nem,ftatimque rcgnum coelorum apérit. Mediator autem
teftarnenti appellaturdominusfquiaficut Moyfes mediato
r fiiit inter DeuntîrpapuiumvverbaDei adpopulü refe-
reh$,iterimique populi ad Deumura&Chriftusverba Dei
partis nobis rctulit.itéruitiq; nóftra rèiertad ïllüm. Trahfc
•iens Apoftolus à facerdote & facrificio, tune demum &
teftarnenti differentiamfàcitfdicens,' ÏHamfi illudprius. Te-
ftamentum.Cttï/?4 vacafet,non vtiquefecundi. Teftarnenti. Loti
» inquirereiur. H oc eïbfiillud teftàmentùm le’gis pèccata
poffer àufcixeyfa&bfèruatorés fui inculpabiles elfent, non
fec'undi tefta^iéritijocus relinqüereturc fed quia illud non
fuitpcrfeéhim, illo ïubla'to iryienms ëft to eus aptus fecun-
di teftarnenti. Sequitur : vitupérans enim ecr.Id eft, non ups.
probans dignoslaudc.DiwftPer Propbetam. Ecce dies verintt,
dicit dominas, & confùmmkbofuper domum ifrâel, & fuper dom is
Iuda teftàmentùm »o««wj.Quahtum ad litteröm pertinetipet
domum Ifrael decem tribus in telliguntur j quæfeparaué-
f uritfed domo Daitid rèmporibiHieroböam.per domuiti
autem Iuda duartribusjuda, & Beniamin cum tribu fàcer-
dptali,quæ adhæferunt domui Dauid. Àltiôri àutem intel-
ié&upervtranq; domum debemusintelligere omnes tàm
ex Iüdæis.quam exgenub'. credentes, qui Deum rè&e contend
fpMtaiis intelligentiæ. Nam litera legis fcriptàeft intabulis
lapideisrgratiaatitémipiritàlis intelugennædataêftjfideli-
bùs p et fpiritumS.incorde: per quetn'^îrKum chantas
Deidiffufàeftihcordib. fidelium.Hôcantettiquod'diçit:
Dabo leges meas in meinte eorû,&in cordib.eorum feribâ
eàs; ipecialiter ad S. A^’oftoîbs^eitinetj'qui gratiam ncüii
teftamehti ôô habuSratitfe'riptam in tabùlis lapideis» neq;
iri meinbranisîfediri m einte‘öècordib.fiiis diuinitus habite-
rüntexaratam. fPrimùnP^uidem dominicain paliionem,
quand o(ficut M at thæus narra t ) afeend i t in montem,ibiq;
cüm eis ilium prolixum'ftrmenem habuit: vBiinftitutio
totifts perfe&æ vitæ continetur. Secundo vero poft refur-
re&ionem liiam, quando (ficutÖicas teftatur) apèruiteis
fenftim, vtintell^erent omnia, quæ fcripta.erant in lege
Moyfi,& propheris>&piàlmis d éip fa Deinde vero deci-
mo die afeenfionis fax difeunt quicquid mortalib. de Deo
feiend u m erat. Quomodo poflent euangeliftæ tanta mira-
cula,ac verba coelcftia, poft eius afceniion^nfèribere,nilî
eain cordipm tabulis diuinitusexaratahaberentîpnecipue
B. loan nés,qui ójvanno poft domini afcenfionem, euànge-
Üum fcripfîc, quomodo polïèt tantam diuinitatem illiüs
^rofetre , quam ipiè dominus eis prótulit , maxime nôifté
©, qùod interpretatur Iudas,Veri lfraelitæ,hoceft,
qua eomprehenius eft?Nos autem partim in côrdibus,ple-
Deum mente videntes funt,quib. Deus perfecit.atq; com-
nius aüterti in membianis feriptum habemiis,âWiÜis nobis
pleuit teftàmentùm nouum î gratiam fc.éuartgelii. Teftà-
relidtum, v tinhis meditarido exerceàmür. Qgp^autera
meiitiiina;nDUumÿicitùr,ad difFereririàm veteris. Vt vero
fubiupgit: Non docebit vnuïquiïq; pi*6ximum iùumi&'V-
altius dicamus : Vêtus teftamétumad hóe dicitur, eoquod
nüfqùiiqj fràtrem fùum,dictns: Côghoïce dômin um: non
hominem in vetqftâte peccatipofimmnoüum reddeïe hô
eft ad præfens tempus rèfefendum,vbi inuicëm docemur:
valebat. At vero nouum teftàmentùm éft didtum, eo qüod
led ficüt dicit B. Auguft. dùmloquèreturPrôpheri^iiere-
veterem,i.peccato veteris hominis Àdæ cômriiactilatum,
mîas de primo domihi aduerttu , iùbito conuèrtit oiculüth
nouü efficiat in baptifmate per fidem dominicæ pâfEonis:
mentis ad iècudum, pôft quem némo docebit^proximum
quod pou eft fijnile teftamento veteri, quodfecit cum pa-
iùum,vn:ognolcat dominum • quohiam omnes elecftipo-
trib.éomm:quiaiUud terrènà prômittebar,ac temporaliàj
fiti in eius contéplationè, vide bunt,& cognoicent illü,fic-
& præcipiebat carnalia : iftud vero ætetna,&eoeleftia pro-
uti eft : nam in præiènti ('ficüt diximus) docemuriniiicèm.
