A
•B
C
D
n * - - -
ft o&e Càica ad hoftium earptnta ignàrüs ifiCürrit* QwCttt
Jforticer dimicantem quidam capite yulneratô«qlio deie-
tit, fooramque prouîdentiahberatus,à prcèliandi intentio-
ne défi it. Aetius verofimiliter no£tis confufiqnediuîfes,
quum inter hofters medios vagare tü r, trepidus ne quid in-
eidiïferaduerfi G othis, inquirens, tandemque ad fôcia ca-
ftra pertfeniens, reliquum noâas fcutoram dcfenfione
tranfegit. Portera dièluceorta, qifùmcadaueribus pltnOs
campos alpicerent,mecauderc Hunnos erampere}fiiàm âr-
bi tranrur elle v iâp riam , fcientelque A ttilam non nifi ma-
sma dad's cônfufum, bello confugilïé ; quurri tamen nil
age ret vel proftratus abie&um, fed ftrepens armis tubis ca-
nebat.incuffionemq; minabaturi Velüt leo vfeYrabulis prel-
fos,lpelunca:aditus obambulans,necaudetinfiirgere, Ate
définit ftemitibus vicina terrere, fic bellicofifilmusfexvi-
&ores foos turbabatîndùfus.Conueniunt iraq; Gorki Ro-
manique, 8c quid agerent de lùperato Attila délibérant.
Placet eum obfidione fàtigari, qui annonæ copiam non
habebat, quando ab ipfîus fagittariis intta fepta caftrorum
locatis, crebris i&ibusarceretur accefTus. Fertur aütetri de-
fperatîs in rebus prædi&um regem ad h u c& in fupremo
tnagnanimem, equinis lèllis conftruxiflè piram, iéféqüe,fî
^duerlàriiirtumperentjrtammis inircerc voluilïé ; neautaijiquis
eius vulncre lætàretür, aut in poteftate hoftium,tan-
*tôrum hoftium gentium dominus, perueniret.
G a p . X L I.
Tborifbmnd Theoderko régi patrifuo excquiis parat ,& ‘conjtlio
■Aetït patricii, qui Hunnü fimditus iiiteremptis, male à Gothis
'■ met achat imper to Romano,ferecipit & patrifuccedit .Vran-
ci fy Gepida mutua dade fie atterunt. Nu-
merus exforumpratio inter Rom.
érAttilam.
VErum inter has obfidionum moras V efegothçregem,
filiipatrem requirunt, admirantes eius abfèntiam,
dum félicitas faerit iîibfèquUta. Quumque diutius explo-
ratum, vt vins fortibus mos eft, inter denfiffima cadauera
reperiflentjcantibus honoratum,inimicis fpedantibus ab-
ftulerunt. Videres Gothprum globos difïbnis vocibus
çonfragofos, adhuc inter belia furentia funeri reddidiflé
culturam. Fundebantur lachrymæ,lédquaB yiris fortibus
impend! folent,Uoftra morserat,fed Hunno tefte gloriofà,
Vnde hoftium putaretur inclinata fore fuperbia, quando
regis efferre cadauer cumfùiS ihfignibus infpidebant. At
GothiTheodorico adhuc iurta lolu entes, armis infonan-
tibus regiam déférant màieftatem.forriflîmulqae Thorif-
tnundbenegioriofiis, ad mânes cariffimi patris,vtdece-
batfilium,exequiaseftprofequutüs. Qupdpoftquam per-
adum eft, orbitaris dolorecomtnoras,& yirtutis impetu
quavalebat, dum inter reliquias Hunnorum mortem pâ-
tris vindicare cqntendirç Aetium patridum,ac fi feniorem,
pruderttiaque maturitrri, de haç patteconfiiluit, quid fibi
ertétintempore faciendum Jlle vero metuens» ne Hunnis
