di (fol uit
Auipicium
44 4
G rego r it T u ro v c v f.
C
Chramnus
adChilde-
“;C
C a t . i 5
Mcdardi
.»c atque tonitruo,eos ncpugnarent , inhibuit. Redeuntes
autèra àd caftra Chramdus dolofeper ektraneam përfonâ,.
patris mortem fratrib. pronunciat. Èô enim, tëmpore bel-
fum contra Saxones,qubd fupra diximus.gerebartir. At il-
li timentes,cüm famma vëlocitate Burgundiam redierunt. ^
Chramnus vero cum exercitu poft ebs dirrgèns^vïq;ciui-
tatem Cauillonenfem venit, eartïqüe ôbfiden sadquifiuit.
Exinde vlq; Diuionenfe caftrum p'ertendit, ibiqi cum die
dominico aduëniflèt,quîd geftû faerit diéam; Eratibitunè
S^Tetriçus cpiFcopüSjCuius in fapériôrî libefto memoriàm
fecimus,pontis cfericrtrihvlibris fuper altarîüm.i.lPrqphë-
■riæ,Àpôftoli>arq; Euangehorum,orâùérunt ad dominum-,
vtÇhramno quid euënîret ofténderet : autfî ëifoelicitas ;
fuccederet,autcerte fi regriàre poiTet,diuinapô'tènriade-
clararet.Simülàuevnam habentés conriiuentiam.vtvnul-
quifqi inlibro qUodprîrrium aperiebat -, hocad Miflasétia
legeret. Aperto ergoprimum omntü prophetarum lîbro,
reperiune Auferath maeëriam ëius,& erit in defolatibnem
proeoquôd debuitfâcere vüam,fedtauteni labrüfcara.
RefoàtoqaeA^oftoîilîbto.iliuëmùnc-ïpfi enfin diligenter
fciris fratres, quiadies domini ficùt far in rto&e, ita ve-”
niët. eu dixerfat,Pax & fecüritàs, tüncrcpenrinus ilÜs fu-
peruenietinteritüsîficùt dolores parturiéris,& nön ëffugi-
ent.D ominus àutë per èùahgelium ait': Qm non auditver-
bamea, adfimilabiturviro ftulto,qui ædmcàuit domü fii-
am faper areàam: delcendit pluuia, âduénèrupt flümmâ,
âauêruht vend, 6c irrüerant in domu illâ,& ced'dit, & fa&à
éft r uina èiüs magna. Chramnus vero ad bafilicasabàhtèr
di&o lacerdote lufceptus eft, ibique comedens panëifaad
ÇhildebertumJpërtëndit. întra tamehmbrosbimbnenfès
non eft permilïus intrare. Fôrtiter mne rex Chlothariûs
contraSaxones dëcerrabat. Saxones enimvtadfëriiiit?per
Childëbertum commoii atq; indignantes, contra Francos
fuperiori àrinO, exeunteiqjde regione fiiàin Franciam vénérant
,&yfqiie ad Nuriam ciùitatem prædas egerunt,ni-
miufaqtegraridë feeluspëfpëtrari farit. „
, ^imcGhramhusi^accepta/Wiliachariifilia^àrifios
âççëàëns, iëcùm Çhildebertum regëniconftringitin fide
atque çharitatè, iürans fa parti eflè cerümmum inimicuro;
Childebertus autem rex, düm Chlothariûs contra Saxo-
nés dëcertaret,in Campaniam Remerifem accedit,& vlqj
Rem os ciüitatëm properans cunclaprædis atque incendio
deuaftauit. Audierat ehimftatrem luum àSaxonibus fuifi
le peremptum, & regno fiiö cünéla fubiici æftimans, quæ
adiré potuitjvniuer la peruafit.
