Cap. 7i
Ija ia <).
Z a t b .6 . *
M a tth . 3.
D
M a tt. 8.
D a n .i.
tere. ad quefneüriqj eniifttaliüm réfugiant möritium, ad
petram in eis hàbitanfem fugere ^icuntùr.Petrà autemjih-
ttùit » erat C hr i ft us. Cumeïgo illorum montiütficonïîiijs
Vnuhiantui'jfilutarib tegëndi mohitis & obùmbranditon-
filijs, quafi ipfos fupërle rhohtëspcr afte<ftun} compaffio-
nis cadcre deprecantur.; ^Ilmts enitiü quifqVfiib vmbraëulo
tegitur, cuiusremëdio exhortationis præmunitur. Hfnc
Ifaias: Et * tu n e , induit,-ingredere iri petra.ablconderc foi-
fa humo à facie timbris Dei & à fàcie r lirons eiùs, culm fur-
• rexerit percutere terrain. Quod hicillos dicit gïaui perfe-
cutione compulfbs peterè, hoc prôphèta videtur hôtiâti,'
vtin ipfàquoque pcrfècutione, quæ fimilem nonhabet,
Chri(Û quæramus eccldiæqueïëfugium. capitis inuiéti &
corporis gloriofi. Qgod autem dicit,àfàcie agni fedentis
fùper thronum, vceosiè» noiï rëprobosjfed in ride ftabiles
venturus inueniàt. A duertëhdiim prætëreâ locutio'nis gé-
iiusiquodhüiÊhbrôipiritnsS.inuôlüit. Vfqueadfextuni
enim ngnurrtordiriem euftodiuit: & præcermifïo pàülifpëf
feptimo, eadena récapitulât: &?düas narrationes intexens,
quaii ordinem fecutus,feptimo eoncludit. Sed iplà recapi-
t ulatio ptcri 6 cis intel I igénda e ft; A1 iqg$ ndoënimaborigi-
nedifpçnfkionis C h rïfti, aliipïdndo paffiónis | aliqüandov
medio tempore^ aliqüahdo defoli ip û perfecutionë,aüt
non millto ante diâurus récapitulât. Nunc ergo defçri-
pto&xta,ad origiiletïi redit, caiidcrri breuitetàliterqüëdi--.
ifturus.
ro/i bac vtdt inquit, quatuOf angelosftantesfttper quatuor an-
gulos terra,tenentes quatuorventés certain terris nefiarent, rie- '
que in tïaifneque in yllâ arbore. InQuatuor ànguliS iltis;re^‘
gna quatuor deiîgnâri ecclefiainlbhanriecögnofcit, Afïy-
riorum &: Medorum & Përfarum & Romariomm : quæ :
fiio.quodammôdo potentatù omriiapræfocihtiavnullum
p ro hbitufiiiiittis finerenc refofcare. Ideô; Ne,in terris iri-,
quitjflareht id eft,habitantes tenàm,neqâeirii%ari,heqaç
invllaàrbore. Ideo autéînquat'iiôr-.propter totideni rauiï-
dinoriffirhas partes, qiii lunt quàtuorangelijide ft/qüa-
tüor intelligendiiunt vëhtijiuxta Dariieiis prophexiàni|
dicends : Eccàqiiâttfor vend cælipugnabâht in niari ma-!’
