A petit inueftigandt otiom-, mm vt «uarn qui Velint > irttelli*
gant^qüamm vtriufq; fermonis laudé Fortunatus habuc-
iitftcultatem,non q v.idem ad huiujs ætaris noftrç guftum,
led illorumtetnporum lance-,re æftimata.
C a p , VI.
Extrema at as Epifcopatus & obiltu.
T Ÿ Æc lane rerum capita ôb vetuftatem & teftium ido*
AJ-ncortim ircetoiafn magna premtuicut caliginc,nçc vt
caetera qu*dam,perindc nobis allucenc. Piclauis conlîrm-
pfiflè Fomina tum extcemam æcatem nemp.fit qui ea t infi-
cks. At pontificiam inibi ledem adepturn Epiicopi hono-
t e jambigant, qui plurimuma Gregorio Tùconenfi-eum
noraruntvocaripcefbyterùjp,eoque folutn nomine vélin
aétemittLvelckari teftem.*Q]|ibus nec calculum negarc
fuumvidentur vetercs tituÜoperis pr.ccipui, quod i nfcribi
lolct,Forranato.ptcsbytero ItalicovScdlçuihæc difficultas
momcfîto toHicur,fi quis ilîoslàcrorum poerriatumîibros».
adh u c dam presbyter effet, ab eo lèriptos, in memoriam
reuocétjeaqueflidignftate pctftitilïe tain etiam, 3juanao
Gregorius Francorumtesgeftas m emoriæprodebat. Argumenta
certc Epilcopatus à Fortunato tandem pofterius
initi.hæc minime funt leuia vel contemnendavMaroneum
namqùe cpilcopum Pafcentü faccefforem muftis liquet
annis PïéfciuoriJmecclefiam-admmiftraflè,quippeqU'i,Si-
geberto rçge, exorlùs* earn quoque fnb Ghildeberto filio,
de quamdiu Rhadegundes luit mviuis^tenukjvtGregorius
trad« lib.^çvfo-Jntetfutt veto Gregorius iplê funeri.
B.Rhadegun^is ,Maroiieo -non oprimempartnenonenv
quia dioeccfi lubtraheretur ftiæ, auimaco. Trahpr in eam
■quoquepàftenRvt fieeuloderaura quinco exeunte, forra* ;
natuminiiffe,éc breuis æuiponttficàtum gefiillè vcredam:
fiquidèra Platofiifïè&us Maroueo eft ChiidebterÜ patto-
cini6,poABRhadegüncfis exceffiim>ipiôpræfënte Gregor
rio4vtlibro i ovpcuem Ao .Fortuaacus lcri,!lit;, at præftantiû
fèriptorum iudicio B. Rhadegundes lùb Ghrifti annum
DXC.vit«nigrauit:Serurs ergoFortunati epifcopàtus^qué
fiicceffiflçideraura Platoni,interpretariohaud difficilis eft.
