Predicate euangelium omrii creatura:. Ét ad Colollqnft s,
In Ipè eüangelij ,quod prxdicatu eft invriiuerlacreatura q
- lub cxloeft. Qupd vtab inférioribus confiderernus ,co r-
pdraiis creatura p e r loca oftenditur: aifimalis aute vldificat
* corporalia:animalis regic, 6f tunc bene regit , cum iplare-
gendam lefuhijcitDeo. Gumautem tränIgrèditu tpf«ccr
pta eius, Iaboribu9s &%rumnis per eadem ipla quae regere
poteratimplicatift.Quiergoyipitcórpore,cafnalishómo,
vel animalis vocatur; C}atnali§^quia e a t ^ i a ::ièdat^r.'Aiii-
malis afitèm^hia fertife dilftduta lalciüia animfelu«,quani
nö regit Ipiritus, neq; coercet intrametas naturalis ordinis
quïa & iplè non fë fiib.dit.re^endum Deo> Qüiauté ipiritu
animam règit, Sc. pér anima corpus,quod facejtfe nö póteft,
nifi dominum bapebat 6c ipferedorem, "^Quóniaqi ficuc
noppteftc^iput mülieris vir e^ffè: ïta ca’pu tviri Chriftus pft.‘
'V ocaturlpiri tali syquia&
Igitfir :,poftautéMllampatlethnEtquobiam fumuii aiige-
fli/pi ritalicepvmmri :in fimi yerö.animaUfCr: beftiie veto., Sc
' omniape^ora carnaliter:<^r‘pus aütem non tiu it, ledyiui-
‘ ficatur* Ohmis creatura ip nomine eft, quia & intelljgit
' lpiritu,&fthticanimo, & localiter corpotl mouetur.Om...
nisitaque.creaturairihomineingetnilcit, & dblcc: ho n e-
r nimtofamylèdomncmaitjtanquara fi quis d.i?at, cplolem
ornnèspomines videntquiluht incólim^ssled nontptiyi-
dent:quia tantö oculis vident. Itain hornmóomnis prea-
; turäjpftj qdi&inteiligjt, & viuit, ó^eorpus habet ried non
tota creatura^in iplo eft: qilia fimt praeter ipfiim & angeli,
qui intdligant, & viuant, &,fint: Sc pëbora, quaeviuunt,&
fiint & corpora, qux tantunimodofiint.xum ipfiimyiuere
magiflif, quam nomviuere: & iplun> intelfigere magisfit,
quam fiheintélle<fta^iucrei| Gum ergo milèrhojitio inge-
milcit, & dolèt, omnis creaturacoPgemilèit, ^irdolet. Vfi
queadhüc, afitemrede dixit, quia etiatn filuntaliqijaiani.
infinuAbrah>:,&|atroilleinparadilbconlbtutus,illodie,
quo credidit,dolere^dêftiterit: tarnen,vlqjie adhjic omnis
creatii ra congemjfèi t, &d o léti quiain illis qui nondum li-
berari fiuit ,pmnis-eft per Ipiritühi Sc corpus & animam.
Non lolum aütem,- inquit, omnis cteatura congemi/cit,&
dolpt:lèd&nosipfi,ldeft,nobfoluinhominecórpqs,&
anima, Sc Ipiritusfinïul dölencexdifticultatibö§cornpris:
ftd S ^ o s ipfiexceptiseorp'orib.fn npbtsipfis cógeióifci-
mus. Et bene dixit, Phmitias hab. ntes lpirittisiid eft, quorum
I ErgononTolücorpora,(èd&anima:noftrapjineft,fpiritiK,
nomine creatur* concjnc r ur.Sic autem di&fieft,ipla>crea-
tura liberabicut a leruitute corruptionis inlibertatemgkir
, rixfiliorumDei: qualrnos nofimus creatura, led. filij Def,
; in qworumglorixiibertateriiliberabitur a lèruitute creatü.
