D.Primafàomm.m Apocalyp.
m
lita s defignatüi Chriftoecdefiæque contraria, qüâm etfi
ad tempus fîgni s dicitantichrifto valituram, par ienci atta-
mentoleïandam efle fàndfcorutn prudentiâm. Notam vel
n omen beftiævel riuraerum præmone t indagandum. Poft,
hæc conftan tem in eleiftisiecclefiam d reun icribit,nomine
agni çenficam & ficrato humerotitulatam.iteîn Chfiftum
• diuerfo fchémate fuper nu bem albamfedentem aflè rit corona
tum-, cuin falce mefforia feptem plagarum mentione
fubiunôta, &làndiorum relata vibtoria, cum Iadaëortitn
manenceduriria&- incomparabili perfecutione, fucuram
memorat damnationem meretricis, quam fuéato mulieris
cul tu defcribit, cui in capi tibus (èp tem & comibus déccm,
& fecülarcm .potëritiam Ôc occultam dicit ineflè nequi-
tiam.
Quinto etiam libro,diuerfo relata idem Chrifti infi-
nuatiir aduent us. Que m nomine angeli dicte de cælo de-
lcendere,fuaque poteftatp 8c claiitateilluminatâm terrarn.
Babylonem memorat fuiftè deftrudtam, quæ cummultis
fîgnmdttaVcteTOulisprædi^turnnturacomnïiflçiniquitâ^-
l cis débita monftratur multari vindiâa, vbi làndorum pro-
ie&o dignitas in fenioribus & agninuptiis>&byfîino mundo
fuerat memoranda. Hinç diadematis infigne -geftante
equo albb iedentemeum beftia certaile defcribit, fuifqüe
catenis^iabolumperannos mille dicitur religaflè, Vtffblt-.
tam fëdu cendi ge n tes amifè rit po te ftatem,profuturi forma’
iudiciiin throno eandido lèdécem,ip! ius memorans Chrifti,
fècundum riirfus defignat aduent u m, quando elemen-
torum innouatione cælum no'uam ter raque futuradefèri-
bitur,& noua lerufàlem fponfàagn’i patriarcharum apoftb-
lorumque fundamine folidatam,promiftà dicit pbriri'met-
cedeçum agni luminc irradiari arq; vitç fon te potari,eia fqj
vifionediciturperfrui. Se proinde A &'ïi. irerataprædica-
tione fréquentât,vt vnius nature diuinç infînue t trinitaté,
& futur! euangelii fui cum hoc libro fèrmonem videatur
habere cbl^ordem.Séptemecclefiaràmiterata mentione
feopum libri, id eft, intentionem aflignat, feque Chriftus
ecclefiæ venturum annunciar.
Confideransautemhuius operis quantitatem, arbitror
quoiHam de eius > quam pu tant pro li xi tare pofte caufari ,a-
liqs autem, diuinæ legis velleâionisferupre flagrantes , de
tarita libriprofunditate am pliora p otiu s flagi tar e. S ed cum
diu inter faftidiofo s êc auidos nutabu ndus æftuarem, ti-
mui ne aut immodiçis profufionibus ingefliflem ociofis
errorem, aut exiguitate neceiïària fubrraxille inuidus iüdi-
carer : ficque ftylum putaui regenre domino temperan-
dum, yt illuftrandis obfcurioribus locis plus fêrmonisim-
penderem, apertis exiguum, vtnecefurientès fraudarem
inuentis, nec peritos aufuprolads offenderem. Me tarnen
tateor non qUantumardua myfteriorum dignitas exigebat,
fed quantum paupertas virium ope diuinapotuit, debitis
exhibuifle fèruitiis. )
F i N 1 ; Si -V' 1
lunilij Efitfi opi \Jifticaiti, departtwto dmn& Legis,
Libri i .
