fä>4 È.GregorüTuïónenjis Archiepifiopi
De ea>qtu dm b fißuitate S loannis operabatur9
débilitât a eft.
C A P . L V I Ii
INfèftifotate vero beati loannis cüm populus ad miflarü
folennia coueniret,millier quçdam accepto forculo.agrû
adiit,vt fcilicet euulfo mali feminis zizania, meße fblSpur-
garec.Cumq; opcrari cæpiffet,protinus manus eius diuino
igné fiintapprehçnf*.Faciès quoq; eius quafi emittens fu mas,
to ta velids ac puftulis ebulliui t. .Vrebatùr m ifcra non
minus pudoris dolore,quam corporis, quado eaqu* clam
ge(Terat,inuita pr odeba t.Dehinc ypciferando arque eiulan-
do,beati Martini bafilicam veiocitèrèxpëtiuit. Ante cuius
fepulchrum in Hoc törmento per quatuormenfium fpacia
pro ftrata,reftindo orpni vapore in integritate corporis fo-
fidata eft. État enim ancilla cuiufdam ciuis Tutonici,qui
medietateprecii concdTa.aliam requifiuit.
De caco & contrafto.
C A P . L V I I I .
P Ver Pari fucus, criius artis erat veftimenfà componere,
inçre^cpte me}ancplia,deco€ti fonguinis fece quartàna-
rius efffcitur,atque e&cruefeente humore,ita bmrie corpus
ci* minutis puftulis coatdabatur, v tà quibufHaro leprofus
putaretur. Sed & per omnia membra dolores peflimos fu-
ft I nebat,amboi um oculorum luce muldatus. Igituraudita
beati An tiftitis raina, & y irtute vbiqué vulgàta,T üroriicam
expetiuitciuitatem,accedenique adbaulicam fondi per dies
multos ieiunans,& qrans recepto lumine,priftin* refti-
tuitur fanitati. Èratriungènuusgencrë. Audieni aiite Leo-
dadus, qui tum Turpnicuxn gorebatcortritatum ,q> tälis e-
ratarrifex, calumnforicoepitdicens : Refugees dominorü,
nec tibi Hcebit vitra per diuerfo vagàri F t vindumindomu
foam cuftodieridüm dirigit. Sed nec ibidem defoit virtus
Angëlici Confeftpris N a cücomprehenfos fuiffet, ftatim
abinfirmitate quacaruerat,cpaçditur.^f cum peffimeagc-
rer, vidcns cpmes nihil fo in euiri præualere pofle, lixatum
avinculis liberum abfcedere iubet. Ille vero adbafilicäre-
gtdTus,lanatus eft; denuo.
De eaquapoftingenuitartm efi vendit*,
C A P . L IX .
Simile eft & illud,quod mulier poft emeritamlibertatem
rurfom à patroninliis Barbaris yeBundatur. Sedvirtute
fimdi,qii o facilius defenfiuetur, contradis ad plenü debi-
litatur membris. Nam & poplitum itanetui retortifont,vt
fubtus crura contingerét. Tuncrelidaà dominis, quibus
fuerat inique diftrada,patrociniä beati experit co nfeiloris.
Atcüius ædemnon multa tempore commorata, libertau
infofpitatedonatur.
De oculorum & capitis mei dolore.
C A P . LX .
T 7 Tquia prior Hbellus ab eo tempore initiatus eft,quo
Paulinus reliquit, & fob quadraginta capitulis ébnfta-
batimpletus , deftinaui hùncincoeptumfobfoxagintacô-
plere Sed v.t beatus Martinus, qui viduatus ab hoc mundo
virgimUriscuftodiult integrum decus,martyriurh quoque
Bc ocCulrisinfidiis «publicisiniariis triumphaliter irnplë-
uit,itaeriam cui aderat corona tricefoni & iexagefimi,cen-
tefiraofruduin hiS centum virtutibus auduseft. Spes aut
mihieratnp fruftrari à v o to ,a in odoannisDomino in bête
compleui, ipfom fcilicet librum à virtute foper mefàâa
coeptû in méitem finire. Quod non fine prouidèntia diui-
nicatis efle arbitrer fa (ft üm , v t ad eu finiretùr,à quo legitur
ccept9.In quo cû quinquaginta noüé virtutes deferipfiflem,
êc fexagefima adhuc attentius præftolarer, fobito mihi fini-
ftru capitis tépus ar<ftatur doloribus, & pulfantibus venis,
defiuétibufquë lachrymis, tantus imminebat cruciatus, vt
oculum vicoraprimere ne creparqt. Quod dum pervnam
diem ac nodlem gtauiter ferrem, marie adueniens ad bafi-
licam fan«ft i,orationi profternor. Quaexpleta,dolorislocu
velo,quod ante bêatum dependebatfopulchruatcigl Quo
radio, pro tinus & pulfos venarum, & lachryraarum flü^us
ftetit; Pofttriduü vero dextram capitis parté fimilistetigit
dolor. Pulfibant vena!,atq) vberrim ladnrjrmae defluebant.
