Gôtliis faftidium corum increuit -, verentefqüe hc long*
pàceeorùm rfcfoluërëtur forticudo, otdihantîhpé'r fe regë
Alaricurh, ciil erat poft Àmalos fècùndà habilitas, Baltha-
lUrftq- ex génère origo mirifica, qui dtidümbb audaciani
virtutis Baltha id eft aùdax nomert iritet ftfos acceperat
Mox vtergo antefàtus Alaricus cteatus eftrcxfcuhi fuis
de'iberansfuaficfuo laboirè quærëre régna, qüamaliè’nis
per ocium fùbiaccre :8t fuihpto exercitu, per Pannonias;
Stilicone 8c Aureliaho confulibiis, & per ïirmium dextrô
latere qüàfi vins vacûàmintraûic Icaliâ.Nùllp penicus ob-
fiftentead bontem àpblicûitCdhdihiahij^uitertiô ïhilia-
rio abvrbeerat rëgia Ràuennate. Qua? vrbs inter paludes
&pelagus, interque Pàdi fluënta Vni tantum patét àccef-
fui, cuius dudum( vc tradilrit maiores )pofIè‘fIorës Eneti id
eft laudabiles dicebantur. Hæein finürëgni Romahi filmer
mare ïôniiim êôhftûuta', inmodu'rh ihflùehtiürii aquàrum
rcdundationë'côclïiditur; Habetab briehtë maré,adquod
qui re&ocurfu de Cotcÿraatq; Hcllâdis partibiis nauigàt
dexcrum latus, primuih Epirum, dein DalrhatiathyLibur-
niam, Hiftriàmque,&fic Veriëcias tadebs palmulanauigat.
Ab occidence vero habet palüdes ,£er qüasvnoahguftiflî-
môihtroiiu vt porta re liâ a eft. À ftptentrionali quoqUë
plagaramÜsilIi'éxPadoeft, qui Fdflà vôfcatur Afcdhisi A
rrieridie idèmipfePadüs .quem folutn fluuiorum regem
dicunt, cogn'ômehtb Eridarius', ab Aligufto imperatorfc\
altiffimàfoflademiifus.quifeftimà (ïïialuei parce mïdia'm
influitdiuitâtem, âd oftialuaam ûenifîiinum portû præbéïi
'clalleïii ccl nauiunr, Dione feferente, tutiffima dudum
credebaturrecipere ftatioriêiQüi nunc,vcFâbiùsâit,q'Ù<ïd
aliqwando porcus fueraV, fpaciofiffimos hortôs attendit,
arboribüsplenos: verüde quibus non perideahc vêla, lcd
poma. T rinb fiqiiidem Vrbs iplà vôcabulogloriatur, ctfgèi.
minaquepofitionëexulrat/id eft, prima Raüennà, Vlriïna
Claffis,mediaGæ(ârca,intervrbem&mare,pleüa m'olli-.
cie, arenaque munira, vedtationibus apta.
C a p . XXX.
cerium Ôc Thulciaift, Vfque ad vrbem Romani difcürfeh*
tes qüieqùid intervt'rumquc latüs fuit in prædam djripi-
ünt, ad poftrëmürtt Roftiam ingreffi, Alayicö iübente fpô-
liant tantum: notiàutem, vt folëht getttcS, ignèm fiippo-
; huhe, nec locis fàndtorum ih âliquo pehitus iniutiâin irro-
'gari pariuntur.ExihdeqUe egreflî, per CaVnpahiam Sc Lü-
caniamfimilitiâdepfcra&aj BrütioS acceflêrünt: Vbi diü
refidëhteS', ad Sicilian! exindeàd Afrifcahi trahfirfcdélibérant.
