fas tllas,ac nu lints ejfe extra Cbriftifidem moment i : Ittdai vero'fo-
tum penefua legt tribuebanr ,fidei props nihil : nec difimilts error
tenebat Galat as, quos à Cbrifiianifino ad ludaifmum deducere
pfetidoapoftolt nitebanptr.Hinc eft,quod tantopere fidem illis com-
mendat Apoftolus : reltquis trim, qui in chrfit fidem nomen dede-
runtiuratifihnum,aut nihil,aut per par urn meminitfidii, quod illis
ejfefciret comtmndattfiimam : quamficcommendarefolet Primaries,
vtfuum qteoque operibus locum faciat.Nam in ilium locum ad
Galatas IV. Maleditttts omnis, quipendet in ligno:quaunusfides
valeatfine operibus,quatenusetiam exigantur opera,aperte ijs ver-
bis explicat : Quartair vtrtim fold fides fufficit Chriftiano, & non fit
maledittus,quicuangtiic4 pracepta non feruarit: Fides fufficit,vt
primo credentem & iufium efficiatfideinceps in iuftficatione per-
maneat'.caterum fine operibus mortua eft fedfidei, nonlegis. Ibidem
capite VI fl.fuper illo loco: Omnis lex vno verbo completur.
Non ergo fola advttam fufficitfides, vt laciniofa legispracepta vno
dileltionis capitulo concludantur. Etfieper illo loco$fi)gicrucifixe-
runtcarnemfuam.'smnhter not an dam ,quod eos Chnfii ejfedixe-
rit.qui carnemfuamcum comupifcentqscrutifixerunt-.contra illos,
quifolamfidem fufficere arbitrant ur. Etad EpbefiosV^illolocoiO-
mnis fornicator.Contra iUos Agit,qui folam fidem dicuhtpojfefuf-
ficcreadfalutem,fine.operibus-.quodde illis folis bene dicitur,1 qui
poft baptifrnum raptunttir, & teh,pus non habcntbene operands. Ad
Hebroos IVfiuper tllo loco: F eft nemos ingredi. Sedadfalutemnon
fufficitfolafides-.necejfarium ell enim op rariper dileftionemfidci,
& conuerfan Deo iigne:quia fides fine operibus mortua ell. Item de
mentis ll.ad Timothewn IV.illo loco'.Bpnum cert amen certauu I-
fia vtiq:ie,ait,iatn mérita fua bona commémorât ,*vt poft bona mérita
eifequatur coronam.Hocpauca ex multiseiufdem nota P rt-
m a s ii locis addere vifitm eft, ne quum in Primasio quit
legerit, Audigrattain, & tact de operibus : Noliglorhri de mentis,
autouidCmileVconfeftim arbitrefur ant excludt opera, aut noftra
omnino tolli mérita:fed intelligat aduerfus Pelagianoshacferibi:
qui vtribus uis confidentes naturalibus, nullum Dei gratia locum
fiuiebant.Scdbaftenusin Pri m a si vm, Trancifcerex Chri-
flianifitm e.pnsfatus finem tandemfacio,bonarum prius literarum
aediuinarum ftudiofos bortatUs,maieftati tua.Chrijhanifima be-
ne vt prteetttur.per quam dudumfepultasliteras,rediuiUàs habent,
atquein priftinum dignitatisgradum reftitutas.
PRIMASII VITA EX
I O A N N E t r i t h e m i o .
PR imasivs yticenfisinAphricdepifcopui.beati AUgufllni
quondam itifeipttlur.Virfont 'm firipmüfanäit cruditut, &
difciphniffecularium literarum glotitfe imbutus : ingenu fubtilit,
cir thquio difertus : multd dicitur impofuifft opuftula, qua apui
vueresmagnoinprtciobabcbantur : do quibus tgo tantumrepm,
contra barefisad torluttatttm epifcopttm libres m a n Apocalppfim
loannit ad'caßerlum Bros qumque-.de libro Apocalpfis bcatilo-
atmis. Cateraautemqua compofitit,aimtam notitiamnon vene-
rSt.HacTritbemius.Nosverohos mfignet commentaries in cunobio
iiui Thindertet,apudoppidumnperimm, quod vulgo Sanltum caput
app. liant tColoniaefl Vienntnfisarcbupifupi.nonpntul lug-
dunomDelpbinatu.Tlirruit vero Primaßus fub Tbeodofiefecundo
mptratore,annodom.niquainngenteßmoquadrageßmo.