DE IVNILIO EX
TRITEMII LIBRO DE
S C R I P T O R - IB '-F S E C C L E -
•- fiaftic is. p g |
. y n i l i v Sr\ Eptfcvpus cuiußäm vfbis in A-
fricA (nomenautem Ctuttatis tmitmre nonpo-
tui) vir certe infacris Scripturif valdedoßus,
. & inßcuUnbus dtfiiplinü tneo tudtao fiuffi-
cienter mftruttus, fenfu profundus, cloquio
___dulcis & ornatus, multadicitur fcripßße o -
pujeula: fed ego tantum vidi Opus infigne quodferipfit adPrima-
fiumEpifcopum, quodprinotauit, De partibus diuinxLegis;
& incipit j Sandfco ac beariflinio Epifcopö. QUruit to umpire I
quo Primafius, Anno Domini,4 40. I
DE EODEM I VNILIOi
f PER W. D. L. B.
■ V n ift 11 meminit fnagnus 'kiirêliffi'Càfsïoaôrw prie
ye libro inßitutionis diütnarüm (eäiönutn, inter Scripture
diuiriA Introditäores quosfidulaèUmfitate colle-
'gtratyri quibtis eratfimilisinfemio(i»^«tf)invnö
éör^órè adunati clauderéntur. Quo etihni libro-,ac pene eodem
loco meminit Primdfii Èpifiopr.nóftns quoque tetdporibus
(inquie) Apocalypfis, t>eaiÉEpifi:ópi‘Prinaaffi AritiÉtisi A-
frïcahiftuaió minute ac dilig^itèr quinque Libri s ekpofita
eft.Er;«librieiufäem PrafatidntnneminitSchoU Nißbent -, cum
txempio conatusfit cum bcatifiinfoAgapito PP.vt collât is expenßi,
Schok CbnßianAmvrbtRomma Doftoresacciperent.
L x Belkyminodefcrißi.Eccleßaßicis.
f Vmlius Epîfcôpus AEicatiÜS, fdipfit ad Pittiiafium, item
X.Eptfcopum Africammlibros duo. de partibus diuiha ligis, qui
extànr.Tribiiitureriamluhilio Comméntariolus in prima
capita Genefèos:led file non eft luniÜi, fed Bedæ, citât
e mm la n d um Gr egorium,& habetur inter Opera 0ed&
IVNILII EPISCOPI AFRIc
a n i , DE PART1BVS Ü1VI-
■æ n ælegis, Libri i.
Sandto ac beatifiimo Epifcopo Pnmafio,Iunilius,S.
CIS ipfe'venefabiltsPaterPrimaji, quiavitamea
& propofiti cdnfcius,fieut diuins, Legs mefindium
habere non denego, it a doctorem diene nonprafu-
niö'fiHudpropbeticuin metuens, Peccatori autem
dixit Deus, Quare tu enarras iufticias meas, &
adfiimis teftamentum meurn per os tuum ? Sed dam te inter
alios retterendlfsimb&oepifeopos tuos vfque ad Conftantinopolim
peregrfaa prouificia coegi]fetvtilitas,ex ciuitatis ajfeftu id notitiam
ûtUoquiuinquepêruer.imus. Tu autem more illo ttto nihil ante qua
fifii,quàmf i quit efiet inter Gracos, qui diiAtlortim librörumJludio
intelligent laqueflagrant. Ad hoc ego rejpondi, vidijfeme quendam
Paulum nomine, Perfamgenere, qui in Syrórüm Si ho la in Nijibi
vrbeejl cdoftus, vbi diuina Lex per mâgifir os publico s, ficut apud
Hos in mundanisft’udiis Grammatica & Rbetorica, or dine ac regu-
lariter traditur. Turic dtUqu&fitus ,Ji quid ex eius diâis habtrem,
dixi quodlègijj'em Régulas quafdam qUibiis iUe difcipulorumani-
mosjiuinarhm ScHpturaium fuptrficie infiru ft os, priufquam ex-
pofitionu profhndupatefdteret ijblebat imbuere : vt ip far urn interim
CAufarumjqua in diuini Lége verfantur, intentionem or dine-
que cognojceréht i neJpàrfim & turbulente,fed régulant erfingula
Hifci rerit. Hdc.tu, Pater, Hefcioqu.iratiom omnibus Cbriftunis
irudin volenttbus.nccefsarïa tudicafi, cxcitfantemque mediu > v f
queaddefenfionïs impudentiàm tompulifii: vn'de m duosbreUifii-
rtios Ltbedóstegularii hoc inftitUtà cdllegi, addens ipfiüsdtftionls
(quantumpotui) vttlemformâmjvtvelutDifctpulis mterroganti-
bus & Magifiro rejpondcn’te, bréuiterfingula j&perlucïde dteeren- '■
tur.Etnealiquà confufioper Antiquariorumfyt aàfolet) negligen-
ttamproueniret, Magifiro, Af. Gracam litterator, difcipülis vejo D.
