatur onus tribulationum, & coniblationüm, pér eäper-
gens, participât, & fecundum confolario’nem thagnifica-
tut charitas eius ad Deûm,& fecundumcharitatëm, polîî-
detgaudiüm.Sane.patîentiampeperitipes 6c lit&us, qui
vero fine hisduob us exririt, Açediæfetuus eft ad omnia
piger. Non enim quitalis cft, pofiîdet feftiriantiam bonae
voluntatis, lèd in omnibus operib us fiiisanxiatur & impôî-
tens fie,& piitat impotentiam,tædium,& diferafium Âce-
diæ,infirmitatem corporis cfles&ita, feipfum fîcut infintifi
exeufa t, gulàî lèruiens 6c ôtioiquohiam non habet feruoré
bonidefiderij 6c fefftinannam & ftudiurrf lalütis aninte.
Vnum (bintü obferua vigilantius. V nus IfJiriruum qui lërtfper
impugttat;eft fornicatiodis iDæmon,maxime in incipienti-
bus, &impügnantibus lèuproficientibus, eft AcediæDç-
mon. In iis autem qui appropinquant petfe<ftioni, eft Dæ-
mon variæ gloriæ. Nuüicui Turrïtri vel coüem quiet is ddificare,
&c. TUtris fi gnificat perfect i onem virtutum cum Iciéntia
ædificatam,Quicunque ergoop'eratus Aétiuam vitam,per-
feéte ad impambilitatêm nabet apdcudinem, & dilpoli tus
eft ad acquifidonem naturalium contemplatiuarum & di-
uinarum Veritatum&rârionum;per qùàs pérficirarperfe-
â a lcienda,& corn pie tur ædificatio turn's,& quiêds,& virtutum
Ghriftiformium.
Volo ( ait) magis verba menti mea dicefe3&c. Senfusanimç,
eft ineftabilis guftus diuinæ confolationis; qui cum chari-
tatis pulchritudinê fit. QuinquCigitur verba lènlu fiio lo-
quitur,qui(perSpiritum làndtum lènfificatus ) fècundiim
proprietärem ditftarum virtutum illuminationes, diuina
incendia,& perfetftiones intelligit, participât & guftatin
iis quæ dicit. Quinque verba dicit omnis Do&or qui con-
uementia fingulis lènfibus qui in nobis fiintexemplo opens,
6c /erb o dodtrinæ. remedia apponit. Inipfi enim, centu*
plumaccipient monach'v’ià eft,diuina dona. Quod vero eft in-
de:videlicet grariç quæ per orationem milericordibusmo-
nachis diftribuunturin eo quod eft, id eft, vita æterha &
bonainoorruptibilia quæ eis retriDiîentür, Ego vnius Sub-
ftantiaduast EffentiaSj&c. Quafi dicat, ego,différentes ipias
exiftentes, vnius dico eftè operationis 6c fiibftahti*. Quod
videns ignem&aquam: Ignemardentem, ex D eó deuotio-
nem: & aquam, lachrymis fllcit. Vno fape verbo incatittus e-
mijfo, propria: cdmmendatiöhis 8cg\otiiitiotns.AliudeJl cre-
brius, cordefpeculari: Vifitari quidem,eft,ad propriam confi-
deraüonémex contritióne fiiperueniente cóhuerd & cön-
templari. 6c congregarey&cüram ger'ere dëiis q u * lüntad
Deum, in lèipfo: Vilitare vetöj ëft,aliorumiprincipatiue &
lacerdotali ter emüdare corda, & hoftias dcceptabiles multas
Deo offerre, verbo, oratióhè & exemplo. Vifitare, eft
con dnue& fixe teiplura confiderare, & fine remifliojie in-
ceflanter confpicere, & cenfiis atque potentias anima &
cotporisprincipatmecongregaré, & pqr indefinentemo-
rationem deuote Deo offerre. t Corde, Animo & Spiritir.A-
nimam dicit, fènfitiuas& vitales potentias,jpiritum vero,
delibéranuas voluntates &intelle«ftuales afredtiones,Spiritus
edam,eft anima radonalis & intellectualis, 6f totüm
iimuljdicitur Spiritus.
ïxpticdntglojfafanfti P.N. lohannis AbbatisRajtbu,
fuperjextibus Climaci.
