4 fo
A
Roma caput
tnundi.
c
Lib. 4. c. C.
Ó*tJ.
Concordia
régna tue-
D
Cttp.i.
Childeber
ti Iun.re-
Srunichil- -, dis pellitur
in exilium.
eius&ncpotis fui Theoberci,fuete dies 18. Mortuoautem
Sygeberto,regnauit Childebertus filius eius^pæo. A prin-
cipio vfque ad diluuium, an ni bis mille ducenti qtiadragin-
ta duo. A diluuio aucem vique ad Abraham, anni nongen-
ti quadraginca duo> Ab Abraham veroivfque ad egreflum
filiorum Ifrael ex Ægypto, anni CCCC LX11. Ab egrefîu
filiorum Ifrael ex Ægypto vfq; ad çdificationem templi Sa-
lomoms,anniCCCCLXXX Ab ædificatione ergo tem-
pliviqüe ad defolarionem eius,& traniinigrationem in Ba-
byloniàfn,annfcCCCLX. A tranfmigrationeigiturvfque
'adpâflionemDomini.anniCCCCCCLXV III. A,pat
fione Domini vfq; ad tranfitu S. Maitinhanni CCCCXIL
A tranfitu S.Martini viq; ad tranfitu Chlodouei regis,anrii
C XI LA tranfitu Chlodouei regis viq; ad trafitum Theo-
doberti,anni XXX VII A tranfitu Theoberti vfque ad exi-
tum Sygiberti,anni XXIX. Qui fimt fimul anni,quinquies
mille feptingenti quadraginta quatuor.
G R . E G O R 1 1 T V R 0 -
NENSIS HISTOR
I A R V M,
I I B.E R Q j r ' l N T V So
A de T meolllorum ciuilium diuerfifates qu^
Frandörütn gentem & regnum valde prote-
runt,memorare: in quo quod peius eft, tempus
illud quod Dominus dedolorum prxdi-
xit initio,iam videmus. Confurgit pater in fi-
jium, filius in parrem: frater in fratrem: proximus in pro-
pinquum. Debebancenim eos exempla anteriorum regu
terrer«,qui vtdiuifijftatim abinimicis funt interépti.Quó-
tiens & ipfa vrbs vrbium,&totius mudi caput,iniens bella
ciüilia ruit?quo ceflante,rurfum quafi ab humo furrexit.V -
tinam & vos 6 reges in his praeliis in quibus parentes veftri
defudauerut, exercereminivt genres veftrapace cuterrit*,
veftris viribus premerentur. Recordaminiquid caputvi-
doriariim veftrarum Chlodoueus feeerit,qui aduerios reges
interfecitjiioxiasgetes elifit patriasgenres fubiugauit:
quarum regnutp vobi s integruinlaefumq; reliquit.Et cum
hoc faceret,neq; awrum,neq; argentum,ficut nunc eft, in
thciauris veftris habebatur.Quid agitis?quid qu$ritis?quid
non abundatis? In domib. deltas (upercreicunt: in prora-
ptuariis^inuih,trith;um*,oleumque redundat: in theiauris
aurum atq; argentü cbaceruatur. Vnum vobis deeft,quod
pacern non habentes,Dei gratiaindigeris. Cur vnus tollit
alteri iuum, cffm alterconcupifèit alienum? Cauete illud
quxibapoftoli: Si inuicemmordetis & comeditis, videte
ne ab inuicem confumamini. Schitamini diligënter vetera
fcripta,&videbitis quid ciuilia bellaparturiant. Requirite
quiddeCarthagineniibus fcribat Orofius: qiii cum poft
fèptingétos annos iubueriam dicat ciuitat.em & regionem
eorum,addidit: Qu* res earn tamdiu fèruauit: concqrdja.