prapofui.vt exptregrïnis charafteribus, &quibrus Latinafà'tptura
nonvtitui,errorommspenttusauferatur. SuritaUaiUiits vïripr%
clarà 'Mônîmenta : Nam & beat i Pauli ad Romanos Epifiolatnau-
dmfubtilm(Vtarbitror)exponentem:quam ego ex,emore9 neme- ‘
mon a laberetur,except’,fed cur ar urn negotior uinquefpina, ne quid
agro Dommcofructificemus, tmpediunt. Sufficit haevnatetrteri-
tas, quod diuinoga'tophilacio ëx pauper taie confeffa, duohac Attdeó
minuta iaftAre. Sunt qui ïàlentls ontrent, vttde egentibus ptoroge-
tilnqùi vinutum gtmmds,aufUm ftta, argentum fctentU, diuinis
pojtint offerte fàcràf ïïs. Mihi nthiUmplius duobusfuppedithisMi- j
nutis-, iffisob & alio,commodatis. Verum enimuero multum mihi
dptuahgelUo^ExaminàforepolU'céofi quia licet alii expreciofifii-
tnispreçiàfai explurimis valentpturalargiri j ego tarnen quia to-
tutn de di,plus obtuli. Vale.
Pfal.49-
iyrorum
cholam v
Sfifibi.
DE
’ Caute lege,
nSper-
, pera ‘pok
dam libros
à canone
j fanftarum
feriptur;
auellit.
ludic. 9.1
. Deut.6.,
DE PARTI BVS
DIVINj® LEGIS, U-
- B ER .P RIM VS,
G a p vt P r im vm.
> N quot primas partes, Legis diuinae feiehtia.
|.diüiditur?Ai.Induas:quarum vna ad ipfäm fuji-
k perfidem didtionis proprie pertinetjalia in re*
}buseft,quas ipfäScriptura nos-edocct, ‘
Qua pertinent ad(uperfictem Scripturarum? ‘ *
' 4 C a p * II*
n. Ad ipfäm fuperficiem didionis proprie ,pettinentiä
quot fimt;fo".Quinque.D.Qus?M.Spedes didionis,autho-
ritasj confcriptorimodus, ordo.D.Species didlionis quot
lunt?M.Quatuor.Nam aut hiftonca eft,aut prophetica,aut
Prouerbialis,aut fimpliciterdoeensv
DeHißoria. C ap. -III.
, D.Hiftoria quideftiM-Praiteritanim rerum praefentium-
venarratio.D. In quibuslibris.diuina continetur hiftoriaf*
M.In feptemdecim.Gen.i.Exbd.!* Leuit.i .Numer. ^D e u teron.,!.:
Iefii Naue i.Iudicum i.Ruth.t.Regufti feeuhdum
nös,4.recifndum Hebrxos,i.Euangeliorum, quattior :fei
cundum Matthasum, fecund um Mar cum »fecund um Lufaciem,
adorabitpefim, ahnunçians quedmanlfefie Deùsin vobis
eiïs Ecce Àpoftolus * Prophétisé vim in occulrorum ma-
nifeftatione fignaui t .Sed & fê q u en tk in eadem Epiftola 8c
cæterisj,multa funt talia d.Quare addidimuS,^x diuma infpt-
ratione ? M. Quiailli qui aut dæponum inftindu., aut atiis
modis latentia dieunislicet Prophetæ d id pofiunt \ tamen
inter diuinarum Scripturarum npn numeranturAurhores.
D.Iqjquibus Libris prophétia fufeipitur ? m. Ikfèpipmde-
cim.Pfalmonj^i5<vlibni.Ofèælib.i.E{àiaelib.T.Io<fi.libu>
Àmaslib.i.Àj?diaelib»iIonælib.i.Micheæ lib.i.Naumlib.
i.Sophoniaelib.i.Abacuclib. 1. Jeremiaelib. 1. Ezechiellib.