g n o , & quatuor beftîfc afcendeBarttde maridiuëriæinter
fe. Etquoniam ecclefiapèr omnes quatuor mundicardi-
pes pattëtn fuam rëgnisàdhuc hmndi videtur habere per-
mixtam.&apud àlienigenasfuos, &ihtra fe cögriöMtur
habere aHenos : in terris, diuerfitas prouinciarum-iu mari*
infularum : inarboribus, quiagenus eft fyhiæ,proditierli-
tate diuerfa etiam officia atque hominum praÿjgnàre vö-*
luit qualitatesy Er vidi dngeltm afcendentem ab orienté fqle^
babentem Jigrium Dùviuh Hic dont'hi noftri lèfü Chrifti
primus declarator aduentus, qui alibi magni coiililiiaiige-
lusappellatur. Ideo ab orieatefblë fècuhdum quod deil-
loin Zàcharia legimus: Ecce vir oriens rtomen eiuss & ex-
clamauit voce magna ad quatuor angelos, eo quod datum effet
illis lzdere terram & mare, dicens eis: bforï laeferitis ter-
ram neque mare * neque vllam arborenl, döntcjtgnmus
feruos Dei nojiti in frontibus eorutn. Exclatnare diéitürjeo j
quod potëftate fàluberritnæ praîdicariortis aduerfàrias co^
hibuerit poteftates, nefolitomundum ittdêbitó d om in a ’
tionis crudelitate; comprimèrent. In his autem teg ri^ in
quibus feruens idololatria principabamtj etiam nöxïö-
rum quatuorangelorum fórtitudo fruftratur, tanqüamin
miniftris autores, illa fcilicet voce : Agite poenitëiitiam *
appropiriquaUitentra tegnum ccelörum; Quod &deipfo
numero daémonuiti aliqui confitentur^dicerttmm dörrii-
hoiVenifti hucance tempus tqrquere nös.? De hoc àdüen-
tU Daniel dicit:Làpidem abidium de montefinemanibus*
quipercümt ftatuam fibi oromatereuelatam, cuius dâpüt
1 d eftrado fiipercilioindebitîë tyrannidis,creuit:& fadus
I eftmons magniiSj &impleuit omnemterram; ' Iftosergo
qiïatuor angelôs hac hünc dicit pôteftate frenatî, be lôli-
cis aüfîbus plemota^-régna lædefelîîherentur:jdonefc<iOi
gnitüs Dèo niimeruseleâorùm, figno inüiolabili cenière-
Êui^de quibus ApoftolüS dicit î.Qui elegit nos antè mundi
conftiruriqiiemjy telTe'müs lànèti &jim maçùlatiin confpé-
dtueiusjprædeftinans nos in adopribnemEhoruniper Ië-
fûm Ghriftum in îpïùm. Hanc pôrro multitudinem fà-
traibenri humërO opportuh^nünc inii nuans, feqditur; Et
audiui numerïim [ignàtorumjetitum quadragtntaquatuor milita
Jignâti^ex àmni tribu filiorutn ïfraeU , Hoc autëni numéro
omnisfignificatur ecclefîâ'. ham Sc trinitaS qüatërnàtc rà-
tip eft* v t ter quâterni,de‘cûs dipohdius &d uodë cies decus
-dip o ndius centüm quadraginta quatuor fadt. Nain & îpla’
ciuitas duodecim ftadia quaquaverfum habere deferibi-
tùlJ& ambitus ‘dùitàri^inlolidü centumquadraginta quatuor
chbitôs; vndëëmdenteraghoïcitur,hoc m yftid nu-
meri indiciomnumerabilë eie&drummultitudmëm præ-
iigharii tanquam ïiumetuhi nnltdm pro innttito ngnifi-
cariue commendari. Sequitur deniqj delîgnans àüitterum
^Iignatorum,métioné faciens tribuum fingularum Ex tribu
inquit,Iuda,duodecm milliaJîgnati.Sic per cæteros èxcurrit,
quorum ftirpe Ifràeliticff piebis prolàpies traditur defeen-
diife.Ex tribu luda,duodecim militafignati, EX tribu Rubin, duodecim
milita. Ex tribuGad,duodecim mtlha.Ex tribuAfer,duodecim
militai Ex tribu Neptbalirfuodectm tnillia.Ex tribu ManaJJètduo-
decim milita. Ex tribu Simeo, duodecim failli*. Ex tribu Leui,duodecim
milita. Ex tribu ifôcÊtr,duodecim milliaÆx tribu Zabulon,
duodecim milia, j-x tribu lofepb, duodecim ml\ta\ Ex tribu
Beniamin, duodecim milita.Omnhjm tribuum ftôihihade-
curiïirus, mirum noiieft, quod à Iuda orfus eâdeiii hOmina
reuoliierit. de tribd enim Iüda hafei Volùit dominus
^Ieius Ghrift us, neque enini de terïêriis generarionibus hic
ordo contexitiit j vtmaiores riatuex more proférées'» ad
Iudam,qui quartus eft perueniret : ièd decreto nümero
rédëmptotum j quo pïenitudinem fighificare Vbliiit' ele-
â o e u h isa d quamyolensihtëntionemnoftràm neceilària
conlîderariOnè dirigera» iti caêtéris qdo<|uë frâtribus nc^
;mihanciis non natinitaris ordinem ^ rëieruatutjitavf&:
poll Ruben maioribiis natiiiiiferiOrës præpônèret, qiiod
ëx collarione librorunr Genefèos & ex6di,d6ceripoteft.