ifunditus interempds Gothis Romanorumpremeretdr
imperium > pr&bethac (uafione confiliumjVtad fedes proprias
remearet,regnumque quod pater reliquerat arripe*
ret i ne germani eius, opipus lumptis paternis,V efegotha-
rum regmîm peruaderent,grauiterque dchinc cum fuis»
& quod peius eft,miferabilitetpugnaret. Q u o reiponfo
ftonambigue, vt datum eft, led pro fua potius vtilitate fuf-
cepto, relidis Hunnis,reditad Gallias. Sic humana fragili-
tasdum filfoicionibus oGcurrit,magna rerumagendarum
ocmfione intercipitur. In hoc enim famofiflimo & fortif-
fimaram gentium bello ab vtrifque partibusc lx r ï.mil-
liacæfa referuntur, exceptis xc.millibus Gepidarum&
Francor um, qui ante congrelfionem publicam ndd u fib i
occurrentes, murais concidere vulneribus» Francis prb
Romanorum, Gepidis pro Hunnorum parte pugnaàti-
bus. Attila igiturdilceffione cognita Gothorum,quod de
inordinatis colligi folec, & inimicoram magis «ftimans
dolum, diutius fe intra càftra continuit. Scd vbi hoftium
ablentià font longafilentia confecuta > erigitur mens ad vi-
doriam,gaudia prælùmuntur.atqüe potentis regis animüs
in antïqtia fatâ tftlterntur.ThoriflttÜftd ergo pâtît mortuo,
in carnpisftatim Catalaünicis,vbi & pugnauerat, regia ma-
ieftatembuedüs,Tololamingreditur. Hiclicetfratrum&
fortiumturba'gauderet,ipfé tamen fic fiia initia modératus
eft,vt nullius repedret de regnifiiccelfione certamen.
C a p . X L I h
Attila de VefegpthiïtïiitiYeceffu à Romanii vèrtiorfadus adoppref-
fionem Romanorum omnibus Viribus fe confèrt. Aquileiam, Mediolanum,
T'uinum,vaßat. Leo Papaadeumaccedit,&pa-
cem Italia cert is conditiontbus impetrat. Attila
adfuasfedesvltra Danubium
remeat.
ATtilavero nadaoccafionede receftu Vefègothâruin,
& quod fiepe oprauerat, cernens hoftium lolutionem
per partes, m o i iam (ecurus ad opprelfionem Romanorum
mouit procindum,primaqye aggreflione Aquileien-
feift obfedit ciuitatem.quæ eft.metropölis V enetiarum, in
mucrone vel lingua Adriatici pofita finus.Cuius ab oriqnte
müros htatiftaatanis Aliens, à monte Piciselambit, ibique
öu um diu mufioquetempore otfidens nihil penitus præ-
üaleret,forti ffimis intrinfecus Romanorum militibusrefi*-'
ftentibusjexercituiam murmurante& diicedere cupiehte,
Attila deambulahs circa muros,dum vtrum fblueretcaftra,
an adliuc mpraretur deliberatjanimaduerti Candidas aues,
idcftciçonias,qua:infaftigio domorüm nidificant, de ci“
uitate foetus fiios trahere,arque contra morem per rarafo*-
rinfecus compoftare.Et vt hoc » iîcut erat fàgaciffimus in-
quiïïtor^perfcnfît,ad fiios inquitjReqwtite aues futurarum
rcrumprouidas perituram relinquere duitatem, cafuraf-
àuè atees periculo imminente defèrere. Non hoc va-
cuum,non hoc aredatur incertum j rebus præfciis confiie-
tudinem mutât ventura formido.Quid plus? Animus fiio-
rumrarfus a d oppugftandum Aquileiam inflammatur.