i Item dicit, £cimus enitn, quod omnis'ereatura ingemifeiti
öcdolet vfq; fcihuc.Non'lblum ilia, led & nos iplhtanquam
,nosaliudfimus#liud omnis creamrai.Totumergo capita-
lam patriculatim confiderandu eft^xijftimo enim (inquit) &
quod nonfint condigna: palfiones hums temporis ad fu-
turatn gloriam,qucereuelabitur in nobis. H o cmaniféftum
elh.dficerat^enim fupeWüs:Siau^lpiriCufa«$iac^Énis mqrti-
tificaueritis, viuetis. Qupd fieri non poteft firiê mölgftia»
cuipatiétia necellaria eft. Quo pertinet$:&.quod paulo ari-
jtc.ai^Sictamen copatimur, vt & conglorificemu®*Quod £
: ^wq^ait, Nain & expe6tatio crèatUFsr^elatibné filiorum
f Dei expedrat: hóe eumpuCo dicere: Nani &hoc ipfum q»
innobisdoler,cum,hid:a catni s m or tificamus: id eft, curri^
fefiirimas^yelfitimtts per abftinentiani; dum freriamiysde- *
'ledationéóoncubitus per<a(Utate7cniniuriaru lacerMio- j
Ines eteontumeliamn? acaleos per patientiam luftinemiis;.
dumnegleptis i atq; reie<ftis volupfeiibüs rioftri s , pró fru-*
<5himatnsecckfislaboramUs:quicqd innobisin hac,atq;
J huiufinodiattritioncdolet, creatura eft,doler enim Corpus
’ &anima,jquae vdqj créaturaeft, &,expe£tat reuelatiohem
filiorum Dei: id eft, e^edta^, quando apparcat, quod vor’
catumcft. Quia enim films Dei,yhigenfiu$ non poteftdid
,,crcatura,quandpquidem per iplum fiuStaiunc omnia,qua:
Deus fecir. Diftinde ctiam nosyocamur creatura ante ilia
gloriam euidetem: & diftinde vocamur filij Dei, qifemuis
hoc adoptionemereamur. Naillevniggpitus naturafilips
eft. Ergo,expedatio ereatura:;id eft,expedatio noftra, re-
uelationem filiorum Dei expedat; hoc eft,expedat quando
appareat quodpromiftiim eft: quando reTpiamanirefta-
dum fir^ quod nunc Ipe fiimus, filij enim Déi lumüs,&nö.-;
' dum apparuit quid erimus. Scimuè eninji quia cum,appar
merit,fiiniles ebsrimusmuia yidebirtaus eum ficuti.eft Ipla
eft reuejatio filiorum De i, qtfanynünc expedat éxpedati o
' erèatqraï. Nam quod creatura reuélationeni expedetalte-
rius natime, quia non fit creatura;fed ipla qualis nunc eft,
expedat quando fit qualisfutüra eft. Tanquam fi dicere-.
tur; Qpereante pijdorem pofito, fiibieótis fibi coloribus,
& adopus eiusparatis,;expedatio color um reuelationem
liinaginis expedat, &manifeftafioiiem .-non quia tüncalij
enint, apt non colpres erunt; led ta turn quod aliam digfii- i
tatem tunc habebunt.,Vanitacienimlubiedla eft creatura^
hoc el|illud, Vanitas vanitatum omnia vanitas. Qua: abtmdantia
homini in Omni laborefiio, quern iplelaborat
fiib lble:cuj.eft didum, In labore manducabis panem. Va-
nitati enim deaturalubieda eft non lponte:Bene additum
eft,Noniponte:homo quippe Iponre peceauit,fèdn5 Ipo-
te.daranatus elLPeccatuitaq; fuitfpóntaneü, cotra prxcc-
' ptum facere veritads,peccati autem pcena, fitbi jci fallacia.1.