mitritiprçdpïehs ; r i lV iV mannmillnrnm ^ ipiritaiia.f l --------- Quod m m vero J dixitiln — die quaàpnrehendi
.H j:___2Ür
r " Poftea roitea.pctLatoru peccatorû ilforö moru hon non erit ent mmeemmoonnqquuoonniiaa oommnneess eexx--
? P ■Uoru™’ eôs terra Ægyp«- fô lia tiab ommfecemôrtalitaris, & corruptionis èorporis
magnam^raaiaritatem^hiam ommpotens Deus oftendit, immutabilirate ârqrpeccato, refurreàibms gloriadonâti.
quam exnibuitîlhpopulo : more enim mulierum loqiÜtiir __i_ : ' - .
fèrmo diuinus, quæ iol'èncparüülôrùm manus appfehen-
dere,&plerunq; ad /èçonduceréÿ|)lerunq; eciahuc illücq;
fufténtaù'd6iilos,nelabantur, vtpote firmosgfeiîüs adhuc
non haben te s : fie omnipotens Deüsjçüm illëpopulùs pu-
èrilisac paruulus elle t , qiiià neq;' ^reflus boriæ ôperationis
habebat,neq; fortitudinem ,qua le p olïèt exoluere dèiiigô
öpprimencitim, tetendit ei mannin fuam5 magnum videli-
cetauxilium pietatis fuæ:&extraxit eum de fbrna'ce ferreai
trahens àd cognitioneiü füam, & amplfexus grariffîftiôs;fi-
mulq; deducens perdeiètti vaftitatem>intrôduxi^erram
omnibus meliorem. Sed quia non permariftmntin teftamento
eius: hoc eft,non feruauerunt, qüod praeceptum eft
èisin teftamento : neglexiteo? i hoc eft ', dimlfit eôs irfe fé^
cundum dèfideria cordis eohim, iùxtà qliod J>ïàlmiftâ dixit.
Notandum autem, quia qüum dixiflè t fèrmo diuinus:
Perficiam teftàmentùm:àddîdit: Nonfecnndum teftamen*
turn quod feci cûmpatrtbtu eorum. Ne forte ludari poflèht ob-
latrando dicere, illud teftameiitum déftriiendumeflèyde
quo dixit Abrahæ : Iri fèmine tüo benedicétur omnes gen-
■te& Difcrete manifèftaüit ,d e quo loquerëtur,Gumfubin-
tulit .*In diequaapprehendi manunï ittorum} vt educerem eos de
tetra ÆgjptüQûûniam ipfi non permànferunt in teftamento meô,
&tgo neglext eos,dicit dominus. Dé lege enim hoc dixit,quam
qüinquagefimâ die egreffionis illorum de terra Ægypti da-
tam eue confiât in monte Sinai, in qua non permanfèrunt
patres éoriim,fèd fèceruntvitulü in Oreb. &ddorauerunt.