1.Daniellib.i. Aggæilib. 1.Zachariaelib. 1.Mglachi* lib.r.
Cæterum de Ioannis Apocalypfi,apud Orientales f ad-
modum dubitatur-D-NuIlainhislibrisaliafpeciesinueni-
tur?M.Aceedunt estera;fed non principa,liter , nifi ad pro-
bationem prophetiæ.-ficut in Efiik, Achaz, Ezechis Re-
gum velut quædam refettur hiftoria,iêd prophëriæ inten?
tio eft,non gefta contexere,fedprædiâ:orum exitum com-
probare.Icremias cum didpTerra,tena,audiverbumDfimini.
Terrani,prouerbialiter,habitantes in ea homines niïncu-
pat.Etcum Efaias dicit: Nontaleieiunium elegit dicitDomimts,
fedJplue omnem nodum iniquitatis ; &c. velut fimpliciter do-
cet , fèd vtpropheticolpirituiuflus hæc prædicat.D. Quid
Prophetiæ commune cum cæteris ? m. Habei; commune
cum Prouerbiisquod vtraque, fuperficie, difficilia funt:
ïèd pleraque inçelledtu nonardua.
DeProuerbiis. C A Pi Vi^
b . Quæ eft prouetbl^is fpedes^ m. Quædam ngurata
+ Citrâo-
Jrtnc iâ du-
bium liber
Apocaly-
ptts & Ca
cam,fècundumIoannem:Ad:uum Apoftolorum,i.D.Nul- J J0cutio3aliii<d ïonans,aliud fèntiens,& in preefènticômiïio-
U alij libriaddiuinam Hiftçrîam pertinen t ? M. Adiunguht | - * ' * - .
pluresiParalypomenon ii'.iob.iÆfdraen.Iudirh i.Helteri.
Macabato-Qiiare hi libri non mter Ganonicas Scripturas
ciîrr unt.?M.Quo n iam apud Hebræos quoque fupet hac differentia
redpiebaniur, ficut Hieronymus cæteriq; teftan-
turtD.Nullainhis Libris aliafpecies inuenitur.?m.I nce^
dunt cæteræ,fêd nonprincipaliter: quia fi pc rfonæ a quitu
s diôtæ funt primun^fecundam cæteras fpecies fimti©-
cutæ.'tamenab eo qui librùm fcfipfit, vt hiftoria funt rela-
ta.Sicut benedi&iones Iacob Patriarchs ; ab ipfo quidem
vt Propheta di<5tæ funt: fed Moyfes,quirefert, Qrdine narrat
hiftorico. Et cum ipfe Moyfès dicit, Inprincipio fa&ums
'cælum &ferram;prophetico qiiid^m,dicit fpiritu, fèd fpe-
cïe'narrarhiftorica.Similiter & prouerbialiter nonnunqua
fpnat hiftoria,vt efaAmbulantiaambulauerunt ligna, vngerefuper
ferègem. Aliquando fimpliciterdpcet,vteft; AudiIfrael,
Dominus Deus tuus,Deus vnus efi. O ronia tamen ,vt dixi,fpecie
contexuntur hiftorica.D. Quid hiftoria lpeciebus cæteris
A5t.\.
præftatîM.Qpodipficæteraeluhiaeèni: : ipfàu nuUi.n. Quid
illi commuée cum cæteris ? M-Ffebeticommune cum fim-
plicï d oârina , quod vtraquefùpërfirie, planæ videntur
cum fint intelledu plerumque dfthcfies : Nam aliæ con-
tra. X
De Prophétia. * C^A p. IV.
d. Quid eft prophétia ? m. Rerum latentïum,præterita-
rum,aut præfentium,autfuturarum,ex diuina inlpiratione
manifeftatio.D.Dain præteritis prophetiam.M.r^o Domini
cpèlifirtnati funt : Et: Quqniam ipfe dixit, &faftafunt:%v, In
principiofefit Deusccelym öjr ter ram. d .D a in præfèritibus.M.
dognitipnem futuri fa«aiGiefi,Prophetain præféntividitJ^
& Ananiæ ac Sàp phiræ,Petrus Apoftolus.b» Da in fucuris.