Brutiorü'm liqtii'demtëgio in extremis Itàliæ finibus
înteriacens, parteangulörtim eitfs Apehnini mohtis ini-
tiurri i&cit* Adriæqiie pélagu^ vt lingua pörrtdta d Tyrre-
noæftulciungeiis ,n -omëh quondam àBrnria fottitur re-
gina.Ibi ërgo veniens AlàritÛS feX V elègbtharum, cumb^
:pibus totïus Itàllæ qüasiri pïidadiHpücratyéxindë ( vt di-
•dtumeftjper Siciliam in AFridarnqbietàm patriàm trânfîre
dilponiti CuiuS-, quia hon ëft liberuhi qubdcuhque ho-
inolîne nutu Del dilpofutrit ,'fretuni illud horriblleali-
quantàsnaUeslitblrnerlit, plurirnàS cohtürbauic; Q ù â ad-
ucrlitate repulfus Alaricus dum (ècum qliid ageret delibe-
tare rjubiro immatüra a motte prâèuentuS rebus tixeeflit
humamS. Quem nhnia dilëdtione lugentcsj Bàrëntin'um
amnemiuxra ’Gonfentinabi diiitatfcm dfcalueo luo deri-
üant.Nam hic fluuius à pede möntftiiixta vrbem dilapliis*
fluit vhdafaiucifera. Huius erg'o in mèdio alueo cblledto
captiuôçum agmihe ïè.pultma: locum effodiunr, in cuius;
fo u ex gremfo Alatlcûm'éum ihültis opibüs bbruunt, rur-
lùfque aquas in lùumalueum redutenres -, ne à 'quoquam
■quandöqUelöeus cdgft'ofteretur, folTores omneS intérêt
merunn
C a p . XX X i
Athaulpbus Alaricifuccejfor iialtam jpoliat* Placidiam Thtodofiu
lmp. gérmanant vxorem dtcit. Ex Italia in Gallias, ad exigences
indeVVaridalos & Aldhos tranfit. Inde
in liijpaniam. ibt tntcrficitur. Item
Reger i eus n i. Vtfegotharum
rex inierfiettur.
Alaricus StiliconemGothosinopinato bdlo adorjùm, cadit, Itali-
amvaftat, Romamfpoliat. Inde, inAf k am cogitans
cumfpoliis moritur. Vefegotha Àlaricum in alueo
fluniinis Éu/èntini mira rat'tone
fepeitunti
VErum enimiiero qùurrl in èa ciuitàte Vefegotharùni
applicuiftecexercitus, &ad Hohórium imperatorem 1
( quiintus refidebat) lcgaïiôhç m iîîflèt, 'quatën'ùs ft per-
mitteret,vtGothipacàci in Italia refidererit,fic eds 'cum
komaiiomrh populo viuërè, vtVha geils vtraq; cre'di pof-
fit: fin autem aliter, bëlland© quis quem va|eret expellereti
etiâ lecurus qui viâotèxiftëretimpetarer. Honorius irtip.
Vcramqùepbllidtatibnemformïdafts, fuoquecum léhatü
inito cohfilio', qùomodo éos extra fines Icalos expelleret
delibérabati Cui ad poftremum fenténtialêdit, quatènus
prouinciàs longe pofi ras, idëft Gallias Hilpahialquej quas
iam pæhepcrdidilïet, St Gizetichibâs Vandalbrlim regis
vaftarec irruptio, fi valerec Alaricus fua euro genre fibi can-
quamlarespropriôs vendicateti donatione iacro oraculo
confirmant, Confentiunt Gothi, hac braihatibne, & ad
traditam fibipatriam pr'oficifcuntur. Poft quorum dilccl-
lum liée quicquam mali ih Italiâperpetratum, StilicO pà-
tricius & fôcerH'ohotii ihipëtarbrisj ( nam Vpraihque eius
filiam,ideftMàriam & Ermantiàm quas fibi prfnceps v-
nampoftvnamfbciauit, veramque virginem & intadtani
Deusàb hacluce hugfare prâîcepit )hic ergoStilfco ad Pô-1
lentiam ciùitatcm in alpibusCOcCiiS locatam dolbfe acce-
dens, nihilque mali luipicantibus Gothis, ad necem rotius
Italiæfuamque defórmitatem ruit in bellùmi Quem ex
imprôüilb Gothi cernentes, primo per terri ti (uhr, fed mox
recolledis ahimis, & (v t foie bant jnortatibus excitati, o-
mnem pæne exer citum S tiliconis ih fugarii conucrlum, vf-
que ad interhecionèm deiiciunc, furib uridoque animo at-
reptum iter deferunt,& in Liguriam poft le,vnde iam tran-
fierant, reue rt u n tu r, eiiilqj prædis fp oliiique p otici jÆmy-
liam pari ten ore d t üaftahtjFlamihixque aggerèm inter Pi-
MOrtub A lari co Velè’gotha, Athaulio ëiu's cßlängui-
neo & forma & mente tonfpicuötradunr. Nam e rat1
'quamuis bon adeöpróccritate ftatutëformatUÜ j quantum •
puichritü'dine corpóris Vultüque dëcórüs. Q u i lülcepto
regno reuertefts itëmad Romany, fi qutdprihaum rehaah-
