HeriAine-
‘ïredus fu-‘
+3Ö Gregor ij Turónenfis
fo cefpite* 'plafiumndfimulaftteampumJn has ergo foueas
cum pugnarècoepiflcrit.hiulriFraneortim équités corrue-
runt.Etfuit cis valde impedim’entum : fed poft cognitum
ftunc dolum obferuarcCaspèrunt.Deniqycum fe Thorihgi
cædi vehementecvidcrctjtugaro pix denote Hermincfrè-
do regeiplöruröjtergavcEtünr,& ad Oneftcitdem flüuiürni
quænèfciö q ü b càfiiïii via mofctuaeft, & poftea Farifioi j
adlata.iuxtapatrèmfiiufe Chlodöufeum fepplta efti Chu- i | | | ^
debertus vero inter reliquos thefeuros ïtiinifteria. EccJe-i
fiarum preciofilfirna detulit.Nam fexaginca calices, qiiin-
decim patenas,vigintiEiiangeliöruni capfâs detulit,ömnia
ex auro puro ac gemmik prfcciofis ornata : fed non eftpdlvtalueus
fliiminis congerie cadauerutn repleremn& Fräci j rum difpenfauit ac tradidit. Poft haec Clothanus & Ghü- | I |M I
tüquaraper pontem aliquemfiipereainlitus vlreriustraf-1 debertusBurgundiaspeteredéftinat. Couocatuiq-, L neo- | ehlothar
. f « r r rt. . .11 r r . -o .- ...........àÿÆrïni Ir*, n n ln ir F r a n /l v p r n o i l i a d e i l DCtüt Bur.
Cap. 8.
Hermine.-
ftecfirs prx
cipiacut. '
C ht Webet
tranfîit
irerit. Patrata ergo vi&oria regionem illam capeffunt,'& in
fuam rediguntpoteftatem.CMotharius vero rtdiens, Ra-
degundem filiam Bertharii regis fecum captiuam abduxit,
fibiqueeam in matrimoniiim iociauit: Cuius fratrem poft-
■ea iniufte per homines intquos occidit.' ilia quoq; ad Deu
eouerfit.rnutatavefte monafterium iibi intra Pi&auienfem
vfbenveonftruxit,qujc orationibus,ieiuriiis atq*, elcenioly-
'fiis prijdita in tantum emicuit,vt tnagnain populis habere-
tur.Cum aute adhuc lupradidti eeges in Thoringia eflenc,
Theodoricus Chlotharium fratrem fuum occidere voluit.
doriebs in auxilium eorum ire noluic.Fraiwii vero qui ad eu -petfit Butaipiciebant,
dixerunt:SicumfratribuStuisin Burgundern
ire defpexerisite r e l in q u im u s , & illos fatilis fequi prçopta* U r u e m o s .
mus.AtÜleirtfideles fibi exiftimans, ad Arueriios aity Me
fequimini, & ego vos inducam in patriam, vbi aurtim &
argentum accipiatis quantum veftra poteft defiderarccit-
piditaSjde qüa peccfta»de quamancipia>de qua veftimentâ
in abundantiam adlUmaris:tantum hos ne fequamini. His
promiffionibus hwlle6d,fuam Vbluntatcm facere promit-
tunt.Ille vero illuc tranfire difpoiiit,promittens i IiLUvlUnL.lL) xjUlulliuLlUltl llullkililuum ' •• h t . iterum at-
El pràparatis occulte earn atrais viris.eum ad fe vocat qua- que itetum exercitui cun£tam region« praedom, cum ho.