Nàm illüd qübd pepigit cum Abtahâ,in Ghrifto compléta
eftjin qüo benediéenttir omnes gentes. Quia hocteftamentu
quoddiftonam domui ifraeLOmnib us le. credentibus. Pojî dies
illos,dicit dominus, dabo leges meat in mente eorum,&in cordibus
eorum fuperfiribam eos : &ero eis in Deum : &ipfi eruntmihi in
populum.Et non docebit vnüfqmjq; proximum fuum, & vnufquif-
quefratremfuum,dicei:Cognofce dominu: quonia omnesfeien t me
à maiorevfo ad minoreeorum: quia.propitius eroiniquitatib. eorum,&
peccatum eorum non mentoraboramplius. Magnadifta-
riainter legem & legem, inter feriptura & feripturam,inter
do&ores legisdoôiorefq; euahgelii,inter litéram & gratiâ
-- • V r ‘v) ‘V i u u v u i y i m givjua UUlldU,
fulgebunt fiblitangeliDei in ccelo.Dice^do autenouum,vete-
rAuitprius, Sumens Apoftolus fidijcia^ autoritatem ex di-
dtis propheticis’i vbi dicitur: Cofummabo teftameiitum
hbutim fuper doriium Ifrael, oftendit illud iarti liquidius
efte finieridum. Dicente (irtquit) Deo pbr ptbphctam,C6-
ftimmabo tfeftamentum nouum, veterauirbtuiS:hoc eft, in
vetuftate redegit, fiue vetuftum oftendit illud, quod erat
prius. Vhde & fubiun^it. .Quod auteth antiquatur, &fcneftit,
propeintetitum ^Quafidiceret.quiafermo diuinus per hoc
quod dixit, teftamentum nouum futtiru; oftendit vetuftu
8fle prius. Datur igiturintelligi, quia fi antiquatur, & vefu-
ftiim eftpnuS teftamentuiri, in proximo eft, vtintereat, A-
nemq; accipiat. Hdc vetb^ntelligendnm eft non de pr^ce-
ptis vita; ae m oru, ih quib. lex manet,concordans in euan-
gelio, fed de mandatisfacrificiorum carnalium. In quibus
aduenientC,quem pf£figurabant,finem acceptura erat lex.
Habuit quidem & prius tuftiftcationes cultura * &fanttu/ecu-
late. Prjus (inquit^teftamentum habuit iiiftificaribhes eiiK
tura;: quia per diuinum cultUm iuftificabantur homines a
leuioribus cnlpi.siHabuic&fan<5tum feciilare,in quo fecu-
,ii homines,hoc eft,gentiles ad Iudaifmum tranfeuntes re-
cipiebat: patet etiS non fbliim Iudxis,fed etiam talib. gen-
riUbus.Sandtum wgofcculare, locum vocat atriorum vbi
gentiles ftabant ad orandum poll Iuda;os. Tabernaculum
enimfaftum eft primum, in quo erant candelabra & mettfa, &
propofitiopanum,quafanfta dicitur. Non de illo tabernaculo
difputaturus hie Apoftolus, quod Moyfes fecitin eremo,
vbi tantummodo vnum candelabnlm fuit: fed de templo,
quod poftea Salomon ^dificauicin Hierufalem, v ti foe-
runt pfuracandelabra Vnde quodPrimum dicit, noneft
referendum ad tempus,fed potius ad locum:dicitenim il—*
lud templum Salonionis beams Apoftolus duotabema-
fcula:&primum quidem tabefnaculum appellatillam partem
templi, vBi erant candelabra 8t menTa, fuper quam
ponebantur duodecim panescalidi,fexhint, &fexiflde:
« fu p e r panes dua; patera; aurejeplen? thure,vna hinc,&
nine, 8caltera inde, erantq; ibi k fabbato vfq; ad febbatum.