Qu* res earn poft tanta deftruxit tempora.?difcordia. Ca-
. uete difcordiam,cauete bella ciuilia qua vos populumqüe
veftrum expugiiant. Quidaliud fperartcfum erit, nifi cü ex*-
ercitus vefter ceciderit, vos fine folatio relidi, atque a
gentibus aduerfis opgreffi protinusconruatis? Site 0 rex,
bellum ciuiledêledaf, illad quod Apoftolus in hominem
agi meminit, exeree, vt fpiritus concupifcat aduerfus.
carnem,&vitia virtütibus cedant, & tu fiber capiti tub, id j
eft.Chrifto fèruias^ui quondam radici malorum ieruigras
compeditus.
Igitur iriteremptb Sygibdrfco rege apud Vidoriacum^
villam,Branichidisregina cfifiliis Parifiis refidebat. Quod
fa&um cum ad earn perlatum fuiffet, 6?contürbata dolore
ac ludu^quid ageret, ignoraret: Giindobaldus dux adpre-
henrumChildebertum filium eius parumrifurtim abftulit:
etèptifinq; äb imminenti morte,colle<Stiiq; gèntibus,fiiper
quas pater eius regnum teriuerat,regem inftituit,vix luftro
xtatis vnoiam perado, qui dieiommici natalis regnare
ccepit. Anno igitur primo regni eius,Chilpericus texPari-
fiosvenit,adpreheniamq; Brurfiehildem, apud Rothomagenièm
ciüitatemin exilium trufit, theiauroiq; eiusquos
Parifios demie rat,abftulit. Filias vero eius Melqdis Vrbe te-
neri præcepit. TuncRucculenuscum Coenomanicis Tu-
ronosvenit,&prædasegit & multa icelerafecit: quod in
fèqUenti quahter à virtute B.Martini pro tantis malis quæ
geifit,percuiïüsinteriit,memöramus.
Chilpericus vero filium iuum Meroueum cum exercitu
Pi<ftauos dirigit. Atillereliifta ordinatione patris,T uronos
veuit, ibiq; & dies iànâos pafchæ ten uit: multumn.regio -
nem il lam exercitu s eius vaftauit* Ipi'e Vero fimulas ad matrem
iua ire veile, Rothomagum petiit, & ibi Brunichildi
regime coiungitur: eamq; fibi in matrimonio iociauit.Harc
àudiens Chilpericus,quod ièil.cótra fas legemq; canonicâ
vxorepatrui aCcepiflet,valde amarus,diâo citius ad filpra
, memoratum oppidum dirigit. At illicü hæc cognouiilent,
quod eofdem (eparare decemeret,adBafilicam S. Martini
quæ iiiper muros ciuitatis ligneis tabulis fabricata eft,con-
mgium faciunt. Rexveroaduenies,cumin multis ingeniis
eos exinde a uferre niteretur,& illi dolofe eum putantes fa-
cere non crederent, iurauit eis dicens: Si, inquit, voluntas
Dei foret,ipiè hos ièparare non conaretur. Hæc illi facra-
mentaaccipientesjde bafilicaegreifi iunt, exofculatiiq; &
dignanteracceptis epulauit cum eis.Poft dies vero paucos,
àdiumpto iècum rex Meroueo, Sueffipnas rediit. •
Cum autem ibidemcommorarentur,Colle(fti aliquide
Campania,Sue(Iionasvrbemadgrediuntur,fUgataq; eX ea
Fredegunde Regina,atqueChlodoueo filio Chilperici vo-
lebant fibi fiibdere ciuitatem. Quod vt Chilpericus rex 3
comperit,cumexerdtuillucdirigit, mittens nuhcios ne
fibiiniuriam facerentr&excidium de vtroq; eueniret exercitu.