* A i; • j .... «.a__... —x__ i_______ .a. .J»eTiftr./.c tMiicfi>rrinprmirtereiGnlotnantti
Chrothil-
dis ob fide
multa paftfecretius
cum eo aliquid rradtarurlis, eitpanfoq; in parte
domus illiustentorio,de vno pariecein alternUm,armatos
poft eum ftarq iuber.G umqj rentorium illud efîèr breuius,
pedes armatorum apparuere dcce<5ti. Qu o d cognofcens
Cliloth.ari9,cum luis armàtùs ingreflîis eft domum. Theodoricus
vero intelligens hiinchæccognoùilïe,fabulâfin-
git,& alia ex aliis loquitur. Dcniqj iiefcicns qualiter dolum
luum deliniretj difeum ei magnum argenteum pro gratia
dedit. Ghlotharius verovaledicens & pro muneregratias
agens,ad metarum régrelïus eft: Theodoricus vero queri-
turadluos,nullaextanti caufàfunm perdidiflècatinum:&
ad filium luum Theodobertum ait,Vàde ad pattern tuum,
&rogavt munüs q u o deidedi,tibi fua Voluntârè concè-
dat.Quiabiens,quod petiit impetrauir,intalibus enim do-
lis. Theodoricus multdm callidus eran
Idem vfero regreflus ad propria, Herrnincfrcdum ad le
data fidç lècurum venirepræcepit,quern &honorificis di-
tauit muneribiis. Faólumeftautem dum quadam dieper
murum ciulta'tis Tulbiacenlis conFabularentur,d neleio
quo impullus dealtitudine muriad terram corruit ,ibique
fpiricum exhalauir. Séd quis eum inde deiecerit, ignora-
mustmulti tarnen ad ferunt Theodorici in hoc dolum ma-
nifeftillime patuifle.
Gum aute adhuc Theodoricus in Thoringia effet,A r-
üernis Ibnititeum interfedhim fniflè. Archadiüs quoqi v-
•nus ex fenatórib.AtuernissChildebertum inuitat,vcregio-
riem illam deberet accipèïe. Ille quoque nec moratus Ar-
uernosadiit. Tancaque in ilia die condenlà fuit nebula,vt
nihilliiperduasiilgeripartes dilcernipoflet.Dicere înerat
Iblitusrex.Velim vnquam AruernàmLemànem, quætan-*
tæ iociinditatis gratia refulgere dicitür»pcülis cef nere. Sed
n o n e ià Deo concelTumeft.Cumque p o rts ciuitatis ob-
feratæ elTenr, ■& vnde ingrederetur peruiura patulumnon
habèretjincilà Archadius fera vnius ports,eum ciuirati in-
tromifit.Dum h s ç agerentursnuntiatur Theodoricum vi-
uum de Thoringia raillé règrelîùm.
Quod certiffimeChildebertus cognolcens,ab Aruerno
rediit,inHilpaniam vero propter forore fiiam Ghrotildera
dirigit. H sc v e ro iriultas infidias^ab Amalarico viro Iho
propter fidem Catholicam patiebàtur. Nam pleru nq-, p rs-
cedenteilla ad lantftamEccleliam, ftercori & diuerlOs foeminib.
inliias regiones transfcmpermitcerc.Ghlotharius
vero & Ghildebernis in Burgundia dirigunt, Augliftodu-
nUmq; obfidentes*, ciindtam fugaro Gbdomaro Burgundiam
occupauerunt.
Theodoricus vero cum exercitu in. AtUernos venienS,,
totam regionedeuaftatacprotcrit. Interea Archadius fee-
ltris illius auótot,cuius ignaiiiaregio deuaftataeftj Bituri?-
ges vrbcm petiit.Eracautçm tunc temporis vrbs ilia in regno
Childeberti regis.Placidina vero mater eius, & Alchi-
ma lororpatris eius,comprehen(çapud Cadurcum vrbem
rebus ablatis extlio condemnatx lunt.RcX igitUr Theodoricus
ad vrbem Aruernam vlqj accedens,in yiciltlius ltib-
urbanocaftrafixit.Beatusvero Quintianus his diebus erat
Epifeopus. Incerea exercitus cunétam circamitmiferam
regionem illam, cun6tadelet,vniuerla dcbellat.De quibus
nonnulliad bafilicam S. Iuliani perueniunt, confringunt
oftiajferas remouent:refquepauperum q u s ibidem fuerât
adgizegats diripiunt,& multa in hoc loco perpétrant mala.
