. Lut. i.
I G m tf.it.
Imilii Eptfcopi Africant,
' lfa .7 s :-v
Matth, i.i Mich, f.a
B
l[«7.c
PfaL^b
:
P fid .i . I
I fa .ÿ .b
p f iU .
Pfal. 8 .
P/äZ.44.
Pfal. 8 .
Pfal. IÖ9.
c
Matth, i A
t Caure lege,
na haud
11b cum pla
eins Theor
fuam'incarnauonctn^
necgra'tiâiri
^utgloilafe
j ruiflcxlei
D
Zathi^.b
\[% m
. P fa l.n .c
M a tt. i f . d
0m
. Ofti*
M a tth . 1.1
PfaLv
y.teft: VemtGadadCauid& adnuntiautt et dtcens, Efige tibi !
fieri aut tribus onnis famem fitper ter ram, out tres menfesfugerc
a facie inimicorum tu or urnperfequentium te,aut tribus diebm fieri
mortal'atein in terratua. Autfignajvt e ft, Et hoc tibifi-
gnum, quia vnxit te Deus regem fuper bareditatem fiuant; & re-
Tiqua. Autclediö Prophetie; y$eft, Et tu puer Propheta Al-
tfinnivocabeus. d. Da predidionesdc Gentibus propo-.
pulo. m. Vteb\Mdnuseittsfitpermnn s>&rnanusomniumfu-
percuni'. Et; Surgite & exite ex loco hoc quia content Dominus
riiitatem.YiGon cs qtioqueNafeuchodonofor,& Pharao-
nis,alioruinque regnro velgentium per Propbetas d id * ;
generales quideip c3ula>referunt,adpopulumtamenfpe-
d a t intentio,prd cuius vlcipne fingulaproucnerunt.;
, De praditliombus fiublegein Chrifto.
C a p . X X II.
d. Quot fiint modi predidionum in Chrifto ? M. Fere
vigintifex. Autdemirabilibus eius conceptu & nomine;
vt eft, Ecce Virgo in vtero concipiet, & parietfilium dr vocabunt.
nomen dus Emmanuel. A.ut de loco natiuitatis', vt eft, Et tu
Bethlehem riuitaslucli, puüo modo minor es in riuitatibus Iuda,ex
teenim prodiet dux qui reget popidum meum ifirael. Aut.pro
his quaein rudimentisfgeflit: vr eli,Priufquam ficiatPuer cog-
nofieremalumy &eligere bontim. Aut de iuftitia eius atque,
iudicio: vt eft, Di/«w$ iuft tiam & odift't imquitatem,propter-
ea vnxit te Deus, Deus turn, olep latiiiaprapartiripibustuis. Aut
dediuinitateeius; vt eft, Genera1 ionem eius q:is enarrabit?.
Autdevifitadone adfumptionis human*: vteft, Quid* ft
homo nifi quod mem or es eiits, autfilius hominis nifi quia vifitafii
eum ? Aut f ro vpitate deitatis 6c carnijs: vt eft; Puer natus ell
noiw: &ppftmodumaddidit; Deusfortis. Aut depotentia
eius & regno :vt eft, Ego aut ein confiitutus fium rex ab eofuper
Sion mont, in fimttum eins. Aut de inimicoium confradio-
nesvteft, Omnia fubiecifiifubpedbus eius. Aut de eiusdo-
drifta : Vt eft, Speciofusformapra filiishominum. Aut de eins
dodrinevtilitate: vt eft, Propterveritafem,& manfuetudi-
nem&iufiitiam. Autpro miraculis:vteft, Etdeducettcmi-
rabiliter.dexteratua. Aut deglorificatione quam iuftea Fi-
delibus fulcepit: vt eft, Pro; terea populi confitebuntur tibi in
aternum,&infeculumfieculi. Aut d e probatiorie predication
s ; vteft, Domine Dominus no f t er, quamadmirabile eft nomen
ttturnl Aut de lacerdotio;vt eft, Tuet facerdos in eternum.