Illi autem hæc négligentes,præparantur ad bellum:
commillôque prçlio inualuit pars Chilperici,atque fugauit
partem fibi aduerfàm, multos ëx ea ftrenUos atque vtiles
viros proftetnens, fugatisque reliquis Sueifionas ingredi-
tur. Quæ poftquam adta fimt, rex propter coniugationem
Brumchildis,fuipei5tum habere coepit. Meroueum filium
fiium,dicens,hoc prælium eiusnequitia furrexiftè: fpolia-
tumq; armis,datis cuflftdib.liberecuftodiripræcepit,tra-
(ftansquidde eoin pofteram ordinaret. Godinus autem,
qui a forte Sygiberti fè ad C hil pericu trànftulerat,& multis
ab eo muneribus locuplètàtus eft,caputbèlli iftius fuit: fed
incampovidus , primus fuga dilabitur: villas vero quas ei
rexififcoin territorio Suenionico Indiïlferat, abftulit,&
bafilicæ contulit beati Medardi.Ipfè quoque Godinus non
poft multum tempus repentina morte præuentus interiit.
Cuius cdiugem Rauchingus accepit,vir omni vanitate re-
pletusjfuperbia tu midus,elatione pro teruus :qui fè i ta cum
fubieâisagebat,vtnô cognofceret in le aliquidhumanita-
tis habere,fed vitra moduhumanæmalitiæ atque ftultitiæ
in fùos defæuiens, nefanda mala gerebat. Nam fi ante çum,
vtadfolet,conuiuio vtétem puercereum tenuiftet.nudan
eius tibias faciebatfatq; tandiuin his cerevà çoprimi donee
lumjne priuaretur.-iterum cumilluminatus fiiillèt,fimilitër
faciebat,vfq; dumtotæ tibiæ famuli tenentis exurerentur.
Quodfï voce emir tere, autfe deioco illo alia in parte mo-
uereconatUs fui fier, nudus illico gladius imminebat :fie-
batquevthoc fiente,ifte magna lætitia exultaret. Aiebant
enim quida,eo tempore duos de famulis eius.vt fepe con-
tingic, mutuo feamôre dilexifïe, virum falicet & puellam.
Cumq; hæc diledio per duorum annorum aut eo amplius
fpacia traheretur,côiun<5fci patiter Ecclefiâ petierüt.Quod
cum Rauchingus comperifïèt,accedit ad facerdotem loci:
rogatfibi protinusreddifuosfamulosexcufàtos. Tuncfa-
cerdos ait âd eum: Nofti enim quæ veneratio debeat impé-
dijEcclefiisDeimonenimpoteriseos accipere, nifivtndé
facias de permanente eorum coniuniftione : fimiliter & vt
de otpni poena corporali liberi maneat,repromittas. At il-
le,cü diu ambiguus cogitatione filuifièt, tandé couerfus ad
fàcerdoté,pofuit manus ftias fùper altare eu iuram en toi dices:
Quianunq erüt à me feparandi,fed potius ego fàciâ vt
in hac côiundione permaneant:quia quanquâ-mihi mole-
ftüfuerit,quodabfq; mei cofili) coniuentia taliafintgefta,
illud tâmé libens ampleâor, quod nechicancillâaltenus,
neq; hæc extranei feruum acceperit.Credidic fàccrdos ille
fimpliciter ^miffioni hominis callidi,reddiditq; homines
E
Ruceulsnj
occiditux.
Cap. X.
Meroueus
patrui y;
Brnm
chilflems
cipit.
F
•Cap.}.
Bellum ci
tra jbhilpi
G
Ranching
calliditas.
exeufa-
A
Rauchin-
I gus fer«“ &
jancilUni
yiuos de'- .
. ' fodit, quöd
feinfcio • ■ 1 nupfilTent.
B
Cap. 4*
Afylum eft
Ecclcfu.
c , Ruccule- :
nus regio
juorbo cor-
Roccule-
nus qua-
dsag.carnes
comedit.
