À
■ tjU .ià f.
' f i s c o g i t a -
t i o n i b u s .
i t d e l e -
Ö a t i o n i s &
q u i c t i î l c -
i p a r a t à û c o
B ;
j ' f V ê t u s I n -
: t e r p r e s . i l -
; l u m i n a t i o .
T r i b u l a t i o -
D e l i ç i x é x -
i t e r m i n a i t
l a t r y m a s &
fié e /. i «j. 2
«
^ V ê t u s I n
t e r p r e e , M a -
ençiart exçèltus in Deuiäfex qüöpbliufo prppriç naturçfic in eo q u i fecundumPrbphetamiobliuifcicurcomederc pa-
nemïuum;. Stainorationtsprece, &c.Quemadmodum ferro
ligatus içnrrcrejnoçt valet, ira & mens,-virijs fermés,prario-
ois Ipirit italis locum viclere non potcft.Nàm qui com yitijs
orationfemexequj conatur,d viriofis cogitationibus&fe-
ducèfitibus $ té l jedibus capriuatutXf girime ergo pugfta
contra.immundinasjvtper mundkiam, orarioriéinuenias.
Ethoc feribqin cordetao .quöniam amordeledationis 8c
^equiei eft caulfefeparationjs à D'eo.Cor enira quodifta a-
mat,eft creatura? fterquilihium& femina^Nam amarirudo
qua^bfeonditaeft in eitlem deledationibus & quiece, in
terriporè eifitus ifturiliterfentictur.Corvero diligens labo-
resicc8it<jmclias, & äolores,portaaperraeft, qua in tem-
pqre exitus paicua inuçnie^.Shut c reatura,8cc. P |r femot®,
& ferrtper motus eft diuina prouifteïitia.altefatio motus,&
faciliter motus eft akeracio&motüs çieaturæ, qui non sé-
pereft motos: Dicitqr àutem compundio cordis'cx D ei
gratia p to ueniens,àu:ecatk> niotus ,ad differentiam eotncundumapparentiam
longammitgr agit,& Chriftumfe di-
ligere ft mulat, Sc (vlque ad tempus retributionisfper filen-
tiumfe ocultat, & expedat vt malumpro malo rçfribuat»
quafi per atramétum,eolûbam exterminât,qiuachjarkàté*
&puritatem,quçpercolnmbamfigtnfieatur,per tenebro--
fàm memoriam malitia?& nigrum furorisliuorem, neogt,
cordis uanquillitate,& pacçitelongaqimitate perdka;,.in
qua Dei Spes qincCcGbaz,'Summaigituraducr/twifkpentem,
8cc. Serpeptem appellat, kam &fuiorem,prop tér cor du-
rum,lethale,&: malignum. Durum,quia furiofus,nunc,i-
ftum mine ilium pLigat,quia dum^fe, vitio per confenftun
& opus prauumfèruum exhiber,occafionem co n turbatio-
nis & fcandali fingulis diebus(aduerlario coopérante) reÜ-
quis præbet.Eft autem ira paftio væfàna, fcientiam haben-
tes uifhtuansfaciliter,feraiemconftituensanimam, & o -
mnem aftabilitatem declinare facie ns, & ex hoc dira Ie dialis
& maligna- à quamouetur vento vehemen ti.de furiofus
conturbacur à cogitationibus, qua? funt line fqcëlledu.Ca-
liginis euaporationes obfcurant aerem,& furia? motus mé-
C u r f c r p e n
pundioniscx ftudio human oaduenientis', quareftperfe ! temiracundi,Ob.renebîauif Solemnubesdèorlumcurrés
m 6 tu s .J ltu ß r a t io fin p J fftb iliS ie ftq u e d a m e ff ic a 0 , 8c c . ^ p n ^ e t 8 c men te m cogita tiovi n d id c . Leo,invcfiarioiiè>frequé«.
A d v 'r t i i t é :
n f o l u r n
m o d u s , f e d
& l o c u s e f t :■
t o e c e f l a r i u s . D
Cap.8.
V . I . I t a , e f t
q u i d f i t .