lerat, m o rt lbcuftarÜmrerafif: nec taritüni 'priuatis diui-
tiis Iraliani (polmuit, imö Sc publiciS, imperatore HbhOtio1
hihilrefiftetep'raeualeiitë\ cuius & germanam Placidiam,
Thebdöfii Impetatoris ex altera vxote filiam,Vrbecapti-
tiamabd’üxit. Qüaió tarnen bb generis hobilitatehi t, fo r-1
mxque pulchiiuidinem, St ihtegritatèm caftitatis atten-
dènsj in ForolIuiiuEmyliac ciuitate (uo ittatrimbnio Cbpu-
laüiti Vc gëntfcs, h a t (bdetate compertaj qliafi äduriäta 'Go-
this Rcpublica efficacius terrerencur-, HohoHümqj Au-
guftum qüatauis opibus fexhauftum, tarnen, quafi cÖgha-
tum gïatqariimo derelinqtfens, Gallias tehdittvbi'cuhi äd-
üenillèti Vicitue gèntes perterritdeiln fuis fe finibiis cöepe-
fcunt’óontinerei qusfe dudüm clüdelitet'Gallias infeftaflènt,
tam Ftancij quam Bürgühdiohes. NarhVuandali Sc Alani
qübs fupra diximus, perhiiflu prihcipüin Romaliorum y-
träque Panhohiä relèderei neeibl fibi ob metüm Gotho-
tum ärbitrahtes tütürii före4fi teüerteiitur, ad Gallias tran-
fierë.Scd mok a Galliis-, quis aiite hon ihultum templis
bccupafleht, fügiehtés, Hilpahia fê rcclhlère, adhliü membres
ex relètioric ftiaibruhi fuoriim, quid dudüm Gebe*
ïrich 'rex GóthbrÜm gentïfuiprxftitilïèt ihcohihib'dij vel
quöVrtódö vireüré fiiä patrio ïbloekpülifiet» Täli ergo
tafu Galliaé Athaulfö patuerc véniehti» Confirhiato ergb
Gothis regnb in Galliis, Hilpänotum talu ctepitdolere, e-
bfquö dclibertfhs äVuahdälorif'm iheutfibuS eripère y pet
Füas Öpes Bdrciriolam cuhlcêrtisfidclibus delëais plebe-
que imbèllii interiors Hilpanias ihtrbiuir, vbi fepë cürrt
Vüandalis detfcrtanS, tërtio anno pöftquam Gallias Hilpa-
hiafq; döniuiïïèl qccubüit,gladio illopetforato Verntilfi,
de cuiuS folitüs cirat ridere ftatüra» Poft cuiüs mortem Re-
gericuS rëxcöhftitüitur,fed & ipfe iïiorum fraude perem*
ptus, ocyus vitam cum regno teliquit.
C a p.
C a p. X X X I I .
Valia IV. Vefegotb. rex pace cum Honorio-imp. intta,
Placidiam Romanis reddit. Item, de Conflantino
Conftante, Iouino& Sebaftiano Gallia
inuaforibus.
DEhinc iamqunrtusab Alarico rex cohftituitur Valia,
nimis deftrictus & prudens: contra quem Honorius
Itnperaror Conftantinum virum induftria militari pollen-
tcmmultifqueprcEliis elorioiumcum exercitudirigit,ve-
ritusnefeedus dudum cum Athaulfoinirum ipfe turbaret,
Sealiquas rurfiis in Repub. infidias moliretufr, vicinis fibi
gentibus rcpulfis ? fimulque defiderans germanam fiiam
Placidiam (ubie'dtionis opprobrio liberare, pacilcens cum
Conftantino, vtaucbello,aut pace, vel quoquo modofi
earn potuWlet, ad fiium regnutn reuocaret, eique earn in
mathmonium fociarec. Quoplacico Conftanrinus ouans
cum cbpiaarmacorum, & pxneiam regioapparatn Hilpa-
nias petit. Cui Valia rex Gothorumnon minori procin-
£ku ad clauftra Pirenxi occurrit: vbi ab vtraque parte lega- >
tione d i t c d || iraconuenitpacifci,vt Placidiam (ororcm
principis redderet, fiiaque (blatia Romans reipublicx,
vbi vms exigerec, non denegarec. Eo narnque tempore
Cdhftantinus quidam apud Gallias inuadens imperium,
fililim (uum Conftantem ex monacho fecerat Cxfarem;
fed tion diu cenens regnum prxlumptum, mox ftsderatis
Gothis Romanifque, ipie occiditur Arelati, filius veroc-
iils Vienna?. I^oft quos ftem Iouinus ac Sebaftianus pari
ternerirate Rempub. öccupandam exiftimantes, pariexi-
tio periere. Nam duodecimo anno regni Valia?,quando &
Hunnipoftpxne quinquaginta annos inuala Pannoniak
Romanis & Gothis expulfifimt, videns Valia Vuandalos
in (his finibus,id eft Hi(panixfolo,audaci ternerirate ab in-
terioribus partibus Gallia? ( vbi eosfugauerat dudum A-
thaulfos) egreflos cundta in pra?dis vaftare,,eo tempore
quo Hierius & Ardaburius confides extitiflent? nec mora,
mox contra eos mouit exercitiim.