D
Autlioris
frater am-
hiensEpi-
feopatum
occiditur.
excufàtos. Quibus illeicî'eptis, &rgratias àgens,abfèeffit ad
domuni fiiam: & ftatim iuffit elidi arborem, trùncatamque
colümnam eiùs per câpitacuneo fciflàm præcepit excaua-
ri: effoflàque ip altitudhietrium aut quatuor pedum, humo
deponi vas iubét in foueàm. Ibique puellam <• t mor-
tuam cbmponens, puemm defupër*ia«ftari præcepit po-
fitoqUe operario, fofïàm hunio repfeuit, fepeliuitqiic eos
viuentes dicens, Quia nonfriifttaui iuramentum menrh,
vtnonfèpararenturhi irifèmpitefnum. Quæ eum Crcer-
dôti nunciata fuiflènt, cucurritvelociter: & merepans ho-*
minemvixobtinuitvt detegerentur. Verumtamen püe-
rum viuum extraxit, puellam véro reperit fùffbcatâm.In ta-
libus enim operibus valde nëquifïimus erat, nullain aliam
habés potius vtilitaté,nifi in cachinnis ac dôlis, oiti nibufq;
peraerfis reb.'Vnde no immerito taliter exceflitàvita cjta-
liageflît cUmfruetetur hac vita, q> inpofteivi digefturi fui
mus.Syggoqiioq; referendarius q annulu regis Sygiberti
tenueraB'&ab Chilperico rege itaproüocatus erat,vt ferùi-
tium g> tempore fratris fiilhabuerat, obtineret,'adChilde-
bèrtüregé Sygiberti filiüreli&o Chilperico t;âfiuit, refq;
eiusqüas in Sueffiortico habuerat , Anfbualdus obtinuit.
Multiautem&alrjdehisquifèfèieg-no^giberti ad ÇhiR
pericum cradiderant.recellerunt. Vxor quoq; Syggofiismo
poft multo téporis fpaciaobiit : fed i|le aliS rurfus accepit.
His diebus Rueculena s ab Chiîpèrico mifÇis,^Fufonos
aduenit cum magnaia<ftantia, & vitra- Ligefmrcaftra po-
nens, nüiicios ad nos direxit, vt fcilicec Günthcramnum,
qui tune de morte Theodoberti impetebatur , d Bafilica
'unâadëberemus'extrahere. QUodfinorifaceremus,&
ciuitatem,&omniafuburbana eiusiuberetincendiocon-
crèmari. Quo audit© mittimus ad eum legationem, dicen*
tes. Hæcab antiquo fàifta non fuifïè quæ hic fieti depofee-
bat: fèd nec modo permitti polie vtbalilica fandta violare-
tur. Qijod fi fieret, nec fibi fore profpei û, nec régi qui hæc
iüflà mandaflet : metüetetque magi s làn 6tita tem antiftitis,
cuius virtus hefternadieparalyticàm direxiflct.Nihil ex his
illeformidans; cum in domô Ec- lefiævitra Ligerim refî-
derec, domum ipfàrn quæ clauisadfixa erat diflècat. Ipfos
.quoque clauos Ccenomannici qui tune cum eodem adue-
nerant, impletis follibus portant,, annonas euertunt, &
cundta deuaftant/Seddum hæc Rucculénusagit, à Deo
percutitur,morboque regio croceus effc.<Stus, mandataaf
peraremittit, dicens : Nifi hodie proieceritis Gunthcram-.
numducem de bafilica , ita ciméta virentia quæ funt circa
vrbemadteram,vt dignus fiat aratro locusillq. Intérim aduenit
dies fandtus Epiphaniæ : &hic magisaemàgistor-
queri coepit. Tunc accepto à fuis confilio,amne tranlado,
ad ciuitatem acccdit. Deniq; eum plàllentesde Ecclefiaé-.
grefij ad fanétam bafilicam properarent hic poftcrucépræ-
cedentibus fignis,equo fuperpofitus fèrebatur.VêrHm vbi
bafilicam Iàn6tam introiit, moxfinorminâtis intepuit: re-
greflufqueab Ecelefia, nihilcibi eadié aecipere potuit.Ex-
inde cum valdeanhelus eflèt, Piétauum abiit. Etant enim
dies fan<5tæquadragefimæ, in qua foetus cuniculorum fæpe
comedit. Difpofitis vero a&ionibus, quibus in Calendis
Mardis ciuesPiiStauos veladfligeret.vel damnaret,pridic a-
nimamreddidit: &ficfuperbia tumorquequieuit.