F u r o r q u i d
Er.
liidum tantum, lèd^tieiitianj tribulatiomim & tentatio
num^robatur feruusDei: & per veram mofrificarioné o-
innium fenduim corpGns anima;, mundatur ab inqui-
namento vitiomm:&p<^concernpladonen^J5c fulceptio-
nem alcarum Dei ilfdttóbationumTperfeótusefhcitur.Dp-
minusenim ec Sjwitvenityid eft, extcntatiouibus 8c tribu-v
htioMbu^&illuxitnobis ex i’wjhoc eft, corporalibus labo*-
tibtisi&dölönbuS:&requieuitexmontePhafanturn millibus
C*diM,ïd eft, exmonte ftdei,cuminfinids landorum icien-
tijs.5«»r materk qtufontesmftros, Öcc. Sicut delicice ,.gal^,
comcf&dbnes.vinum, mulieres, deliciarum vfiis, & amör
omhis fenfualiratis&carnalitatis, quie orania fton folum
ficéaqtiacrymas, fed excerminant omne bonuro.Fuge igi-
tur,fuge, quireligfbi(us es>delicias, vinum, 8c mulieres,
q u s tibi funt caulia peccati,ëcapojlatarèfaciuntfapimtes.N a
& iuftusLoth, Noe, Dauid, & Salomon, per ifta pramari-
xati fuht.Sunt-4: alias materia,ficut amorpdncipatus&;ho-
noris,& deliderium laudis,nominis leien da?,& landitatis*
qu*e vacuum lapere in fuperbiam extollunt,& ab omni virtu
te radicitus euelïuc,& deorfum 3d inferna proij dunt, pet
quae & diabolus ruit. Vtvirtutum materials, f materias Vitió-
r«w,&c.Matres virt uturn, funt, Prudt ntia, Fortitud o>T e-
peran da, luftitia, quas aduerlarij dicun tur effici occafiona-
licer m atres mali tiarum,nó conuer lione fèd abufii, qui eft
vete cafüs ab eifHem. Sahe nimietatë & deiicientia,a virtu-
tum medio recedimus.licut, a prudentia, per verliidam oc
inlipientiam:Fortitudine,per^temericatem & formidinem;
a te mperantia.per incontinenriam & feueritatemjaduftitia,
perauaritiam&falfitatem, &perzelum irxferuidum’, &
8c faliampietatem. Doceantte, boe-} lefus, ^r.Efias /& Ioan-
ties.liint perfedae conueriadonis typos & forma. Qui leor-
fum orantes,& a mundo fblitaria loca, 8c a (eculanum tu-
mukibus fegregata qu^rentes 8c colentesjdocuerufitper-
fêdionis amatores.lo cum&mod u in ad vircutum ftudium,
pariter optima&neceflariafore. Et oftenderunt quomo-
dö locus modbpiètfede viuendi pulchritudiné dat & for-
mam.Quatenonmodusfblumlficut quidam fimpliciter^
maledicunt) fed& locus,advittütis operationem necefla-
rras eft,qui maxime confèrt fblatium 8c iuuamé perfedio-
nemqÜJerendbüsiVndëWnofter aduerlarius(drcic ifte parer
caudam mouer, & furiolùs, in cella, cogirat ione s iræ.
Alia, in bis qui adhuc rudes imbuàntttr, ex fletu, öcc. Qui noui-
te r introdudi hint,quali quodamfræno, lacrymis & fufpi-
rijs, & obedientia, in liibieda mente, oninem iram ôc hv*.
coremftringunc 8c ligant. Qui vero luqt perfedi,-beata
impalïibilitace, quafi gladio ancipj(iarmaci funt, 8c in iplà
ocçidunt &inceamuncomnemiram, Scfurorem, 8c mail
en t ab inlidiis d e rel iqno liben. Santé* quidem V mutes ,Ia-
cobftaU comparant nr, &c. Congrue, propteriubleuatiuum
8c lurlùm fe^ens ad coeleftia : malitia vero comparatur catenae,
proptér graue & impediens om n ejjo n um , 8c vin-
ciens, &deorlumgrauans,&trahensadconiuliores mo .
res 8c opera, & vna vni anlà coniungicur in catena, quia ex-
vna malitia contrahicur. altera. Pulchre auilfem catepæ
dend,àPetro Apoftolorum verdee, maliciam comparer,
quia, Dei,g ^ tia nobis poffijaile elTe, déclarât, pe^tidemi
feruentîm 8c veram poenitentiam ( qua? lignantur in Petro^
eamànobisabiicere, 8c ad vircucun) hbertatem r e tire.