Ex Beltar.de fcript.Ecclefialticis
PrimafiusEpifcapus Afticanus tempore V igilii Papç Cofl-
fcqtinopolifuit,cam quinta Synodus gcnctalis ccle-
braretur vt confiâtes coikcione t.eiufdem Synodi:Sm-
pftt m IpiflolasS. Pauli & in Apocaljpfim non contcmncnda
commentaria.
PRIMASI I EPISCOPI
AFRICANI, D i y i
A V G V S T I N I Q V O N D A M
Difcipulijinvniuerfas Diui Pauli
epiftolas
P R A E F A T 10
R i m o intelligere nos oportet, quibus vel
quare feribat Apoftolus. N o n enim creden-
I dam e ft, earn poft_euarigelia, quislegisim-
plecio funt^fine cau(a hasepiftolas ad lingulas
IcripIIlTe ecclefiasrmaxime quam nobis in
his prjecepta»& exepladiicendi plenifliina lint digefta. Sed
-initionaiceds ecclehx nouis caufis exiftentibus, et poll Fu-
turasquaeftionesexcludit.Nonlolumautem hoc Apofto-
lus, ledetiam ^pphetxfecerunt.Nam poft legem Moyfi da-
tam,quasomniamandatacontinebat,illi qiioque non ceF
lauerdntpr^dicatione iuanoua popuJi peccata comprime-
rc;& libris ad nöftram memoriam tranlmittere, in quos fines.
ieculorum deuenerunt. Scribitergo nunc ad Korna-
nos,qui cx Iudads & gentibus credentes, fuperflua conte-
tione volebant le alterutrum fuperponere. Diccbantenim
Iudrei'.NoS fumus gens Ian6ta,quos ab initio Deus dilexit,
& fouit:Nos ex genete Abrahi,ftirpe fan<^a,deicendimus:
Nosdev£gyptolibcrati,mare liccis pedibus tranfiuimus:
Propter nos Pharao cumexercitu fuo merfus interiit: No bis
manna pluit dominus in defcrto:&cetera,qux enumerate
per longum eft. Solum hoc dicimus, quodipfedouii-
nus,in quo&vo$ videminicredere,nobis ex lege fuerit re-
promifius: Vos autem, qui eftis gentes ab initio dereli&x,
qui nunquam De i notitiamhabuiftis, fedfemperdaemo-
niis defer uifli s:^quum ne eft vt hodie ab idolis vos conuer-
ten tes, nobis comparemini ? & non potius profely ti fins,
ficut fempet fuiftis in lege: Sc hoc ipliim quia multum eft
mifericors De u s, qui vos voluit ad noftram imitationem
adducere. Gentes e contrario refpondebant, Quanto ma*
iota Dei beneficianarrauerids tanto vos maioris criminis
reos efie monftrabitis:quiafemper * his omnibus exdtiftis
ingrad,qua poll: Dei^ocem auditam vobis vitulum iäbri-
caftis Quodetfi non fecifleds,folo hoc crimine veniam no
poteratis acqpere,quidominum vobis prophetarum voci-
bus reprom iilum,non folum fufeipere noluiftis, fed euam
occidiftis:quem nos fiifcepiraus,quum nobis de eo nemo
przdixerit. Quanto ergo noftra fides melior, perfpicuepa-
tet.Quodautem idolis feniiuimus, non malitias fuit, fed i-
gnoranriae.Deni que vbi cognouimus veritatem, ftatimfii-
raus fecuri.Filios autem Abrahx non carnalis nariuitas, fed
fidesfacit.His ita lidgantibus fe medium interponit Apoftolus,
oftendensambobus populk,neque.circuncifionem
aliquid elle,neque prasputium:fed fidem, qua; per charira-
tem operatur.y icimrriautem eos hupiilians p e r totamepi-
ftolam,radonibus Sc teftimoniis ad vnitatem hortatur,&
oftendit neutrum hoc .fua iuftida meruilfe: fed totum hoc,
quicquid flint,Deiiuftitia; depucandum. Et Iudxos vero,
& gentes grauitfir fei en tes deliquilIe:Iuda;os, quod pe r p r $ -
uaricationem legis inhonorent Deum.Q u sn tu r etia,quur
non ampliqs quam decern epiftolas ad ecclefias confcn-
pferidDecemfunt enim cum ea,qua;dicitur ad Hebraros:.
