pnnus, remiflionem peccatorum conlequi nos credere-
mus> ■ ; . . s 'v"V';
Huiiis igitur legationis nos ihdigni noftris terr.poribus
yicé ge ren tes, obleeramus proGhrifto» vtficut quondam
in baptifmQ,itafempcrabrenuneietas diabolo,& omnibus
operibus eius,& omnibus pompis eius cognofcatis vnum
yerumDeum Patrenrfèmperïn ccelo regnah cem,&iompp.
te mam lapientiamciusin tempore pfohobisincarnatairi,
& fanftum Spiri turn æ ter næ p ignu s (alutis i n h ac v o bis pe-
regrinatione coneefium,a"tque itaviüere curetis, licur Dei
ftbos djecerccoglnouiftisjdeuitahtes gulçcoheupiicemiath
& ebrietatis infaniam, fornicationisimmunditiam ,auari-
tiæ idololatriam ,iræ veiàniam, uiftitiæ nebula m tædîiraa-
core m , inuidiæ rubigi nem, infiationis inahitarem » fuper-
biæfubuerfioaem, & nullus cuilibet Ghxiftiàno fur tüm
aut h omicidiunijvel conilirium conferre, aut fal fum tefti-
moniumde qualicunq; crimine piæfiimat innrere, led fins
inuicembenignij&donantes vobifraetipliSjficut Deus
donauit vobis p eccatà veftra.Et de lifta præter ita poeniten-
ti^remêdiisjveleleemofÿnammlàrgitate'redfmentesdm*-
m i ne n da c uin D ei adiutorio præcauere ftud eat i sfScien-
tes S&à-iem gengçilisradiai iam iamquë proxi mare, &in-
certam fingulis exitus fui horam ïmpendere. Et quidem
magn i iudi ci i nouifîima diés, .cunftis eft m or talib us expa-
uelcenda, vt p u ta in qua nihil incorre ftum ablque æterna-
lipoenaremânebitinuîtum. .
iç^çdhon minus. cun.ftis làpfentibus qijotidianum Dei
iudicium formidand tun eft, quo &c quoit! am probandos
diipenfàtorie reliquit in mundo ad tempus,quolHarn vero
hic iuftecondemnatos, obliuifcitur in perpetuum. Alios
quoque diuiacentcs in crimlnibus manu mifericordiæ fuæ
leiut : Alios autem de perafta iuftitia præfumentes fæde
quondam pàïfionicQnçèdit: hos veroqüôçunqùe Vethere
çogrcitos y%r jnftuetpab omfnj prorfus fcefemm lahe cu-
ftodir. Quocirca fub h is Deiiudiciis vnicuiquein hac vira
metuendum eft.vtinfuturoiudiciôab omnimetil pecca- :
torum„& mordis,abfolui mereatùr.Peüs-.omnip,otens, rqüi
omnes homines vult làluos fieri & ad agnitionem veritatis
venire j qui hæc perm inifterium iinguæ noftræ,auribus
veftræ Frarernitatis infudir,ipfe per gratiam fuam eadem in
cordibus yeftris; fruftificare faciat» :CQoperante.Dominô
noftro Iefu Chrifto, & Spiritu paracleto benediftusDeus
inlæcula. Amçn. * i
ÏORNANDES; ;
Epifcopus Raucnnas fS&lgï
H P E
ÔETARVMj fiuc GOTHQRVM
'Origine& rebus;gefiïs, J .u
Item de Regnortim &tetnptfruhi fuccejjîonè. '
• D 4E v •
lO RN A N DE (iuc IO R D À N 6
IT A lO A N N .E S T -R iT ÈM iV S L IB R O
De Scriptoribus Ecclefiafticis.
IOrdanus ex monacho epifcopus Gothorufn, vir in di-
uinisferipturis ftudiofus, & infecularibus literis com-
petenter erudituSjingemo mitis,&;apertuseloquio feru-
ta to r te r n p ó ru ^ ^ rémm geft^rum fcfiptor infigni«; Fertig
quæctamprægbuacpmpofui.fle volumina,dequibusad
mea m notitiam pauciftlma peruener unt. Reperi enim tan-
tüm hiftori^utnlib. il. Inquorumprimo recenfuii: geftà
R<^anorum>infecundo vero ori^nem&gèftaGotho-
r|itn,'vfque ad finemjregni jpiçrnm .Çl&uit autem fiiblu-
ftiniano imperatore, anno Domini D. XXX.
IORNÀNDES CA ST À-
LIO S. D. .