Eo tempore Foelix Namnetici vxbis êpifèopus, literas
mihifcripnt,plenas opprobriis, feribens etiam fratrem
meiunobhocinterfeâum, (toquodipfècuDid9 Epifcopa-
ciis, Epifcopum incerfeciflèr. Sed vt hæc fcriDeret, villa Ec-
clefiæ concupiuit. Quâ cum da|p nollem, euomuitin mè,-
• vt dixi, plenus fùrore, opprobria mille. Cui aliquando ego
refpondit:Memento di<fti prophetici : Vællis qui iüngunt
domum ad domum,& agrum ad agrum côpulant.nunquid
foliinhabitabuntterramf’O fi te habuifïètMafliliafàcerdo-
tem.nunquam naues oleum, aut reliquas fpecies detulifi-
fènt, nifi tantum chartam quo niaiorèm opportunirâtem
feribendiad bonos infamandos haberes. Sed paupertas
chartæ fi nem imponit verbofitati: imméfæ enim erat cüpi-
ditatis atque iaâantiæ. Sedegoifta poftponens, ne illisfî-
miiis appaream, illud explicabo, qualiter germanus meus
abhac luce migrauerit, & quam velocem inpercuflorem
eius Dominus præftiterit vltionem. Confènefcente beato
Tetrico , Ecclefiæ Lingonicæ facerdote, cum Lampadium
dlaconurn qüetn trèditorê habiiitidëiécif&r,& fratër itieUj J
dura paupefibuè qüos ille male fpoliauerat, op’ tulari cupi-1
èhs confenfiffètih eitis humiliacibhem ; odium ex hoc in-1
cürrit. Interéa bëatus Tetricus à fàrtguine fàucfatur: cüi cü
nùila mèdicOrütn fomenta vale rent, cohturbati clerici, &
àpaftore vtpotë déllituti, Moildericum expetunt : quia
rège induit9 ac rbnfüiratus.Epifèopüs ordihatur,fiib ea fpe-
cie, vt diim beatUS Tetricus viuérfetj hic Tornodorenfe ca-
ft f üm ,vt Archiprèsby ter regeret.ai q;in e o corn m o raretu r:
migrante vero decdîore ifte fuccederet In quocaftro duM
habitarefcj itamregisirtcurrit : adfèrebaturenim contra eu,
quod ipfe Sygïberto régi aduërfus fratré fiium Gunthcram-
num venienti, alimenta & muneraprçbuiflèt. Igitur extradas
a c'allro, in exilium fiiper ripam Rhodani in turri qua-
damardà atque dëteda rètrüditür:inqüaperdiibs ferre
annos cum grandi cruciatil commoratur. Obtinéce beato
Nicetio Epi(copo,Lugdunum regreditur: habitauitq;cum
eo per duos menfès. Sed cum obtinere iidnpbflèt à rege,vt
in locum Vnde dtiedus fuerat, reftituëretur, node per fu-
gàm lapflisad Sygiberti tegum tranfiit,&apud Arifitenfènl
vicum Epifèopus inftituitur hab ns fub fè plus minusdice^-
cefes qüindecim, quas primiim Gothi quidam tenuerânt;
nuncv roDalmatius Ruthenenfis Epifcopus vciiditâbac.