Iterum mane confiirgens pari vt priiis iriodo, contawo velo,
eapitefanus abfeeffi. T ranfadtis verA decern diebus,vi-
fum eft mihiminuere fanguinem. Tertia autédie poftfan-
guinis diminutioriem fobiit mihicqgitatiö ( Vtcrëdo) per
infidiatorem ihiefta,qu od h«c,qu* pertuleramk fanguine
euerilffont, &fi venä prötinus fiiiflèt incifa, confeftim ifta
ceiraffeOt-Dum ha:ccogito,acreuoluó,amborum tempo-
rumven*profiluere, reftouaturdolorquiprius fuerat, &
iam non vnam partem Capitis , fed totum ertipuit caput.
Commotus ergo doloribus,ad bafilicarri pfoperö, aepro
cogitatione praüadeprecans vèniam,palla,quae beatumo-
.perit ftpulc hruin,caput te tigi. Mox dolore fodaw fanus|e'
ceflidetumüló.
Mültaquidemfont & alia,quaryir beams quoridië ópera-
tu r, qu*’irifoquilongum eft. Tarnen fi adhucmeremur yi-
dere miracula,placet éa alteri cóiungi libello. Nam,vt dixi-
|mis, hi duo libelliiri hoe numero teneantur. Ego quoque
pietafi Döminjc* maxima« feferö^jratias, quod mihiper
foffoagiüiri Anciftitis glbriofi cocèfluVri e f t , qu*ihiriitió
promifi vfq', ad fincrii perducere pofte, deprecans vt quöd
fiepe cófeflbr tribuit populis, minipeccatori largiüsiqdul-
geac.purgetquea më morbos,qüos fiepe cpnfpidt, & irite:
dit,rêftituatque mihrlumë veritatis,eruac me ab infidelitst"
tis lapfiï,mundercor & memem a lurida lepra luxuri jë.püt-
get cogitationesa cócuprfoentiis prauis, atqueomnemk
me facinorü molem diluat.acq; profterriat; vtCiiminiudi-
ciu in finiftra parfe fuerolocatus, ille medio hajdorüfacro-
fondla dextradigneturabftrahere,reforuatumq; me tenens
pbfttèrgurrijfëntentialudicis prxftólétür.Cümqüe feo iü-
diéarite nicro flammis infèrrialibüs deputatus,facro(andlo
palliojquo ille tegitnr'tri gloria, nie contedlü excufèt h p trina,
diceritibusRegi Ahgelis, qüod quondam dè mqnacho
refofcitatodixef unt.ïfte eft pró quo Martihus rogahfiatqii
vt.quia non mereor illa claritateveftiri, velabirruentibus
tartarorum miniftris merear liberari, Nec tantu mihi noxa
pr*ualear,vt me feparet ab eius Regno,quem fidelitcr fom
córifefiiis in foculo.
Explicitliberficundus.
1NG1PIT LIBER TERTIVS
P R O I f O Q V S .
Ertium,or dînante Chrißo, lïbeÙum de virtutibus be*
4 ri Mart ini fer ibère iniipientebgratias aff mus omni- :
poten. iDeo,qui nobis talem medüu tribuere dignatus
eft qui in mitâtes noflr as pur garet, ruinera dilue- :
ret,ac filubrta mein ameuta conferret, N a ß ad eius
beattim tumülum humilièturanimus, & orâtiofublimetur, fide*
fluant lac brima & compunclio ver afiteceddt,ß ab imo corde mittar
turfufiiria, &peâoràfdcmorofa tundantur | tnuenit ploratus U-
tmam^ulpareniam, dolor petloris peruenit admedelan:. N am fit-
pim taâus beati[epulchri profluuiis imper aififiere, cat is videra,
p a al) tic is fiutgerefr ipfiam quoque peftoris amatirudinem longe
difeedere. Ç)uod egopltrunqUeexpertus indignummeiudico,vtin-
ter tantofummiracuiorum moles etiàmtllahicinferamiqUafupet
meoperari dignatusefi.Sed iterum tittieo, ne noxialisappaream,
fiea tanquamfraudu entus ab fondant.Teft or enim Deuth,fient ÏU
lam, quam in eius virtiitèpofuicredens, ab illtus mifcricordta fton
fruftàri, qutà quotiefi urique aut dolor capitisirruit, aut t empor a
pulfits impulit, autauresauditus grauamt * aut oculorum acietti
taligoftijfud}t,ftatimvtlücum dolentem reltumulo, Vil
pendente tetigi , prottnus famta-
temrecepi.