VENANTII
HQNOR. I I CLEMENTIANI
FORTVNA-
TI PRESBYTERr ITALICI ,
Epilcopi Pidtauienfis
C A RM IN VM , EP 1 S T O L A R F Ai, EXPO-
fitiù/ium Libri XL
POEkATIS ETLIBRIS SINGVLAribus
^luQi nouaque f urlum edi-
• tioneilluftrati
R .P .C h r isto ph o r o Br o t e r o S o c ie t.I esv
Prefbytero.
L E C TO R I C j\N D ID O
S. D.
V i s a viw:vs iluper adarriatas olim Mula-*
| rum forcs,qua:,annuenteGhrifto,apeme-
nint,nonThymbr£eo,autCinthio,quo Re-
dtore,& Prsefide, fed Fortunatb duceEpifco-
po; quimultorum pr^ftanrium heroum res
pie beneque geftas, nc obliuio prdrfus easadimeret, pan-
gendo feruauit; & Sah«ftorum ccelitum maieftatem non
petrimuir, quod dc luuenco tradit B. Hicronyhins, mitte-
refitb metrileges. Hie, licet nitiqiote cultu in publico appa-
fete debuit, prxftari tamen nulla lege, vel a me, vel ab aiiis
idpotflir, Vtacommuniidortalium condirione eximere-
turfefletq; quod dicitur, ab omni parte felix & fortuna tus.
Quare,Cum & dodtbrum hominum bpe ,&meliorumli-
broramacceflione,itieoque uonnullo ftudio, ornatiorem
eiqs edirionem fieri pofle, perfualiim eflet lucubratiuncu-
tufis aliquot fiibernis operamhanctentare placuit,& o-
ftendere iuxta Gomicum. Quod res, atas,vfus,/emperaliquid
aiportetnoui. Atquiin eo feilicet,iriquiunt,bibliothecarum
fortunae erant fit* vt obfeurus &femilatinuspoeta,emen-
datior exi re t & legefetur.Sic eft:
N on omnes eademmrantur,amantqut.
P Necin Atticis gymrtafiis,aut in Lyceq verfari vulgo,nqc
vbique de rerum cauffis quajftiones oriri coritingir .Multo-
queparsmaioreft, z\ti\\z,M.ilefias/^M te reuolententium,
quarn Placonis libros,addo ego, A riftophaiii s,Plaiiti,&ce-,
terorum id genus lalibus & Erotopxgniis fefe obledtan-
tiam,quam fapientum Ecclefiq Dodtorum feueris Mufis,
veleruditiscommentariis.Sedvincattamen ilfa pars nu-
Liber ■ /, î ir
merôiplâüfii, fauore.Nospaucomm & eruditiftîmorum'1 o b càuflâsquàsih prodemio fuæ hiftôriæ promit Appia-
Ghriftianum Poctam,quaÈpifeopûm,&prifcç fidei egre-
gium alfertorem experi,legi^ponderari > non foiùmin fru-*
ttujfed etiam in laudt ponant. Vale.
o p er vm in d e x .
CA RM iNVM, - Epiftolarum, & Expofitionum Libri • xi.- ° - ■■' ;
De Vita S;Martim\Libri*I V. m
De excidio Thuringiæ liber. *
Ad luftiiium iuniorcm Imp.&rSophiam Aug.libcr.cx quo
Tritthcmiusduos fecir.
In periôna Rhad egundis ad Atrachin.liber. ‘
Geftri,quos Tritthemiusf eeenfet,excepris hymnis, open
primal'ió inlperfi, facile fin's quæq^ ritulis agnofeuntür.
Ad Rhadegündem,qUæ extant librôVIII.&XÉleguntur,
riulitim taméh iti ijs ; vt ritthemius feribit, verlu hexa-
metrb. .. §1 *
Hodoeporieum viæ , nbrt magna eorriprehenfione ver-
fiiumad calcenl Jlbri X I. De irinert luo,AgnæAbba-
tiftæ,& Rhadegundiinferibtfift:.
V EN ANTI I HONORII
CLEMENtIA-ïf
N I F O R T V N A T I
propcionun
m m
C A P. I.
TJomen,genus & patria.