Non ergo Iponte vanitati creatura fubicda eft,led próp ter
eum, qui lubilciteam lalpejid eft,propteriuftitiam atque
clei^ntia:qüineq;pëccatüimpunicü reliquit,iicc^fiina*
I bilemvoluitefiepeccante.Quia&ipla cteacura: fdeft, ipfe '
homo, cu iamfignaculo imaginis proptérpeccatu anlifib
remanfit tantum creatura* Ipla it^ ;c re« u ra :id eft ipla, q ’
nöndüm vóeatur filiorum forma perfeda5 ledtantum vo-^
catur creatura, Ubferabitur a fi;ruituteinteritus.Quoditaqi
ait, &ipla libereinir: facitlnteliigi & ipla queinadmodilm 4
nos:ideft,& deipfis no eft delperandüm,qui nondü voca-
turfilij Dei, quianondum crediderunt, ledtantu creatura:
quia & ipfi creatura lunt, 8$. 1 iberabuntur aferuicute inte-
ritus ficutScnos, qüi iam filij Deifumus; quamuis nondu
apparuerit quiderimus. Liberabitur ergo a lcruitute inte-
(ritus injibertatem glorias filiorum Qei • id eft, erunt ipfi ex
leruisliberi, &ex niortuisgloriofi in vitaperfedai qua ha- ’
bebtint filij Dei. Scimus enim <fuodomnis creatiirainge-
i mifcir,.& dolet ylq; adhuc. Omnis creatura in homine nu-
meracur.non qui^in eo fint omnes angcli, & fiiperefiiiné-
ites virtutpsac poteftates j. ccelu, terra, & mare, & omniaq
in eislunt: led quia omnis creatura partim Ipiritalis eft,par-
tim animalis, partim corporalis: ficutin euangelio dicit,
iamfpirirus tanquam läcrificru na oblatifiinc D,eo,& in
diuino charitati^igne cóprehenfilunt. Hxc fimt brimiciae
hominis: quiaveritas primuln fifiriturn noftrurp obtinet,
Vtperhünc cjetera cörnprfehendanturivelquiprimi löftitu
ipuï adilentu redemptionis accépirtnis,. lam ergo habet
primitias oblatas Peovqui dicit, Mente feruio legi Qei,
carne 'auren\jègi.peccaci.' Et qui dicit, Deus cUilèrmo in
Ipiritu meo»Etdeqpo dicitur,SpiritUs qui dem plömptus,
cato altern infirma^Sed qpóniam adhuc dicit, |nfi“fixego
homo, quismelibérabir acorporemortis huiu^Et adhuc
alibidicitur, Viuificlbit & mortalia corporarV.eftraypro-
pter Ipiricum reius manentem in ycibis: nondum eft holo-
caüftum: e rita u tem , cumablbrbebitur mors irijyidoria,
eum ei dicetu^| ,Vhi eft mors contentio tua ? vbi eft mors
a.culcustuusïNunc ergo, inquir,noti;lblum omnis creatu-
ra:ideft^cumcorpore:led nos ipfi primitias Ipiritus habé-
tesfid ef^noS animae qprimirias ipëtes noftras obtulimus
Deoin nobi? ipfis.eongemilcirtiris:fd e f t / ^ t e r corpu;s ad-
optipnem éxpeóbntes redeptioiic corporis noftri: id eft,
, vt&ipfum corpus accipiens beneficium adoptionis fifto-
tum qua vocati lumus, toros nos liberates tranladis mo-
leftij^omnibusexómni par té Dei filiosefleitianileftet.Spè .
enimfilui fedi lumus.Spes autem qu*videtür, nó eft Ipes.
Tunc ergq^erit res, qua: nunc eft Ipesicum apparüeritijüid
erimus fimiles illi,quoniam vid'ebimus eum ncuti eft. Hoc
capituluin fi hoe m o d o , vt tradatum eft , aperitunnon in-
^idemus in lilas moleftias, quibus homines pleriq; dicere
coguntur ^pmnes arigelbs, fublimelque .vir tutegjn dolo-
re & gemi tibus eflè, antequa nospenituslibereniur: quia
didum eft, Ojnnis creaturacógemilcit.'öcdol.et. Quainbis
enim adiuuent nos pro fiia fiiblimitate,durfi olftemperant
Deo,quivnicü filiumfiiüdignatus e.ftprofiobismitter^i
trnienfine:gériutu & doloribus id facérê credendi fiintj
M
F
G
ne miièri
Ad Romanos. 37
ne mileri exiftimentur, feliciorq; ille firde numerouöftro
Lazarus,quiiamin Abrahaifinu requiefeit: prxlertim quia;
dixit, eandem creatutäm, q u $ töngemiftit & dolet ,y a iu -;
tatrefle liibiedam: quoddefiimmis&excellentibus vir-;
tutum poteftatumq; creaturis nefas eft credere. Pcjnde
iiberari earn dixit a leruituteinteritus, quo illos cecidiue, j
qui in coslis agunt vitätti beatiflimam, non poflumus credere.