. nam reliqua; quatuor ad difcipulos familiarirer fun t porre-
£be.Vtoltenderet,nouum teftamentum non difereparea
veteri, & fe contra legem non facere Moyfi, ad numcrum
p rimorum decalogi mandatorumquibus ills prscepris a
Pharaoneinftituitliberatos.Näduastabulaslapideas duo-
rum teftamentorumfiguram habuifle viri eruditiflimitra-
didemnt.Epiftolam fane,quae ad Hebrsos feribitur, qui da
Pauli non efie affirmant,eo quod non fit eius nomine titu-
lara,& propter fermonis ftyliq; diftätiam; fed aut Barnab^e,
iuxta T ertullianumtaut Lucs, iuxta quofdä: velcerte d e mentis
difeipuli apoftolorum, & port eos epifeopi Roman
s ecclefix ordinad. Qui b. refpondendum eft, Si propter-
eaPaulinon erit.quia eius non habet nome, nec alicuius e-
rit,quia nullius nomine dtulatur.Quodfi abfurdu eft,ipfius
efie magis credenda eft,qus tanto doäxins fine fulget eloquio:
quio:vel corre,qniaapud Hebr^pru ecclefias quafi deftru-
Aorlegis fi-lfa fiifpitione habebär(tr, voluit>tacito qomine
{aibci e,,nc: odium nominis Fröcc piolativtilicate exclude-
ret Non eft fäne-miru fi'xkfertiör fitin pBbptib, i. J
I I Hebr^o q in p^egdnpii- Gf&co, <qao e s ttn e ejSftols ’
fcripts siit.ierinone. Mouet etia ^üofdä, qdare^orriihor’u
epiftolainprimojtftpo^c.v,qi|.u eapoftei f |d p ^ radqinani
feftet.;. Vnde inreHigedd.eft ita pinnes tepiAplas ordinatals,,
vt prima poneretiir, qua* ad inferiores f uerat deftinara
per fingulas epi^otasgrad^im ad pfetliötes veriiretü|.Ro-
mani nl'q; tä infirrni erac.vtnQniiirelligerenr: ideired nips
indigeröalierircQtihrmarijviciä eoiil pViofa cbqi&moransr
(forihehiis autiam dicitfeienuam bmnera cfte^opcenam,
&npntamip|bsincrepat,quanvquuraliosho'nqhcrcpaue-
rinc,repreheixdit, quuufdi cit; A udi tu r i liter ybs'fomicati o .
| ! iterumwCdgVe'gatfs vo
^ v- magiS;ac ma_
gi^prdficiaÄi.ädntonentur.^Galats iatp hullius ctiminis
argu'uritv«r,ni^quppy^^js pfepdo^pqftplis c i^ d b r u t%
Ephcfii fane^ullatreprehenfione, fe^miWraifunt^laude dh
gni,cmia fidem kppftpllcam fecimuesu nt. Philippcnfeseda
m ulr<J»riwgi sc ollaudian t ur, qutn&audi requide falfb säpo-
ftpmsvpfuerpnt.TKcftllohirenfesadsqiiiVduabusepillp-
lispmni laudP^rofeqincar,eGquodnon fohim fidem inco-
cufiamferuafieri n r v e ri täd^-fededa hiti n pe rfeefftrone ciuF
Uqf co n ftannesfueri n t in ifenti. C olo Ifenfes verP tales er at
qiunoindigereiir, vt ab Apoftolo cafnalifer videreturDfe-
n.iquenuhquaeisfuutn prom.it aducnduquibn's eciä dicir,
F.rfi corpore ab fens, fed fpirictt vob ileum (urn ^auderis. &
Videiis ordinem veftrhm fDe Hebrsisiquid dicam? quibus
ait.Nam Sc vinclis compaflieftis, & rapmam bönorufn ve;
ftrorum cum gaudio fuicepiftisv
PRIMASI I EPIS C OP I-, AE
R I G A N I I N E P I S T O L A M A D
Romattos Gommenrarius. ’
AVi.vs,Id eft,pufiiliis & vlci nf* ; exS a ul o. I?au-
lusdïcut ex Abrani Abtalïâ : vtètiq ipfp^ota-
bulb noiïus eflèt. Séraite ]efüChrifti'. SieutEfa-
ias dicit?,Magnü cibÊeft ypcanfèriiu meu JVtfèfc
terrafunt,perfànguïhemeius : & quos redemit, yultpàci- i
ficos viuere. Primutji qtiidem gratias dgo Deo meoper lefum
Clnifium. Qhia hatura Deusbmnium : merïro &volunta-
tepaucorumeftVidco dixit, Deo mep. pro omnibus Pobis*
Non pro Iudaris fb'is. Quia fides veftraannunttatiir in vmuer-
f iVwwAdo.Subtilicer laudat,vt proubce,wd profeólü.Et vere
vbiqûè fides d a ta eft Rpmanorum.Fides, in q u it, veftra.