Erat etiam ibi altare attreum, vbi offerebatur incenfum timiamamiaipatkmarie
'8c vfefpéte: c u ^ qüa pärte tempi;jpotnpre- grediebamur in tèmplu oum iheerifb. Poteft 8c ternö riio-
heqtli;; ^tareholoeauftoru, qüo.d eratfubdiuoantfe^ores ap^iutelligi,vc,fïcutfuperiusdiximus,cumtéploaltareetia
^ t e ù o tabernaculoliciteingrediebätürfa- holQcauftoruçi cpfqprehederit,ac p é rhpcaparte cotum
c e r q o ^ ^ l çeliqui rainiftti quotidie*Sccundu a. tâberna^ voluit cqt^prehêndere: ytrüq; tarnen pro vpço accipipo-
ciddiiividtintelhgifenétafaBétorum> illa videl.p^rtétêplij teft. ln hocfecundo autem ftmel in anno filmpotifex non fineßn-
qu£ diuidebatur pariete t o iqubitonMn-,& yelpj,qupd pan- guine,queoferret pro fua,&pQpuU igmrantia^Sevädam taber-
dehatantepanetç.vbiintrinfeGus eratirca Mqyfi eontines naculum,in quod folus pontifex cum fanguiiie ingredie-
ta b u la legis, &vrnäauream,inqua erat manrtÿajvirg4 baturfignificatinteriorapatriîecoelcftis.Ille vero pontifex
qipq,; Aaron, quæfrQnduej?at:ipfàa-plano fehemateerat i defignat Chriftum, quifemel ingreflhseftfenäalan^orii
; fadta ,ideoq;iiiperillaerattabulaaurea, quæ appellahamr intravelum,impletapafïione füa: v tafîift^tnücVultüi Dei
;prbpiciatqrium,eo.qjindeioqueretur dpminusMoyfi& p ro npbisoran^, no pmluis,fedpr9jaoftris deliiftisJNiü
, làcerdoribus. Et fiiper ipfain arcam erant duo cherubipi,q rotte dicatqr orare pro fuis, propter communionem quam
ahs fiiis,p.buiigl4abanctabulâpropiriacorii,yerfisq; vultib.«Ÿ habet cum corpore fuo.quod'eft eccleifiasvndedijcitiiipaf-
re^iciebantin^piiiiarorium. Injftud fecimdum taberna- fione: Deus meus,Deus me’ , quare me deçeiiquifliî Lpge
^lum,hpcefî,infari^afànâ:oru,nemoingrediebacur,nifi àfelntemeayerbadéliétorummeorûûi.Quæfuncn.yçrba
folus pontifex femel-in anno : acceptofàngjiine in vafeulo delidtorum,nifi corporis eius,qupd nös fpmus?ipfq n*péç7
ingpediebatur intra o.raturus. pro populojfeptima décima cacum non fecit, nec dolus inuentus eft inore eius. Hoc fi-
videl.die^pglioi h feftiuitatepafehali, quæ dies quidé ap- gnifiçantejpiriuu S.nonfhnïpropalatamejjefanâorüviam.là éft,
p p a h itia r PropitiationiSÿln çraftinum a. fequebatutfefti- hoç fignificanto fpi^u,fàndto adMoyfen,nondüm Venilîe
uitas tabernaçulorum.Spiticalirer a.ad illud primu taber- Chriftum, quifemdqum fànguine pàflîonis fuæingtede-
naculum,ybifàcerdoteslicitemgrediebantur,ftatumprç- returcoelorumfecreta.Quafidiceretalijsverlbisjçiepfolus ;
; fentis ecçl^efiæ fignificàt ,.vbi font plura candelabra, fàn&i ppçifcx eu m fànguine intrabat fèmelin fàmfta fàmâoru, vt
videlicet p^ædiçatpres, qui fibijS^alus lucent verbo&ex- difcam9,quia coelefte regnu inacceffibile eratadhücmor-
eijiplis.YçletiayhifiintdohaSpirMisS. quija.hdeliü cor- talibus,qupad,ufqvveniretChriftus>; quiexpleta paffione
* d|ilhitndnaq|:ur, qui per fidéin Ecckfia confîftunt. Eft 8c aperiret nobis i^nuam patriæ çoeleftis,referato vélo, ideft,
ineqfà Dèi,viâel.fcri6tura,dequapfelipiftadi€itlParaftiin . coelo:nondumn.mani£eftaeratfàndtorumvia,ingredien-
çon ^ e étqm çb menfem.Eft &Jppofitio panü in mehfa,in^ di in p a tn à n ccéléftçm.-fiuc non naanifèftata intelÜgenria:
f tellcMus.videLfàcræ feripturæ,qüo quoridie reficiuncur a- quiajgnorabant höfliines, quid Ûgnificârentilîa myfteria.
