Apriwcu-
lus Aruer.
fit Epifco -
ÉAP.14.
Buig.D
Ecdiciusfenatorpafcii
paupeies.
àtquë dicehtiftm: O ir hos dèfèris paftor b o n e , vél cüi hos
quàji örphaiiós dereliriquis?Nunquid erit nobis póft tran-
finini tUurn vitâhiunqüid erit pöftniödum qui nósfepien-
t.i*ialeficcóridiat? aütad domihici nominis 'timorem talis
prudentix radohcredarguat?Haèc&his fimilia,populis cu
magno fletu dicéhtibüs, cä dem ficerdos Ipiritu in ie fa nét o
influéte reïpondit: Noli té ci mère b pöpulï,- ecce frater me-
usÄpruncuius viuit, 8c ipfe éri.t ficerdos Vefter.Qui ho iir-
telligèrités,putabant eu löqtfi aliquid in ‘éxtafi.Q u o migrate,
prelby fertile n ëq u l älter ex du obus qui remànierati
procinus omné facultaté Ecclefiætanquâfi iàm ëjpiïcopüs
eflèt,inhiahs cùpidîtate ,prçqçcu^at,dicens:T ahde rèlpe'x-
in mëDèus.cognofce'nsme ïuftiôre elle Sidonîo,largituf-
que eft mihi hanc poteftaté. Cunique per tôbmVrbem fu-
perbusfèfretur,aaûenientëdiedominico qui irnminebât
poft tränfitü firiófci dri,'præpàràto ëpûlo, iufllt cundtos ‘d -
ues in dômo feccïefiæinuitari: deîpeéfcifq;ièniódbiis, 'primus
recübitîntoro. Cuiöbla tö pincemapócülöait:Do-
mjipe m i jvidi fomniu, quod fi jpermittisèdicam. Videbam
hac n ocfte domihica,& ecce ërat domus thâgna,& in domô
efatthronus pofinis, in quo qüàfi iudexfefidebat, cuhdris
poteftace præftatior, cui adfiftebat multi ficerdôtu in albis
veftibus ièd & promiicuç populoru turbç valde inhume1
rabiles.Verum cum hæc trepidus contéplarer,côhfi>îcio e-
mihùs inter èoSbeâtüadftare Sidonium, & cupreibytero
illo übi chaHffimo,qùi ante nos pàiicos annos de hoc mu-
do rtiigràùit jàttente litigahtem : quö deui<fto,iubetrexvt
in imis Careens ahguftiis retrudacur: ablatoq; iftq,contra te
iterum fiiggeriç, dicens: T e in eo icelere própter quod ille
prior damnatus fuerat, fuiflè participera. Verû vbi iudex,
quem ad te tranfmittéret, iollici te coepit inquirere, ego me
inter reliquos occulere ccepi &à tergo ftatui, tira&ans apud
memetipmm, ne forte è£o qui hôtùs iurri homini*j mittan'
Dum hæc me.çu tacitus volùerem, amo tis omnibus remafî
folus in publico: vocatulq; à iudice, propiusactedo. Cu-
iu's yirtutemàtque (plendorécotuens côepi hebës effettus
titubaré præ metu. Et ille, Ne timeas.puër,mquittfid vadë
diepreibyteroilli: VeniàdreipOndehdam eaufim, quiaSi-
donius te accerfiri deptecatus e ft .Tuvèro néraoram Fa-
cias ad eundum, quia Tub grandi téftifiçatione mihi præ-
tèp i’t rêxille tibi hæcloqui, dicens, Si tacuéris, morte pél-
fima morieris., HæG eo loquente, extérritus prelbytër,
elapfo de manu calice, reddidit fpiritum. Ac dé recùbitu
ablatus,mortuusfepulturæ mandants eft pôfieilurùsIri-
fernumcumfâtellite fiio. Taie îudîcium fiiper contumaces
cleiricôs dômîhus in hune præ tulit mûri dum, vtvnus
Àrrii lortitetur mörté, alius tanquamSimön Magus, apo-
ftoli fantti oratione ab excella arçe fiiperbiç prçceps allide-
retur. Qui non ambiguntu'r pàriter polfidère tartarû,qüia
fimulegerunt neqùiter contra làndtumepifcopum fuurn.