Veruntamen a u ro re s feelerumà Ipirituimmundo corre-
prijinfeftis dentibiis propriis fe morfibus lacérant,daman-,
tes arque dicentesiCurnos martyr lan d e lîcctucias.? Siccit
inlibio virtu turn eius confcriplimus. Louolotrum autem
caftrumhoftes expugnant, Proculumq;prelbytertimqui
quondam lànélo Quintiano iniuriam intnlerat,adaltariü
Eeclefiæ miferabiiterinterficiüf Et credo ob illius caulam3
quod fuerit ipiu.m caffrum in manibus traditum iriiquoru:
quod vlqjin ilia die defénfetü eft. Na cü illud boftes expu-
gnare nô poftent,&ad propria iam redire dilponereht, audiences
h s c obiefli, iam ls ti atq1, fecuri decipiuntur : fieut
ait Apoftolus:Cum dixerint,pax & fecuritàs,tunc repenti^
nus lumieniet inceritusideniq; p ipfius Proculi prefbyteri
feruüjiam fecuri populi tradunturinmamishoftiü.Cumq;
Taftato Caftcllo ducerentur captiui,immariis pluuia q u s p
triginta dies fueratabiiegata,defcehdk.Tunc obfelli Me-
roliacenfiscaftri,necapritiiabducerentdr,redcptiohe data
liberantur:(edhscignaiiiaeQrüeffecit:caftrumn. propria
natura munitum erat. Nam centenoru auteo amphus pe-'
dü ab excifo vallatur lapide,fine mürorü ftrudlionetin medio
aût ingen s ft.ignum aqii'Ç.liquore gratifilmû:ab alia vero
parce fontes vberâmiji ràfvt per porta riuus diffluac aquç
iu s Sed in tagrandi lpaCio,munittb ifta difteditur, vt ma-
D*moni:
tores fiiper earn proiici imperauir. Ad extiemum aut tanra | nencês intrâ m urorum fepfa, terram excohnt, frugefqdn
cam erudelitate dicitur tsc id iflè , vt infeâum de proprio J al?undantia colligac-Huius munitionis tutamine elari, qui
languineludarium , fratri tranfinitceret: vndc ille maxime | obfelîi eranr,égrelîl foras, Vtarreptaaliqua p rsd a , iterum
commocuSjHifpaniasappetiin Amalàricus verô hscaudi- i feirttra caftelli lèpta reqonderent,ab hoftibus comprèiién-
ens,naues ad fugiendum parat. Porro imminente Childe - fi funriErant autem quinquagiura viri.'Ttine ante ora parer
bertOjCum Amalaricus naue deberet afcéndere, ei in men- tïim.vindis poft tergum manib^oblari. imminente iagla-
tem venit, mulricudinem fe precioforum lapidum in 'fuo dio,adqineuerûtoblcffi,nêincerficerécur,llng'.4os triétes
thelàurorèliquilïè.CumqjadeoïHem petendos in ciuita- | dare in redeprionèm fiiam. Theodoricus àûtab Aruerno
temregrédetecur, ab exercitu a porta exclufiis eft. Videns j dilcedens,Sygiualdumparentem fiiu.inea qUafi pro ciifto-
antemfenonpolïeeuadere, âd Éccléfiam Chtiftianorum I diadereliquit.Erac àiâtibi cunc remoorisquidam Lytigius
cohfiigerecoepir.Sedpriufquam limina lànfta ebeinger^ 1 exminotibus,qui magnas fando Quintiano parabatinlî-
vnusemifla manu laricea eum raorrali i£tu lanciauit,ibiq; J dias: &cum.fe lànâus Epilcopus pedib.eius profterneret,
Amalaricus décédés rçddidiclpiritiim.TuncGhÜ.debertus eû magnis' | nunqua vt fe eilubdéreVmouebatutrita vt & quadâ vicev-
perimitur. thcfeuris lororem alfu mm am fecum adducere copie bat: xori q u s sâtftus/gcerar,^ ridiculo indicaret. Qus melioris
intej-
Hift^Franc. Liber I11.