Vnde fî pléfti'us loqui,yeliitïu5 hoc opus amplius oriera-
mus Ju d as iàne incerpretatum, difitur iaudatiô.fîue con-
fellio, ijeut& inpatèrna bèiiêdiïtione doce turilua a.te
laudabuüc fratrestui; Ruben ^ id e n s filium,[vel videntes
filium. SimeonVàudiuit trim ^m jv ë l nomenhabiiacüli.
Leui, additi#Ilàçhar, ëft merces. Zâbuloii, habitacilliim
foltitudinis, Beniamin jiîliüs déxterÆ. Dan, iiididnifrfijK
iudicans Hebr^orutn tranièuntium. Nepthali, latimdo,.
GadfTOntatio iiue accindtusaur latrünculus Aièr, beams.
Iofèph,aügmentura. Manafles joblitus vcl neceflîtas$Cum
varias nouerimpsfidenbusiingulisiheflé vittuteSjV'tverbi
gratia,inalioplenitudo feienriæ làlutariü èmineat, in alio
autem ibla manfuetudo pnfcëellat ; hic tàtiien neceflàrio
ptb dohoriim oldine Scgradib; proficientium animarum,
ipîà duodecim liômina difponi videmusj hon ficütgëniti,
necficut intrânres Ægyptum fiie^nt nominarir quiaillic :
terrenægënerâtionis origd,& in Exodo Ægyptiæ regionis
cohabitatio memoratur. Vnde curaui, præmiila eorumië-
rieiqüteinhôçlibroeOnfcribitufîÆtiam naciuitatisÆorüm
Ordinem adhiberejcum interpretationibus fingulorütnj fi
quomodo valèam dëmonftrare^ non hoc inanitér füifiè
mutatum. Pnënofcendum fànë pâruulos eriam comme-
nemus».ne iftüm numerum âd iniànnum njoctes j qüçs
E p h t.ï.
'Apt. 1
aureum, p ed u s& brachia de argento , vëhter &femora ex | HerôdesOccidit,æftiment redigeiidum, ficutqüoflam fù^
ære,tibiæaatemferteæ,lnhaeautemftatuâmernorâtare- j musignai(»ë}tpèrti.Vtenim,ccterâfiieam,uëVnâtàntiim
gna quatuor de|ignantur:inauro,Aflyriörüm:inargentö, : tribu luda H erodes ififintès necaiîè cognofâfiiriVbipro.
M ed o rum in ære, Periàrum : in ferro, cognofcirar R o- quantitate iuris fui, quod tétrârches finebatiit habere do-
manorum, ficut Daniel àngelo exponente narrauitfùbfe- miniuîh, proue lib uit, iniànus exarfit. hièautë omnes me-
quens. In diebus autem regnorum illoru m firfeirabit Dèu s morat tribus,quorum conièquentiasnominum/iiis tribu-
coeli regnpm, quod inæternüm-non diffipabitur, &re- 'bus fiibiangentes,ac numéro Coâptàiites, præmiflam in e-
gnum eiuspopuloalteri nontrademr. comminuëtautem le ä o rum plenitudine iîgnificationerft dilgcidare amplius
& confumet vniuerlà régna hæc , & ip/um ftabitin æter- poterimüs, fi huiüs lo d fêcreta rimëmur. ïn Iuda enim &
nurtt. Lapisporroillc,percuflis qüatüorregnistaflquam , confefilo-pëccatorum, & laus claret, prædiçanda virtucuftodl
G e n .zp .