Ihterea cum ia terror Frahcorum refonarec in nis partibus,
'& omnèsêós àmôte defiderabilï cu perent regnare,lan&us
Aprûculus Lingonicç ciuitatis epifcppus,apud Burgüdio -
:cêpit habéri fiilpettus. Cumq; odifi de die in die créF-
l iuflum eft vt clam gladio feri retur. Q u ö àd eum per-
lato nuheio n o â é à caftro Diuionenfî per mùrüm demifi
lus, Axuërnos àduenft,ibiqiie iuxta verbümdomihi.quótl
poFuitin oreïànifti ISidohii, vndécimusdatur epilcôpiiS.
Sed tempore Sidônîî epiicopi, magna Êrugühdiahj fa^
mes oppremt.Oimq; popùli per diuer las régiones difper-
gerentur,nec elïèt vllus qui paupëribüsàli mohiam ïarg'ire-
tu r, Ecdicius quidae^Fenatoribushuius propihquus,mai-
gnam tune rê in DéO confifiis fccifiè pernibetur. NSinua-
lefcente rame, mifit pùeros Fuos cu m eqùis, oc plauftris per
vicinas fibi ciuitates, vt eos qui h a t inópia vexabantut, îibi
adducerent. At illieuhtes, Cunttos paùpe tes quotquotin-
uenire potüeruht, àdduxére ad domos eius ibiq; eos per
omhë tempus ftérilitatis palcens, ab interitu famis eJcemit.
Fueteq;,vt multi àiunt, amplius qùam quatuor millia pro -
miFcùilèxus. Adueniente autem vbertate, Ordinata iterü e-
uettione,vnumqûemqj in locüFuümreftitiuit. Poft quorum
dilcelTum,vox ad eû è cçelis laplâ peruenitïdicensïEc-
dici, Ecdici, quiafecifti rem hanc tibi & lèmini tUo panis
nondeeritin lempicernum,eo quod obedierisverbis me-
is, & famémea refettiône pauperum làtiaueris.Qué Ecdiciüih;
ihiræ vëlocitatis fuiflè, multi cômemqrant.nâm qua-
da vice mulcitudinem Gothórum ciiih decern vins fiigaflè
pcrlcribitun Sed Sc lantiüs Patiens Lu^dunenfis ëpilco-.
püSjfimilehuicdn iplà fàme pópulis præftitillè pèrhibetur
beri'eflciüm. Extat ehim liodiéque apüd nos bead Sidonii
èpiftola, in qüa eum declamatorie collaudauit.
Huius tempore &Ëuarixtex rGothorum,excedens Hifi
panum limitera, grauem in Galliis fiiper Chriftiahösintu-
litperlècû'tiônem. Truntabatpâïïïm peruerfitati fuæ nôh
conlèntientes ^ clericos carceribus lùbigebat: fiicerdoces
vero,âlios dabatexiIio,aliosgladiotrucidabat.Nâ & iplos
làcrorumtéhmlôrumâditùs,^)inis iüïîerat obïèràri.icili-^
cetvtfaritasiqgrediendi, öblidionemfaceretfidci.Maxime
tuncnoùem PophlahæGeminçq; Germàniæ vrbes,ab
hac tempeftate dep Opulatæ fiint. Extat hôdiéqj ôc prb hac
cauiâadBafiliü epilcopùmnobilis Sidohij ipfiüs èpiftola,
quæ hæc ità loquitur. Sed perfeciitor hoh póft multum
tempusiVltîôhe dïuina percüflus intèriit.
Poft hæc beàtiis Perpetuus Turonicæciuitatisepilco-
pus, impletis triginta ànnîs, injpâeè quieuit: in. cuius loco
Volüfiànus, vnus exlènatörib , lübrôgàtus eft. Sed a Go1
this fiilpëtius habitus,epilcôpatui fiii aiiho üêp timo,ihHil-
paniaseft quafi captiuus abdutlüs Fed protinus vitam fini-
uit. In cuius loco Virus lüCcèdèn s. lèpdmus poft beatum
Martinum ordinàtur epiFcopus.
iv .iS.
bpeer ieEqûuatuic-»
Perpctuus
Turon.Epi
fcopus.