[Cap, i4-
Munderi-
cus regetn
fehaherV
volu.it*' ' •
D
Mundetiocçidi
^ntelligentismodo commota,ait: Si ita c s hodie peflund a-
tus, nunquam erigeris. Dicautem tertia,aduenientesiiun-
cii deprsfentia regis vinftum cuin vxore ac li^eris pariter
abduxérunt. Qui abiens nunqulÀruernüm regreflûs eft.
M v n de -r i o v s igiturqiri fe parentcfhi regumadfe-
rebatj.elatiislubetbia, ait: Quid mini & Thcçidoriob régi j
Sic cnim.mihi folium regni deï>etur,vt illi:egrediar,& cbl-
ligam populum meum,arque exigam làcramencum ab eis,
vtlciat 1 fieodoricus. quiarexfiim ego » fiçut & iüe. Et c-
grcilus çoepit feducerç populum Ilium dicens :Princeps
ego fum,fequiminime,&erit vpbis bene.Sequebarur ante
cum ruftica mulritudo, vt plerunque fragilitati humans
conüenir, dances fecramentiim fidelitatis, &c honorantes
eum vt regern. Quod cùm Theqdoricus cômperilfet,
mandatum mi trie ad eum, dicens: Accede ad me, & fi tibi
aliquade domimatione regni noftri pOrtiô dcbetur,açci-
pe.Dolofe enim h s c Theodoricus dicebar,fcilicec v,t cum
ad eum veni flêc, interficeretur.Ille vero noluir, dicens. fte,
renunciiçe régi veftro, quia rex luni ficuc& ille. T une rex
commôueri iullïc exerçitum, quo opprellus vi punirçcur.
Quod illecognofeens, & fe non præualens defenfere, Vi-
âoriacicaftei ixiürps expetens; çum rebus; omnibus in êo
le ftuduif cómmunire, his lècuin quos duxeratadgregatis.
Igitur commoto ekerçitucaftrum vallat, acperlèpcem dies
o b ledit. Manderions autem repug^abac cum fuis dicens:
Stemus forces,& tique ad rtiorcem pariter dimiçe-
mus,&! non fiibdamut mimicis. Cuinque exercims àeicr
cuitu in çontraiacula tranïmitteret,neçaliquid prjualeret,
nundaueriinc h scregi. Atille mifitquendatn de luis Are-
gililum nomine, dixitque ei: V ides,i uquitjquod præUaleat
hic perfidies in conçumacia fua: yade,& redde ei lactamén-
tum, vcfecurus egiediatur, Cum autem egrelfus fuerit,inter
lice eum, & dele memofiâ eius d regùo nóftrö. Qui abiens,
fecit iüxca quod eipræceptum fuerat. dedetat ramen
prius figtium p'optilo, diccns.Cum ego h sç& h sc locurus
fiiero, ltatimirruentes iriterficite eum. Ingtellqs autem A-
regifilus ait Munderjco, Quoulq; hiçrefides, tanquam v-
nusexinfîpienribus}Nunquidpoterisdiuregirëfiliere.?£c-
ce ablato tibi cibo,cumrc femes oppreflèrit. vitro egredi-
erisjoc tradéris inmanukiniinicorum, &i'noiieris quaii y*
nus ex canibtisf audi porius conlifiiim meüin ^ & lubde te
régi, vc viuere polEs tu'&filij tui.Tune ille his molicus ïèr-
monibus ait,Si egredior, comprchenfiis àrege inceificior
Sc égo,,& filiianei,& plnhesaraiçi qui mecum funt congre-
gari. Gui Aregifilùsàit, Nolirimereifed fi vis egrèdi,accipe
^ctatnehtumdeh%p culpa,& fta lècurqs coramrege,ne
tinieâs; fed cris cum;eb fieu c prius fiaifti. Ad hæc Mundçri-
cùsrefpondit: Vrinamfecurus fim, quod non interficiar.