Ttjnc& Auftrapius dux Chramnüm metuens,inbafi-
licam S.Martini confugit^ui tali in tribulationë pofito, nô
défait diuihùm auxiliutn. nam cum Chramnûs.ita eum
coftringiiuffifletjVtnullus illi alimenta præbére præfiimé-
ret:& ita arâius cuftodiretur,vt nec aqüam qüidem eihau-
rire îicërët ,qüôfàciliiüs compulfus inedia, iplè ïponte fiia
de bafilicàlànift^pefituhis exirèt j accedens quidavalcülu
illicumaqualêmiuido dëtulitâd potandunhQub acceptor
velocitetiudexlociàdüolauit,ereptumqùe demahueiusj
terrædllrüdit. Quod veloxDeivltib,&béatiahtiftitisvir-
tus eft lùblecutà.ea riàthq; die iudex quiifta gelïçrat,corre-
ptus à febire, riôéfa media expirauit : nec perueniiA crafti-
num,âd iilâm horâqua in bafilicafanCti pociiluni ae manu
exeuflèrai fagft iui. Poft iftiid iniracülû, omfies ëi opiilen-
tilfime quæ eraiit hëceflaria, djetiileruht. Redeurite autë in
rëgnu fu um rege Chlöthariö i maghus Cum eö eft habitus;
Tempöre vero eius5ad clericatum accedens àpüd Sellchfe
caftrum,quod in Pi<äaua habetur dioeçefi, ôr di natu r: futurum
vt decedente Pientio àntiftitéi qui tunc Piûauam regebat
Ecclefiä, iplëfuccedereti Sed rex Charibert9 in afiud
vertit fententiam.Denique Cüm Pientius epilcopus ab hac
luce migraflèt^pud Parifios ciùitâtem Palcentius,qui tunc
abbas erat Bafilicæf S.Hilarii,ei face edit, ex iuffü régis Cha-
riberti, clamante Auftrapio fibi hunc redhiberilocum: fad
parum ei iâtftati profuere fermones. Ipfe quöque rëgreftùs
ad caftrum fautü, tnotä fuper fa Theifalorum faditione,
quos fiepe grauauerat, lancea fauciatus crudeliter vitam fi-
niuit.D loecefes vero fuas éccléfia Pidtaua recèpitt
Tempore quoque Chlotharii regis,S. Dei Medardus ê-
pifaopus,conlummato boni operis curfu,& plenus dierü,
Ca p . 1
C hildobet
fimdMtate praecipuus, diem obiit. Quem C h 1 or ha rius fex
cumfammo honore apud Suelfioqas ciuitatein fapeliuir,
& bàfilicam fuper eum fabricare coepit: quam pofteaSygi-
bertus films eius expieuft atque compomit. Ad cuius bea-
tum fapulchrum, vidimus vin&orum compedeSatque catenas*
difruptas conftadtalque iacere, quæ vfquehodiein
teftimonium vinutis eius -,ad ipfurti bead fapulchrum re-
fanianturifad ad fuperiora redeamus. *
Childebertus igitùr rex segro’tare coepit,& cum diutilfi-
mc apud Parifios leCtulo decubafiet, obiit; & ad bafilicam
B. Vincentii,qtiam ipfe cOnftruxerat,èftfepultuS.Cùiüs rë1
gnùm & thefiiuros Çhlothàrius rexaccepit: Vulrtogotna
vero & filias eius duas,in cxilium poluit.Chramnus autem
pàtri reprîèlentàtür,fèd poltea infidelis exridt. Cunique fa
cerriereteuadere non pofle. Biritannias pedit, ibique cum
Conôob ro BiitannorUm comité -, ipfe & Vxor eius ac filias,
latuerunt. Wiliacharius àutemlb‘eereius,àdbafilicamS.
Martini confugit; Tline lantfta bafiiica à peccatis populi ac
ludibriis quæ in ea fiebant,per'Wiliacharium coniugemq;
eius facCenfa eft,quod non fine graui fulpirio memoram9.