I A g n a quondam in Romana, ac JtaJa gendre
neminum fuit arubitio; vt-quæ fimplice
haud contenta,quovel natur^ propriçcas vel
imitatiq ducebar,alteriïtn ac tertium, nee ra-
ro quàrtum etiara adfeilceret. Et fuit tempus,
cum iditaquidem çqsfacere,aut excnrplum,àutra-
tio,inuitabat. N am antiqaitus vnum Romanis fiiiffe nomen,
v t & çæterjs plerifq-, mortalium Appianus eft tçftis.
Caufiis rnutandi vt'irias afterunt Varro, ItiÜus Paris apud
Valeriu^, Prifcianus;quique horiim vcftigiaprefièreÊm-
manuel Aluacus & Garolus Sigonius. Traxifiè etiam exf-
plum iSabinis & Albanis.qieminere'hilius, &C1. Arun-
rius.Gæterum Romana liante republica, fî plufa afiume-
rent,eomm.quodp4>noloco^)rænomenvocabant5quod
indedd^-nomen e^it ac proprianota genris aut fumiliæjninc
cognomen fubijckbant :.&^ntetdum quarto etiam loco
agnomen. Aduerçit id Plutarch us in Mario , quem lèquuti
Sofipater,Donatus, Diomedes.Grammatici. Erudite &e-
]eganterIac.Sirm9ndus S.I. Prsçfatione in Noris ad Sido*
niiim dc ptopriis nominjbns medioe ætari.v. quo locq poni,
& vnde femi folita,difputat: Idq; multis exemplis emcere
contendit,ytvbivems^onfiietudodefledlere coe p k ,ple-
rumque euam fub ipfis Imperatoribus obtinuifle ,vt,infe-
rioris æui homines id proprium nomen habçrent. & veru,
quod vltimo loep ponerent.Quo modo, qui Palladiiis rei
rUftigE.fctiptor h. >c tanquam pr.oprio nomine cejcbratur,
eum vertusdocétappellati Æmiliauqm jvtlfidofus ilium
XVII-Öriginum nuncupauiç. Etquem Macrobium Vülgo
dicimuSjTbepdofiumappellandum elfe. Ita C, Gollinum
Apollinareöi proprio nbminéftlutamus Sidoniüj&Venavelrecordationèvirtutis.
Valdeqüidem animus fiueme
ducit,vt ita de Vertanriiprænominç fehtiam.Venantii pqr-
ro nomen tulere complurcs ,& illuftres.hac & lüperiore
ætate,v?riufq;ordinis.Nam confukrioiis faftî$ inferti duo.*
quoram alter cum Theodorico rege Gothorum, alter fub
AnaftafioImp conlulatumgeffic. Vçvero huiusnominis
Martvres,& Epifeopos, taceam fuifle plurimos:ex omnib»
in Galliahuius fimdtitas magni fuit,cni XIII.Odlob.in Ec-
clefia.honos femperçft habitus.Mqmentaquædam in hoc
' fiint, quib.perfuadeare, iflius vt obferuanriä Forcunatum
idnomen afliimpfiffe, credas. Vixitp. magna fandtimpui«
fäma apud Turones Venantius Bituiicenfis} qtli captus
admiratione virtutum, q u * à £>. Marçino’pçr id quoq; rem-,
puç colebantur.monafteriumbafilicç Martinianæ propin-
quum iniibvtGreg.T ur.li.de vita PICc.XVI & Fcancomm
hift li.X-c.XXXI.ae gloria ConfefiTç.Xy-XVI mcmo'riæ
trad id it.F o mi nat utnve ro defiderium'cultus adhibendi S.