NecveroGénebrardi hic ego Chronologiam mngninon :
lacérera > ni imbecilla vidercmeam niti rarione,ceu Gré*
goriomagno hos casminum librespoetadedicai-îèt.Isn. ]
vitam Çortunati ad Ghrifti annum D C V I expoijigit, hoc
iplo,quod dixi,iîetuS argtimento» Sedvt propagallè eoufy
que ætatem valde dubium nonfit,certiust;fttamen,Gre-
gori-o Turonenfi,quam magno Gregorio hofee libros in*
Icriptos; atque adeo hoc in opéré nullum cum Gregorio
ülo Romanoaétæfimul vit«, extare veftigiü. Q uograutor •
etiamhôrum nimirum kpfus eft,qui fuis in fâftis, & ad Si -
geberti vkos illuftresnotis Fortunato atciibucre annum
Ghrifti D C C L .quorum (cilicetslèntenriam quoq; Xiftum
Senen&m in fua bibliotheca fèqu i,nô poenituit. At Chro-
nulogia ecclefiaftica-, qu* opera; non legnis V iennænupfer
exiit.ne tolerari hic quidem iarn poteft: nam poftquam ré*
porutnrarionesoptimaslëcuta.FominatumannoDLXX»
annumeraffèt.mox eund em Sanéli Venan ti i H onorari no*-
mineceu à priore aut à feipfo diuetlwn lubiiciens Xifto
autore^claruiffe ait potius anno Ghrifti DCC. Sed leuiora
quidem hæc videantur, quam vt hoc à me loco comme*-
morari debeantmifi vt error errorem trahit, fie quo ne 1èr-
pac & ifte longiusjvtilis etiam hæc cuiufque ge neris cautio
litvCaîterum Epilcopatus aptid Piéfcauosà Fortunato gefti
clariflima hæc teftimonia lîmtrin priniis iUud Pauli diacb-
ni.lib.u.c.i 3. Nnùpme in eadem cmtdte ( Piciatmtm) inquit»
primum prèsbyter y deinde Eptfcoput ordituitus efi, atqut in eodetn
loco, digno tumuUtusbonor^'qme'eit, A imoinus etiam inFran*
coram hiftoria lib.j.cap-ij^^ Hefîtruvin Gaütas^k,tranfiens
PÜUutit Epifcopus nrdinatttr. DilèrriUhne idem Bandoni-
nkaffirmât æqualis B.Rhadegundis, de San&imonialis ex
Fonunari dlfcipiina,quæa6la vitæ B.Rhadegundis ab iplb
inchoata explens j For tunatum appel lat Epilcopum&vi*-,
ram A poftolicüm.Ex tat in Fabric« quoque notis ad poe-
u s Chriftianos fyntagma vit* Fdrcunati ex Lilio Giraldo,
PecroGrinito, Trittenthemio, de aliis , nelcio, quibus
colleétum, vbi ob Ih&imoniæ faamam & vit* integri-
tatem fer tut in coeleftium numerum relatus j cuius e-
quidem traditionis fidom , cura hagiologia fileant,
riec documenta lîippetant vetetum literarutri * ad autores I
telegare malim.quamiudidum interpooere meum. Illijd
làtis pr*dtcaturab anriqüis ,dc res docet iplà, virumegre-
gijs fuifl’e pietatis& vittutumornamentis.necimmrtiérito
Icriptum à Trittenhemiot/nfér cunftosfita atatis doitoresnon
minusfanclitatexonuÈrfattom^uamfcicnti i eruditionis darum
effulfijfe.léxpxïà. tanto eius *tati propior Pau|ujS diaconus
cum àPiétâuicnfibusipfiscoramdiaieillètjiQgatii Apri e-
ius loci Abbatisyhoc ei epitapliium fcripfit > qüo non illius |
magis dodrinam de pulchritudincm ingenii quam vit*
làn&itatem extulit : de manifefte San^tum eum compel-
lans, hoc iplb quoque nomine eius patrocinium vetlibus
-implorauit. • >
IngenioclarusJenfiuêleriOnfiiauis,
C ut u s dulce melos pag natnulta canif*
Fortunatus}apex vatum.venerabdis a&tt,
-Aufonia gemtm hac tumulatur humo:
Huius ab wijkcrofinttorumgefiaprimtrn
Difcinrusdhtc monflrant carpere lucisitcr»
FeJix quatantudecoraris Galliagemmis
, Lumtnedcquarum noxttbi tetrafugit.
fysmodico prompfiplebeie carminé vafus • •
faàfr Ne tuusinpopulis,Sanfte,latent honor.
Redde vicem mifere,neiudicefpernar ab tequo»
Et tihniis tmntPSpofce^beate,precor. ïncatalogo Piétauienfium cpilcoporumjqüem cheti annnaiibus Aquitani* , publiçauiç Alitoniuesx BDoeU--- mochares,legiturvixiHèS.Fortunatus,temporibus Iufti-. ni iunioris. |
îmaginesfanftorùm Auguflanorum.