Sed & ciuitas Turonicà a(nte annum iàm igni confampta
fiierat.de tot* ecclefiæ in eadém conftruClæ, defertæ 8c të-
liClælunt.Protinus B-.Martini bafiiica ôrdinànte Chlothà-
rio rege, ftàmnOxooperta eft, 8cin ilia qua prius faeratelë-
gantia,reparata.Tunc duçaeies locuftaru appàruerûnt,quç
pet Aruernumâtq;Lèmôuicinütranfeuntes)vt:ferüt,Ro-
maniaeü campum venerunt, in quo prælio magno inter fc
ado maximæ fant collifie. Chlothariûs àirëx ÇÔtfa Ghram-
nuni frendens, cum exercitùàdùerfas eum in Britanniam
dirigit.S ed nec ille contra patrem egredi cimuit. Cumq; in
vno campo coriglobatus vcerque refideret exercitus, 8c
Chramnus cum Bricaçpis côtra patrem aciem inftruxifièt,
incümbéte node àbéïlo ceflatum eft : ea quoq; node Çô-
noôbéf cornés Britaniiorudidcàd Chramnüm : Iniuftum
cenfeo te contra patrem tüum debere egredi. Pérmitte me
bac node,vt irruam faper eum, ipfamq; cuth Èoto-exérci-
îu profternam.Quod Çhramnus(vt credo).yirtute Dei præ-
üéntus,fieri non permifitimane autem fadovterq; cômo-
to exercitu ad bellü centra fa properanr.lbàtq-, Chlothari9
rextanquam nouus Dauid contra Ablalônem filium pti-
gnaturüs,plangens atq; dices : Relpîce dominé de Ccé1o,&
iudica caulàm meâ,quia iniufte à filiô iniurias pador. relpi-
ce&iüdicàiufte :illudqjimponè iudiCiùm, qüodquondâ
inter Ablàlonem & patrem ciusDauid pofaifti.Gohfligen-
dbus igitur paritériBritannorüm cornes tërgà y erdt,ibiquè
&cëcidit':deniqj Chramnus fagamiriiit,haues in màripa-1
ratas hàben’s, fèd dutti vxOreni 8c filiàs fdas Übérare voluit,
ab exercitu bams oppreffiis,captus atq; ligàtûs eft; Qüocl
cum Chiotnario Régi nunciatumfiimèt,iuffit eum cum
yxore &filiabüs igni confand : inclufilq; in tugurio cuiuf-
dampaüperculæ, Chràmnus fuper fçamnum extenfas orâ-
rio fuggillatuseft, 8c fie poftea faper eos ineénla cafula,
cura VXorë 8c ftliabus interiit.
1 Rex vero Chlothariûs ànno quinqüagefinio primo rë-
gnifaijCum mültismüheribüs limina B.Martiniexpetiit 8c
adueniëns Turônos ad fapulchràm ante didi àndftitisj
cundas àdiônes quas fortaflè negligenter egera tgreplicas,
& orans cum grandi gémira , vt.profiiis Culpis beatus con-
feflor domiiii mifericordiâ exoraret,&eaquæirràtionabili-
ter commifëratj fao obïentu dilueret. Exin regreflus,qüin-
quàgefimo primo regni lui annojdum in Codafilùa vena-
dobem èxërcereï,a febrë côrripitur,& éxiridè Compèridiü
villarii rëdiit : in qua cüm graüiter vexaretur àfebre.aiebat,
Vua,quid pütads?qüalis eft illé rex coeleftis,qui fie tam ma-
gnos reges interficit î in hoc ënim tædio poli tus, ipiritüm
ëxhàlâuit. Quem quàtudf filii fai curri magno honore
Suéfiionas deferences, in bafiiica B. Medardi fepelierunt.
Ôbiit àütem poft vnüm decurrentis anni diem, quo Ghra*
mttusfaeratinterfedus; , ' I 1
Chlotha
délii
cônfitctu
ChilpedCus VèrO poft Jiatris fanera, thefaurôs qüi in 'CAp i]
villa Branriacô éralfit doiigregâri, accepit,& àd Francos vd- ejothati
liorëspetiit,iplblq;rriuneribuS mollitos fibifubdidit. Êt
moxParifiôs ihgreditiir, ledemqueChildeberti régis oc- llu
cupat,fed hbn dïu hoceiliemt polfiderei nam coniundi
fratres eius,èuin exindé requière, & ficinter fa hi quatuor,
%
■
Hiß oria Franc. Liber IV. 4 4 f
Caf>-1 y
iSygibertu*.
j vicie Hunoif
l&Chiipcri--
Celli làcrilegi
voxiin-
Cap ig, j
Hariberti'
vxotes^ . .
