m Grigonï 'Turone&fi
Aèga regi
domus
I prxfcdus.
B
Cap. 8i;
nes multas pér plurima löca ibi fuhr collate, vt rnifà r^üt 1
àplurimis. jPfollepriumibiflçâcl infiat mqpafterU lànétç-.
tum AgaunpnßiimlllftitUe're iüflèrffci fëd fcdlitas, Abbâ-%
tiSjÂegulfièàiidem inftimtionçm.ndrcitiàr rcfrag^e. P,0ft:
Dagoberti 0ilcëflum filius fiius Chlpdôueus iu b tcfie-.
fa ætate regnu m patris atffciuit :oninesqqé Leudes dé Au-,
ftria&Burgüridiàeüm fllaïolaco vUlafuplimäntjnfegnö;
AegaveEo cùm regina Kfinthilde, quam£)agobertus re-
liquérat, regebat, Pàlakiuiri. ,
Anno primo regrti Cblodoiiei, lècurtdô, 8c imminente,
regni eiùlHem tertio cöttdigne Palatiüm gubernat.&re-,
gnumi Aegaverô inter cfesros p'rikhate's Nëptïici pru-:
dehtnis agens j&plenimdinëpatienriafimbutuscünCüs
erat præcellentior. Éràtque, génefce nobilis j Opibus ajbùn-
dans j iuftitiàm feékans, erudituS in verbis, paratusih re-
ipóniiSjtantümmódo à plùrimis blafphemabatur,ëp qüôd
eflèt auaritiaè deditus. Facilitates pfurimomm quæ iuffù
Dagobërtiin regno Bùrgundiæ & Nèptricoilliôitefùerant
vfurpacæ,& fifd ditionibus contra modum iufticiæ reda-
Stx ,confilio Aeganis Omnibus reftaurantur.
ËoànüO Çonftanrinus Imperator moritur. Conftafls
Hlius eius lub tenerà îétate cohfUiô feriatiiS iii Imper iô fub-
limatùf j quod eius temporegrauiflimeàSarraeenisva-1-
ftatijr. Hiérofôlÿma à Sarracenis ca pta i cæteræque ciuita-
iteseuerfie : Aegyptüsrupërior&inièriôtàoarraçehiSpetuaditüdÀleXandria
çapitùr Éc prædâtur : Aphricatota va- 0 - x ^ . l --vt
ftatür ,& à Satracenis poflïdetiu. Paul alun),ibiqueGrego- partem Sygoberto debitamde theiauris Dagoberti NanrrtTMiÆ
& Clilodönco test a Svsobçrto requiri-
‘ Conftans
lmp,
à pareritibüSÆnùlfi St Jjöpulóplurirrlu m fit-bfrnenfr|“
dus in Auftrià àdbafilicam lànCki R emëdii feeit coriFugiu:
ibidem diebuS pluiimiS flahc ihfeftatiönem deüikando i &
regiûtnâmbteiiiirëfèdit. ..........M ; .
Poft dilcëïlum ,Æganæ Èrchenualdtis mai or domus}
qui çôhlânguinëus fuèrat de génitrice Dagoberti, maior
domus palatiiChlödouei éffiçitur. Etat homo patiensj
boni take plëhus cùm eflèt pâttehs & càutus, humilitàte St
henignà völuhtate cirèa lâce’rdotes, pàtienter & benigne
relpötVdens, nullamque timens liiperbiam, née cupiditate
fæüiébat i tanium in lùô tempôrepacèmfëélànS fuitiVt
DèOefletgràtum; Eratfàpiéns»ïëdcum fimplicikate, rébus
menluratim ditatus, àb omnibus erat dileCfcùs. Igitur
poftdifceflüm Dagoberti régis quo ördine eiüldem the-
iauri inter filiös diuifi filetant, honontittam. Sed diluci-
dato btdifië hums voluminis ihferiprocdraböi .