Voluf Vi-
His itageftis, mortuo Chi Iderico, regnauit Çhlodoue-
us filius eius pro eo. Ahnbautëm quinro tegni eiüs,Sya-
grius Romanorä reit, Egidilfilius, ad ciùitatem Sueflonas*
quam quondam fupra me moracus Egidiusten'uerat, fedé
habebat. Super que Ch lodoueus eum Ragnacatio parente
lua, quia & i plè reg nu m tendiat, veniehs camp um pugnæ
præparari depolcir.Sed ne'cifte diftulit, àcrëfiftére metuiti
Itaqüe inter le Vtrilq; pügnahtibùs>Syagrius elifiim cernes
exercitum, terga vçrdt, & àd Alacriuhi regem, Thololàm
curïti Velàciperlabitiir.Chlodotieusvèroad Alaricü mit-
tir, Vt eum reddetet: alioqüin riouerit, fibi bellum ob eius
retehtiónem inferri. Àt ille metuen^, he propter eum iram
Francoriifnïncürrèret,yt Gothorumpauere m’os eft, vm-
îStüm legatis tràdidit. Qüem Çhlodoueüs réceptu, eufto-
diç maheipari prçcepit: regnoq; èi9 accêpto èum gladio cia
feriri madaùîc'.Eo tépore multç Ecclefiç àChlodoueiexer-
citu deprædatæ fiinc, quiaerat ille adhucfanaticis errorib9
inüQlutus.Igiturde quada Ecclefia Vrçeum miræ magni-
tudihis ac pulchritudinis hqftes ab ftulerant, cum reliquis
ëccrefiafticimihïftérij ôrnamentisiEpilcopusâutem Eccle-
fiæ illiu's,miflbsad tegédirigit, polcens Vtlï aliüd de làcris
vafis redpere non merereturi filtern Vél Vrceu Ècclêïïæ fuç
recipiau Hæc audiens.rex * ait nùncio : Seqüere nos vlque
S ueffiönas, qüia ibi cunéta qüæ acqüifira fiint, d i uidenda
ruht.Cumq; mihi vas illüdlors dederit, quæ papa,polcit, ■
adirripleâi Dehinc adueniësSüefliohas, euhifto onCre pr$-
dæin mediu pofitôj aicrex: Rógo Vós, ô foraflîmi prælia-
tores, vt filtern mihi vas iftud ( hoon. d e vrceo lîipra me-
moràto dicebat ) extrâ parte éoncedere hoh abhuatis. Hæc
rëge.dicënte,illï qliorüetatmehs finior,aiüt: Omhiagïo-
) ripfe rëx,quæcernimus tuafimt,-lèd & nofipfi tuo fiimus
{ dominiolubiugati. Nuncquod tibi beneplacitu videtur,
I facito:hùllus n.poteftati tuç refiftere valet.Cum illi hæc ita
dixiflent, Vnus lepis, inuidus ac Cerébtqfiis, cum vocema-
! gna, eleuatam bipennem vrceo impülit,dicens, Nihil hinc
j açcipiës* nîfi qüæ tibi fors Veràlârgitur. Adhæcobftupe-
fiuâis omnibus, rex inmriam fiiam patiehriæ lenirate coer-
cuitiaccep t um q; vrceum nuncio eeclefiaftico reddidit,lèr-
I uansabdituml^ib pedlore Vulnus. Trahfiéto verb anno,
iuflïc ömnem cum ar m oram apparatu aduenire phalanga,
j o ftenfiiram in cam po:Martio fiiorum arm or û nitorem»Ve-
j rum vbicüiftos circuire délibérât, venir, ad vreei percuflo-
I ré, cui ait, Nullus tàm incülta, vt tu, detulit atmamâ neque
, tibihafta,hëq;gladius,neq; feeüriseft vtilis.v&adprehenr I firn lecürim eius in terram deiecit : at ille cum paululu in-
■ clinacu s luillet ad colligendum earn,rexeleuatis manibus,
fecürimfuam capiri eius defixit.Sic,inquit,m apud Suéffi-
j pnas inyrceoillofecifti.Quo mortuo, reliquos ablcedere
j iubet.Magnumfibiperhanceaufimtimoréftatuens.mufi
ta deinde Bella vidoriafq; fecit. NamdeçimoregnifuianÇ
I ■ G
Ciilod.' ya
H
Chlodou«
adhuc
gétilis ca!