Eß tßud quoque tenebrofttm, . Hoo, inquit, vi.tiumpr^
cipue trifte 8c magis tenebroium eft , ram inter omnia gi-
gnentia 8c non gignenria , quam etiam geriita vida. Gi-
gtîiçur enim memoria maliriæ, ex furore: nam tumor, a im
turore.ipfam gignit,iplà veroparitinuidias ^ h om ic id ia t
quare,dicic,eam, plus gignenribus, 8c non gignentibus, 8C
genitis, habere tri lèitiæ. oupcircat,&poßfuos maiores. &C:bz-i
cradionis progénicores funt, ifta: ex fiirore,irajex ira,odiû,
exodio, memoria nialitôrjex memoria maliciæ , detratdi.Q}
-ex iftis, inuidia>.& lie tandem, homicidium. Tenuis languor,
drc.quia, quafi nullumdehdum,apppectletràhenti,detra-
d io , craila vcrobmnihb eft, & quafi latefts §£ abfcpndira
animæ perdido.5/f«d qusdamfuntadolefientulk, &c. Iftæ sutg
gula,ebnetas, fornicâdo,fcurnlicas» vana glam.specula Bo-
ßtumiQ^z non folum ab impugnatoribus euftpdit, filen-
tium in Icienda, led neque, eosappropinqnare finit, Pau-
coruntreuera eß.&c. Materia: obftridioneà quaprohibe tjr> ;
& per abllioenriâ,lingualigaçuëquod enim elf-çibus çôt>-
! pori bene habenithoc eft tencatio animo virilj, 8c Deum
j diligehti. Ventus Aqutlo,&gete>s nutrir&radicarefaçit,&
, rencationes probai roBtorant corda vieprumj&ndomm
& animas. N ub es fine aqua effugantu r à venco , & virjih-
A â . i t . j .
terlàndusji^umqueinouctadlacrymasleruoSîDei, ex ( guqfus, D e iiu lb d am i^ re p e llit.^ ;,f« ^ f« e rie ^ ^ y& --
aliqua caufla in ciuitadb us & inter tumultus hominu con-
uerfentesjvfdbs t ilicerdecipiat, & mundo appropinquate
fadat, ac, exhqq, verborum 8c cbnuerfaripnibus, 8c ope-
ribus inquinentuc.Irtf vacuitas, eft Nature, fuperatio. Natura?
vidoriam dici t,ira? 8c fiiroris omaimodam depofitipnem,
8c cocupilcemi^piPrrificacibnem; naturalirer enim ha bet
homines.iralci&concupifcere. Irxcundia, eft fubita tordis
excadeftentia &c.Ira eft manens triftida,& perfeueransimpetus
ad vihdidam. Vel, ira, eft habituata malitia? meuno-
ria, bum- odio contriftaiwis. Furor, eftmorum inconftansmo-
tus, & a Fnror,eft ebullitip 8c accenfio 8c euaporatio ad re-
tribudonemconcriftantis. impetuole prxeipitans. Ouippe
&c> Scurrility« eft fermocfiiatio j.oqtilatoria,& ri-
fumfacieiis,lnquai#quis multiloquio frequenter j?ra?ci-
picatur. Audtentium luctm^rnijerubiliter demohti/knt.Audien-
c ^ fiin t>qui fiipt in pmniren.cta:elbenim gradus exiften*.
t^m inp®aicentia,quidicitufplprantium, qui ftante ex-
traporras Ecfielta?. Apdientesigitur hps dicic Pater, lu-
geutes Iciliqgt fuper jspmmiflls. Eft igkur Apoftohca tra-
ditiqdediuitione &c ordinatione P anitehrium, purgan-
dorUm , 8c Catechumenorum. Sunt yero posnitentium
quinque Iqcl- Locusplorantium,cum Peeniteps p at extra
ambitum Ecclefix, & procidens, cumfteEu, ab ingtedien-
tibus,poftulac oratione.ante ip lo rum pedesproftratus.Lo-
G a p . to.
D c t r a c U o
G a p . ^ S c u n i l i t î s
q u i d l i t . I
A u d i c n t c s
q u i f i n t .