CumPippiiius maior dömuSpoft Dagobefti obitiimj
& cæteri duces Aùftrafiôrum ,-qui.vfque in trahfitu Dago-
berti luæ fiterant ditionis, vétânti Ao'gobertô Vnàni'mem
cölpiratiöneme^petiiflèncjPippinuS èüm Humbértö,fleur
& prius amicitiæ culcù in inüicem collocatifuerant, St
nuper ficuc & priuS amicitià vehementer fë firmitër për-
pçtuo éonfêruanda obligant, omnefquë Leudes Auftrà-
florum ièclim vtrôque prudentçr & cumdulçedine attra-
hente s, eos benigné gubernarttejjporum aftiititiani con-
ftringunt,ièmpcrque lèruant.Igitur diicurrentibqs legatis
Cap. s I
EtchenixaU
'dus creatui
maior pala-
Sygoberto • vu
Tolgas iet
Gothorum
tonluiatur.
D
'Gothorum
vitium de
regib.mudelitervlcifeitur
Chyntafind.
riùs patritiü? à Sàrraceuis eft ihtcrfedus.-Gonftaiitihopo-
iis'tantû'cdm Thiraeiâna>p;rôui'ncia Imperii ditioniremaiè-
rat. Nammaxiiùetôtum ImperiSàSarrac^nisgraùiterfu^
itadtritum etiam,&pbftxcmumImperatorGonftans çori-
kritus atqùe cômpuUus.eflèéfcuséftSarracenorurti t r i b u t
rïus,vtvélConftantinôpolis cum paudspr'otiinciis&iii“
Tula; fuse ditioni refèrûàrëtur. Tribus aiinis eircicer (& fef-
turadhuc amplius .) per vnumquenlqüe diem millé (oli-
dosauri &râriis Sarracenotum Conftaiis ihiplebat. Tan-
bu- demtéiiiniptis virib’üs CôhftanS luiperiumaliquantiiper
te'cuperans, tribtikâ Satracenis implenda refutat.Qjiemad-?;
modum foéfcum fuitfet eüentü anho in qqojmpletueftiri
ordinedebito rcferàmi & feribere no filebo, dq^ipcde his
&aiiis0ptata,fl perittilèrit D e u s, perflçiam,luii'c libello
cun£kàmihiexverjtâteicogtiita infbram.
Èo ànnO $inkillâ rex Hilpaniæ, quiSiièhindqin regnd
fticcefletat,defiinókuseft. Huîusfiiius nomine Tolgaiub
tenera ærâteHifpâniis peritionepatrisfiiblimakur in kegno»
Gotthorumgëiis impatiens e ft, quand orfupër le forte iu-
gum üori. habuerit. Huiüs TolganiS adbleicentia omnis
Hi^ ahiâ morefbliro Vkiatur, diuërfâ commitkens iiifb-
lentia.T andern viius e j primàtib'Us,nomineChyhtafîhdus
colleéfcis plüfimis fènatoiibus Gotkhorum,cæteroquë po-,
pulb in regnüm Hifpaniæ fhblirriatur, qüi T b l^ n um d e -
gradatum ad honorem clericatùs toiifurari fecit, &c omné
Hifpaniàm fuæ ditioni fifmâuit.Cogüito m orbo Gottho-
rum,quemdc regibus degradandis habebant. vndefepi-
Üs cùm ipfis in confilio fuerant, quoftiinque ex eis hums
vitii prömpkum ephrrg reges j, qiii à rçgno expulfl fuèrant,
cognouerat fuifte noxios, omnes fingillatim iubetinterfi-
ci,aliofque exilio condemnari,eornmque vxores & Alias
luis fidelibus cum facul taub iis tradib Fercur de primatibus
GotthorumhöCvitiö reprimendb CC.fuiiîe inrerfeâps:
de mediocribüs qùingencos intetfi cere iu lîî t,quoadu Ique
'hune niorbiim .GotthprutU' Chyntaflftdus, cognouiflet
perdomitum , hob ceflaùic qüos fuipeôtos habebat gla-
dio trucidaré. G o tthi vero à C hy ntaflndo perdomiri nihil
adueriüs eundem aùfi flint, vt de regibus confueuerant
inire confilium.Chyntafindus cum eflèt plenus dierum,
filium fuum bomine RicKyflndum in omni regno Hifpa-
niae regem ftâbÜiuic. Chÿntàfindus poenitentiam agens,:
elcemolÿnam multam de rebus propriis jfeciens, .pienUs,
(è neôküte fer tur no nagenarius mor tu u s ,e ife.