fidèm dixitelle illorum, q u s fine dubio De i, 6c <à Deo illis
tus Apoftolus. la in prsfciènriaadhbc Vocatu%Sc prsdeftina-
tuSiVt e fier ap oft -lus Sedrega lö.Sicuc in A dbibus apb ftojo-'
rutndiçitïScgregate mihi Pauliim & Barnabain ad opps,
ad qu'ód elegieps In EuangeliuDei, quod ante .Êua^
gclium bon.iannuiuiario dicitur:& quod mains bonu,qua
riatfiim&;paffiirh' témrrexifle Ç hrift ü pro rtóbi s ïPerpr'opher
tasjubs in f rtpturis (kntiisjc filiofiio?effiifacf eftei.Ad nurriéda
lud sömm fidèm/afïèrièfe illürnpræ'dicare,qperrtprophc-
t s annunciaueruiu in fedpturis fan&is- T b tu slocus ïfte
cbnddManicharo sfacit, quialium Deütn prophecarütn,a--
liiitb dicunc ripui te ftamen ri. Fxfemine Dautd.Ex Maria, q u $
de pàu'id ftirpè vèhiKficut Eßias fi^it.-Eccevirgo/in yteto
habébi,t,&pariet filiüm.Secundum carnem.Ex Photinü eXtin-
xitj&dhifblifariümhoibinëdicitmonintelligens.ihGhri-
ifcó dirks efie fùbfhintias ïQki pradftinatus eft films Dei In vir-
t tutefecimduMfi'mltimfanfttficaiionUex refürniïione mdrtuoru
lefts chrifti dömini tó/?ri.Prsdeft'inatüs eft, vt prior’Omnibus
rôfh'rgerét';dcfiliisoëiViârefiirLô(ftiônisàp«i'iret:vtqùomo-
docàpuc,fic'&cot'p0eius refiitgerer.f'er quémaccepimusgra-
tiatn & dpoftolatum. ad ob edieu du fidei m dn: mbits gentibus. Gra-
tiahikVt credarniisr,^: baptizérhur: &quia gratis&jarnip’fe
îuftificarûs ëft nrtllis merids kiis. Apoftplatu veroaccepit,
qiiad'o diré<ft9 e ftgendbusptsd icare.Pro nömine eius. Vice
rrohiinisJei9 me patefi
&egó' prbChriftó .In qiiibustflis
efivosfócati tefü Chrïfii.Elt in vöbÏsRpma'ttisapöftó-
llktakccepiffius:J c u r& irt bmiiibu's gétibiïslOmnibusqui sist
notnomimis bei. Omnibus Dei fidelib'üs qui finir R om s.
vdcatïsfaiifttidÿ ocatèhë Dfei sa'Ó tificatïs^ gràtta, nü meti-
risbperufïiórö Gràtia vobis.T alis eft vbiq;ßTuratf0 èi9, vt &
cdmèmoretOèneficiaDei,&fca optet in hôbis ihtegra per-
manefç.’quiagrâtisrtobispëccâta donàtafiint, non méritis
vfitffbis. Etpax à Deopairenoftro & âomin&Ièfu'Chrifià.Èïc\izàd
Cbloflèrïf dicitjPaeificaUitbUmia q ii^ jn ccelo, & quæ in
ipfilfaeftded cbnfiietudo feripturs hbe nabet : ficut in
euangelio ait domipus, Nonne îctiptum éft in'jegS veftra,
Qgia ego di£i Dit eftis?Velillûd, Sicùtfcriptum eftin lege
éommjQmaödio'hab'iieruntme gratis. & àlibi;Nunquid
lex nofttadafmnac aliquem inaiiditum? Ita ergo fides eoru
dicitur,ficut lex eo’rum.-cum niillus ignorer quod lex a Dêo
fit.ficii c & fi de ^ .Tefiis enim mtbi eft Deus, ctitferuio in ffintu
meo,in euageltofilii «’ .Hoc eft,eui in toto corde meo ptöpta
d èuotione,^ plena veritate deferuio Quodfine intermifsione
memorid veftnfactofieperin oratiombus mets bbfécrans.Hic ofté-
ditfebmnia cumd^led-ibnediéfciirû,vfabhis fibehtius.au-
diatur: Scdat exë^lum fine interraiflibhe orâdi. Si quetnoào
tandemaliquandofirpfieri: m iter b abeam in voluntate Dei venieài
ad vos.Dejidero n. videre vos vt aliquid impertiar vobi^gratia Jpiri-
tualis. Ajiter em profperum iter no habeo,nifi me voluntas
Dei,quîc omnia nAiiit,A:in bonis omriib. nos prçuenit, &