j niiftæ’j|d filiuna.Pôflumus-&panéintelligere corpus & fan- Neç putem9 iiluc nos nonpofïè ingredi,quiapontifex no-
: guinedömim,qupd in eccleha confecratur.Pfl/l velamentum fterprior in^reffiis eft:ipfe nanq; dicit ad patré i^ater volt»,
atitem'feciïdypj. t abernaculum eft, quod diciturfanüa fanâorum, vbi ego fun?,&ifti fint mecutift Et alibi; V Di ego filin illic &
. auçeum babens thuribulü,&arca teftarnenti circumttxram ex o- minifter meus erit* Et quia adhuc têmplum ftabat,quando
J mniparteau.ro inquayrnaaurea,babensmanna,&virga Aaron^ , Appf|plusiftâl9quebaturi&muneralegalia,quami^.finé
quafronduerqt,& tabula teftarnenti. De his fingulis,quôh30- caufe, ibi offerebantur,ideo fubiunXit,dicens: Adhuc priore
dp&qualiteralièneordinata,fècundüliterapaulo/upefius' ^tabernaculohabentcftatum'.quoe.SxibmdijreS.ParabolaeftJrloc
elucidatüeft;quaprppter fpiritalia myfteria videamus. Ve- |‘eft, figura, &: fîmilitudô. Temporis in ft ant is. Siae præfentis :
lam en tu p o ft.q ^ ^ ^P t^P riW c n lh rsq u p d appellabatur quodn.agebatur in templotunc temporis, figuraetat$c
fàndla fandtörCi-gaufe fuæ dignitatisf'fiçut cätica cantiçpru) hmilitudq iftius ^ritatis:, qüæ etiam in ecclefia çoimpfçpa-
fîgnificat cpelu, joftjquod Deus i n in teriora patri e çoeleftis* tur* Sequirur:^luxta quatn, Subauditür.parabolâ 9 flue figu-
Eleua^o velo Ipgrediébatur pontifex eum f ànguine iri fan- ram.Munerq é “ hoftke offerütur. Âdhuc ibi a fàcerdotib. Quai
Ôa j^a^pruqi ,<>p^ru.s mro p ro p d lo ;^ don^inus. .pontifex j Mwiera,vçl ho^æ.^onpoftuntjpeifeâam/açmfirtùitam iu~
noftêrcumfàqguinepampnisfuçeadépaffioneperaâare- j xtacoftientiam.ConfcieatiiLdiciturçordislcicntia,perqin-
..L:. / r Jii telligitur mens hqminj^Hl|a(inquit) rounera carnalia non
ppterant perféâum rëddére feruieçterhinlegeperfeéti-
J ü l . t Bi,ek
ffratp coeîq^nétafanélbrüpenetrauit,ybiafiîaueDeum
patreçnexpr^pronobis. In fànéti$fànâ:orüerat thuribu-
p ^ ïq n ià ^ ^ ç i^ ^ i^ f e ç re iu s 'p ^ tu r çoeleftis confiftir ,per
quetn pratippes noftras ad Deumpatré dirigimus;Arca te-
I ftamenti cirçurexiaex omni partpanro,earo eftdominifàl-
ualpri^qùiaU^p^eJftyfcriufq; teftamêti, &c qui in tenus pie-
nus diuinitate,exteriusrefulgebatvirmtem.iraculorü,ver-
b orümq j cpelef^ u.. Iri auro.fplet clarita® fermonis defigna-
ri,fiçnt ,fapie,nÉjtt dicit;;Gpncupifcéfàpientia,ficut auru. Vr-
naaurea habens manna,Chriftus eft,in quo;manriadiuim-
tâi^^jQui^ixittEgo Çwça panis viups, qui decoelo defcen-
y l|g a A^rpn^ q u i fronduerat, fiiçerdecü dignitas, quæ
« n e mentis, quia rion Valebant mente iuftificare,dum non
tollebancpeçcata:nettimeriin.adperfeéiû addùxitlexj fed
in quib. & maxima parte mundatio.Iegis conftabar, iubfe-
quentpr.ofteriditjïnquiens.1 Solummodo in cibisi &inpotibus,
& varijs bàptifmatib9i & iuftitiis f4rif».Suî>audi>vidéodtbr4p-
feéturh fecerpferuien terp. Vfquead tempos wreüionislàkài
meliorationis> Ôccmédâ^onisiimppfitU. Iflis^iufÜnis çarnis*'
Hæ iuftitiæpartiales iri differentia ciborurri,&p®rüum,ac-
vafiorpm ^aptifniatum, îîpe lauationüm, vfq; ad tempus
domiriieiapuentus impofitæ fpenuit, ficuc & reliq]ùà,quæ
in figura agebantiir: DominP autem aduèniente, coJ:xeiftæ
Hint,hoc eft emédatæ,&in melius inutatæ. Nâp er munda
animaliajqùælexprædpit,vtedaritur,fignificanturmunda
opera: per irnmüda vero animalia,immunda opera intelli-
guriturdquib.abftinendûeft.Perpotus veto mundos,do-
éltinam ecclefiafticorum virorum ; perimundo^ veto, do-
étrinam hæreticorum nihilominus intclligérè debemiis.