Aut de iudicio eius atque iuft. tia: vt eft, Inßilendoribus fan-
llorum : Et nidus ludicabit, tmplebit ruinös^ confringetcap ta
in terra multorum. Aut de laboribus vitx eius: vt eft, DeTor-
rente in via bibet. Au.t placid um circaPatremincamatio-
nismyfteriumSenpiurafignificat: yteft, Ec.epuermeusdi-
lechis miht, in quo complacuit annua mea. Aut f iandi Spiritus
infuftonem, quam vtique homoabeofiiiceptus meruit
ftue in principio ipfius incamationis, flue incremen-
to , fiue in baprifmate, fiuc in miraculis , fiiie in dodrina,
hue in reiurredione: vt eft, Ponam Spiritum meum fitper
eum: Et, Spiritus Domini fitper mep opterea vnxit me, & reli-
qua. Autdiligentiamcircadilcipulos: vteft, iJondicet,
neque clamabit.nequeaudiet quit in p'ateis vocem eius.t Aut icf-
ftonem eius fuper iumentum: vt eft, Ne ttineas fila Sion,
eccerextuus venitfedensfitperpuüum Afina. Autpafliones vel
fepulturam caufafque eorum: vt didtur, Vidimus & nonJia-
diebatjfeciem neque decortm t fedJpecies eius inhonorabilis,inferior
omnibus homintbus: Etrurius: Homo in plagis, &fciensferrc
hum ilitate, quia aduerf i t facies eius & deboneftata eft, & ad nihi-
lum repittatus tp fe peccata nofir a port at, & pro nobis dolet, & nos
put animus eum ejfe in dolore & in plaga & in arumna,ipfe autem
vulneratus e;!p opt er iniquitates noflras & infirmatus eft propter
peccata nofir a. Aut diuißoncm veftimentorum eius:
vt, Diuifierunt fibi veftimerita mea, &fupervefiemmeammife-
runtfortem. AutrerurrcdionemDominirvt, Nonderelio-
ques animam meam ininferno, nec dab is Sanftum tuum videre
c o r r u p t io n e m .A m voeationem Fiiij lecunduin adfumptam
humilitatem:vteft,D e A E g y p to 1 o c a u iP iliu m m e u m . Autdi-
uiniratis eius generarionem ante prindpium: vt eft, Ex
• v te r o a n t e L u c ife r u m g e n u i t e . Aut leeundum eius aduen-
tum: E c c e fi'p e r n u b e s c t t l i f i c u t U l u s ho rn n is . d . Omnes hae
predidiones de folcr Saluatore non intelliguntur ? m.
Duobusmôdisharcfolernusacciperc. Quaedamënim ità
iniiplius perionam pr.xdida lunt, vt aliisconucriirçnon
poflint: ficut legitur*; Non defirietptinceps epc luda,neque
dux ex ftmorc eius donee ventât cui repofitit funt. Qijædam veto
(ubalterius perionae occafione dicuntur, ad Chriftum
tamen intelledu r e lp i d u n t inte,& fiminetuobenedicen-
tur omnes Gentes. •
Depradiftiohibus advocationem Gentiutnpcrttn'entibus
fubLege.
C a p - X X I II.