Emetiiis E-
; Plfcopatu !
M eft Charibertus,Gunthchramnus,Chilpericus, atq-,.Sy-,
gebercus,diuilîonem légitima fàciunt: deditqjlbrs Chari-
bçrtqregnü Childeberti.fadëmq-, habere Parifios:GuntK-
cliramnô vero regnum Çhlodomeris,àc tènere fedé Au-
relianenlèm : Çhilperico vero, rëgnum Chlothari j pâtris
eiusjCathédrarnqjSuelfionas fiabere: Sygibertpqupq» re-
gn.um Theodorici,fedenlquehabere Remenfam. ■ y
Nam poft mortem Ghlotharij regis Chuni Gallia^ ad-
petunt,contra quos Sygibertus exerçitum dirigit,& gefto
contraeösbeUö, vicitatque fagauit:ltd poftea rex eorum
amicidas eûmeodem per legatos meruit.pnïm autem cüm
eis turbàtus, eflet Sygibertus ,v Chilpericus îrater eiûs Remos
peruadit,&,alias ciuitates quæ ad eum pertinebat, aB-
ftulit. Ex hoc enim inter eos,quod peius eft, bellum ciuile
farrexiç. Rediens autem Sygibertus vi6tor à Çhunis Suel-
fionas ciuitatem occupât, ibique inüentum Theodqber-
tffn Chilperici regis filium adprehendit, &in exiliu tranf-
mittit. Accedens autem contra Chilpericum, bellum
cömmouit : quo yi&Q atque fagato, ciuitates faas in faam
domiiiadonem reftituit.Theoddbertum vero filium illias,
apud Ppntiçqnem villam euftodiri iüffit pèraniium integrum,
quem poftea, vt eratclemens, muneribus ditatum
patri reddidit lànuni : dato tarnen fibi làcramento, ne yn-
quam contra eum ageré deberet, quod poftea peçcatis fa-
cientibus éft irruptum.
Cum autem Günthchramnus rex regni partem , ficut
fiatrps fai obüriuifïè.t,amoto Agroëcula patrido i Celfam
patritiatus honoré donauît,virumprocerumftatura, in fcà-
pulis validum,lacerto ft)buftum,in verbis tumidüm,inre-
îponfis opportunum,iuris ledfcione peçitum :,cui tanta de-
inceps habendi cupiditas exriric,vdæpius Eçclefiafumres
aufe rens, lui s di ri o nib. lubiugârit. N am cum àudilfat qua-
dam vice Elàiæ prophetæ leôtionemin Eccléfia legion qua
ait: Væ his quiiungunt domurti àd domum,&àgrum ad à-
grum copulantvfq; adterrhinum loci,exclamalfa fertur:
Incongrue hoc,Væmihi& filiis meis. Sed reliquit filium,
qui ablque liberis fun«ftus,maximam partemfacultatisEc-
. clefij s quas pater expoliaüerst.dereliquit.