S. FORTVNATVS ÊX ‘ PREESpBilcXoTpEusR POi^a uITienAlisL. 1"CO
P À Vc is ante *nnis.xquam Lofigobardi Itaïum inuaderent,
Rauenna reljgiortis caufa ad S. Martini fepub hrum p ro f’ftu-
rus,Augufiam alttgit. Quod cum à Paulo Diaceuo difert-e prodi- <
turn^rum exitineris ratioriet quam Forrunattis ipfe dtfinpfit,efi
anteiliger* t&c.Augufta S. Afra reltcftiiaspro caterbpietatü fludio,
veperatuift non difficile, nec dubia coniefturaexverßbus fu b ß -
ntm opertsde S.Mamm vsta.Sic ibi.
VA RI O R VM
SCRÏP'ÇORVM DE F O R- .
- TV NATO IVDICIA
• • & èlogia. 0
Gregorius Tutorienfis libro qüïrito htßoria 'Ffancofam
Cap. Vi 11
l quis tam ftrenuus. virtutes illiuS ( loquitur
delànéto Germano) quas in corpore gel-
fit, fo Hi cite v u k i nqukere ,Jibrum vit* illkis,
qui d Fortunato presbyter© compofitus elb
legens cun&a reperiet.Item de gloria marty-
rum k.r. C.42.DC tempi© S.ï.aurentii apud Brio »as. Fottu-
natuspresbyternuiUoplures Icripfitverliculos quos ego
prætermifi'kos tantum proteftimonio verilcribens.
Paulus Diaconus biß or ta Longobardorum lib.u.
G ap. XIII. , ’
FÔ R Ï VN A |V s natus quidem .in lpco tjui Dttplaue-
nis dickur,fuit,quiIoa*ynaud longed Ceuetenéfi ca-
ftro vel Taruifinadiftatciuitare. Sed tarnen Rauennæ nu-
trit9^ doétus in acte G rammatica, liue Rhètorica, fiùc'ct
Metrka clanlfimus cxtitit.îliccü dolorem oofllotiim ve-
hemetiffi mu patcrctut.éc nihilominuSjFoelix^pûus Ibcius
parimodo’oculos dolcret,vtcrque ad balilicam bcatomm
Pauli de Ioannis,qu*inttaeandcmvrbem fit^eft,perrexe*
re,in quaetiam aJtare in honoré §eati Martini confelïoris
conftruétumpropinquam habet feneftram,ihsqua lucerna:
adexhibendumlumen eft conftituta,de cuius oleo mox
ibi
E
F
G
H
fibi ifti Fortunatus &Foelixdolentialumina tetigerunt,illico
dolore fqgato» lànitatem quam optabant,adèpti fimt.
Qua -de caulâ Fortunatus in tantum beatum Martiûum
venêratus eft,vt rcliétapatria paulo antequam Longobar-
diltaliaminuaderent,Tuforios ad eiufdem beati viri lè-
pulchrum properaret, Quilibi» vt ih fuis carminibus réfère,
iliuc properanti per * ftumen Tiliamenti SeReunàm? ,
perqueOfiipum,&AlpemIuliam, perque Aguntum ca-
ftrum Drauumque & Birriun fluuios, ac Breonem,-&: Au-
guftam cjuitatem, quam Vindo de Lycus fluentant,iter fu-
ilïè deferibit. Qui poftquam Turonos iuxta votum proprium
aduemt,Piétâuis pertranliens illic habitauitj&mul-
totiesibidem fan&orum gefta patrim prolà, pacrim * me-
trairrationeconfcripfit.Nouillimeqiie in eadam ciuitate
primum presbyter, deinde epifto^us, ordinatus cft, atque
in codé lo cè digno tumulatus honore quielcic.Hic B.Mar-
tinivitam quatuorlibris heroico verfîiintexuit, & multaa-
lia maximeque hymnos fingularumfeftiuitatum,&præci-
puéadfingulôaamicosverliculos nulli poetarum fecun-
dus faaui & dilèrto fermone compofuit.