Annoj.regni Chlodoûei regis, Ægain Clipflâco villa
vexatusà febre moritur. Ante paucos dies ErmenfriduSj
qui filiam Æganis vxorem acceperat Ænulfum comitem
, in Alpiodere vicoin mallo interfecit. Ob flanc rem gra-
uiffima ftrages de fliis rebus iuflione ^ p e t’rpiflù Nanthilcflildæ
régime Chlodbùeo régi à Sygoberto requin-
tuf,quod reddendùm plâcite iliftitliitur. Hùmbertus pon*
tifex vrbis Coloniæ, 8c Pippinùs ihàipr dbïhus cum âli-
quibüs primatibus Auftriæ à Sygobérto direóki villam Có-
pendium vique përueniuut, ibiquê thefàurus Dagoberti
iubente Nanthilde & Ghlodoueo inftantia Æganis mà-
ipris domus præfèntaturj, æqualance diuiditur : tèrtiam
tarnen partem > de qua Dâgôbertus adquiflerat j Nàhthil-
disrégiria recigit. Hiiitabëréùs & Pippiftüs hünc.khfefàü-
ru n i, quæ pars fùerat Sygôberti Meteni fâciunt perdüci j
$ygobertô prifèncàre & déferibère. Poft Veto àrihicircu-
; liimPip jiinus moritut, hec pàniuni dôlorém èiulHem trâ-
fltus cunôtis generauitiii Àuftria, eo quodab ipfis proiu-
ftitiae culm & bonitate eiùfdem dileékus fiiiftèc. Grimoal-
diis filius eius cum eflèt ftrenuus ad inftar patris diligitur
àplurimis. , -, . ... , . ,''^ ‘„*.1,'-:
moritur.
"" ' G
Ö ttö qùidaht filius V f ohis domëftici, qui paralusSy-I
gobertiab ad oleicentiâ fuetat, contra GrimoaldumfiiperA
bia tum‘ens , &4elühi diiëënsi eüm eum defpicëré Cona-
xetur, Grimoaldùs cümHtiiflbërto pohtificé fè in âmid-
atn cônftringeùs coeperat cogitare, (Juo .ptdirtè Otto de^
pâlatio eiiceretpr , & gradum patris GrimoalduS adfu-
n ie rç t v , ^
, Cüm^uë anno 8. Sygobertus regftàtet,& Radulfus duX
Thoringiæ y ehementer Sygoberto rebellaredilpofiiiflçt,
iuflii Sygôberti omnes Leudes Aüftrafiorumin eketeitu
grâdientes banhiti flint: Sygobertus Rheniirft ciitri exerci-
tu trahfiens , gentes vhdiqiie de Vniù'érfis'fèghi lui pagis _
vitra Rhëhùm cùm ipfo aduiiatæ funt. Primo ihlpco Fa-
rus filius Chroâidi nomine curt? Rfladùlfp vnitum habe-
•bat cônfllium, exercitum Sygpbettitrucidans rupit ,ip-
fumque interfecit : oihnem populumhuiusParfqui gladi-
umeuafitiii captiuitatem députât. Omnefque primariiex-
ercitusdextras inüicem dantès^ytnullus Radulfo vitam"
concederet: fed hæc promiflîo non fljrtimr'pffeâurn.Sy-
;^ b e rra s dëinde Buçnomam cum exercitu tranfîens ,T h o -
ringiam pfoperans: Radülfus hæc,cern£fls fighis monitus,
iiiqiiodàm monte fiipet Vnftràde fluuioin Thoringiam
icpnftruens exertitum, vndique quantumplüs potuit col-r
iligens »»Cumvxore 8c liberis flpe caftramadfè defendendu
iftabiliuit i inique Sygobéf tus eufn exercitu regni fui veni-
ejis, Caftrum yndique circundat exercitus : Radulfus vero
intrinfecus ad præliuitt for titer præparatus fèdebat : fed
‘hoc prælium fine confilio initum eft.Hocadol.efcentiaSy-
goberti regispatrâuit, cum alii codé die vellent ptoeedere
ad prælium, cèaliiin craftinum, nec vnitum habéntes çon-
filium. ÇSrimoaldus & Adalgyfilus duces hæcçernentes,
Sygôberti pericülS zelantesi, eû.vndique fine intermilfiorlppinlis
Cap. *<5..