OJÎ-
E x o . t.G
Ga lC.
M a ttb . y .
M a tth S -
P/O.JÏSB
Heb. h.
to h a n .x g .
li e d 16.
lob. 411
1 fa i. Ci.
lire. 31. c
Gai,6 .
M a tt. 6.
Mat. s.
i.C tr .lx .
Goijf.
M a tth , i f .
D
Galt.
"•dignofei'
tum,quæde eadem tribu nafeenti numero conuenit fignà-
corum.Nara & confciîîo in (àcris paginis ho tâtum ad pec-
cata redigi,fed & pro laude fejîius foletintelligi.Hincpial-
musdedicationisdomusDauidjideft, vicefimus nortus:
Cantettibi gloria mea& non compungar. domine Deus
meus,inæternum confi tebor tibi. & dominus nitllum ha*
bens omnino peçcatum .Confiteor tibi pater,domine cçli
& terræ. Ruben,videns filium, vel videntes niium. In filiis
opera îæpius iignificaricognofcimus. Filiis autem lucis in
lumine ambulaptibus, diaturc Videasfilios nliorumtno-
tum> pax fuper Hrael, cuius nunc nliiindiiputatione fpiri-
talitcradiumuntur. Hoc àutem & Apoftolus dicit: Pax hiper
Ifrael. Dei, Re<5te itaq; ex nomine ipfius tribus, ngna- toruin numerusadhibetdr,quibus & congruit,videntes fi-
lium.Talibus nanqj dominus dicit:Vtvideantveftrabona
opera,& glorificent patre veJfttUm qui eft in cielis.Simeon,
audiuittriftitiamjvel nomc habitacula.Eos'hicarbitror de-
fign u i.d e quibus dominus-Beati,inquit,qui Ihgem, quo-
niam ipfi coniolabunfur.Sic enim aüdiùnt triftitiam, vt-o-
bedientes hie habere malint deuoté fiiiceptam, ïèminates
in lachrymis, quae in gaudio merant: nonhic mtentionem
F habicationis fine locates, fed furfum éör.habëtes, vbiChri-
ftus eft in dextera Dei fedens, habitationem noftram quæ
de cælo eft, fiipérindui cupientes. ficut A b e l qui expeîta-
bat manentemin oelis ciuitatemi cuius artifex& condi tor
Deus.Ideo & nomen habitaculiSimepn interpretatum di-
citur,vtfçilicetaudiat>& quid hie habendum, & quid fit! !fidelibus expe<5tandùm:quia nunc tempus triftandi, & ad
aliudmeliushabitaculum fiiipirandi.Hincdominus diicL
pulis dicebat: Vos plorabitis Sc flebitis, miindus autë gau-
debit. Vos contriftabimini.ied tnftitia veftra vertetur in
gaudiu. Leui, additus.His conuenit. quod &in Salomone
leginius:Numerus dierum eius duplex, qui fie bonis vitae
præfentis vtuntur,vt temporalibus pqtius æterna mercen-
tur,neterrenisimpediti, cæleftibus defraudentur. Quibus
lo b nouimus laudabilem formampræbuiflè, quific tem-
poralia reëte dudum pofiçflà contempfit, vtannorum nu-.
merus & fubftantiæmodusëi duplareturàdditus ,/tnane-
ret adieëtus.Hinc Iiàias:In terra: inquit, fiia duplicia poffi-
debuntj&perpetua foelicitas erit eis.Ifacbar, eft merces.
hinc lere miaS: Quielcat,inquit, vox tua à ploratu, & ocb li
tiiia lachrimis, quia merces operibus tuis. E t audiences
Apoftqlum tanquam athletam ipiritualem , non in in-
cerro pugnantem, dicere: Fratres, non deficiainus. ten*-
pore enim Iuo( metemus. ipfiimquc dom inqm dicentem :
Thcfaurizate vobis theiapros in. cælo, vbi neque ærngo,
neque tinea exterminât. Nouimus vtique quod eft fid el i-
biîamerces.quorum pro hac quoqj tribu nmperus claret,
, & profetftoeleëtorum indicio.&vocabuliiàcrai>iéto,qui-
busniaximedicitur:Gaudere&exuIrate,quoniammerces |veftra copiofàeftin cçlis.Zabulon habitaculû fortitudinis.