Tarnen nihil temereconfirmandum eft,& piadili-
genria etiam a,tque etiarh verba diüina tradanda lu n t: ne
forte cönfeemifcit, & dolet,& variitati fubiedä eft , poflit
aliquö aliö'imodo intelligi, vr de Fummis angelis, quam-
diünoftrarinfirmitati iuflu domini non ppitulantim,non
impie pofiit exiftimari. Sed fiueilläi quaibexecuti fümus,
fiuealiahuias capituliexpofitio profera’tur, id tantum eft,
cauendümV ne violet , aut vu|nerec Catholicam.fidem .
Iciö enim vanos nfultoifliaer^sicos multa impie & itiepte'
iaditafie. Spfonimfalutfattifiimus. .^ |C , in quit, non re ip-
lafvlus Iperatur adhuc, ficut ad G orinthios : Per fidegn
atnbulamus, hon per fpecierii credimus quetd futuri fii-
muS, adhuc tarnen hon lumus. spesautent qu&.vtdetur* non
tä jpes. Kam quod videtvqttü, quid jperat ? Quod videtur
mön Iperatur, quiatenetur. Siautentqtioinonytdemusjpera-
mus. Ideopacientiapcrfidem magnam habetiihercedem,
quia fperat quod nön videt: Sc fic lecuri fiimus,-quafidam
acceperimus, quod nondum aceepimus. Per patientiam
expectamus. Spes fine patientia elle'non poteft. Similiter
autem & Jpiritus adiuuat. Secundum eandem expedapipV
fiemädiuiiätIpiritus infirmijtatem oratiönis : vt quae Dei
lu n tö rem u s,& propter lpcmqua:placita funt Deo, pb-
ftulemus. lnfirfnitatemnoßram. Innrräaeft oratio noftra,
hiii ä Ipiritu lä n d o non Iplumadiduetur,- led etiam inlpi-
• refcur. Nam quid oremtts. Frequenter qiia:putamusproFpe- .
ra, obfimt: ideo non coneeduntur, Deo melius proui-
| dente ficut Paulus ter dominum rogauir. Stern oportet
nefcimusl Quidnunc per fpeculum videmus, ficut ad Co-j
rinthios ait: Si qiiiscxiftihiätle Icire, nondq feiuit, quem-;
adm oduih opor teär eüiii (tiiz.SedipfeJpiritus poßulat pro no- '
•foj.Quomödö nostentatytfc ia t: hoc eft, v t fa re nos fa-
eiatficiifc dieitur, Ille «dlficauit domum.cuiusiu fiii fit. Sic
defpiritüs^hdtüs ^öftulat,id eft,poftulare nos fecit, quae
Dfeifuht,inljirähdo,veipra:ftahdo,aüt operändö in no-
bis. Gemitibus inenarrabilibus. Gemerenos facitaltisgemiti-
bus niUtis ;^qüia quantum öre petere non pöllumu s, tan tu
gemitibus deprecamur.QairfWf««ferutatur cordafcit quidde-
fideratJpiritus. Hic gratiäm fpilritps nominäuit Ipiritu irffen •
dtumjli^ut ibi, Si orauerö lingnaj fpiritus m eu so fa t: vbi
gentis lin g u i vel iöcuriö intelledlaaccipitur. Qutafecundü
Deuth. Qüia cceleftia& diuina deliderät. Poßulat profanüis.
Pro fendlis rebus,non hun}äms>neq; ienenis.Scimus autem
qnumodo dihgentibus Deum omnia t öoperantur in bonum. Qüie-
CünquefecerimuSjVelfuerimus palli propter düedtiöhem,
önrtniäriöbisad mercedem conturrunt: hue cöopferantur,
hoc eft, crefcuht, fiue adiuuante Deo cönträria vertuntur
iriprofperuhi, feeuhdüm illud, Omniaquxcunqüe fece-
ris, ptoljerabuntur; küföficitödttm&iäit&cnoz dicitärite
mündi eönftitütiöhdm elddtbs. Propbfitüm vocdtifuntfajifli.