X TOlentem tne pàruo iutneftumnàuigio , oram tran-
V quijli litoris actipgpre $<:> minùtos de prifeorum {Vf
quicfamajt)ftagnispifciculos legerè,in altuîhffater Caftai
laxare vftacPmpellis,feliftoq; ppufeulo quodintramanus
habeo, î. De breuiatione, Chrohicorüm,, iuadps vt noftris
yerbis duodecim Senatoris volumina De origine aft^que
Getarutnjabolimvrq.ue nuneper généra tiones icgefq; de-
fçendente,iii Ynum& hoc paruo libello coartem .Dura ià-
tis nppè4a,&: tanqûamabeoquipondush^iuSiOpers (cire
nolit im^pfita.k.N çc il lud adfpicis, quod tèn&is îBihi eftïpir
ritus ad implendam cilistam magnificâ dicendirubam.Su-
perat nos ho c pondus,qtiod nec facilitas eprümde m lib.ro-
rum nohis daiur, qùàtenus eius (enfui infèruiam u s. Sed vt
hon lhenfiar,, ad triduanam, lèftionem diïpenlatoris eius
beneficio, libros iplps antehac relegi. (^ b r iih i quainuis
verb.anonrèçpIo,lenlùs tamen &re.s afta$ tredo me intègre
tenè^e.Adquoï nonp;hil^‘ex hiftpiiis^GrÆcis àc Ladnis
addidi'çonueniçntia; inirfum finediqj & pluiain medio
mea di^lacipne permiftenSiQuai'ehne contumelia quod
exegim, rufeipè libenis, libèntjiilimè lege $c (i quid pàrum
■diftumeft,&tu,vtvicinüsgentiiCommemPras:adde.Ora
|)B9 mfe ftajfer ftiariflîme-.
IORNANDES
Epifcopus Raucnnas
d e ' ‘ I -
GETÀRVM liuc G OÎHORV.Vi
^Origine, dr rebus gefiüs
j 'Çap. ï. .'„r'1*' JÈ
De totius prbis terrarum diuifione. ..
Aiores noftri^Vt refertÔrofîusftobïisterràî
circulum Oceani limbo circumlèptiim trj»
qüetrum ftaiuereieiufque tres partes, Afiam^
Europamy& Africain Vôcauer'e. DèPiib Irri-
pardtoörbistedt^um;'i{ ^c%^nunié r^ile s:
uepoUuones£xplanânt;vefümctiam:iqUôdeftliqüWiüs|!
paflhum miliàriumque ditftètiuntür qüaiititàéefti. înfijlas'
;quoquèmannisftuâ^ü'&in£ft“rôi^tas,tam mâiops,quam i
ètiam minois,qüasCycIiadas,VelSpofeadas cpgnorninant,
inimmènfomarismagrii pèlagp fitasdeterminmt.0ceani:.
V|rôMifarîfmèal>ilis vlteriprés fines non Ipluin deferibere
qvtis aggteflù&eiii verumètiâm hec Cuiquamliciiit trâns- :
fretàie.qinarèfiftentê^uav&Ventorum (piraminequief-
çfnt^ inpèrmeabiles tiïè %tiriatitür j&ihülli tognidynifi
foliei qui eoscôÂituit..GiteriorVero èius^peiagiripa.quam
d idm i^ to tiu s mundi cirCülûro înmodüm corpnæ atiibi-'
em,finfeRfitos.cUr.ô(ishpminibùs,&quide hgc r^ctiberê
voluef upt per quam irtnptuir» quia & terrae oirculus âb in-
tôlis pb lîidetur.Ë: nonnullâeihfulæin èodem marihabita-
bileS iiint i vt ih Orientâliplaga,& IndiepOcèatiP,Hippo*
dc^lamhéfià ,f0lepèruft^,quamtiisinhabitaKiles,ramen
bmnino É i fpaciö in longumiatumqüeèktenfae.Taprbba-
ne quoque > m qua exeeptis Appidis, Vèl pofleflîonibus,
’ dicuuc mnnhffimas vçbes» decoram Sedaliâm soranioô-
gratiflimatp Silcftantinam, hep nonËthefpn,dieet non ab
)aliquó,fcnptore dilucidas tàmen (lus poflèftbribus âifetim
refêrta&Habet in parte ocdduaidem Oceanul aliquantas!
iniùlas, &c pene eunftas ob frequenriam euntium & redè*-
üfttium notas. Et funt iuxtafrëtum Gaditânuttihâud pro-
cui, y ha Beata, alia q u a dicitur fortunatà, quamuis non-
. nulli
nulli & ilia gemina Galliciæ & Lufîtaniæ promontoriain
oceani infiilis ponant. In quorum vno templura Hercu-
lis , in alio monumentum adhuc confpicitur S cipionis. tamen
quia ex tr emit atem Galliciæ terræ continent, ad ter-
ram raagnam Europæ potius , quam ad Oceani pertinent
. infulas. Habet tamen &c alias inlulas intenus in fuoæftu,
quædicuntur Baléares, habetque&aliam Meuaniàmcnec-
non &Orcadas numéro xxxiv. qpgmuis non omnes excul-
tas. Habet & in vldmo plagx occidentalis aliam infulam
nomine Thylen,de qùa Mantuanus:
i— î'tbïfermât vlt'tma Thjle.