T une Aregifilus polïtis liiperaltacç lànftum manib us; iu-
fauitei vc.fecurus egrederetiiivDaçq igitur lacramenco, d-
grediebatur Mundericusde porta Caftelli > tçnehs manum
Aregifilî, populus autétn Ipedabat d longe alpiçieiïs eum.:
Tunc pro iignoaic Aregifilus, Qmdàlpiciris cam intente, ’
pjpopulijan nùnquidyidiftispi'ius Munderieurri; Et ftatim
irruit pdpulüs in eum. Atilfe'inpeiligehsiai^EüidentilIime
437 1
beams Gregorius ad inquirendum euçn mifit pueros, quo
inüen|:o,obtuferuAt homini munera,led relpùit ça diceiis:
Hic de tali generationc dççem auri libjris redimi debet.
Quibus redeuntibus, Léo quidam de coquina dommi fiii
ait; Vtinammep e rm itte e s, &fprfitanÇgo poteram eum
reducere de captiuitate. Qauifo autem dom in o , dite<9:us
vçniçadlocum vpluitque puerurn clam abftrahere,ièd no
pptuit. Tunçlpçafo feçurn hpmineq.uodam» aic,V’q ii mecum,&
vsnunda me in domo barba4ill.ius, ficq; ubilucru
preciummcum : tantum liberiorem aditum fiabeam faci-
endi id quoddecreui. Atceprô vero ficram.entofiomo ille
abiit,&vendico eo duodecun aureiv dilcelfit.-lcilcitatus autem
emptôràmdi famuld quid operisfeuet, reipoudit.In '
omnibus qtismandi debent in men lis dominorum,val4e
Icitus fum operari : ncÇ metuo quod reperiii poflîclînniis
meiiri haç feientia: verum enim diép rififiquia etiam firegi
epulü cupias.præparare:fercula regia componerepolTum:
nec quifquam 111e m elius. & ille, Ecce enim dies folisadeft
(fie enim barbariès vocicare diem fibrniinieum confiieta
eft,) in haç die vicini atqpe parentes mei inuitabutur in do-
mp mea, rogo yc fecias mihi prandiu qupfi admirentun &
dicant, quia in domo regis mclius non alpeximus. E tillè ,
Iubeat, inquitjDominus meus Cpngregari pullorum galfi-
naceorum nnïltiçudinem,& feciâ quæ præçipis.Prxparatis
ergo quæ dixerat puer, illuxicdommicadiçs, fecitq; epulu
magnümdeliciiçq; refertum Epulancibus autem pmnibus
& l^udantibus prandium, parentes illius difeellermit. 1) q-
mirius n. dédie gratiam puero huic,5ç accepit potelfeçem
luper omniaqu,ehabebatDorqinus luusin prômptu.Di-
ligebatq-, eum Yaldc,& omnibus qui c.um'eo eçantipiê dif-
penlàbat cibaria & pulmenta. Poltanni yéto curriculum,
cum iam fecurus eiïet Dominus illiùs de eb,abfic inpràcû
quod erat domui prpxiiiiiim,cum A ttalo puero euftode e-
quorum. A: décünaiisiri terra cum ep a Jonge>aùerfis dor-:
li^y tn ô cognpfeeremrquodlpquercnturfimül.dicitpue-
rb; Tempus eft enim, vtiam cogitare de paçtiadébeainus.
Ideoq; moneo te, vt bac noéte cum equosad claudenduin
adduxeris, Ibpore non dgprimaris, fed çum primumre vo-.
citauero adfis, ôc ambulçm.us. Vpcauçratn. Barbants ilfe
parent«Multosdùptuin ad epulum, inter quos erat&ge-
nereius qui acceperaç filiam illius. Media autem noéte à
comtiuiojurgennbus,& quierida.tis,prpfecutus eft Lço
generum domini lui çum potu,porrigens ei biberc.In me-
tatu eips aicad eum homo: Die tu, b crcditor lpceri niei, fi
valeas, qùandp ypluntatem adhibebis, vc adfimi pris equi§
eius eas in patriam tuam. Hoc quaii ïoeo deledans, dixit,
Similiter&iHe ioculariter verit{irem relpondéns, ait; Hàg
nodte deiiberojfi Dei voluntaç fueiir. Etillë.^tinâ, inqufi;,
euftodiât me famuli mei, ne aliquid dereb9melsadlumas,
Et rîdentes dilcc?flèrunt.D.ormicntibus autem ennétis^vo-
çauit Eco Attain ex lira: o lup.Interîogat,fi haberet gladifi.