Quo abeiinteiterumLingoniciSylueftrüm propinquü,vel
noftrum,vel beatiTetrici Epifcopum expetut^Sed vteum
peterenc,fratris mei hoc inftmdufecemt.Inter’êâ trafèunte
beat© T e rrico, hic tôfb capite,préoey ter ordina tur, accepta
Omni poteftate de rebus Ecclefiæ qui veto benedidionem
Epifcopalem Lugduni accipiat, iter parat. Quæ dû agütur,
ipfèquia iamdiu epilepticus erat, ab hoc morbo eorreptUs*
afperius extra fènlum fadus, & per dies duos affidue dans
mugitum,tertiadiefpiricü exhalauit.Quib9 peradis,Lam-
padiuSjVt fuperiüs diximus, ab honore & facilitate priuat9
in odio Petri Dîaconi, cum filio Silueftri coniungitur, ma- 1
chinans atq; confirmans pacrem fiium ab ipfo fuiflè male- I
fidisinterfedum. At ille ætateiuuenh, fénfiilèuis, contra
eumcommoüetur,ipfùmimpetenspubliée parricidâ.Poi> !
roille hæcaudiens,ndaplacitoinptæfehtiafandiNicetii
Epifcopi auunçùli marris meæ, Lugdünum dirigitùr : & ibi
Syâgri Epilcopb ebram adftanre, & aliisfâcerdotibus multis
Cum fèculariùra principibus, fè fàcramento èxuit: nun*-
quam fè in mortem Silueftri mixtum fùiflè. Poft duos Vero
annos inftigatus iterû à Lâpadio filius Silueftrri adfèquutus
in via PetrumDiaconum, lancea fàuciatü in terfècit-. Qijod
cum fadü fuiflet, de eo loco eleuatus,& âd Diüionenfç de-
latus caftrum,fècusfàndum Gregorium proaiium noftr^
fèpelitur.Ifte vero fugam iniens ad Chilpericumregétran-
fiit, facultatibus fuis fifeo regis Gunthcramni dimiffis.
Cumq; per diüerfà loca vagaretur pro c o mm i lfo feelere,
neceiclïet locus firmus ad cômorandum : tandem, vt credo,
contra eum fànguine infonte ad diuinampotentiâpro-
clamance, inquodam lqco dum iter agerec,innocentem
hbminem euaginaco 'gladio interemit. Cuius parentes cô-
dolentespropinquiexitum, cbfnmotafèditione, extradis
gladiis, eum in fruftaconcidunc, membratimq; difpergüt.
T alem iuxca iudiciumDei exitüm mifèr accepir,vt qui pro-
pinquuminnocenteminteremerat , iplènocens diutius
non manei t: nam tertio hæc ei eueherùht anno. Denique
Silueftri poft trâfitum, Lingonici i te rum Epifcdpum flagr-
tantes, Pappoluiti qui quondâ A rehidîaeonus A uguftodu-
nenfis fuerat,accipiuntîqui rtiulta, vtadfèrurit,egit iniqua, pj
quæ d nobis ptærermittuntur, riè detradores fratrumefïè
videamur.-tamenqualem habuerîtexitum, non omittam.
Anno odauo Epifcopat9 fui, du dioeceflès aç villas Ecclefiæ
circumiret,quadânodedormientiapparuif ille B.Tetricus
vultu m inaeû Gui ira, Quid ru inquit; hic Pappole;vt quid
fèdé mcâ polluisî vt quid Ecclefiam peru.idisîvtquid bues Pappoli
mihi créditas ficdifpergisfcedc loço,rclinque fedê,abfcede
long! us à regione. Et hæc dicens, virgam quam nabebat in •
manu, pedori eius cüidu valido, impulit. Ip quo illeeui-
gilâs,dum cogitât quid hoc c fiée, fida in lqco illo defigitar»
ac dolore maximo ctfeciatur.Abhorret cibum potumq;,&
mortem iam fibi prqltfnam præftolamr. Quid plura îTer-
tia die cum fànguinem ore proiieeret, expiraùit, Exinde e-1
latus Lingonas, eft fepultus. In cuius locum Mummolus
P p 4 Abbas ^