"ptto , G:
iQ^ldus.
ÿjap. 87.
Sygobcrt
pugnaeu
Radulph
ne cuftédiôt. Bobodûx Aruetnos cumparteexercitusA-
ùalgyfili Ehouilaus comes Sigiontifis cum Pagenflbus
luis, &cæ'erâeierêikusmanuplurima, contra Radulrum
ad öovtam caltri ptorinus pUgnadum pèrrexerunt. Radulfuscum
aliquibus dileibus exercitus Sygobciri fldueiam
habens, quod fuper ipfdm viribus non veilem irruere;dë
caikro per portampropimpefls luper eiercitum Sygobet-
! ti cum this, irruens,tanta ftrages rRadulfo cum fuis de ex-
erdftu Sygobérti fit, vc mirum flieriti Maguncenlès in hoc
prælio non fuerunt fideles, femirq; ibi plurima millia ho-
mirium fuifle trucidata gladui. V adulflis patràtâ viékorià in
caftrum ingreditur. Sygobertus cum fuis fidelibus graui à-
maricudine adreptuSjlùpcr equuuf lèdens, iachryraas o-
cuhs prorumpens, plangebat quos perdiderat: Et Bobo
dux, &Anoiiaiaus corne cæteri nobiliù fortîflimipug-
nacores, ièuSc plurima manùs exercitus Sygôberti regis,
quiouin ipfis in congieflione cercaminis adgrelfi, conlpi-
ciente Sygoberto hoc prælio fuerunt trücidati. Nâ& Fre •
dulfiis domefticus, qui & amicus Radulfi fuiflè dicebatur,
hoc prælio occubuir» Sygobertus ead era n o d e procul ab'
ipfo caftro in ;cncoriis cum luis m anlit. Exercitus in cra-
Itmum videntes quod Radulfo nihil perualuiflent, miffis
difcurrentiBusvtRhenum pacifice itemm tranfmeatent:
cumRadulfi^conuenientia Sygobetcus 4k. eiufdem exercitus
ad proprias fedes remeant.Radulfus fuperbia eiatus ad-
modum, regem in Thoringia lë eflè cenlebac, araicitias
cum V vinidis firmans, c%çeralq-, gentes quas vicinas hàbe-
bat, culcu amiciriæ obligabac. in verbis tarnen Sygoberro
recimennondenegabat; lèdm fiuäisibrriter eiuldem re-
filtëbac dqminationi.
Annox. regni Sygôberti Otto qui aduerlùs Grimoal-
duminimieitias :uperbia turaebat, f.idfcione Grimoaldi à
Leutherio duce Alemannorum interficiturï Gtàdus honoris
maioris domus in palario Sygôberti,«Seomne regnam
Auftràhorü in manu Grimoaldi confirmatu eft veheméter.