:c D.Rhe
iored
iuffit.-Pau
A m y l 1> [. Vltio <
lata.
A I
Cap.sxviu.
Chlodoi»«-' .
,isChrotil-
^ero ducit vxorem. I
Guag.&Äverba
font
,pud Vit. i
Hiß. Frdto. Liher II. _______ ‘ ________ _____ 4^
ba^tizer.Inuocaui enim Qeos.meos,led vt experioi:, el Oh*
gatifiiritab auxilio meorvnde credo eo,s nullius efle pote1-
ftatis pijeditos ,q u ifib i obedientibus non fiiccurunt. Te
nuncinuoco; abicrederqdefldcfojtantu vteruarabad-
uerfiriis meis*Cumq; hajc diceret, Alamahni, terga vette-
res,in fugamlabi cQcperunt.Cumque regem fuurp cerne-.
rentinteremptum, Chlodoiiei leditionibus fiib,dunt, dfi
centes:Ne amplius,qu^fiimus,pcreatpopulus:iam ^ui lu-
mus.Atille prohibit© bello,coar<äatoque pppulo,ciun pace
regreflus,natniuit regine qvialiter per inuocatiohem lro-
minis Gbrifti,vi^Qriam meruit obfinere.
| TuncReginaaecerfiticlarttfin<ftuRcmigium,Remeh-
fis vrbis epilcopum ipbet,depre.cans. vt regi verb urn fiiu-
tis infinuareti Quern FacerdoS accerficum; lecretiiis'i ö?pft
inftigare:vtPeumverum fieftarem faeli & terra: c red eher*
ido.Ia hegligeret.qute ncqjfib.i,neque aliis prodefle pofluiit,,
At illeait:Libenterte finbfii^me pater audiarn, fid ^eftacy-
hum,quodpopulus quirhe.lequitur,nonpatiturrelinque-
re Deos fiio^.fedvado §c loquör eis iu^faverbum tulT.Cör
uenies autem cumfitis,priulquam il[e loqueretur, pr*cur-
rence potentia D e i, omnis populus pariter adejamauit,
Mortales.Deßs abigi inus,pie rex.& Deum qiiem Retnigi-
us prafdicat, immottalcm lequj parati lumus. Nupcianrur
haecantiftitj,quigauqi0 magno replerus,iu£fit lauacru pr^-
no,Thoringisbellü-intulit,ebrdetnq; fiiis ditionibuç.fiibiu-
gauit. Fuitautem & Gundeuchüs rex Burgundiopu,ex généré
A thanarici regis perlècutoris; de quo fupua meminimus
HuicfueruhtquatuQcfilii.GudobaldqsjGodegifilus,
GhilpéricUs,& Godomarus.Igitur Gunfiobaldus Chilpe-:
ricum fratrem fufi interfeçit gladio, vxoremq; eiüsligatp ad
cgtllum.lapide,aquis immerlic. Huius duas filias exilio con-
demnauit, quarum fi ni or, nui tara vefteMucuruna, iunior
Chrothildis vocabatuhPpijrQ Ghlodoue9, dûlegariouein
Burgundiâlæpius mittit, Chrpthildis jpuella reperitur? legatis
eiiis.Qui cum eam vidiflènt élégant! atq; fipienté,&
cognouiflènc quod de regio eflètgenere,nunciauerunthçç
Chlodoueo regi.Nec moratus illejadGundobaldiim lega-
tionem dirigit, eam fibi in matrimonip. petens* Quod ille
reeufire metuens,tràdidit eam virisùlliqjaccipientçs puel-
lam,regi vçlociùs i'epræfintant,qua vifi,tex vajde gaüifiis,
füoeamçôniugipfijciauic, habésiam deconcubina filfiihl
nomine Theodoricu.-Ig(turex Çlfiothildë rëgina habuit
filiurn primogenitum.-qué cum millier haptifmo conlecraT
re vellét,prçdicabat alfidue viro dicens,Nihil (unt diiqup«
coli tis,qui qeque fibi,neq; aliis poterunt (ubu enire:fiint n.