.Habet quoque hoc ipfum immènlùm pelagus inpartear-
fto a , id eft, (eptentrionali amplam infulam nomine Scan-
ziara, vndenobis (èrmq, fidominus iuuerit, eftafltimcn-
dus:quiagens,cuius briginem flagitas,ab huius infulægre-
mio velut examen apum erumpens, in terram Europæ ad-
uenic. Quomodo vcro,autqualiter, infubfequentibus (Ci
D ominus donauerit)explanabimus.
Ç A P. II.
De Britannia infula*
NVncaucetn deBritannia infula, quæ in finuÖceaniin-
cerHiipanias,' Gallias, & Germaniam fitaeft, vtpo-
tuero, paucis abloluam. Guius licet magnitudinem olim
nemo(vtrefeftLiuius)circumueftus eft.multis tamen data
eft varia opinio de ea loquendi. Quâmdiu liquidem ar-
misinacceflam Romanis, Iulius Cæiarpræliis,adgfoïiam
tantum quælitis, aperuitperuiam:deinceps mercimoniis,
aliafque ob cau(às,multis patefafta mortalibus,non indili-
genti, quæ(ècutaeft, ætad,certiosfuipïodicfitum.quam,
vt à Græcis Ladnilque autoribus acce pimus, perfèquimür.
Triquetram eam plures dixere,cono fimilem,inter fepten-
trionalem occidentalemque plagam proieftam ; v n o , qui
magnus eft,angulo in Rheni oftiaipeftantemtde hinc cor-
rep ta lad tu dine obliqua rétro abftraftaminduos exire a-
lios : geminoque latere longiore Galliæ prætendi, at que
Germaniæ. In duobus milibus trecenris dèçem ftadiis laci-
tudo eius vbipatentior : longitudo non vitra lèptem milia
centum triginta duo ftadiaferturextendi: modo vero du-
mo(a,modo fy lueftri iacere planicie,montikus edam non-
r nullis increfcere : mari tardo circumflua, quod nec remis
•'facile impellentib us cedar,nec ventorum llatibus intumel-
çat, quia remotæ longius terræ caufàs modbus negant.
qùippe illuc latius, quam vfquam, æquor extenditur. Re-
fertautem Strabo,Græcorum nobilis lcripror,tantas illam
exhalare nebulas, madefafta humo Oceani crëbrisexcur-
fibusj vtfiibteftus fpl per illam pene totam foediorem ,'qui
. ferenuseftjdiem negetur afpeftui, noftem quoque clario-
rem.In extrema eius patte Mefnma,quam Cornelius etiam
annalium feriptor narrac, metallis plurimis copiolàm, her-
bis frequentem, &hisfêraciorem omnibus, quiapecora.
, magis, quam homines alat. Labi vero per eam & multa
qilam maxima reläbique flumina, gemmas margàritafque
voluentia, ifylorum colorati vultus, to tto plérique crine 6c
nigro nafcuntur.Calidoniamvero incolencibus, rutilæ co-
mæ : corpora magna, fedfluida: qui gallis fiue Hilpanis à
quibu(queactenduntur affimiles.V nde conieftaùere non-
j nulli, quod ea cxhisâccolas continuovocatosacceperir.
inculd æque omnes populi,règefque populorum : cunftis
tamen in Calidoniorum merallum conceflÏÏIènominandi,
autor eft Dio celeberrimus feriptor annalium. Virgeas habitant
calas, cpmmuniatefta cum pécore,iîluæque iliîs
fæpeluntdomus. Ob décorera nefeio, an aliam Pb rèni,
ferro pingunt corpora, Bellum inter fe aut imperii cupidi-
n e , autamplificandi quæ poflîdent, læpius gerunt; non
tantumequiratuyelpedite, verum etiambigis, ctirribuP
que falcaris:quos ihöre vulgari Eflèdâs vocant. Hæc pauca
de Britanniæ infulæ forma dixiile fu fficiar.
Claudius Ptolemæusorbis terræ deferiptor egregius me-
minit, dicens:Eft in oceani arftoo (alo polira inlula magna, '
nomine Scahzia,in modum folii cedri.laterib. pandis poft
longumduftumconcludenslè} eiiïs ripas influitoceanus. ;
Hæc à fronte polîta eft Vïftulæ fluuii, qui Sarmaticis mon- 1
tibusortus, inconfpeftu SÂnziæleptenrrionali Oceano
trifiilcus illabitur,Germaniam Scythiamquë difterminans.