C a p . X X X I I I .
De VVandalorum regum ferie in Africa per annos fere centum.
Vtque Belifitrius de Gilimere Conftantinopolim addutto
triumphant, & Africa rurfum Imperio Romano
adieclafuerit. Item de Va-
\ lumorte.
S Ed Gizericus rex Vuandalomm iam a Bonifacio in A-
fricam inuitatur,qui Valentiniano principiveriiensin
offenfam, non ali ter quam fe malo Reipub. potuit vindicate.
Is ergo fuis precious eos inui tans, per cradtum an-
guftum, quod dicirur fretum Gadiranum,& vix feptem
milibus Africam ab Hifpaniis diuidi t, oftioque maris T yr-
rheni Oceani xftum egerir, tranfpofuit. Eratnanque Gizericus
iam Romanorum clade in vrbe notiflimus, ftarura
mediocris, & equi cafu claudic ans, animo profundus, fer-
mone ra ru s, luxuria? contemptor, iracurbidus, habendi
cupidus,adiollicicandas genres prouidentiffimus,fe-
minacontentionum iacere, odiamiicere pararus.Talis A-
fricx Rempub. precibus Bonifacii, vc diximus, inuiranis
intrauit, vbi ad diuinitatem (vt fertur) accepta autoritäre/
diu regnans,anceobimm fuurn filiorum agmen accicum
ordinauir, ne inter ipfbs de regni ambitionetflet diflenfio?
fed ordine quifqüe & gradu fuo, qui aliis (iiperuiuerec,id
eft, fenioii luo fieret fequens fucceflbr, & rurfusei pofteri-
or eius. Quod obferuantes perannorummulcorum (patia,
regnum felicicerpofledere, nec, quod inreliquis gentibus
adfoler, inteftino bellofcedanfunc, fuoque^rdine vnus
poft vnumfiifcipiensregnum, in pace populisimperarunc.
Quorum ordo ifte ac fucceflio raic. Primum Gizericus,
qui pater & dominus, (equens Hunnericus, tertius Gun-
damundus , quarrus Tranfamundus quintus Hilderich.
Qüp,mal,o gentis fiia?, Gelimer.immemor ataui prxeepto-
rum.de regno eiedo&intercfflpto, tyrannidem prxfum-
pfit. fed non ei cellit impune quod fecerat. Nam luftiniäni
^___________________________________
Imperatoris vltio in eo apparauic,& cum omni gcnCre fuo, '
opibufque quibus more praedonis incubabat »Conftantinopolim
dclacus per virum gloriofiflimum Belilàrium,
magiftrurn milicum orientalem, Sc confulcm ordinarium
atquc patricinm, magnum in Circo populo fpedtaculum
fuitjfèramq; fui poenicudinem gerens, quum fê viderer de
faftigio regali deieëtumpriuaczvicæ, cui noluit famulari,
redadtus occubuit. Sic Africa, quæ in diuifione orbis terra-.
rum tertia pars mundi deferibicur, centefimofere a n n o .