d . Quoniam praedidiones de Chrifto did asin veteri
Lege prabauimus : da eas q u * de Gentium vocarione
funt polite, m D« vocarione Gentium predidrones
fere decern & ft prem modis pofitas accipimus. Aliquan-
do enimacceptioncrnearum fignifiwnt, cam dicitur: E-
‘igoatnuj.ibo cos innon gentem » ingentem infipientem irritabo
eos. Aliquando infirmitates, peccatorum expulfionem,
meliorumquedodiinam, cum dicitur: Pronuntiarepauper
ibiuéifit me, predicate captiuis remifiionem, & each vi-
fum. Aliquando gratiam quam acceperant ,ïiueadoptio-
n is, fine miraculorum, a im dicitur; Filia regum in honore
tuoadmitreginak dextris tuis. Aliquando etiamadmoni-
tionem, yt itlud quod fequitur : Audi filia &vide, & inclina
aurem tuam, & obliuificerepopulum tuum. Aliquando
glorificationèm, quamChiiftodebemus, cum dicitur :
Quiaipfe eft Dominus Deus turn,adorabis eum. Aliquando b'ea-
titudinem & virturem quam mcretur Fidelis, cum dicitur:
f AdducenturRegi virgin■ tpoll earn. Aliquando Iaetiriam ia
qua funt, profedum luumvidentes, curridicitur: Addu-
centtir cum gaudio & exultaiione. Aliquando lacerdorium
&Ecclefiafticam,conluetudinem,cum dicitur; Pro patrie
bus tuis nati funt tibi fill. Aliquando Ecclefi* ipiritua-
lemedificationem, cum dicitur : Exgradibut'eburncis , ex
quibus te deleftauerunt. Aliquando Ecclefiafticam autho -
ritatem . cum^ dicitur : Pones eos principes fuper omnemter-
ram. Aliquando plenitudinem Credenrium, cum dici-
tu r: Replebïtur gloria eius omnis terra, fiat, fiat. Aliquando
tolerantium, fiue tentationes, fiueperfecutiones,cumdi-
citur : Donee educatin viftoriaiudirium, & in nomine eius
Gentes Iperabunt. Aliquando inimicorum' dèftiudio-
nem.cum’dicitur: Etinmidemterramlingent. Aliquando
pacem qua gaudet poft perfecutiones Ecclefia, cum di-
citiir: Ortetur in diebuseius iuflitia,j&plenitudopacts,donee
con fir met ur Luna. A liquando herericorum errorcs, & He-
liepre lentiam, cum dicitur: Ecce tranfmitto vobisHeliam
Thesbiten,&reuocabitcorda patrum infilios. Aliquando Fi-
dclium fpem, & lècundum Saluatoris adùentum, cum di-
citur: Etipfeerit expeftatio Gentium. Aliquando baptifmum
Ioannis, cum dicitur : Ecce mitto Angelum meum ante fa-
De Jpeciebus pradiftionum, qua in Gratia
fafta funt.
C a p . X X IV .
d . Quoniam fpeciespredidionum q u e inLegefimc,
diximus: da eas q u e in Gratia leguntur emiile. m. Pre-
didionum, q u e in gratia fa d e funt, (pecies viginti tresin-
ueniuntur. Aut enim generatio 6c vita Ioannis Baptifte
pre d id tu r ad patrem eius Zachariam : V te ft omnis lo-
cutio ilia per Angelum , 6c propheria ipfius- Zacharie.
‘Aut Saluatoris conceptus nariuitalque mirabilis; vteft
p re d id io quam ad iandam Mariam Angelus dixit. Aut
Magorum reuelatio : aut Iudeorum incredulitas atque
conuetfio, ficut dicitur: E cceijle pofituseftin ruinam & refin
e ftionem multorummifiael, &fighum contradiftionis. Aut
premium regni coeleftis, ficut eft; Poenitentiamagite, ad-
propinquauit; & reliqua. -Aut Gentium vocatio, ficut dicitur;
Multi ab Oriente & Occidente venient, & recumbent
cum Abraham & ifaae & Jacobin regno ceelorum. Aut Her
breorum exclufio; vt eft, quod fequitur: Ethiautem regni
huius excludentur in tenebras exteriores. Aut ialuario per Apoftolo
E
D o n . 7 .d
Gtmf.^,1
Ggn.n.4
D m t . }2.c
1 f* .6 i.
F
Pfal- 44-
ibid.
P /U .7 1 .A
l f a .4 i .n
faM-S
G
Pfa l.7 1 .
P fn L js .b
Lu c .i.