De baprifmàtiti.vérolud^orum pieniusin euagelio Mat-
cilegitur, vhi vituperabant, Phari^idominurfi^&difqpu-
los eius,non loris njanibus manducarër omnes n. lauatio- i
ne s eorum nomine baprifini defignat. A1 i quand o a. manus \
folummodo lauant, aliquando pedes, aliquando to tu cor- >
pus, quando autaliquid immundum côtinguuc, aut etiâfi
ad mprtuum ingrediuritur: fedfrüftra lauant manusatque
corpus,dum c o n t é n u n t f o n t e fàluatoris ablui, nam quoef
propheta dicit: Lauaminijmhridicftprej^iriùndaminiqui
rerusyala4pJpini.IIIifoîûmodocariialjtèrinteIllgebat:pü
potius de la u a tio n e b a p tif in a tisC h r if ti, & îriunditià o p e r ü
d}étumfitd/ta omniaimphfitaerahÈ4v|q^ad fein|>us çorre-
,dioriis:hppe.n;,ad tenq>us dominieiaduéntus.'pofleà v e ro
xmmutaea fuptà Ghrifto.ipmeli9 :quia aum carnalitcrobferùa
femper;|lc>)çêt'hi Chrifto.-fiuepptèhtiaimperialjseft* î)uæ
ta b u k teftaménti iri àrcà, duofunt teftamenta cppfiftetia;
Sëquitur;,S uper qua erant. H oce fto/upet ar câ. Chérubin gloria
obumbrantüpropitiatortîi. Düo; Gherphin tégentia ( quæ in?
terprétaritü^plepitüdp fèienti^dupfiirit teftatpéta,in quit
u s plenitudo eft Icientiæ, quæ tegiint Ghriftum, qui eft
propitiatioprp peccatis -^quia jn diuinafcriptüralater.. De
quib.onuij.biis. Q uid myfterii in fehabeant* N;oneftmodf dïcër
dum pcrjingtila.iottaltis ideo teticuit,quiamulds lermomb.
opus h^beba.t: iiuequianccdu étant c a p a c ^m n ifp p |ta -
re. Ilis leroita compofttis. Et^^ordinatis, quæ diximus eflètâin
pti ihWabçrnacuîp^quâifl feçù&çia j ho.c èft i iri ianétaJan-
OiQïp.lnpr'mïqutàe^ hpceft, in ill^p^rte tepipli,
vbi&âltàrc incerifiera.t^&antgçuius etiâforescratalt,ate
confuminantçs. Non eft ira incelligendu, quod in templp fii-
p |tià (tu e in ^ .« ^ ^ ^ a $ o ^ r r ç h t ^ t i k i P®f|i6erept6cn-T
h.tfiâviëii^aip'^fedl^fûfs/f^âdQ^o.méiappf^
QpefçmGéqfuriîja^qu^ o^rîyldnferiipetirigredfehan-
nir t e c ê r a o it ?5 mane&f ^efpete :,fi«e, çqûiiu.riiatp, Sc;pfe(ft.o i
^crificioaiue.^empiû.in altari holocauftotunï le m per in- ■