P l o r a n t c s
j g r ä d u s p oe
n i t c i i t i u m .
per atrament um Columba candorem deniblitießenr, &c> Q u i^ - çusquidiciturAudienrfû.ahte'poicas.quæBafilicædicu--
C a p .m -
Schofiótii,
ad Gtaduni
Angelot u m
minifterio
\t fcnto, •,
nivjnimur.
ÇOÇ, ^ u d f e h d um Offi<dum,vbipaenitences diüirtMn OE
ficium audiunt:Sublequeftratio,qua?eftScario Ecclefi«,
intraatäbitum Ecdefia?, in pofteriorî parte Ambonis.Vn-
de &, qui ibi eft, in çxclgmarione quae fit adegrelfuroS, 8c
iplecum eis egred itur Conli fto ri um, i bique ftatuitur -,qui
vfqpead cpmpjerqentum laerimyllcrij perfeuerant. Statio
vero cumFidelibus, fitnarticipario viuifici panis ,& com -
mimicatio & libatio Caiicis Domini. Cum d mendacio mun-
difuerimus,&c. Eièautèm,iqquit, quando tempus vocat eü
qui fiioip qibus &#:bique verax cftbc fimpléx,bbmmütare
aut verbum, mqrtem , aut fuppofitionem, habçs Dauid,
Abraham, Raab ßc Samuele m in vjidione Dauid. Qui igi-
turprimu Mandatum feruant: Q ui ex timoré Domini agoni-r
zat & lu daturvtDeo placeac, îfte à timoré carnali,& gula,
8c yanirate vicæ liberatus, conuerläti o nem habet in ccelo :
quia,excertaminibus, humilitas j ex humiljfate, diuina il-
luminatio ; ex diuina autefh illuminatione caftitas ad-
uerfic h ôm itïi^ ira mahelregenerationis Chriftrfili9,libè-
racusàçomagibpræua'Éicationis Ad^&dmaledidiöne Le-
giSfpatdominus ao Angelis per morte minoratus, vt taliter hu-
miliajus odiretbc rpfeinderet peccatum,& eilet ex virnite
gratisfiliusDpi. Tcr>eßrifque Clypeas rordi,ideft, recouer-
fiuum & rçpulfiuum^læmonum; ad difterentiam Scutipa-
racly tij écangelici, manifeftans,exhoc,excellentiam futu-
ra:gloria?defon|fionis Spiritus lanéti, 8c angelicæ dignita-
'ris,quoriiinm!niftratione,quali inexLUgnabÿi'lcutb pro’
ifegfifiuri &munimur.Non quicarnis lutumfinefordeferuauit,
Pöftjaplutfi prfipi parentis, corpus corruptibiledicit,
tali corpore. Querendum cenfio, quis maiorfit, &c. Non mo-
çientes, fuqt natura angeli,: His alïumilantar, qui Chrifti
^aria ,lùx naturalis excellenriæcaftitatem feruauerint:mo-
riens vero & refurgens, Chriftus. Ex quo,ifte fànélus con-
folatur relùrgentes poft carnis mottem/j propter humilem
&prqmptàmpoehkentia & çbedientiam eos beatificàns;
innnUans ex noc, quia nullus vnquam hominum oflînino
fine peccato, quamuis quidam nobisappareant,vitiabc
! peccata fugiftè. Non enim eft homo qui yiuat V8c non jiec-
cet. Quare conçludit : qui bearificat eum qui fecundum
; apparen tiarii eft fine peccatq, fallitur, quia folus Clltiftus
j eft fine peccaip, qui & morçuus eft, &relùrrexiti Quîs er-'
go e f t, qui peccati mortem e ftu g itf quare neipo vtiquë
i eftquirtonoffendaÉ 8c peccet! Hi lunt ergo qui beatifi-
j candi funt, qüiper veram poenitentiam reuocantur & re -
■ nouàfitiir. Videat èrgo qüiiyiam pCetritentiæ 8c religio-
fàmele^cv qbpmt^pfêçufidum Deum viuat? 'quia fi fèi-,
j pfîim përfeéteh cuflÿ'& deîe&atiotiib^is & vitiis non mor-
tificat, mendax effeélus, quod pföniititnegat, 8c à beatifi-
candorum nurfiero fèiplïim improbàt oitinino, fi feipf um
qiïtm citius per veram confelîiônerd& pösnkentiam fton