Dedo~
Miraculorum Sdnffïffîrm JMartint Liber I I t. m
De dolore fauciuin m'earumi
* C A R . I.
Vod autem nupèr pertulerim, primumififo-,
ram huiÇ libelio miraculum. Dum ad cqu-,
uiuium refidentes poft ieiuniumederemùs,
pifeis infer tur inferçulo.- Quem Dominica
— cruce fignatum dum edimus,vha mihi ex ari-
ftis ipfius pifeis iniuriofiflime ad haefit gutturi; 'Q^ja: dolo-
res.cômouens graues, incidebac fouces acumine,&ipfàm
gulam longimdine obforabat,impediebat vocis fonitum,
& neque ipfom fàliuæ liquorem, qui fiepe à palato deflüic,
tranfire finebar. T ertia auterri diecùm neque.tufliens, ne-
'■queexcreans earn valeremjùroücere,re tu rn adnotapræfi-1
diâi ACcedbad tumulum^prouoluorinpauimento,prpFu-
fijque cüm gemitu lachrymis , auxÛium deprecor copfefi-
loris. Dehincere«ftus yelo, quoddependebat, gulam, fou-
cefque,& reliquum capitis attigi. Necmpra, fànitatemre-
cepi, &:puiufquam limina fonda egrederer, nullam fâtiga-
rionemfonfi. Q u o tamenaculeus deuenerit,ignora. Non
enitn reieci voroitu, nec difceftiffo fonfi in, aluum. Vnum
tantum fcio,quodita mein velqdcatefenfifonum,ytputa-
rem,quodiniedlaaliquismanU, illa quæ iniuriam faucib u s .
intulerant abftuli flè t . - , ^
De pudla debïït fanat a.
; ÀîP. II. ■
|> y e lia yeroarinoriim duodeçim,omnibus membris de-
1 bilis, per fox annos tanquam mortua in.domo pa.ren-
tumledtulo deçubabat? non greijùni focièns, no opus ma-
nuum impfons, non lucem cernens, non .formpnem elo-
quensjrion aiidiens eloquium A dbearitumulum fondunt
parentespro fitia precesjofferuat munera,adhçc votÿpro-
mittunt., iConuenirautem populus ad folennia,celebratur
cumgaüdiô facra feftiuitas. 'Tertia veto defeftiuitace die,
Avocat pattern puella dicens: Sitiq. Qui gaudens quod filiæ1
vocem,quam nunquamaUdieratiyneruiflèt audire, cucur-
rit velociusj&aflumpturit aquae paululum pueilæ detufit
► ad bfoeridum. Q u a haufta, ait: Porrigemihi manum. Ap-
prehenfoquoq*, pater eius dextera, leuauit eam. Quæftàns
1 foper pedes foos,eléuatis ad coelüm mànibus, ocuiifqj, ait:
Gratias tibiago omnipotens Deus,qui refpiciens humili-
tatemrnearri, mëper fondum Antiftitem tuuin foluare di-
‘gijatus e^Æ t fie reintegratismèmbrisjvifomaùdicurnque
recepit, ac domum lætaregrefTà eft. ,
K - | Debomine in cuius manu fuftis adbafit.
' C A P . I I I .
Nte duosautemannos,quam hæc agerentur,quidam
a i non metuens, neque honorans'diem fondum D q-
tninicærèfùrrëdionis, accepta annona, ad molam ■ vaditi
impofitoq; triricp,molain manuverteçe eoepir. Expiera
aütëm opéré no poterat molam aperire , fè<l cum grauido7
lore fuftem,quem apprehédftat,tenebatinuitus.pofthæc
videns fenon laxari.incifio ab vtraque parte fufte,ad fondi
bafilicam venir, fandaque oràtione,& vigiliis celel?ratis,
laxatis’digitis, mpnus eius ad opus priftinum reftituta eft. ;
Alio veto anno in hac die fànébfopera,proprer quan) prius
increpatus fuerat,apprehend«,rurfomqî fignumiit manu
eiusadhæfit. Ille autem cum dolore.plorans ad bafilicam
fondireuertitur ,fod non^rçtinus meruit exaudiri. Poft
duos vero annosin eadem feftiuitate,qua puellamûnatam
f etuiimus,&ifte liberatus eft ab onere ligni.
De contrafto fanato-, . .
C A P; IV.
EX Lemocmo autërii adueniens Cöntradus, qui ttée
grèflum facere poterat>nec lumen oculorüm habebat*
déportatus manibus deuôtorüm, anfo fondum fepqlchru
^deponitunDeprecatufq; miforicordiam Antiftitisjdiredis
membris debilibus, fonitari donatur.. ______ ■ ; '
. „.v , , De cçeco illuminato.
C A P . V.