G tn .4 9 . ,
M a i.} .* ,
L u e . 7-rf
H
L u e . i.
fylatthtt.
Luc.i j s
Matth.}.*
Matth. S.
A , I M a tth .4-
io k n .\4 .b
M a tth .\6 .
M a tth . 11.
Marc,q.i
Matth, i f .
loan. 14 -b
M a tth . 1
B
T.CvKlj-.f
loan. 6.g
M a tt. i 6 . d
C
M a t t . i f .b
Aff.n.4
i .T im .4 .
M a tth , j.e
M a tt .14.1»'
4a t t .\ } .b
D
ttiufque
'eftamenti
:opus.
ftolorum^redicaribnettf Cum didtur : Venite poft me,
faciam vos fieripifeatoreshominum. Aut miraculorum^lan-
tâs,vè'dicitur: QUtcredit-innie,operaqua ego facto&ipfefariet
dr maiorahorum facict. Aut tpritatio perfeciitioque iufto-
rtun,vt dicitur Tradent enim vos in concilie, & in fynagogis
fitisflagellabmtvos, &c. Aut patientiaF idelium interaduer-
lä.Vtcumdicitutde Eccleha, Et porta inferi nonpraualebu n t
aduer fus earn. Et rurfijs : Regnum ceelorum yim patitur,&vio-
lentidiripiuntiUud.A u t contemplatioregni coeleftis& fe-
cundiacfticntuç, qua & i#hac vita Sandorum, animæ peç-
fruuntur?vtcll: yeniet enim filius hominis in gloria Patrie fui
cum angelis fuis , & tunc reddet vnicuique fecundum opera fiua.
Dico autem v obit, quia funt aliqui dehiefiantibusquinongufta-
bunt mortem donee videant filium homin’* vententem in regno
fuo. Aut retributio bonorum feumalorum, vt cum dicitur;
Et ibuntifiiinpoenam ater nam ,iußi vero invitam aternam.
Aut Spiritus ßn<äi preferitia Äpoftölis data, vt eft :
gabo Patrem meum, & alterüm Paracletum mittet vobis : vt mar
neatvobtßuinmaternumSpifttumyeritatis. AutEcclefiaftica
pranuntiaturaUthoritas, ficut didtur : Et dabo tibi claues re-
gnicoelorum, & quodettnqueligaueris in,terra erit ligatum&in
çoelo. Aut mors,paffio acrefiirr^iftio Saluatoris.fi.cut diçi-'
tur: Ex illoccepit lefts oßendere difeipulis fûts, quia opörteteum
in.Hierofolj mam ire^& multafußinerea presbyteris&'principi-
busfacerdatum, &mqri, er tertiadie refurgere. Autgjeneralis
reftireedio ,' vt cutn dicit Apoftolus : Sicut in Adam omnes
moriuntur, ita & in Chrißo omnes viuißcabuntur. Aut fimul,
Chrifti& noftrarefurredio, ficut dicitur: Cum ego e&a'.ta-
tusfuero, a terra , omnes traham ad me. Aut lüde prpditio,
ficut di çit Chriftùs; Nonne ego vos elegi duodecim ,& vnus ex
yobisdiaboluseft} Aut moçlos tentationis & mortis aliquo-
nim difdpulorum, ficut Petro Dominus & negationem
jfuturam predixit, 6c fpeciem paffionis dicens : Antequam
gallmcantet ter,me negabis: Jlt,Cumfenexfueris,extetides ma-
nus tuas, & alius te ringet & ducetquo tu non vis. Aut prelen-
tia detentoriim Cfirifti,cùmdicit: Surgite,eamus,eccead-
propinquauit qui mè tradei. Aut difpcrfio Apoftolorimu
ficut; Penutiampafiorem &difpergentur ouesgregis, Autpul-
liafitteredertio, quemDominus ihEuangelio predixit,à
difeipulis adducendum. Aut Autichrifti prè(ênria,cum