Gunthcnramnus autem rex bonus, primo Vcneranda
cuiulciam faoru anciliam, pró concubina thoro fabîunxit,
de qua Gundobaldum filium fafaepit. Poftea vero Marca-
trudemfiliara Magttarij iri tdatrimonium accepit.-Gundo-
baldum vero filium faiim Aurelianis tranfinifit Æmula autem
Marc^trudis poft hdifi^im filium ,. in hui us mortem
grafiàtur ; & tranfinillum ( vt aiunt ) venenum inpotum ei
ftari curauit. ,Qgo mortuo ipfa iudiciô Dèi filiüm faum
quem habebat perdidit,&odium regis ineumt,dimiflàque
ab eodem ,non mùltopoft tempore mottua eft.Poft quam
rex Auftrigildem.cögnomènto Bobilam accepic, dejqua
iterum duos fi.lios habuit, quorum fanior Chlotharius,iu-
nior Chlodemeris dicebatur. • , ,
Porro HaribcrtusrexIngobergam accepitvxorem, de
quafiliam hubuic, quæ poftea Inguantia virum accipiens
eft. dedii&a. Habebat tune temporis Ingoberga in lèrui-
tïuràfaumduaspuellaspauperiscuiulH'am filias, quorum
primavocabatut Marcouela religiolàm veftem habens, a-
Iia vero Merofledis, in quarum amore rex valde detineba-
tur : cran t enim y t diximus,ar tificis lanarij filiæ. Æmula ex
hoc Ingoberga,<^uod à rege diligerentur,putrem ear um fa-
cretiusopèratiFecit, faturùm vtdumhæcfexcerneret>o-
dio filias eiûs haberet,quo opérante,vocauit regé llleàuté
Iperans aliquidnoui videre,alpicit hunc eminuslafeias.re-
gias componentem.-quod viden s com motus in ira.reliquit
Ingobergam.&Merofledem ^ccepit.Habuit &aliam puel-
lam Opilionis filianomineTheodogildé, de qua & fertur
filiü habuiHë,qui vt procelfit exaluo, protinus delatuseft
ad lepulchrum. Huius regis tempore apud vrbem Sanóto
nicä Leontius, congregatis prouinciæ faæ Epifaopis, Eme-
rium ab epücopatu depulit,adlèrens nô Canonice eu failfa
hoc honore donatfi. Deçretum enim» regis Ghlotharij ha-
buerat, vt ablq; me t r opol i rani Confiliq b enediceretur, qui
i>on erat prçfans:quo eieifto confanfam fccere in Heracliû
tune Burdegalcnfis vrbis prefbytèrupi ,qûpd régi Hariber-
to fublcriptum proprijs manibus per nüncupatû presbyte*
1 ü tranfmilerunt ; qui vèniens TuronoE rem geftam beaco
Eufronio pandit,deprecans vchocconfanlùm fubfcribere
dignaretur,quod virD^Tmanifeftç refauif. igitur poliquâ
presbyter Parifiac j vrbis ponas ingrelïus regis præfentiam
adiitjhæc effatus eft : Salue rex gloriofa : fades enim Apo-
ftolicaeminétiæ tuælalutem mittic vberrima. Cuiille,Nü-
quid,ait,Turo.nicamadifti vtbé,vtpapæillius nobis làluté-
deferas?Pater ( inquir prelbycer)tuus Leontius cû prouin-
cialibus luis làlutem tibi mitcitjndiçansÆmultü) fie enim j EpiTcop°ub!
vocitarecôfueuerant Emeriu in infantia fua ) eieélüab epil- z-^cripuc .
copatu,pro eo quod prætermifià canonum lànôtione vrbis ttunatus
Sànftonicæ Epilcopatum ambiuit : ideoque confanfam ad
redirexeruntj’iftalius in loco eius fabftituatur : quo fiatvt
.canonum fegulariter arguuntur,regni
propagetur.,H®c eo di-
centsfrcndenstexeuafuis c extrahi iulïït, 8c
plauftrqdpin!sfappfat6 imponi deïùper-,^ & in exilium pro
trudi præçépit jdiçch s.-pü^fafaquôd nô eft faper quilquam
de filiis Çhlotharij regis j qui patris faâa cuftodiat,quod hi
epilcopum,quem eius voluntas elegit,ablq; noftro iudicio
proiecerunt.?&ftatira direôds viris religions, epifaopum in
locq reftituit,diriges etiâ quofda de camerariis luis, qui ex-
aôtis àLeontio epifc.milleaureis, reliquosluxtapolfibili-
*taté condémnarerit epifaopos,&ficpatris eftvltusiniuria.