PröpöfiiumDei eftj vtfiiie operibiiS legis,; vel qUibullün-
iqueaiijsrheritis perfidem loltimiuftificaret irripiös: qiue
hdes höh exnätürä, le'dDei döriüiitfeft: friidiis/piritüs eft;
iftter cetera Sc fides*. Nör» tiiiffl oirihes vöcari i ieeundiiiii
'propofitümfiintv6cati:quc»niamniülii vöeati,^äüci ele-
Si. Tpfi ergö iecuhdüm propöfitum vöcatii q ü i& elewi
•"änte cönftitutioneih ihuridi. Namqubs tu fcm h& pradeßtiiaüitcönformeffitfriimagiHiifiiijfui.
Pt^delUriaüitjytquidöfiöeiüs
cotiförmis eilet in vifa,eiret cöfiformis in gloriaji
qäittäfisformaüitcötpüshüihilitatis hoftra^ §0/örmecÖr-
' ^örf cläritätislUar;' Vildeidslöahries : Siihires ei etirtius.
f i ßt ipfe pfnnogenitus in tnultisfratribus. Ptimögenifüs ex
hlöhttisi qüiä habet thüliöS p iä tttß i QUos äütem prade-
> ßinaultY^ H i c ß i ^ ^ h a tb i r i tempbribhy ihrelligitur,hött
; iti hiiiustei-hfjoris'höniimbas: id eft,6f ante kgeiPi fu b le-
fiibgratiä. Sedqliicüflqüe tufic falüäri ffiiitjDei
gratia font (aluäti, diceiite Apiüftolö: H ibentes aUteih
eüiideiti1 fpititliHl fidei. Jios& v.öcaüin Homines in lioc
tem^öread fidehivocatlici qüia apud eüm äntequa ihiln-
BiUiottii VetiPafr.foMi&.fdfs i.-
dus elTet, erantvocati. Vocantur autem pet fidei inlpirà-
tionenij&perexhortatïonem ,& dfeina óperatióné; iu-
ftificàntur per baptilmum, glôrificàntur per praémium^ û-
ue in prælènti per virtûtem : fed hæc omnia fimt donàDei:
quia dicit alibi : Vt dignetur vos vocatiohe iua. Et il-,
lud : Q u i vos.vocauit ip g! atiâ D e i, inftificati gratis i
qui operàtur omhfe’inqmnibus: q ttü ipfënbs feripiiftdé
poteftate tenebrarum, 0c tranftulii: in regnuin dil edtiônis
lùæ, nonîpfiusjièd filij? Et quos vocauii, hos & iuftifkattii:
quos autem iujlificauit, tllos & nügnifiçauii. Magnum eft ti-
bivoearifemum-meum, quo^ ppft refiirre&jonenï glorifi-
ca tum^ ft. Illaômniâ iam fe âa funtjprælciuit,prædefti-
nauit?,^ .c iu it, &iuftificauit.; Qubniam & oihnes iâm
. praelciti Sc prædeftinaci.funtj & multi iâm vÔcati,atqüë iü-
ftificati. Q u o â autem ait , Illos & glorifiçauit : il!i gloria
intelligendaeft hic, de qua idem dicit j CumÇhriftüs
appamerit vint veftrâ, mnc&^osapparebitiseuni illo iri
gloria. Qmdergodicemusad biec ? St Deus pro nobis , quis contra
nos ? S iD eü l nos adiuuat, quis nobis nocèbit ? Si
Deus gratis nos vult iuftificare : quis dic it, Non póteft
fieri 1 Vult oftendere multum elle quod àccepimüs,&
quod nemo præualeat impedire voluntateiu Dei,qui tjüjod
vulc fecit. Qui etiam proprio filio fito non pepercit, fed pro nobis
omnibus tradidit ilium : quomodo non etiam cum illo omnia no-
dns donauit ? Non pepercit permittendo tradi -, vt Sc triU
dentibus libertas permaneret arbitrij ad peccandum, Sc
nobis patientiæ monftraret exémplurii. Nam Chriftô
quid habet chârius, quod nobis neger, quipfonobis pfo-
prio filio non pepercit ? Non Iblumautcm àpatreeft tta-
dit'us, lèd à lemetipfo, ficuti alibi dicit, Q u i tradidit leriiet-
iplum oblafionem Sc odoremDeo in odoretri fiiaüitatis.