/ ’*\Vidafn ctfcus, qui. longo tetnporà lümine caruerat
. V^oculorum,ad Candem fcftiuitatem Venit Et fadaora-
tione,duriiantefohdum. fepulchrum ftaret, fobito apertis
oculis, recepto lumine iocundatur.
De debtlt fanato.- *
G A P. X I.
PVeràütëm& incolaciuitatis Turonic*;dum valetudir
ne mmiaacdiuturna confomituc, omnibus membris.
debilitatur, & fine rpegrdTuum â febrerelinquitur, cui ti-
biæ foufiunes intortæ feparari non poterant.Poft difeeflum
verofobris, expetiità parentibusyt eum a4 fondam bafi-
jlicam deportarent Querriexhibitiirrideponétes adpedes J
fondi,orationém faeiüntyri viitus fblita fubueniret, T ë r-1
tia vero die cum ille & parentes eiusiri orationeac ieiuriid
permaneient,exoito mffoïicordiæ lumine,diftortis tibiis,
a parentibu s incolumis eft receptus.
* De eo qui clauem die Dominico faciebat.
c a p. y i l
S Iç & alius Sënaror nomine, de Ç raçotonno Andega-
uenfiyico, dumfocDuminicoclauemfadtrdigiti ana-
barum mauuniri eiiis coiitrabtuiiùr, vnguibus in palmain
defixis. Sic qui oftium panderç voluit,manus réferare non
poterat. Dehincper quatuor menfes iam vnguibus in carne
defixis,computrefcéute palma, auxilia expetiit confefi
ji jfôris,& per quatuor dits (fràticnfac ieiuriio vacarïs, manus
fonas eleuans incolumis eft règreftuS,collaudans virtutem
A.nriftitis,&, vt nullus aggredererur quodipfo præfompfo-
rat,prædiçabat.. , , ,
De mortuo fufeitato.
c a p : ' v i i é
EO tempore,:quo talia apud Vrbem Turonicam gere-
bantur, legati de’Hifpinfis Fiqrentius. & Eîtùperiusj.ad
Chilperieum Regemveniebant.Quoscum ad çonuiuium
Ecclefiærecepiftent,epulantibus nobis, eo quod fe aflèrcr
Eentcacholicos,Florencius qui erat Ætarelenior,fôlicite
•flagitàt aliqua de beati viri virtute çognofcçrç. At ego Deo
graxias agensiinterrogo fî yel nômen eiris.in illis regionibi
audiretur, vli=vi tailli us legerêtur ab aliquo. Hæemeifiter-
yogantc ai t:I n illis locis magnifiée horiorari nomen eiusy
Sed & (ë peculiarem alumnû Anti^itisnarrat,dicensfopet
fo magnarn e u$ virtute oftenfomluiflè,. Auus, inquif,trieus
antèinultotû curricula annorum, bafilicam conftruxit in
honore B. Martini. Perfedaqî ac eleganti opère exornata,
Türonujnclericosreligiofbs deftinat,e>:petëns Pontificis
reliquiasjyt fcilicëtlocum,quemin eiusnomiriëædifiça-
uerat,eius reliquiiscohfoçraret. Quod cpm feçiflèti pef
fingulosdies veniebat,& proftratusfolô cum coniugéjlan-
d i Pontificis àuxilium implorabat. Ppft muhuvero cerii-
_:pus infans his nafoitur. Çuriiautëmtriuin menfium effet
a fëbte pulfotus in tantum exiriânitür, Vt;riè;papillam foge-
re, neque vllum alimentumvaleretaccipere. Interea perdurante
morbo,cibo abnëgâto, palpitante, tantuin, fpiritUj
fofos m n fitus pra;ftolabatur. Nec mora,ipfe quoq; exha-
lamrfpiritus.Tfi mater mCEfta,velaüia,de Vnicæ,acprimp-
j genitæfobolis morte, apprehenfurn foterbrachia y:ntè al-
! tare BvMàrtinUam exapime corpufçulum foe n o n incerta
! depofoerunt,,& tanquam fifadum vifibibbusççrneret o-
a îu s, ahiis àlloquiturdiccns: Spes erat nobis maxinia bëa-
tiflîme confcflor,tiia hicpignoradeportare.per qùçiriOrbi
depellerentür,fëbres extinguerentur,fugarentur coecitatis
tenebræ,& ali* quoq; ihnrriiicatës emutadarentur, pro eo
quoddete fegantur plürima,qu* Vel Viuens feceris, Vel
poft tcaftfitum operaris; Natri auÆuimus te orarionemojc-
tupslùfatafle,iepràm ofculo dëpuliflè, ënètgumetips eu-
rafte verbo, venenu digito coprefliftè, ècâlia. multafeciflè,
hicapparebit Virtus tua,fi riune iuxta fidem nofliam hune
fofcifouerisparùulum. Q^.odR norifeceris, n o n hic vitra
t) d d- 4 collaT