dicitur: Nemo vos feducat vllo modo, quia nifi venerit dificefiio
primum * & reue latus fuerit homo peccati, filius perditionis qui
contradicit', 6cc. Am HeUe prefentia, cum didtur; Helios
venietprimum. Aut confçientie ele&orum ; vt de Paulo:
Vas eleàionismthi eft iße. Àut aliqui non inlmutandi,fed'gu-
»ftaturi mortem predicun tur, ficut Apoftqlus : Ecce myfie-
rium dice vobis, omnes quidem rtfurgemus j fid non omnes immu-
tabimur. Aut futura peftis, ficutAgabi ptophetia; àûthe-
refiim contrarie tas, ficut dicitür i, ißud autem agnofee, qu’tu
in vïtimis diebiu exurgent t empor a m aligna. Etfùrius : Quando
faru doftrtna non adquiefcent, fedfiecunduh fiua defideriaqua-
rentfibi doclores: Àut baptifmatis gratia, vt èft: Ipfivosba-
ptifybit in Spiritufan II 0 & igné. Aut conlutilptio Ierulàlem
aç tem pli Iudaiçi; ficut eft : Et * Qrate rtefi#t füga vefira hye-
mevel fabbato: E t; EccetelinqUetur vdbis domus vefira defirta»
Aut Èbangelij predjcariojficut dicitur : Etpradicabitur Ea-
angelium regm in omtti orbe terrarum , in teftimoniUm omnium
gentium, & fie er it finit. Aut malafittisipfiüs vna cümipfo
fine,vt cum dicitur;. Statimpoft trtbulattonemdierum iüofuin
, Sql obeacabitur. D^ tju omo d o has pt*di<ftiöiie$, ad futu^
rum feculum dicimuspçrtinere : it. SicütdèaCcepriöni-
b u l d icimus : quia ea q u e p re d iâ a fiirit ante Lègefii, in»
tentibeörum fuit adtëmpora Legis,aut gratienufùs q u e
iiïLege p re d id a fùnc, grariam figurabant ; 6c q u e in grâ-
tia,caulàm & premiùm regni c^leftis habuehlnt. Ita col-*
ligitïir prædidionum omnis imenrioïadfutùrifeculibo*
na refpiccre.
C a p . .X X V .
d . "Quoniam très i^m partes oftendimus eorum q u e
adfutürum feculum diximus pertinere;hocèffi,àccepri-
riones & figuras & prædi&iones : nunc qiiarta pars reftat,
vtde effediouibus dilferamus. ,Qiiid;fiint igftur eftedus?
Biblioth, Vet. Patr. Tom. 6. Pars t.
L i k l J. __________ g l 0 7
m. Effcdluslunt earum rerumquas acceptionum prolpi-
cicbat intentio.aut typorum fimilimdo fîgurabat,aut præ-
didioniim feientia prelpc[uebatur. è * Qubt fiint effe-
duum tem^ota? h . Tria. Aüt enim Legis tempore effe-
d a fdneque praedicebantur ;âut nuhe fitb gratia fiunt;aUt
feculorutn futurbrum tempore complenda funt.
Quacaufafueftt prtfentis feculifftetendt.
C a p . x k VI.
d . Si ortinia que in preferiti feculo ^eftalunt, ad futu-
rumrelpicicbant; quid opus erat, vt àDèo prefens feculum
fieret i m. Quia decuit,vt ratibbales creature prius
difeerent ; v t excitaren tur i n dubiis, ac tune ariemis poftca
fruerentur, & merito data yiderentur probaris, & gratiorà
fièrent reminifeentibus tranfada cetcamina ; & plus glori-
ficarent Dpnatorem qui pips in hoc feculb iuuaci ,& vt
y;ncerent,&vidoribus eterna premia concederefc*
Dedoctrina rationahum ifibocfeculo.