Poft hæ;c Marçouei Famerofledis fcilicet lbrorem,côiugio
copulauic.Pro qua caulààlàriâo Germano epifaopo excô-
municatus vterqueeft.Sed com earn rex relinquere noller,
percuflàiudjcio Dei obiit. Mec multo poft & ipfe rex poft
ea dècelfit Charibertus ; cuius poft obitumTheodogildis
vnareginarum eius nuncios ad Gunthchramnum regem
dirigible vitro offerens matrimonio eius. Quibus rex hoc
reddidit in refponfis:Accedere ad meei non pigeât cü the-
fauris fais.ego enim accipiam earn, faciamque magnam in
populis, vçlcilicet majore mecum honore quâcü germano
meojqui nuper defanôlus eft,potiatur.'At ilia gauilà col-
le dis omnibus,ad eum profeôta pft. Quod cernens rex ait:
■Reiftius eft onim,vt hi thelâuripenes me habeantur,quàili
apud hanc quæ indigne germant mei thorum adiuir. T une
ablati$multis,paucis reliôtis, Arelatenfieam monafterio
déftinauit. Hæc yçro ægre adquieicens, ieiuniis àc vi-
giliis adfici, per ocailtos nuncios Gothum quendam
adiuit, promittensfifain Hilpanias dedudâ coniugio co-
pularet,quod cum thelauris fuis.de mo afle ioegredienf,
Hbentieûanimo faqueretur. Quod tlienihil dubitans,re-
promifit. Cumque hæc colleëhs rèbus fàôdlq-, yolucris,à
coenobioparàret egredi, anticipauit v.olûtaté eius induftria
abbatiflæ : deprehenlàque fraude, eamgraüitercælàmcu-
ftodiæ mancipare præcepit,in qua v% ad exitum vitæpræ-
fanti s,non mediocribus ad trita pa lfi o ni bus,p erduraui c.
Porro Sygibertus rex,Cum videret quod fratres eius in-
dignas fibimet vxores acciperent,&per vilitatem faa^étiâ
ancillas in. matrimonifl fociarent, legationem in Hilpani-
am mittit,& cum multis muneribus BrunichildemAtâna-
gildiregis filiampetiit. Eratenim puella elegans opéré,ve-
nufta alpebti»,honefta moribus atquédecora,prudens cô-
filio,& blanda conloquio.Quam parer eius non denegans,
cuin magnis, thelauris ante dibto re'gi tranfinifit. Ulevero
congregatis fanioribus feeum , præparatis epulis cum im-
menlàlætitiaatque iocùnditate eam açcepit vxoré. Et quia
Àrrjanælegi fubiebta erat,per prædicationemlàcerdotum
atque ipfius regis c ômotionem côuerlà, beatam in vnitate
confellaTrini tatem credidit, atque chdlmataeft, quæ in
nomine Çhrîfti cath olica^) refe uerauit.
Quod videns Chilpericus rex , cumiàm plureshàberet
vxores5fororem eius Galfaintham experiit,promittens per
legatos fa alias relibhirum : tantum condignain fibi, regilq-,
proiem mereretur accipere. Pater vero eius has promilfip-
nesaccipiens,filiam fuamficut anteriorem, fimiliter ipfi
cum magnis opibus deftinauit.Nam Galfaint ha çcate fanior
quam Brunichildis erat. Quæ cum ad Chilpericum regé
venifièt, cüm grandi honore lufeepta , eiulque çft faciata
coniugio’.à quo etiam magno amore diligebamr. dctulerat
enim faèûmmagnos t helàuros: fad pet arnorem Fredegun-
d is,quant prius habuerat, ortum eltinter eos grande lean-,
dalum. lam enim in lege catholica conuerlà fuerat,& chrif- S
mata.Gumque fa régi quéreretur affidue iniurias petfeçre, !
Cap.17.
Sygibertus
duck Brunichildem.
Chrifina .
Catholicu.
H
Cap. a8. .
Chilperici