Qui,machinis conftrudis,omnibufque tormentorqrn ge-
ncribus adhibitis,necmora, inüadunt duitatem, ipoliant,
diuidunt,vaftantqueçr\ideliter,ita vt vixeius veftigia, vt
appareant, reliquerint. Ex hinc iam audaciores , & nec-
dum Romanorum fànguine fàtiati,pcr reliquas. Vene-
tiim ciuitates Hunni bacchabantur. Mediolanum quo-
que Liguriae metropolim,& quondam regiam Vrbero,pari
teiioredeuaftânt,necnon 8c T idnum æquali forte deiiei-
unc, vi cinaq ue loca fæuien tes allid un t,demoliunturq; pene
totam Italiam, Quumque adRomam animus fuiflet eius
attentus accedere/uieum (yt Prifcus refért hiftoricus ) re*
mOuerc, non v rb i, cui inimid erant,coniulentes ; fed Alan
d quondam Vefègotharum regis obiidentes exem-
plum,veriti regis fiiifominatn, quiaille poft fraäamRo*
mam diu nonluperaixer^t/edprotinus rebus exceffit hu-
manis: Igitur dum eius animus ancipiti negodo inter ire
& n o n ire fluduaret/ecumque deliberans tardarec,placita
eilegatio àRomaaduenit. Nam Leo papa per lead eum
accedit in Acroucnra Mamboleio , voi Mihcius amnis
comme annum frequentatione tran fi tur. Q ui mox depofi-
to exerdtus furore & rediens qùa venerat, id eft, vitra Danubium,
promiflà pace difceflit; illud præ omnibus de-
mincians, arque intermiriando difeernens » graliiora lé in
Italiam illaturum,nifiad fe Honoriam Valentiniani princi-
pis germanam, filiam Placidiæ Auguft*,çum portione fibi
regalium bpum débita mitteret. Ferebarar enim quia hæc
Honoria, dum propter aulæ decus ac caftitatem teneretur
nutufratris inclufe, clandeftino eunucho mifiô, A ttilam
inuitallét, vt contra fratris poten tiam eius pat rociniis vtc-
re tur: prorfus indignum facinus, vt licentiam libidinis ma-
lo publico compaiaret»
J * C a p. X t l I L
Attila in Alanos trans Ligerim confidentes mottet. A Thorif.
mundo regeVefigothorum confer to pralio in
fias jedes fugerè compellitur. Thorif
mundi cades. '
RÉuerfiis itaque Attila in lédesfiias ,& quafi od ipoe-
nitens, g r a n it é rque ferens à bello cefiaré, ad orientis
________________ _______ _______• prinm
........................... ...... p a p p p B j p B p H
-principëm Marciantjm legatos dirigir,prouinciariim te- I!Sueuorum luafionib. commutafi$,neglexitimperatàcom
ftahsyaftationcm, quöd fibi prqlniilaà Theôdqfio quon- I plère,potius tyrannicaelatione lùperbiens, credenfque fe
dam Impecâtdre mihimepérjôluèrét j 8c inhümaniof Ipli- u ea virtute prouinciam obtinere, qua dudum cum domino
to luis hoftibus apparerenHæc tameft âgens, vt erat vcrlù- luo earn fubiecillét. Is liquidem erat Vuarnoium ftirpe ge-
tus & callidus, alibi minatns, alibi arma luâ cômmouit, & nitus,longe à Go th id lànguinis hobilitate léïundusfidcir-
qiiodreftabatindignatiohi.faciemin V efegothosretorliti . conec libertati ftudens,nec pâtrono fidem feruans.Quo
Sednôneüm,quemdeRomàriis ,répbrtauit éüentum Nä I comperto, Thebdericusmox contra eum qui eum de re-
perdillimiles ahterioribus vias recurréns, Alanorürnpâf- gno peruafo deiicereilt,deftinauit.Qui venientes,fine mote
mtrans fluftien Ligeris confidentem ftatuit luæ rédigete ta in primo eum certamine lùperances, congruam faCtorû
ditioni, quätehus mutatà pétiplos belli fàcie, terrîbiliorë- cuts ab eo exegerant vltionem.Captus namque,&fuorum
hiineretjgitur ab Dacia & Pannonia prouinciis, in quibus lôlatio deftitutus,capite p leâ itu rj lénfitq; tandem iratum,
tune Hunni cum diiierfis liibditis nationîbus itlfidebant, qiii propitium dominum crediderat contemnendum.Tûc
egrediens A ttila, in Alanos mouit procmdtum,Sed Tho-
rifimmd rex Velegothorum fraudem Atrilæ non impari
fiibtilirare pârléntiens,ad Alanostota litbtilitate prius
aditenit, ibique fiiperuenientis iam Atrilæ motibuspræ-
paratus occurrit,conlertoq; pnelio,pene fîmilieum tenorè
vt prius in campis Catalaunicis, d Ipe remouir vi6toriæ, fu-
gatumque dpartibus fiiii finetriumpho rémittens in fedes
proprias fugere compulït. Sic Attila famofus, & mukarum
vidtoriàrum dominus, dum quæric famam perditorisabii-
c e rè,& quod priits d Velégothis pertuleratàbolere?ge-
minatam fuftinuit, ingloriulquerecelfit .* Thorilmund veto
repùlfis ab Alanis Hunnorum caterais, fine aliqua lud-
|u ra læfione Tololàtft migrauir, fuorumque quieta pace
compofita, tertio ahno regni lui ægro tans, dum lànguihem
tollit de vena,àb Alcälcruö cliente inimicosliunciante.ar-
mis fiibtrahis » peremptus eft. Vna tamen manu, qüam 10
beram habebat, fcabcllum tenens » lànguinis fui exiftit vl-
%or, aliquatltos infidiantes fibi extinguens.