Illorum hie puto figmficari militia, qui ipiritaliter in mar-
tyrio dimicantesjcorpore quoque fiio tanquam habitacu-
lofortitudinis inimici rabiem vincunt: & diuinitus iuj:i,dc
iufirmitate fecund um Apoftolumconualefirentesj in præ*
lip fortes exiftunt.Ideo ttculo nomirtis & efre&u glbriofie
yirtiitis çèlebres, gloriarum titalos viëlóres acquirunt.
Beniamin, films dexteræJLaboris non eft, illos agnofeefe
filios dexteræ,quos agnorum nomine veritas in euangelio
figurauit,dicens:Agflosad dexreram. vt cuius in ieculo de-
xteta conforcantuivèius in fnturo foelicirate fruantür.Dan,
iudicium fiue iudicans Hebræorüm tranftuntium. Iudi-
cium illorum hiexftimo poni, qui fie inter noüi^c veteris
teftamenti tempora moderamine fpiricali dilcernunt, vt
neegehtes iudaizare exiftimerftdebere,necin condemna-
tionëm veteris teftamenti putentaliquid mutilandum, de
hacdeniquéquæftioHenon interfoios tantum apoftolos,
ficut bêatusPauluis ad Gàlatas rnemorat, fed etiam inter
fpiritales poftmodum viros talisfuerat quæftio nata, quæ,
ficut hoc ihterpofito ^dignofcimur nomine m a 0 p , indigens
fuifletiudicio referenda. QuocircàDan, iudichnn fiue
iudicans Hëbrârorutn tranfeunrivimj fubaudimus/aut
tempus auttypum.ideft, Iudæorum tranfèuntium figura-
tas aftioneSjvehturo Chriftoecclefiæque feruientes. ideo
tranfeuntiü,quia nô ad fê, fed ad aliud fimt potius referen-
• n . . ; ■- ' ________ 1671
dæ.Omniaenim hæc,ait Apoftolus, in figura öonringebät j
illis.&, Vetera tranfierurit , ecce fa£ta fimt omnia n o n a .1
fecundum quod de eifHem (u peri us ceremoniismcmini j
difpntaturn.nec tories rep'etenda fimt omnia, quoties ex-
pOnendi horum fuerir exorta netellitas. Nepthali, latitu-
do, ficut in bënèdidionibus Sem.3c Iaphet diiftum legi-
mus.Dilatet Deus Iaphetj& habitët in cabernaculis Sem.
quodinterpretaturnominatus. Intelligiçur autem Chri*.
ftus,quific in omni orbe nominatuscxcellit, Vt in eius no-
mineomne genu fledtatur, cæleftium, cerreftiium & infer-
norum. Propterea èc vnguentum efrufii m eius nomen efle
legimus, quod nomen ciaiifo vetnit negari filentio, cum
.