Anno 4. regni Chlodouei, cum Nâhthildis regina cum-
filiofiio Chlodoueo rege poll difcefliim Ægane Aurelia-
nis in Bürgundiæ regnüm venilfetjibique omnes feniores,
pontificés, duces, 6c primates de regno Burgundiæ ad le
venirepræcepit, ibique cuncfcos Nanthildis lingillatim at-
trahens, Flaochatum ge.nere Fràncura maiqrëm domus in
regnüm Burgundiæ elëékione pontificum & cundorum
docum à Nanthilde regina in hüncgvadum honoris ftabi-
liunc,quineptemlùam nomine Ragimbercam Fläochaco
defponlauir; fponlàlia hæc nefeio qua fadione fiunc. Nam
aliud cônuiium fécrëte Flaochatus & Nanthildis regina
machin&ntur,quod creditur Dèo non fuiflè pIacxbile,ideo-
que non na&um eft effedum. C um que Erchenualdus &
Flaochatusmaiores domus, quafi vnum inter fe iniflènt
confilium, confentientes ad inuicc, hunegradum honoris
alterutrû folatiû præbences.dilponunthabere féliciter,
Flaochatus cundis ducibus deregno Burgundiçlèu& pô-
cificibus per epiftolam etiam&ûcramentis firrhauit vniuf-
cuiulque gradum honoris &dignitatem feu & amicitiam
perpetuo eonferuare.Hacdigmcate fublimamsFlaochacus
regnüm Burgundiæperuagatur, confiliumaflidue iniens
priorem inimicitiam quæintra cordis arcana diii celauer
fatmeniorans, Vvilhbaldum patritium incerficere difpo-
nebak.
Vvillibalduscum effet opibus abundans, & plurimo-
riuh facultates ingénus diuerfis auferens,ditatusinclyte
fuiflèt, 8c inter patritiatus gradum,& nimiarum faculta-
tum elationem luperbiæ eflèt deditus, àduerfus Flaocha-
turntumebat, eumque delpicere Conabatur': Flaochatus
colledis lècum pontificibus & ducibus de regno Burgundiæ,
Cabillpno pro rtilitate patriæ tradandum menfe Mâ-
io placituminftituir. Ibique & Vuillibaldus multitudinem
fccum habens aduenit Flaochatus ibidém Vüillibaldum
interficerenitebatur: hæc cernens Vuillibaldus palatiùm
~*>aocna noïuitintroire:Flaochatus foris ContraVuillibaldumprç-
'finlmici-’ I liandumaggreditur. Amalbertus vèrogermanus Flaocha- t4* I tiad pacandum intercurrens, vbi iam congreflione certà-
• minis confligi debuerat, Vuillibaldus Amalbertum lë-
[ cum retinens de hoc euafit periculo. Intercurrentes t$c
jcæteræ perlbnæ lèparantur illælæ. Flaochatus deiuçeps
I --------------------
j'C*f,
vehementer elimihabat confilium de intérim Vuillibaldi 1 H
Eoanno Napthildis regina moritur. Iplbanpo menie Se- , Nanthildis
ptembri Flaochatus cum Chlodoüeo rege> & Erdhirioai- j“ °ntur'
do itidemq; maióre domus, & aliquibus pnmatibus Au- |
ftrafiis de Parifiaco promouens per Senonas, 8c Antifiq- 1
doriîm Aiiguftüduhum acceflèrunt, ibique Chlodoueus
Vuillibaldum patritiüm ad le venirepræcepit. Vuiihbal-
düs cernens iniquum confilium Flaochati, bc germani fui
Amalberri, Àmalgarium, & Chraulnclenum düces de lùo
inkeritu fuifle iiiitum, colligens fecum plurimam mülri-
tudinem de patriciatusfui rermino,etiam & pontifie^,
fcu nobiles&fortes, quos congregare potuerar, Augu-
ftudunumgrâdiendo icer arripuit. Cui obuiam d ChlodoT.