M .Ecce virgo acipict in vtero, &c* Q uare in definitione pofi-
tum e f t , Q u i a fi quîs iam cognita dicat;licet &
futurafint;tamen Prophecanon efb ficut nos,cum Refùr-
reétionem prædicamus ; Prôphetæ non fumus» Si vero çu-
iufcunque temporis latentia manifèftat;tunc Propheta eft
ficut iam ôftcndimus.D.probahoC.M.Apoftoli teftiffioniè,
in epiftola ad Corinthios,qui ait:Si conuenerit vniutvfà Eccle-
fia invnum, & linguûloquanturomnes,intrentautem IAïotar,mn*
ne die ent^quia infant t is ? Si autem omnes prophétent Entrent autem
Infidèles,aut idiota,conuincitut ab omnibus,interrogate ab o~
mnibus,occulta.etiam cordis eius manifufia erunt,àç tune caiemin
nens rempore.D.In quibus hiec,Libris accipitur.?M.In duo-
bustSalomonis prouerbibrum li.i.& Icfilfilii Sitächli.i..
ß.Nüllus ahüs liber huic fpeciei fubditur?5(i'^iüngünt
quidam Jibrumqui voeätür Säpientije,&Cänt!ca Cariti-
corum.D. A ccidüiiffche his libris ali^ (pedes rM.Sola fimplex:
dbtftrina accidir, fed non principaUter,riifi ad ixplaiiatio-
nem velcommendariOnem Prouerbiorumivt,r»if;ö^j fapi-
entti timor Domini.
'W D.Quid Proiietbiis commune cum c«teris.?M. H abet
cum prophetia commune, qu o d fuperficie difiicilis vide-
tURCum,inteile<äu,pleruhque non fit. D. Qu id h ^ jetp ro -
uerbialis fpedespöpriumJM.Quödti neque hiftoria, neq;
Prophetia;mifcentur;& folaeft qua: ita in telligi tu r, vfquo*
dam modo verborum fi< per fi cres aufc r atu t. d .Q^a re inh qc
tantum licitum nobis eft>noh textum Scripture ipfius Co-
fiderarefed fenfum;cum ni ceteris tribus,ita allegorias lmy-
fticasadmittamus,vtharrariönis (idem prjefentarfc necefle
fitJM.Qmafi voluefimus prouerbialem fpeciem vbique ab
legoriamfic recipere vttnarratibnis veritas infirmemr, locum
damus inimids,prout voluerint,diuinosLibfbsihter-
pretandi.Di Qu q t modis in diuina Lege A llegork Cdgno-
fcitur’M. Q ^ tu o r: aut fecundum translationem vel meta-
phoram, vt e&,Iratus eft Dominus,&defcendit\8c fimilia ^ u s
ad infinuaridäs caufas ex humanis m oribus tranferuncur
adDeum. Aiit fecundum imaginariohem velhypotypo-
fin,vt eft in Euangelio;Howo quidam deficndebat ab lerufalem
in lerico’, Et riirfusp&räbola vine* atqüe agricolarum; Urdo
enim eorum qua: gerebantut a Chrifto, veluf imagine pel-
fbna: & negotii alterius refertur implems. Aut fecURaum
comparationem vel fimilitudinem, ficut dicit; Simile efi t'-
gnum coelorum granb ßnapis, 8tc. Nön ehim nättäuo ficut in
fuperiore exemplocontexirar, fed caufarum folummodo
comparantureffedus. Aut fecundum prouerbialem ttio-
dum, vt tll’,Bibeaquam de tuisvafis , & de cifierna tua, &de
tuis puteis ; cum velit SCripmra innuere . , cariialertr
concupifceniiam intralicentiam coniugii refrtnandam. ’
De fimplici Hoftrina.
£ n E '" '.C a p . V,L
t ö . Qu* eftfimples^oÄrijQ^M'.^ga, defrdfe aut djCtftb*
ribus in praefenti tempore firajplidcerdoccmur.
D-Quarehoc norrten accepk?m* Qmaomnis quidem
R -4 Seri-
Lucxo.fi
mu. 10,ef !
Trou. 5 ,e.