Quis accufabit elect os Dei ? Quis accufàbit quosDeusele-
git,&fecitcredentesinlè ? Deus fignis & viitutibus iarn
fclïè iuftos prpbà t,contraeosquidicunt,N on fîiritiuftii
nifi quos lex iuftificauerit : cum tune omhia fuerant lub
peccato conciüiai. Si quâfi confirmans jproniinties,'quanta
perùérfitas oriatur jjSic èrgô pronunciafidum eft, ac fi
dicereturj Deusnë qiijdiüftificat? vtlubaüdiatur.Non vti-
que. Deus quiiujliûcdt. Subaü'diédo, Nunquid Deüs.quiper
éos figria & mirabilià fecit, qui èos gratis iuftificauiÈ ? Qm
eüqmcondenihet? Qüafi interrogat, Qüis eftqùicohdëm-
riet?aütdimittet ? Iritelligëhdum eft: Nünqüid Chriftüs ?
EtrelporidetjQui rtiortuus ëft pro riobis, ipîci höscóridë-
innat? Ab fit.- Imoqùi &refiiirexit, & ëft iri beâtitudirië
patris.Qûi ficut per îèrui förmamrögat,promobripatrëmi
& etiam nos exaudir cum pâtre, nunquid iple nos accülà-
bit,aiitcoridemnabit ? Chrifius ïefus qüi mortuus e ft : imo qui
refurrexit. Ille nos tàntumdilëxit, ytetiam morcretüirprö
nobis. Qui eÜdd dexter am Déi. Vbi ille eft, & nos ÿehtii-
ri fiitriüs,letündum hominem tfa â a t i feéühdtim quém
môrtuus eft, & pri&iögeriitus fëiftüsex mórtjus- Qüipiidrh
interpellât pró nobis. Solënt Arriâni dicere j Mi nor eft ; qtii
interpellât, yj Reipohderidüm eft, domihuth obliüibnéfii
non pâti, vt ^ f b iilisfeiriperëoihiiibrieatùr qüos ipiè iûlU-
ficaüir. $ed iri ho£ iriterpellarë dicitur'i düiri fenipéf Ho=
niinëm,qùéiii fiilcepitglörifica^üni, qüàli noftrütri pignüs
. j)ariiofteridit, & offert vt vërüsi & æierhus Sacërdos. Per
qdëria horii.inëm & miribr dicitur : lîfcüt griimâ ëi ëórpiis
ëx diüerfelhbftàhtia vriiis eft höthö : ira Défis &nömö, ex I
diùetlàfiibftàntiàvriüs eft Chriftüs. Àc per hôc tutti fit j
' itiiéviiüsex4iüerfelùbftaiitiajiflféîeqüódafcniödbfietitj j
iple qüöclairiiiiödö prö fiöbis eifeüdin Quis hós jèpdràbli ;
d charitate Cbrijli ? tribu lai iô, an ànguji'tâ.dnfdniesi un pèfc
feCiitiô, an nitdiids, anpcïiculum, ahAadiüs ? fitiii fîrtptüriiëïh
Iiidæi illôsft^arâré vôlebàritâ Chriftô 'VôfcnfêîfèbSâdlea
gïà êüftodiaih rèüocarê. jfà i\ tanta & tâiri præclarà bën ëfi-
ciài & ptômiflà, ijüis nobis taleâliqüid dabftj aiït firômft-
. tët,Vt à Çhriftb mëritô tecédâmüSiqüi etiairi animâtii main
pöfiitt fitö hôbis iJQÿid propiér tê móriifibamurtöid dië; èü- j
tftwâilfkmüs vtouis öccifiónis. Ëcàti eftiè türii Vos {jerlèijufl* i
|fifjfi-Ôpcèr me;Èt,prdj)teir îe»âit^iloÜ prôfifëràljtjufpd cri- i
mëiiiüôiti à&cirnüt : St ptôptfcü te ihôrtetri fiiftinéhitis y
cüiii Viceirifëfërïè pôlîiiriüô; Iri hô'Bis iiiàxiriie iriiplëfür
hóe Éeftitóörtiuriii ^üibüà nee tèfiftérêiitët, éxëfiiplüiii
magiftri>.& ddtilirii feqüëiltibüs, (|üi velüf ôüis â4 Öddfió-
£> rieiridü-
E
F
H