emendat. Qtftd eft.quod in aliispeccdtis jeduüus frôtno, &c. Of-
fendit quippfealiquis,&perip(âitiviam qüâperuètfiis eft,
iterum rediit ad Dominurh.-Abnegauif feniiftl Vtftc diCa-
tur) per|inguam,& periinguam rarfus confelîtis eft ' ràpi-
nâm manib us commifît* & manibusiterätö dilpérlît&de3
ditpauperibus, dein aliis finiiliter. Qui vero fornicatur,
nonpar illam viamqua cecidif,fed per ah'âtnreiiërtetür ad
Dominum : quare proprieforftidàtio, lap lus dicittir, & no
offenfio. Sahe, quia monafticæ conuerferioni, hoc vtique
( videlicet virgiuicatemj fiabere 8c obferuare ) fiipra Cx-
terafupreme prppriumeft, qüod& vultprædication pmi-
ms Monachi, & promilfio: reéteigittir j qui virginitatem
corrupit, vere cecidkirritans quod promilif. Quare proprie
cuijas menibra fpiricöi iubiieit, qui Ic-nfibus vritur fecun-
dum naturam & diuinam leruitutem,& in nullo Deum of-
fciuiir, led ad ipltim alpicit Öcimagi nat u r, & ipeculatur æ-
tejmasbe manemes pulchritudines, quæ in regno illius funt.
Ex Aurora qujppe candoreslux, &c. Inpràsfènti exeraplo, v-
numalterius conciliatiuum exiftit: nam Aurora, lucis,hix,
jft>lts.Aurorjun ÿèsro di<dt, humilicatemj Lucem'dicit diui-
namilluminationemiSolem dicit caftitatem.Igitur, ex a-
gonibus, humilitas, ex humilitate diuinailluminatio, ex
eadem, caftitas. Primant comparât JUicife*0 > lecundam
Lunæ plenaef, tertiam Soli.Hiwfi«, rations, veluti gladio quo-
dam ab feindenfr ,<&c. Qu ia principia vitiolàr u m cogicatio-
num;viriliter expugnant, & ab omni^cleéfcatione, öc coil-
fenfu, & opere malp):ecedunt. Miftntbtltsquidem & iäe qui
mrujti c^f.O,mnis qui vetbo do<3:ririÆ, aucexemploopè-
ris, lèupræceptoiudjfçrçtpvel iniufto, fratre.m aut fhbdi-
tum ihbaratrü .imp,ellit,bc i®mergit , fuiipfiiis& proximi^
cotä D omino,reuseft: vnde iudicabitur vciq;,licut mortis
a u th o r& a ä o r. Aduertamus diligenter, &videbinmipfos fptrt-
fales, itfrmicps noßros,&c. Sane intendamus, uiquic.quomo-
doinimicus, contra vnumquemqi iuxra quodeum dilpo-
fitum v id e ritp r^ ium ftatuit; 8c in quo no^iiagis inclina-
büesy^c faciles pqffè çapi çQgnouerit, in iib,fuæ ffialignir
tatis laqueos tendit : v t p u ta , fecundum conliietudinem,
aut ætatem, aut mod um.aut locum.aiit familiaritatis vfum,
necindécentes,lcd confonas & p.Qlfibües faciliter adm-
uentiones&cogitationesimmktic&cafusparat.quibusv-
numquemque impugnet , 8c leuiterïupplantet 8c perdat.
Haue, meam necnieam, quidem, carnemdixic,tanquam
Apimæ coniunct.am,& ab ea dileétam.- non meam vero
ficut mihtàutcip contra animam, & eiufiiem apparen®
impugnatricem.Vncie Apoftolus.propterfcandalac^nimæ
euenientia per carnem 8c ex ^,ne,eam.qu}rtejm.appéilaiut.
Gregoiius veto Theologus,libidinofam,lcruilé,& noétur-
namvocauitcorpotalemgenerationem vtconcupilcenriç
8c libidinis & noélis opus,&: Ipiritualis & hberæ generatio-
niscontrariam.exinfirmitate&originalicontagione.Neq;
ex hoc, cato ^çpg/àtgr^Ujt maledicitur; non enim ait,cor pus
peccati ,(ed corpus wpr tir, vide licet, Mlerui.tutèm,d morte
ÎÙb^ùnîjnQna^tefq ipprtém generans: quod quidem nô
e ft malignitaris carnis, lèd lapfus quem luftinuit, acnigtna.