aut ex lapide,aut exligno,aut ex métallo aliquo lçülptunp?
minavero quæ in eisindidiftis.hominesiiiere, non dii : vt
Saturnus quièfilio ne regno depellçretiir.per Fugâ elapfiis
adièritiir: yciplc I u p i ter o n d ; i uni ft u p to n un Fp urci 11; m u s parari. v élis depidis adumbrantur plateæ Ecclefiç,çortims
pefpetràtor, inceftator virorû propinquarum deriFpr,qui albentibus adornaiuur,baptiftenumcompônicur?baliàma
nepab ipfius Iprplis propriæ pGruirabftinere çoncubitu.v
C
Dtimogcni-
isbaptizar
is in albis
moritgiî
Ca'p; XXX. - Ciilodôue
« Chrifto
’omêfpon-,
astfi yince-
D
ipfiait:louifq,&Foror & coniunx?Qqid Mars Mercuriulq;
potii^re.Qui potius fiuit magicisartibus p raiditi, quam di-
uini numillis-potentiam habuere.Sed ille tnagis coli debet
qui coslum &, terram,mare & oinniaqua: ineis fuht. veibo
ex non extantibus procreauit,qui lolem lucere fecit,&cce-
lum ftcllis ornauitiqui aquas reptftibus,terras animätibus,.
aera volatilibus adimpleuiticuius nutu terra; frugibus, po-
mis arbores,vuis vinea; decoranturreuius manu genus human
u creatum eft.?cuius largitione ipfi ilia preatiua omnis,
homini luo quemcreauit & obfiquio& benefieio Famulatur.
S ed cum h xc regi na diceret nulla te nu s ad ctedendu m
regisanimus mouebatur:led d iteb at: Deorum noftromm,
iulflönejcunöta creantur ac prodeunt.Deus vero vefter nihil
pofle manifeftatur,&quod magis eft, neede deoru ger
nereeflejpbattfr.Interea regina ndelis filium ad bapti(rnq
exhibebadornariEcclefia velis ptajeipit atq; cortinis, quo
'facilius velhocmy fterio prouocaretufa4 Credcndum> qüi
flefiti prxdicatione non poterqt.Baptizatus aute puer, que
Ignomerum yoeitaueruntj in ipfis lippj regeneratus fuetat
alb is obiit. Quade cavifi com morns Felle rex, nonlegniter
increpabat reginam , dicens: Si in nomine deorum nieoru
puerfuiftet dicatus, vixiffet vtiquec.nücaute quiaihnömi- :
ne Dei veftn baptizatus eft viuere omnlnp pop pocuit. A4
hare regina,Deb,inquitiomnipotenti creatbri omniu gra-
tiäs agö.qui me n o n viquequaqne iudicauit indignam, vt
deyteromeogehitum regno fiiodignare.tut adfeire. Mihi
autem dolore huius caulxanimus non adtingitur,quiafiio
in albis ab hoc mundo vocatos,pei obtutibus hutriendos*
Poft hunc vero genuit aliurn filium quem baptizatft Chlo-
domerem vocauit;& hie cum a?grotare ccepiflet, dicebat
rex:Nön pofeft aliud fieri nifi & de hoc,ficut de fracre e^*
ius,contingaf,vt baptizatus in nomine Chrifti veftri,proti-
pus möriatunfidoÄnte matre domino iubentecohualuit,.