indefînenciprædicarione lac iuffit fiagrare pr^coniolta etiam
hiclatitudinemftmäificantis écclefîçin filiis adop tionis
videmus oftendi, quos bonis gaudemus operibus dilatait
Gad, tentatio fiue aedniftus, aut latrunculus. Quo-
niam ficut legimus, hæc vita tentatio eft conuenit milites j
Chrifti quod ipfeprarcipitadïrnpJere, Sc contra omnes te- |
tationes acciniftos iugiter dimicare. dicit enim, Sintjumbi
yèftripræcindi, & iucernæ ardentes, vt fcilicet & illicitas
concupifcenrias reprimendo frenemus, & bonis operibus
infiftendo luceamus.vt idem dicit : Sic luceat lux veftra co-
ratffcomimbus^ Et quia bpnorum operum fincm ad Dèu
dirigere.non ad fauorem laudis humanç retorquere debe-
mus pb hoc etiâ latrunculus interpretatum dicitur nomen
eius tanquam boha cordis latenter acquirÇns, Deo ofièrat
:
approbanda,non humanis obtutibusdeçégarpræferenda, ;
vt fecüdii quod-ipfe^pmjfit, Pater tuus qui vider in occul- j
tojteddat tibi in palam.ldco latrunculus, eo quod lateat o-
culps.Afer,beams. Illiufmodi beaücudinéhicarbitror de- :
fignàri.quâ dominus in euangelio rnemorat, dicens ; Beati
eritis cumva.ymaledixerinc & perfequétur vos, & dixerint
omnemalumaduerfus vos, mentientes propter me. vt is
facratusipelcdisnumerus defigncnijr. Iofeph , augmen-
tum.Tale hiçaugmentû datur intelligi, quöd &præpofiris
^ & diuerfis debeatin ynitate ecclefiæ mébrispptari, illis videlicet,
quosde commiflbfpiritalisfubftantiætalentp du-
pliciter dominus dicit lucrari.-iftis vero, quandoautvirgi-
nitatispropofimm, aut profeffum continentix perficiunt
^ælibatum.quod vtiq; non vouere non vocatur in culpam,
fedimplereiufcèptum pre,proficitad coronamcqiiialicita
videntiirmelioriseledionepoftpohere.VndeApoftolus:
De virginibuspræceptum, inquit, domini non habeo. fiue
cuminftar Zachæi dicèntis.Dimidium bonorum meo-
rumdo pauperibus & fiquid aliquem defraudaui, reddo
quadruplum. in ecclefiafi quidam emerferint, qui amore
vitæ æternæ fimiliter fàciant, augmento vtique amplifîîmæ
dëuorionis açcenfi, reifte huins nominis proprietate po-
tueruntapplicari Siuc quia& prçpofiti folerri induftria pe-
!
cuniam duplicant, quam dopiinus niimmulariis præcepit
dandam, vt veniens cum vfuris exigat prærogacam : fiue
cura cælibes qui gratia diuina præuenri, incentiuacarnis
hubertate fpiritus vincunt : fiuehi qui de fuis fàcultatibus
non folas décimas fecundum præceptum , fed amplio-
rem ofFerunt partem. Augmento enim yirniris& cumulo
dëuorionis excitati,non tantum præceptoparère, fed etiâ
potioreDeo cultuyirtucum fe cornmendarefeftinant,non
vtique iam ne poenarn incürrant, fed vt mercedem acqui-
rant.His inquam nomen I.pfeph, id eft, augmentunijarbi-
trorconuenirc.-qiiilofephinrer alienjgenas êxaltafusfoe-
lici cognofeitur fucceftu creuiffe, & Manalîæ f p i in fiifce -
piiîèiquod intcrprëtaturoblitusvel neceflitas, vtpote du-
riffimæ feruicutis & captiuitatis oblitus. Iam nunefi fecundum
nominum quaiitates, fingulafq; rerum congruent^
præfàtisnuper voeabuljs applicates, ordinem natiuitatis
eorum velimus exëqui,præmifîæ expofitionis exitum. minimine
reperimus.yt vërbi gratia, fi àptimogenito Ruben
velimus inchoare, quod diciturvidensfilium^vel videnres
filium: & quarto fùæ natiuitatis loco Iudaiji intexere,fàno
intelletftui omnino répugnât, ante initia enim confeffio-
nis, culmen bonorum operum nullus apprehendit. quia
nifipèr confclîïonem renunciernusaiftibus maiis, noïiin-
formamur rç<5fcisôc placitis- Qnocirca vt probemus eonim
feriem nominum non inani tér hic fuifïè m utatam, fed vt
euidenter fignificatum valeat agnofei, quanta fit diftanria,
E
I .Cor 10.
z .G o r .f.
Gent.9-
Cautie, u
lo b .jJ u x t a
I x x .
L u e , tj,.
F Matth.ƒ *
j M a ttb .C .
M a tth , f.
Matth, if.
i.C o r .7 .
L u e . 19.
G
M a tth . 2 j.
H