C a p . X L IV.
Theodericus Thorismundi fratertex Ÿefegotbarum Riciarium
Sueuorum regem qui Hijpaniam inuaféut bello fuperat. Achiut-,
ph ’um clientem Saeuisprfficit, û tyrannidemaffe ftdtos capite pie-
üitur. Stteui permijfu Theoderici Remifinundum
fibi regem eligunt theoderici regis
P Oft cuius decéfîùm, TkeôdericüSgetmâttus eins Ve-
fegotharum in regno fuccedens, mox RiCiarium Sueuorum
regem cognatum fiiüm ftpperit ihimicum. Hic
item RiciariuS affinitatem Théoderiçi j)rsefuiftens,vniueri
làm pene Hifpaniam fibi crediditoeCupàndam .iüdicans,
bpportuniim çempus lurrèptionis inCompofita initia ten-
tarc regnanris. Quibus ante Gàllicia & Lüfitânia fedes füé-
,re, quæ indextroTaterç Hifpaniæ per ripana Occahiporti-
guntur.habenres aB Oriente Auftrogoniâm, àb occidente
fin promontorip fiicrum Scipionîs Romani ducis môhü-
mentum, dfeptentrioneöceanum.d mendie Lufitaniam,
&fluuiumTagirin,qui arenis fiiis permifeens aüri metalla»
rrahitcumlimi vilitate diuicias. Exinde ergo exiens Ricia-
riu s rex Sueuorum niritur totam Hifpaniam Odciipaie.Cui'
Theodericus cognatus fuüs, vt erar mbderaciis, legatos1
mittens » pacifice dixit, vt noh folfim recederet d finibtis
alienis ? yèrumetiam nec tentare præfumerec, odium fibi
♦tali ambitiqne âcquirens. Illevero animo prætumido ait?
Si hic murmuras, 8c me venirecaularis: Tololam, vbi tu
fedes, veniarn ; ibifîvales’, relîfte. Hisaudicis, ægretulit
Theodericus, compacatusque cum cæterisgeritibus, arma
mouit iii Sueuos, Burgundionum quoque Gnudiacum,
8c Hilpericum reges àuxiliarcs habens, fibique deuotos.
Ventumeftad certamen iüXtàfiuiiien Vrbium,quod inter
Âufturicam Hiberiamq, pnetermeaqconfertoqueprielio,
Theodericus cum Velégothis i qui ex iufta pâtre pugna-
bat, viétor efficitur, Sueuorum gentes pene cunótas vlque
adintemecionem proftérnens. Q uorum rexRiciarius re-
liétainfe(ftavi£toria,hoftem fiigiens,in nauim conlcen-
dic, aduerlàq; procella T yrrheni oftii reperculïus, Velego-'
tharum eft manibùs redditus,miferabilem non differens
mortem, cum elementa murauerir. Theodericus vero vi-
6tor exiftens jfubaôbis pepercit,nec vitra certaminalæuire
permifit, præponensSueuis, quos lùbiecerat, clientem A-
thiulfum, Qui in breui animum ad præuaricationem' ex
Siiéuireéloris fuiinteritum contuentes, locorum'làcerdo-
tés ad Thebdericu lupplices direxérunt-Quos lïfé pontifi-
»eâli reuerentià lu Icipièns, non lolumimpuniratem Sueuorum
indulfitjdèd 8c vt fibi de füogenere principem confti-
tùerentflexus pietate éoncelfit.Quod & fadtum eft,de Rç-
mifinundum ubi Sueui tegulum ordinauerunt. Hispera-
1 «ftis,paeeque cun&is munitis, tertiodçcïmo regni foi anno
Theodericus oc'cubuit.