Hilduinus Abbas epifi. aâludouicumPium Aug. Sur* torn.
Rego:
deris t
j. in Oftobriad vitam S. Dionifii.
gorio T uronenlî contemporalis exiftens, v it pnî*
dens & Scholafticillimus Fortunatus,qui plura&fre*
quenfer ad eum: lcriplèrac, hymnum rythmic* compO-
(îtionis pulchérrimumdeiftö ( Dionyfio Areopagita)glo-
riofillîmomartyrècompoluerat, in quo commemdrat e-
um d B. Clemente dcftinltum, lîfiutin Latinorum pagmis
didicit: de natione autem eius de ordinatione epilcopatus
mentionem non k e it, quia lingu* Græcæ penicus ex-
persfuit.
Hincmarus prafat. ad vitam S. Remtgiu
F'Ortunatum virum religiofum metricis verlîbusinfig-
nem,quià multispotentib. & honorabilib.in his Gal-
lids & Belgicis régionibusper diuerlâ loca tune vit* ac
feientiæ luæ jnerito inuitabatur, ait rogatu Ægidii quarti
poft B.Remigiumîftius ciuitatis epiicopi, vitam illius San-
cftilcriptam voerius excerplîlïè, de ifto Compendio operi,
maiorivelut lucem& vfumadermffè. •
Amoinus Monachus libro tertio hiftoria Francorum*
cap. XIII.
FOrtunatus, qui in Rhetorica Metricaqueârtê iamolùs
habebatur,ab Helperia in ^.allias tranfiens, Pi<ftauiS
epîlcopiis ordinatur.Hicmultorum vitas palïionesue làn-
dtorum, partim p rök, partim mccro Compofiiit» ad ami-
cos qiioquefîngula difticha elegans orator conlcripfit, vn-*
^de Sigeberto regielegiacum milit carmen, cbhgratulanâ,
&in nuptiis Brunichildis, Quem cum quidam conlors Ik
^brumaddiuerföS ab eo fibi làmiliare%conlcriptum matii*
bus intuliflècmeis, in eo faeuhditatem viri,dulcemque af-
fabilitacem làtis admiratus litm.
Flêdoardus hiftor. Renten ft ecctef. üb. h . cap* 11. 3
FÖrtunatus Italiciisäpud Gallias in metrica infignis ha-
bebatur.
sigebertus in Cbronico fuo ad annum DLXX V.
f o r t u n a t u s poetavenien|,ab Italia, claret in Gallia.
Vincent.Spec. lib.XXII. C. CXXVl.exHug.Floriaa
FÖrtunatus vir egregius.
P Ingenio clarus,fenfuceler, orefuauis.
Q u i ab Italia Turonds adueuiens, adtus B. Martini iv. li-
bris, heroico co n tm iit merro. Verum inde allumtus, Pi-
dtauoEümordinatus eft Epifcopus. Scripfit autem etiam
'VitamB. Hilarii Pidtauienus, de vitarti B.Maurilii Andega-
uenfis. Huius eft illa lèntentia breuis & vtilis:
Pauper in angufto régnât habendaDewn.
legitur lib. 8. c. 4. v. 3 9 6.