prçcedit,"&; fóuet,illpd irexerït,vbi fru<ftü àliqué Kàbeâ:fic-
u t de apoftoWs legimus,edsalioire voletes, ajïo Heftinatos,
non co iflè,àup yolebant,ïed quo eois Dêus mififlet;fciens
quâdo,& ad quôs irê déberet. Adcônfirmahdos vor.Hicoftë-
dlt,qualiteiteos fuperius laudauerit quiad.co.nfirmandum
adhuegraria indigedpiritalis.ld ft,fimul cOnfolan tn vokisper
eam qtu imite m eft fidem valram atque meant. V t per cômuné
fidem ihuicerri cpfolemur, & de illuminatione fàndi fpiri-
tus inuieégraciiléinür.No/o emm vos ignorarefratres,qttia jape
propofw ventre ad yor. Per commeantes n fràtres aüdire po-
tuiftis difpoficionem meâ. Etphhtbitasÿfcfcadkuc. Id eft, oc-
'cùpacus.dum aliis prouificiis prædicôrvël reuclatione pro-
hibitus velfur^fiàitâfibidiciT, Impëdiuitnos fàtanas Vt
àhqueiifrnftumhabedimiyvobts.îAètceàc làboris fuinomi-
natfmùtà.Sicut & imeeteris getibus Grdcïs acbarbaris. Subau-
ditiir habco. Sapiëtibusér ihfi ietifjus debitor hnSapiétes Grs-
eps dicir, apiid quosPranis philofophia eftnnlipiéces bar-
baros appellà't.If4^«(?d/» me. propt n cji Parana eft in me.Ef vo-
bisqui Roma ejtis enâgehz.are. Aeq;.vc fàpiérib9 Grçcis. Now.e-
rubefeq euageliu. Hoc fubtiltter ad taxtationé pertinet paga-
norû,qui merito de înceftatôribus’Diis fuis debeféteiube-
fpëreçncc tamé erubefeunt Dcum fuu Iouètp credere,& e-
rubelcendu purant, domiUum propter dilute imagines fu s
'Pfederë crucifixtt cuinaltero dedçcus,ihaltero fit ihfigqë
vinutis. Et contra ëbs, qui negant Chriftü incarné, êc ëfti-
befcimt naùuitacé dbinini,&CL-acé:qiii putant hçc indigna
Deojïïôn ïntelligentes,nihil dignius Deo, qua q>.ad lïùmâ-
naïïifàlutem prpficit. Nam fi incredulis ftulcitia e ft, fed
credentibus Deivircus,,&^Üeiiapienria V'irius enim Dei eft
infatuie. Nulla maiorvirtus eft,^ua deùi<ftapaprte,Hpmjm
yitam përdita red4ere,quamukinfirmitas,id eft , humani-
tas : in viftute,hoe eft, jp dipinitate ; ihcredibïlis videa^r
inçreaulis Omni credetijudao pyïmu, & GraçoJtftttia n.Qei in
eà reuelatur.yt quomodo Abrahactedensexgenfibusper
fidëfàluatus eftjita&csteri créd en té ^ lu e n tu r. fix fide in
fidem,fieufferiptum eft, fyftus.auteexfide meaviuit.Exjàqe veteris
tefiamènn iuftificatur tudsiis:éx nôüi,gchtilis:qum lu1-
dsùscrëdit’quod hpçànte própbeta pi jdixerinr-fteiriaji-
tënExfidepfsfçnÊifn futfirà:^uIafi4,Çs adinUifibiliapèrck
n e ttq n s & fubyeteri teftamêto, |c ih nbub dôho Deiinfu-
fâeft. Èt id to dicitjuftus apt ex fide vaetivmk.Reuèldtur mira
Dei csfo.Coritrapartëm gentium loquitur,dicitq; Dei
ira per euangeîiam reuclari. NoUerant enhr hprnïn'es &
bënefiçia& clag^w expe^are de coelis. Super bmneimpietate
ériniuftifiamhominu.Primztinp^t^in Deu,peccare eft aut
per blafphëmiam,aut per çohtefnpt il Aliain par entes,am
îniuria,aM dêîpe€th. Tertiaîn extraneu : quîà ojfine côtra-
rium pieta'ti,impîeras ëft.Qnarta in fèmeripfojficutfiapiçiï-
iia dicit,Qiiî aûtè pëccat in uie^iropieïàciuyp ftiasanirpas.
Siueomnem impietatem:qmàdîuer fsfiinf iaolorhm cul-
tu rs: vtimpietàs àdihiiiriam Dei, iniuftitia adompia pec-
" -Pata