C a p . XLV.
Kuricus Vefegotharumrex Theoderico fuc cedit, Romanis Imper 4-
j toribus aliis ftp ex alios a fis Gixuricus VVandalorum rex Italiam
inuadit,Roniamyaftat.Ruricus Gallias inuadit,BritonesRo-r
maporum auxiliaries profligat, Aruernam
if Gallu duitatem occupât.
iO V i frater Èutiéiis perciipida feftinatîone feccedens,fe-
v - i ua folpicîBnë puliatüs eft.Nam düm hçc circa Vcfego-
thdrum gërttém 8i alla lionnuUà^cruntur, Valentinianuç
Imperator dolo. Maximi occiifuseft, & iple Maximus ty-
rannico tnoré rég\iüm inüafip. Quod audiçns Gizericus
rex Vuandalorurn, ab Africa armâtâ clalîé in Italiam venit,
Romamqueingrelîîis, cnnôta deûaftâr. Maximüs vero fu-
giens,àquôdam VrfotniliteRômand interemptuséft.poft
quem, iulfii Marciani imperatöris orientalis,Maioranus
occidentale folcepit imperium gubernandum, Sed & ip-
.lénondiùregnâns, dumepritra Alanos, qui Galliasinle-
ftabant, mouiflét procincftum , Dertona: iuxta ftuuium
ïrà cognöitientö occiditnr. Cufiis jociim Seuerüs inua-
: fit,qui tertio àhno imperii foi Romæ obiit, Quod cernens
LëoimperatOr, qui in ôrientali regno Marciano luccefté-
tac » Anthemiüm patricium fuufii ordinaps, Roma? ptin-
; cipem ordinauit. Qui veniensilicp Ricimerem generùm
luum Contra AlanoS ditexit, virumegtegium,& penè tune
in Italiaad ex'erdtum fingirlafem. Qiii niultitudinem AU-
hörum,& regem eorfim Beurgum m primo ftatim cettà»
miné lupefatos» intèfnecioniproftrauit. Euriçus ergo Ve-
légothamrn rexCrëbram mutatibnem Romanorum pïin-
cipum cerilens, Gallias iiioiurè nilîiS eft ocCiipafe. Quod ,
comperiéhs Anthemius Imperato'r,prorinus Iblatia Brito- ;
num poftulauit. Quorum rex Riothimus cum X11 milli-
bus veniens.fo Bitürigas eiuitatem Oceâno è nauibus e-
grelfos, fiilceptus eft. Ad quos rex VefegorharumEuri-
cuS innumerum duftansexefeitum aduenic,diuque pu-
gnans, Riothimum Brirbnum regem > an tequam Romani
in eius locietate coniungerentur,foperauit.Quï ampl.i parte
exercituS âmiflà,cum quibus potuitfugiens,ad Biirgun-
dionumgentem vicinam, Romanisîneotemporefeéde-
ratam,faduenit.Euricus vero rex Velégotharum Aruernam
Galliæ ciuitarem occupauit, Anthçmio principe iam de-
fundto; qui cum Ricimeregenero fuo inteftino bçllo fçui-
ens,Romaniamrriuifi(èt,ipfeq;àgeneroperemptus,regnü
reliquitOlibrio. Quo tempore in ConftantinopoliAlpar
primus patriciorum, & Gothoramgenere clarus,Cum At-
dabure & Patriciölo filiis, illo quidem olim patricio > hoc
autem Cæûre,generoque Leonis principis appeliatojlpa-
dofium enfîbus in palatio vulheratus interiit. fit1 nec dum
Olibrio VII I.menlé in regnütn mgrelïo ûbeunte, Glyce-
riusapud Rauehnam plus præfumptione quam eledione
Cælàr effeâus eft. Quemanno vix expiera, Nepos Marçel-
Iini quondam patricii Ibroris filius, àregno deficieps, in |
portu Romano Epilcopum ordinauit. Tantas varietatis
mutationelq; Euricus cernens?vt diximus fiiperius,Aruer-
Bibliotb. Vet. Patr.Tom.6.Pars ù