MattinojOpifque,impetrandæ>vtXtaliam relinqueret » vel
maxime pellcxitjfiexit etiam ptæferripîin Tmones^vt Ve-
nahtio Abbatiiungi,^; morum fimilitudinç. ^co n fu etu -
dinevitæ ei fociatus, nomine item æquiparari vellet Jgitur
illud conie<ftiuæ noftræ fit, quod in ea potiffîmum vrbe
veriafus eft,eamque Gàlliarum ju partem profeâusiin qua
obpictafisncreligionis præftantiam yiris mirabiliter emi-
neret,iccirco vtvij:tutcs,ica& nomen Venahtiivfuiflcæ-
miilatum.At Fortunari vocabuluni, ab Aquilçgiçnfîs Ec*
clefiæ martyre Fortunato fiimpfiffe, duabusex rebus con-
ficere videonturaquod Diuum ilium magno in pretiq h^-
buiffe cçrnitnf : ram qiiod Aquileiæ Ghriftianis primum
fâcris à Paulo illius EcclefiçEpifeopp fiue patriarch« videa-
tur imbutuç. Hinc libtod V. vjçap $. Mafthfihbellum fiç
fuumafiâtur» • •
Aut Aquileienfem fi forte acceßerii Vrbém^
Cantunos domini nimtum renereris amtcûs,
Acportunati Itmdiât marirru vrnam. K ■
Ponctfkemq cptum Paulum,cupieheradorai
Qui me primants conuerti o p ta it ab minis>
Sic B.Cyprianum à Cæcilio presbytèrp inftîturore fed
&B. Auguftinum ab Autelio Epifeopo prænomina nui
tuatos perhibent, •
Ceterumdd forte magis argumenro, habuifle Fortuna-
tUm 6c antiquitareiîi gentris > 6c gloriam auiti fanguinis,
quod de feipfe tèftatur»
s Per Cenetam gradient &*kmms DupfaueH mjèfi *
....... Qua natalefolurn efi mihi}fanÿùnc,jtde par en turn*
fr élis ongàpatràm,frater,foror,ordonepontm.
Quos co h cprde,fide, breuiter peto,reddefalutem.
Et libro feprimo poematum ad Lupum ducem.
Quod pater,aegenitrix jrater,fdnr,ordo nepotum,
Quod poter at regio ,ßluis ambrep'w.
Quæ hominis pröfe&o oratio eft, roodeftia licet pro*
pria comraendati,de genere tarnen fiio magnifice, vei par,
& fentientis 6c loquéntis. De Honorii vero 6c dementia*
ni appellationenilaliud hàbeo qurdeminpræfensfefpicä*
ri,quam inftareflè gentilitiæ. qttamquam fi acçuratius in*.
quii o,facile verend um mihi intelligo, ne religiofius quam
pro illius fieculi cönfiietudine.öbferualfe ,au t nullus rtiatn
in perueft igando fiii (fe vid ear; qùatido quidemiriiilla örbis
Rornghi conucrfione,gentium ac femiliarum per Gotho*
rum armayariecqnfufisirnaginibiïs.ipfeadço quäntafuc-
runt Romanorum Colf.&Parriciorüm ftemmaca ætarcm
haud tulere, nedum priuarorum 6c munici. alium; quæ
profedto tnanfere perquam obfeura. Sororem nihiloitii-
tiüHqnoriü Glemétianûve.nusexprimimus Fortunatum. ! nusipfeiuam abobliuionevindicaiut:namlib.XI. vbi ca--
! Scdfallat foitean,qiùiftam hançtamfiibtilemiqhac > ftiffimainAmicitiam,quæcum Agfte Pidlauienfis f a rth e r
memorja^ationem fequatur. Fortunari fene” nomen anti- | nonis antifti ta ei erat, e^ponere voluit,ira canit:
quuSvfiis vice prop ril’contrinit. N^cablq; cauflà-tarnen» 1 Tcmïùnon atqs oeuf is animo que fuße,
autdeniWIojVfreoreqmdcmjyiróexplorata.ceteroqui Quamforor ex vterv tuTttianaforèi.
modeftia, & minime arabitiojo, nominum éamultitudo I Patriam Foftunato Italiam çdnrigtlfe-rianifpàdanam, tâ
fiim pM.Cum itaque de ortd aç gepere ipfius , mfi quod ex ; eft tëftatu m, quam éi natale fold /uiffe prqxune Genetara
Paulodia'cono&libtishifeecQlligitur,nihiladmodumex- i &Taruifium, eo ptita loco, qui Huplauenisà Paulo in
tet prifcislitteris çompertum, inprocliui fît fufpicari,vel [ Longo bar. hiftoria libr.i i. cap. X I I I . dicitunfiue cafte il o
habuiffehórumnpminumgcntern,aut çerte vferpafleeas i d , fiuevico nomen-facias, vndé originem raaipreS cius
fum