ueorëgeErchinoaldus maior domus 6c Floachatus 8c £r-
mcnricüS domefticiïs diriguntuk, eo quoi! Vuillibaldus
trepidabac vtrum âccederet, au lùum deukandö pericu-
lum repedaret, vt abErmenrici promifliorie præuencus vl-
qüe Âuguftudunum aggredeiecur , quam ille credens»
condigiiis muneribus honorauit. Poft tergum eius Augü-
ftudunum àccfelfit, ibique tentoria cum fuis nec proculab
vrbe poliiit:codem die quo eodemacceflèrac, Aigilujfuro
Valentiæ vrbis epilcopum,& Ghyfonem comitem ad prç-
uidendumquæagebâturAiiguftudunum dîrexcrat,quid
Fiaochatoiu vrbe tenti liint.in craftinum Flaochatus, &
Amalgatius & Ghramnelenus qüi confilium de intérim
Vuillibaldi vuanimicerconlpiraùeranti de vrbe Auguftu-
duno maturius promouentes , vtrique-duces de regno
Burgundiæ cum exërcitu eius lubiunguntur. ErchinoaU
dus cum Neuftralus quo? fccum habebat idemque arma
fil men's ad hoc bel lum aggreditur. Vilflbald us courra cela
prælii Conftruen s qüolcunque potuic adunare, phalanges
vtræque m congreifione tertarninis iungumur ad prælium:
in ea pugna Flaochatus, Amalgarius 8c Gh'ramnele-
niujicemque Vualdebertüs duxeuin luis contra Vuillibai-
dum pugnandurïiconfligunt. Nam cæceri duces vel N eu-
llralu, qui vindique eoldem debuerant circundare, fe te-
nentes aipiciéban t, expectances euentum noluerunt fiiper
Vuillibaldumirruere,ibique Vuillibaldus interficitimplu*
rimi cum iplo de luis gladio trucidancur. Eo certamine cæ-
teris primus Bérthanus cornes palacii Francusdepago vitra
Iuranum contra Vuilliabaldum côfligit. Aduenüs que
frendens Manaulfus Burgundioexiens de cæteris aduer-
lus Bertharninl prælîandum, Bertharius eo quad prius illi
amicustüi(lçt,dicens,Veniiùbclypeomeo, de hoc peri-
çulo te liberaboî eumque ad eum hberandum , clypeiim
eleualfet, Manaulfus cqm contra Bertharium in pedore
percutiens, cæteri qui cum eo vénérant iplùm circun-
dances,eo quod Bertharius nimium reliquis præceflillèr,
vulneracur grauiter. Tune Aubedo filius Bertharii cernens
patrem in periculo mortis, curlu velocilïimo patri auxili- J
audo perrexit, Manaulfo conto pereuflb in pedore terram ;
proftrauit: cæteros qui patrem percuflcranc omnes inter- I
fecit. Sic Bertharium iinim gemtorem, vr fideiislilins.prç-
ftante domino hbSrauit a morte. Hi vero duces*, qui cum ,
éorü exercitu lùper Vuiilibaldumirruerenolueranr, ten-
toria V uillibaldi,epifcoporitm,vei cæterorum qui cuin eo'
vénérant, deprædando plurimum imbi auri &argemi ëa-
piunt, reliquilque te bus équités qui præliare noiuerant,
perceptifunt His itageftis,Flaochacusin craftinum de Au-
guftudunopromuueus, Cabillouum perrexit, Ingreflîis m
vrbem,nefcioquocaluvrbs maxime tota inccndio con-
crematuu.FlaochatusiudicioDeipercufl'us, vexatusà tè-
bre collocatür infcafàm.enedo nauaiiper Ararim fiuuium,
quicoguominaturSaugonna, Lautonam properansicine-
re ,vnüedmo die poft Vuillibaldi intericum, emifit Ipiri-
tum, fepultufque eft, in ecclefia fcndi Benigni in lub urba-
no Diuionenfi. Greditur à plùrimis, hi duo l laochatus &
Vuillibaldus, eo quod multa adinuiçem perlocalàndo-
rum de amicitia obliganda làcramenta dederanc, & vter-
quein populis fibi lubiedis cupiditatis inltindu iniquo
opprefterant, tîmul leca rebus nudauerant, quod iudicio
; Dei de eorumopprellione plurima mulutudo libcracafit,
! 8c eorum perfiuiain 8c mendacia vcrumqueincerire fe-
cerit. i _ -
Igitur Chlodoueus filius Dagoberti ex genere alienige-
Oap. S
Ck'odouei I
n i «iu. ' l