ïoannes Trïtthemm libre dejcripfbribus eccleftafticis. \
FÖrtunatus Epifcopus Pidtauienfis, natione Trains , vir
in diuinis lcripruris dodtus, 5c in lecularibus literis e-
ruditilfimus, ingenio lùbtilis, eloquio difertus, & nitidus,
carmine & profit excellens,intèr cundlos fu* ætatis dodbo -
tes non minus fandkitate conuetlàtionls,qu am leie ntia eru-
diuonis clarus effulfît. Hic virtute làndti Martini d dolore
^ oculorum liberatus, pro agenda gratiarup^adtione, Turo-
nis ad eius lèpulchrùm venir, de Pidtauos progteffus,primo
Presbyter, deinde epifcopus ibidem ordinatus, magna
dodfrina &religione claruit.Scripfit eleganti carmiiîe mul-
, ta vrilia, éedeuota opulcula, de quibus ego tantum vidi
fubiedta.
Ad làndbm Rhad'egundem regis. Turingorum vlcimi
filiam.®is Francorumcaptiuam, poftea PidfauiiCoe-
nobii abbatiffam, verlu hexametro.
Excidium belli Xuringorum lib. i. Conditio belli triftis.
Ad Iouinu de Rhadegunde lib. i. Aortias auido, qui lamb.
Adluftinum iuniorem lib. r. Gloria lum ma patris,narique.
Ad Sophiam Auguftam, lib. Cui mentis comparlui.
Inperlona Rhadegundis lib. 1. Polfepatri* cineres: \ ^
Inlaudem Martini epiicopi lib. r. Lumen ApoftoliCum.
De Leontio venerabiliepilcopölib.i. Inter quos genuit. .
De eiufdem laudibus lib. u A gnofeat onine læculum.
Hvmnorumfeptuagintalèptem li. 1. Agnofcac omne læ-
culum, - ,
De miraculis S. Martini lib. 4. •
Vita S. Hilarij Pidtauienfis lib. î. Hodtrporicum viæ fuæ
lib.i.
Vita Sandli Maurilij Epifcopili. 1. Epiftolar. ad diuerfos.
!,lib.i.
-Carminum ad anaicos lib. 1. Rex regionis apex &c. Alia
quoqüe multa compolùit, quæ cum breuia fine fiub libro-
rum nomine nolui confignare. PI ara enim Epitaphia&ver-
lusbreues Icripfit, quos vidi. Claruit lu b Iultino iunio-
rê Àug. Domini, d. lxx.
Platina in Vita loannis Tertii Papa.
Fortunatus vir fingularis litteraturæ de elo quenti*, Gallos
ad mitiorem cultum redegitlcriptis & exemple. Ad Si-
gebertumjenim eorum regem libellum degubernando
I regno perfcripfit,aci>eati Martini vitam elegante jcom-
poluit.
Petrus Crinitus libro quinto de Poetis
Latinis.
X TEnantius Honorius FortunatusintérChriftianospoe-
V tas relatus eft: & cum ingenio, atque moribus longe
præftarer, Rauennæeruditus tradirur, magnaque diligentia
in Latinis literis infticutus.De h ocFortunato referunrur
{>er multaapudeos audtores qui de geftis Gallorum anna-
escompoluerunt.Neque défunt, qui feribant ilium diu
verfàtum in Gallia, de ob egregiam eruditionem, opti-
mumqueingenium pontificem Pidtauorum fàdhim. Plura
ac varia opera edidi^quibus ingenii fàcilitatem, minime-
que imparetn dodtririam demonftrar. Leguntur adhuc e-
ius poemata&hymni complûtes, qui magnopere com-
mendati fimt à noftris G ram maticis. Sed de libros quatuor
fecit de geftis diui Martini verfibus hexamc trisrprçfa tus,
tali opéré iè imitari Chriftianos poetas, vt Alchimu m Fru-
dentitim. Iiiuencum, Paulinum, & alios plures Idem Fortunatus
maximo afFedtu, iingularique beneuolentia proie-
quutuseft Gregorium pontificem, Euphronium , atque
Foelicemj vt alios omittamus. In peruetuftis exem p larib us
additum eftnomen Clementiani,quodab his proba-
ri poterie, qui paulo accuratius anriquitatein
pcrlcrutari voluerinr.
D d j V E N A N -