Hæc ergo habet ab oriente yaftilïîmum lacum, in orbis
terrægremio:vndeVagifluuius velut quo dam ventre ge-
neratus in oceânum vndöfus euoluitur. Ab Occidente
nanque immenfb pelago circundatur:à Septentrione quo-
queinnauigabili eodem vaftiffimo concluditur Oceano,
ex quo quad quodam brachio exeunte, finu diftento, Ger-
manicum mare efficitur. Hicgcntes, quæ carnibils tantum
viuunt.ibi etiam paruæ, fed plures perhibenturinlulæ/è (Te
dilpofitæ, ad quas fi congelato mari ob nimiiim frigus lupi
tranfierinüuminibus fèruntur orbari.ita non lolum inho-
fpitalis hominibus, verum etiam bcluis terra crudelis eft.
In Scanzia vero infula, vnde nobis ferrno eft, licet multæ &
diuerlæ maneant nationes f feptem tamen earum nornina
meminit Ptolemæus. Apum ibi turba mellifica ob nimium
frigus nunquamreperitur. In cuius parce arftoa gens Ado-
git confiftit,quæ fertur in æftare media quadraginta diebus
6c noftibus luces habere continuas:itemquc b ni ni ali tem-
p o re , eodemdierumnoftiumquenuméro lucem clarain
nefeire. Icaalternato moerorecumgaudio, beneficio aliis
damnbque impar eft.& hoc quare/Quiaprolixioribus diebus
folem ad O.ientem per axis marginem vident rèdeun-
temrbreuiorib. vero non fîcconfpicitutapudillos, led aliter
5 quia Auftrina ligna percurrit, & qui nobis videtur fol
ab imo lurgere,il,lis per terræ marginem dicitur circuire. A-
liæ vero ibi getltes très Creferinæ, qui frumentorum non
quæritantviftùm, fed carnibus ferarum atqueauium yi-
uunt : vbitantapaludibusfoeturaponitur, vc &augmen-
tum præftent generi,& làtietatem ac copiam genti.Alia ve-
ro gens ibi moraturSuethans, quæ velut Thuringiequis
vtuntureximiis. Hi quoque lime, quiin vltis Romanorum
Saphirinaspelles, commerciointerueniente, peraliasin-
numeras genres tranfmittunt, famofi peiiium décora ni-
gredine. Hi quum inopes viùunt, dicillime veftiuntur. Se-
quuntur deinde diuerlarum turba nationuni j Theufthes,
Vagoth, Bergio, Hallin. Liothida, quorum omnium lèdes
liib humo plana aefèreili, & propterea inibi aliarum gentium
inéurfionibusinfeftantur. Poft hos Athelnil, Finna-
ith æ , Feruir, Gautigorh, acre hominum genus, & ad bella
promptillimum.Dehinc mixti Euageræ Othingis. Hi omnes
exelisrupibus, qualicaftellisinhabitanc, ritubeluino.
Sunt ex his ex teriores O ftrogorhæ, Raumaricx, Raugnari-
ciijFinnimitiffimi, Scanziæ çultorib us omnibus mùiores:
nec non &pares^eorum Vinouiloth, Sucthidi, Cogeni in
haegente reliquis corpore eminentiores, qùamüis & Dani
ex ipiorum ftirpe progrelfi,Erulos propnis fèdibusexpule-
runttqui inter omnes Scanziæ nationes nomen libiobni-
miam proceritatem affeftant præcipuum.Sunt quanqnam
& illorum poiieura Grajanii, Aganziæ,Vnixæ,Ethèlrugi, A-
rochiranni.quibus non ante omnes,led ante multos annos
Rodulfrexfuit, qui contempto proprio regno, ad Theo-
derici Gothorum regisgremium conûolauit, & vtdelitle-
rabat, inuenit. Hæ itaquegentes Romanis corpore 6c ani-
mograndiorçs,infeftælæuiti3rpugnæ. •
C a.p. IV. . g L
Gothi vnde primum egrefîhquo pafto paulatimfedesfuas
protnouerint tn Scjtbiam Pontïco mari Vietnam.
UXhacigiturScanziainlulaquali officinag
A-<certe velue vagina nationum,cum retre fiio
gentium, aut
velut rege luo nomine Be-
rig,G öthi qtiqndam methoranturegrelfi: qui vt primum 8
nauibus exeuntes, terras artigere, ilicoloco nomen dede-
£ I I I | runt.Nam hodie illic, vc fertur,Gothilcaniziä vocatur. Vn-
A Jdemoxpromouent,esadfedesVlmerugorum,quituncODeScari%
w inful<tfittti&nationtbus.ADScanziteinfuläe | ceaniripasinlidebant,caftrametatilunt,eofquecommiflb fitum, quam fiiperius reliquimus, I prxliopropriis ledibus pepulerunt, eorumque vicinos
redcamus. De hac enim in fecundo fui operis libro Vuandalos iam tune fiibiugante^, fuis applicuere viftoriis