R.elpondjt;Non éftmibi,nifi tantum lancça par uula;at ille
ingtellùsmanûqneip doininifiii apprehenditlcptiun eius
aç frameâ. Q u o interrogantequis elfec, aut q uid fibi velic,
relpondit: Ego fumLeq iètuustuus, ôclùlçitoAtcalum yt
cognpfco,qupdfecerisperhoeverbum liguum populis ad j lurgat velocius, & dcducar equosad paftum : detineturn.
meiriterneièndprri ;t vecuntamén dico tib i, quia périuriis 1, lopore, quafi ebrius.Qui aif,fec yc libpc. fit hæçdiçensob-*
me decepifti;tëvjuüm yltranullusafpieiet:& emilîa lancea j dorraifiit. ille verpegrelGisforas, murypifpuerüatniis,iu-
in fcapulas eius, perfpditçurh, ceéiditqué& mortuü s èft. ’
Euaginacoque deiuceps Mande riais gladio cum fuis, md-
gnani ftrageui de populo illb fècir, & vlquéquo feiritum
exhalau#, interficere quemeunque adièquipotuillèt, bon
deftirit. Qûp fiiterierfto, res eius fifeo côllatæ lune.
T h e o.D o i r ç V s yero & Childebert9 icédusinierunt,
& datoiibi feçramentovç neuter çontraalterum mouere-
tur, ofifides ab ihuicem acceperunc,quo.fàâliusfirmaren-
tut quçfuerant di^.Multttuncfi)jilcndtoruiniQ:liaçi(»b.
uenitqfianuasatrijdiuiiiiuisreferatas,quas{niripnoéUscû
cuneis malleo percùfîis oblbbueratjp çuftodia caballorfi,
Ecgrariaydgens Domino, lumptis çeliquis çquisièçum,çiilr
cèllçrunt;;yn’um cria vqlucrum,cum vçftirncnris tpllentes,
Venientesauçerirad uipfelidni fiuuium, çujij tôanfirent iliu
m ,& derine^èbfui à quibufilan> reliâis e q u is^ v e fti-'
mentis,enâtantçs parma;ppfitiiùperamnein,inyiteriorcm
egreffi luneripam: & infer obicùra noéfcis ingreifi filuam:, •
làtuerunt. Tertiacnim üoxaduenetac , qnod fi#lJj|m febfi
fidionefiarifuntifedorfeiterum intefregès fcaliuîüpVad guftantes iter terefiant. T une nutu Dexiëperta-aibôfe|)le-
fçrüitium publiciim luntaddiéti. Et quicunqueeos ad eu- | iïapomis quaifi vrilgo prunum yôcant'> coine<Junc;,-& pa-
ftodiefidum accepit,feruos fibiexhis fecit.Multitamenex ; rumperlultentari ingreifi ffintiter Campaniæ: qaibuspçfi-
eis per fugam elaplï, in patriam rediérunt, nonnuüi in fer- gentibus, audiuqtpedibulum çqu i eu m çur ten uu kS . dixç-
üifiolunttetenti: interquos'Atcalus neposbeàti Gregorii runtqiieki^uilefnaWuVteirXjncappareamushotmiiibus
’ Li^niciEpifeppi,adpiiblicumlcruitiüm mancipatus eft, , veniéntibus. Et eçce ex im ^p u fip ftirps rubim^gnpsad-
I euftosque eqfiofum d^ftiriatus . Erat enim Jn tta Treuerici füit, poil quem tranieuritesVptbiçcçrpnt,fe terrj? c u n ) ^ '
termini territorium , cifidant barbato feruiens. Denique diis pua^fiatis, Iciliççt ytfi àduetterçntw, çpnfeltiip fe
Bibhoth. Ve t.Pair.Tom. 6 .Pars 2. O ° i . qüàfi
Attalus
feruo
euadit.
#