Reginayero non ceflabat p red ic ate, vt Deiihi verum
cognolcerer.&idola negligerer:fidnullo,modo ad h^c cre-
4e»4a poterat comm dueri,donee tande aliquando bellum
contra Alamannos cömmoueretur; in quo cempullus eft
confiteri necellitate, quod prinsvoluntate neg^Ueraf. Fa»
dbum eft autern yt cbnfligente vtroqu,e exercitu,vehemenT
ter cxdecentur;atque exercitus Chlodouei valde ad inter»
necionemruere ctppit. Quod ifle videns, cleuacis ad. cx-
lum oculi s,cpmpuhdlus corHe,, commoms in jachryiiuis;
aittleluChrifte qupm Chlothildis prxdicat efle filiüDei
viui, qui dare auxiliuip labpranti.bus/, viiftoriamqpe jnte
Iperantib.tribuere diceris,ru«e opis gloriadeuptus eftlkgi-
•torvt fi mihi vi<ftöriä hoc fiiper hoftes indul(eris, &exper-
tjjsfuero illam virtutenit[uam de ce-pqpulus tuo nomini
dicatus probaflele prxdicac,credämxibi,&innqmine tuo
diftunduntur.mi^änt ftagraptes odore ccrei,tocumq; tems
plum baptifierii diqino relpergiturab odorc. Talemq; ibi
gratiam adftantibus Deus tribuit,vtxftimarent lè Par?difi
odoribus colloeari» Rex ergo prior popofeit iè a pontifice
baptizari:procedit nouns Conftahtinus ad lauacru, dele-
tiuusleprx veteris morbum., lordencefq; inaculas geftoru
antiquorum recéti Inti cc delerurps.Cni ingreflo ad bap til-.
mum,lanc'tus 1 ;ej fic irifit ore ficundoiMitis depone co lla
Sicamber,adQra,quodincendifti jincende quod adorafti.
Eratenim fimftus Remigius epifiopus égregix Icicnna-fiv
rbetoncisapprimeimbut9ftudiisf fed & fandHtateftaprx-
latus,vt $ilueftri virtutibus xquaretuqEft enim nunc liber
Vit® eius,qui eum narrat mqrtuum Fufcitaflc» Igfiurrcx o -
■mnipotentemDeum in.trinitate confefitr§, baptizatus eft
innomine pacris,&filii,&lpiritus fin<fti, deljbutuFqne fi-
erg fhrifinate cu;p fignaculp crucis Chrifti.De exergjtu ye-s
roeius baprizati fiint amplius tria iTiillia. Baptizara eft &
lororeius Albofledis, q u x non poft multum' tempus mi-
grauitad Dominu; pro quacumrexcontriftaretur, landlus
Rerpigiu$confo!at,orjam mifitepiftplam »quxhoc ihpdo
•furhplit exordium: Angit me & fitis meangit yeftrx canfi
triftitix.quod bonxmemorix germana veftra cranfiic A h
bofledis>Sed debacle eonlolaripoflumustquiataiis de hoq
mundo migrafiit,vrfiilpici magis debeat quam lugeci.Cpn^
uerfi eft enim & alia lororeius Lanchildis nomine, qux in
h e re in Arrianorum dilapfi fuerat,qux confefla'tequafiui
filium patri & lpiritum fimftuin chrifinata eft. ,
; Tunc Gundobaldus & Godegifilus fratrcs,regpum d r-
caRhodanum aut Ararim cum Mafia lienfi prouincia rcti-
nebant.Eran t antem tam illi quam populi ëbrum, A rjänx
feiftx lubiedVi.Cumq; fe inuicem impugnarét,audicns Ga-
degifilus Chlodouei regis vi6toiias,miiïtadeumlegationë
occulte,dicens:Si mijyi ad perfequendum fratie meii prx*
bueris auxiliumjVteum hello interficere aut de regno.eii-
cere poffim,cributu tibi quale tu ipfè velis iniungere,annjs
fingulis dillbliiäQuocfille libenrer aqcipiens, auxilium ei
vbicunq; necelficas poifieretyrepromifit. He ftatuto teporg
pontra ßundQbaldum,cxercitum comropuit.Qup auditQ
Gundobaldus ignoransdolumrratris, mifitad-ep dicens;
Veniin adiutorium ipeum, quia Franci le cgmouent copra
nos,& regionem noftram adeuntvteatn capiant: ideoque
fimus viianimèsaduerfiisgentem inimigi nobis,ngfepara»
ti inuicem,quod ahx genres paUxliint,pètferamusfAtille,
Vadam,inquit cum exercitu.ipeo, Sc tibi auxilium prxbe»
bo» Mouentelque fimul hi cresjexercitum, id eft Chlodo«
ueus contra Gundobaldum,& Godegifilus cum omni in*-
ftrumento belli ad caftrura cui Diuionc nomen cft,perue-
rieruht.Cöi)fligentelque fiiper Olcaraiti fluuiuui, Godpgi»
fijus Clodgucg coniungitujr, aevrerque eserqitus GiipdOtbaldi