C ap. X X V IL
d. Quottnodis in hocfeculo, Rarionaliumdodrinà
peragitur? m. Duobus.Aut intëlligentia rerum fadarum,
fiçùtdicic Apoftolus; jQuia inuifibilia eius a creatura Mundi,
per eaqu*faftafunt intelletta confiiciantur. Necëflèeftenirri
Vt qui Mùiidum atque omnia in eo polira confiderat,mo-
idis ordinibufque diftinda; intslligat elfeDeum, qu ih ec
& Fecerit & gubernet. Aut exdiuinis Scripturis, q u e ( yc
, diximus ) in quatuor fpeciës dmiduntur, hiftoricam,Pro-
phericam,Proue'rbialem,& fimpliciter docentem.
Qua feruanda fint in Scripturarum intelligentia.
■ C AP. X X V I I I . •
d . Q u e funr, q u e iri inrelledu diüinarum Scripturà-
rum cuftPdire dëbemus? m. Vt ea q u e dicuntùr,dicenti
conueniant; vtàcaufis pro quibus funt didanondifere-
pent; vtconcordent temporibus.locis, ordini, intentioni.
d . Qua dicimüs diùine dodrinæintehtiônem î M.Quani
ipfe Dominus dM t; Vt diligamtu Dominum ex toto corde &
ex tota anima, &proximos tanquàm nos ipfis. D odrinæ âü-
tem'corruprio eft ôc-contrarium; Deara non àmàre vel
proximum. d : Q u e huius eontràrieraris eft câufa ? m,
Caulà.malorum,in ipfis eft qui maiifiint ; quia dum libero
‘arbitrio arque bene conceftb» inordinate ytuntur rationà-
les crcatùire; & malitie,& poerie caulà fibiriiet exiftunt.
Vnde libri reltgionis Catholic&afferuntur.
■ C a p . X X ÎX ..||,
d. Vndeprobâmiis librbs reiigiômsrioftre, diuinaef-
fe uifpiratione conferiptosî m. Éx multis, quorum pri-
mdm eft,ipfius fcripturaé veritas; dëindë ordô return,cort^
fonantia preceptôrùm, modus lôcütionis fine irtjbil^*
puritafqueverborttm. ÀdditUfeconfcribentium & ^redi-
cantium qualitas : qUôddiüinâ» honiines ; excelfàj viles;
infàcundi,iùbtilià, non nifi diuindrepleti Spiritu tradidif-
fënt. Turn predicatiônis virtusj qUaria dilrilpredicaretur
(licet à paucis dëfpedis) obtintiib Accédurtt hiSifedificariocontrariorum,
vtSibyllâninivel Fhiidfbpndruni; exbülfio
âdüéfiàriôrunï‘, vtilitas cdnfetjüehtiuni i èjcitUsèô-
tuiii quaé per accéptationes 6c figuras & prçdiàidrtes quâ:
p re d id a fiiht ad poftremürn * miraCüla iügitët radà donëc
Scriptüra ipfafufdperëtüràGehtibüs. Dëqüahocnürtc
ad prdximum miraculum fu ftid t/q u o d ab omnibus fn=
fcepti,çogflôfcitUr*
Ÿbt fifÊides ttligidnii nêcèjfdridi
Cap. Xkx*
b S i4 imW lc i^p tiifa ê 0 rô b àd d .ifib tisfiiifi« ^ t.^
necefTaria èft rè J&oni,Fidç$î\jk Pîdeè noftrafupër ra-
tione quidem e f t^ r itam e n tetpCrarie & »rra.ridnabiliter
âdfumimr : Ea enim q u e ratio edocet» tides intelligic; Et
ybi ratio defeceritjfides precurrlt. Non enim vtcunque
audita credimus, fed ea q u e ratio non imprbbat :
Verum quod confequiad plénum non
poteft,6deli prudentia con-
! * ficemun
dus àDeo
fuciit con-
D e u t.6 .
£ ,
'G
S 1 R V S .T I