Vuandalicoiugo ereptain liberratem reuocata eft regni
Romani:& quam dudum ignauis dominis,ducibusinfide-
lib i^ à Reip. Roma n s corpore gemilis man us abftulcrac,
folerti domino &fideli dudtore tune reuocata, hodieque
congauder. Quamuis & poft hæc aliquantum inteftino
prcelio .Maurorumq; infidelitate adtricam fe lamentaueric?
tarnen criumphus Iuftiniani Imperatoris dDeo fibi dona-
cus, quod inchoauerat adfrnem vfque perduxit. Sed nobis
quid opus eftvnde res non éxigicdicere?Adpropoficum
redeamus. Val ia fiquidem rex Gochorum adeo cum fuis in
Vuandalos,fieuiebat,vt voluiflèt eos etiam in Africaperfe-
qui, nifi eum cafus,qui dudum Alarico ad Africam cenden-
ti contigerat, reuocaffet. N®bilitatus nanque intra Hifpa-
niasjincruentaq ; vidfcoria po titns.T olofâm reuertitiu.?Ro-
manoimperio, fugatishoftibus , aliquantas prouinciàs
(quod promifèratjderelinquensjfibiqjaduerfàpoftlongû
valecudine fii peruenience,rebus humanis exceffit,eo videlicet
tempore,quoBerimundus Torifmundo patregeni-
tu sjd e q u o in cacalogo Amalorum familiæ fuperiusdiximus,
cum filio Vuitiricho ab Oftrogothis, qui ad hue in
Scychiap terra Hunnorum oppreffionihus lùbiacebant,ad
Vefêgotharum regnum migrauir. Confcius enimerac vir-
ttucis& generis nobilitatis, facilius fibi credens principaru
àparentibus deferri, quem hcredem regum conftabac cftè
multorum.Quis nanque de Amalo dubiraret,fi vacaflèr e-
ligere? fed nec ipfè adeo voluicquis eflêc oftendere. Erilli
iam poft mortem Valiae Theodericum ei dedere fucceflô-*
rem,ad quem veniens Berimund,animi pondéré quo y ale-
bac eximiam generis fiiiampli cudinem commoda racitur*
nitatefuppremc,fciensregnanrib. fêmper de regali ftirpe'
genicos eflê fiifpeëtos. Palfiis eft ergoignorari,nefacereÉ
ordlnanda coniundi. Sufceptusq; eft cum filio fùo à rege
Theoderico honorifice nimis, aoeo vc nec confilio fuo expertem
, necconuiuio facerec alienum ■, non tantum pro
generis nobilicace,quam ignorabat, fed pro animi fortudi-
dine&roboregenris,quam non poterat occulrare»
C a p . X X X IV .
Tbeodericus V. Vefigothorum rex. In hune Romarti cum auxi-
liaribsuHunnisrupta pace exercitumducunt, Ex-
der afirmantun A ttila pacatur. Item de
Attila aula.
1 J Efunëto Valia, vc fiiperius quod diximus tepétamus,
quiparùmfuerac feux Gallis,profperrimusfelicior-
que Theodericus fucceffit in regno, homofummamode-
rarione compofit us, animi corporisq; virilicace abundans*
Contra quem Theodofio 8c Fefto confiilibus, pace rupca
Romani Hunnis auxiliaribus fècum iundtis, in Gallias arma
mouerunc.Turbauerat nanque eos Gothorumfcede-
racorummanus,quæcum Caraa comitéConftanrinopo-
limfè foedcrallêc. Aerius ergo patricius tuncpra?eracmili-
tibus, fortiffimorum Mæfiorum ftirpe progenitus, in Do-
roftena ciüicate, à pâtre Gaudenrio, labores bellicos tole-
rans, Reipub. Romanæ fingularicer natus, qui fùperbiam
Sueuorum, Francorumque barbariem immenfis cædibus
fêruire Romano imperio coegiflèt,Hunnis quoque auxUi-
ariis Licorio dudtance, contra Gothos Romanus exerci-
tuc mouit procin<5bim,diuq; ex vtraq; parce acie ordinaca,
quum Ytrique fortes, 3c neuter firmior eflêc, datisdextris,
in priftinam concordiam redierunt.foedereque firmato,ab
alterutro fida pace peraëta, receflit vterque. Qua pacatur
Attila Hunnorum omnium Dominus,& pæne totius Scy-
thiæ gentium fol us in mundo regnator, quierac fàmofa
inter omries genres daricace mirabilis. Ad quem in legations
remiflus tà Theodofio iuniore Prifcus, tali voce inter j
alia referc. Inge n tia fiquidem fiumina,id eft Tyfiam,Tibifia
que,