Et ficut, d Barbaris captiuatus, non eft Barbaras:ita corp9,
mortis corpus dici tur, quopUm à morte viétum 8c deten-
turirexiftit, &,idço non mors,,neq; morris genjtor corpus ;
quaprop ter nec iple po ftulat à çprporëliberari, lèd à mor-
* C o û té ter» ,n * m m èn d o c ium h u n q u om eft UettHM. V id e n o t a m a d MxrttntimDttmienjemcap. 4. y • ... v
fornicatio, tum quia à naturæ integritate, tUih quia à
profeflionis prppria dignitate cadit, lapfus dicitur &
n o n pffenûPé Ad h o c, q.ui con Era opinionem offendit,
exiftimando quoniam .teÂe fàpit, f fecundum igiiorahr
tiam percuritur plaga« Q u i aufem fornicatur, hofeens
q,UÎa opus maliim eft, fettfibusex d eleâaâbne pêréffluit,
& non ex ignorantia patitür. Ec ha?refis quidem mâllirnin
animalbla confiftkjfprnicâtip vero, ex èleétionê ârbitrij
anîmæ, malo eonfefiriens, in corpore, corrup tionis pec-
càtum complcuic. Qtoniam vero nihil eft naturalé quod
impugnet eum qui ab erroré conuertitur, totalitei,ex cort-
uerlione munda tu r : qui vero ex fornicaribiiej temporeiö-
digetjlabore, &lacrymis,vt qtialifîcatam 8c infulath delë-
dationcm &pla|am concUpilCentia? aéucttàc. Àuaritsaftue
cuplditat eft idolorum veneratio. Tria futit càullantia auari-
tiain amor concupifeentia?, amorgloriæ, &mfidelitas dua-
buscrudelior, & alia multa. Sane licut eft impofiibile, in
idipftwafimul co nuenire vicam Ôc morcemfita èftimpolfi-
bile, pecimiam diligéntem, haberc charitatém. Àuarus eft
Euangeliùrum u ri^ r^ ^A u d ie h S Auarus ÊUàhgelium di- ;
céns, Fende omnia que Babes, &ç. Sicut impolBbile, perfe-
étionis verbumfiiblannar: &,fi omnés vendant,ait,quis e-%
] mec? Ec audiens, nolite cogitdredecruftinp,üOncrédit, fed
Voluntarie cohtradicit5c ^fæüaricatur. veto cpntrifteturinaliquo:
tempus iuftitia?eft, npnqilandp malà pari-
mur fèd quandpmala facimus.dicimus,® cogitamus.Nps
veto male cempus &:ordinem commutaibus, quia diligi-
mus delicias & diuitias, & odimus paupertatem, &dolo-
res,& labores,& tribulationes,& triftiiias, 8c palfienes nô
amanius fuftinereproChrifto, Vt tegrtemus itï aecernum
eu m ipfb. Non ilium audias eum tibi,vt Epifcopatum ,&c. Sane
cordis confidentia 8c periculorùm Contemptùs » ab vno h
ftorumduorum penitus eft: aut ex duritia Cordis, autex
multa fide ad Deum. Sed duntiam ce,rte fequitur fuperbia,
fîlperbiam ruina ; fidem verp fequicur corftk humiiitas. Et
humilitatis fign a, humile 8c temperatum làpere ,& fi mpli-
citas cordis. Mens autem illuminera, 8c deliberario lànda
8c re&a, cum gtatia 8c dono difcietionis, differentias fpiri-
cuum CQgnofcere taciun c: fine iftis veto, A run do vçnto,agi-
caca vnufquilque reperitur,nec ûneduce & eiufdé perfeda
pbediécia quis à Dæraonûillufionibus Ôc infidijs Über cric,
F
É a d e m v i a
difcc-
IX a D e d
f à/, périp
c t u e r t i t i i t
& p l a g a t u r
H i r e f i s &
f o r r i i c a t i o -
c o m p à -
G
F o r n i c a t i o -
c u r a - d i f
f i c i l i s .
C À p. 14.
a d G r a d U n i
fybef.j.
Matth. \p.
H
CAp.15.ad
Gradomar.