' 1 1
P fa l, 1 Ö 7 .
Nhth. il.
G
D a n ie l. 3 .
D
lu c h t h 1 3 .
r«». 13.
contcmpletur! Chriftiimque fimulin ilia exalcatum ado-
ret, pa te n â a c n im eft, vt exaltetur, exaltatur vero y t ma-
nifefterar. Quacnam? ilia videlicet, quae paulo ante in loco
Calnatiæ abfcondebamr, nunc autem vbique adotatur,
Hnic hodiediéfeftum dedicamus, huius gtatiajn vnum
cóuenimus, Hocprçièntis fêfti caput eft,& myfterii décla-
tatio. Sed iam tempus monet, vt exaltationem ipftuS cruets
Scriptune teftimoniis confirmemus, Hoc enim paulo
luperius polliciti lumus, etiamfi praecutrens oratio: ea quç
in riiedro erant, præteriit. Opôrtebat enim, oportehat,ab-
fconditu & vitale illudlignü patefiéri,&pfiibhmi,in te r ci-»
uitatis lûper montera', ædificatæ, vel inftar lucerne nipef
caridelabrunvelatæ, vninerfo mundo dèmonftrari.
Ea dè caullà eum primi primitifs Chriftiani prima regnt
fcepcra fufcepiiTent, cumtriumpho torius fimal Ecclçhæ,
velut ex excella quàdam' Ipecula, iuflèrunt earn in altiim
extolli, &oftenditoucoetui. Et hop eft, quod nunc faci-
unt, qui clauùm lufceperunt ponrifiçium. In excelfum Ec-
clefiæ locum confidences, &hancgloriofillimam 8c maxime
adórandam crucèm iu al turn extolleiites, eleuant, &
fæpein fublime extenderitcs populis oftendunt, tantum
non clamantes. Ecceinuentus eft qui abfcpndiuts fuerat,
iàlittis theiàurüs.EcçeiîgnâcCilum, in quo fignatilumus.
Eçce crux,per quam crncifixo cogniti fumus.Eccc cornu, in
quo inimicOs.noftros.vcntilabimtu,irt quo petUçàs & plagas inj-
micbfine damno pertraniimus, qUo confîfi idtus Dæmô-
nura, infantium iacula arbitramur. Eeçé hodié.ante ocu-
los ex aduerlb vitam pendentem conlpicamur. Audiamus
çictq Prophetam dicencem: Exaltate Dominum Deunt ho-
ftmm, é ddorate fcabellum pedtim eius, quoniam fanclum eft.
Canamus cum Dauide Dauidica modulamina: Exaltare fitter
cOilos Heus,& fuper omnem terrant gloria tua. Exaltare, qui
tùdicus terrant, Exaltetur mantis tua. Fimetur manus dextera
tua. Exaltetur marins tua, neobliuifearispauperuni tuoruni in fi-
new, fed in beneplacito tuo exaltetur cornu noftrum. Ingredia-
mur in ipfum Scripturarum paradifum. Decerpamus &
mutùem'urinde,tanquam flores, ea, quæ huic tempori
fiiiit oportuniffima. Àccipiamus viæ duces Prophetas, qui
de crucis exaltione vaticinati fu n t - - . -Vy
3 Sit autem primus Moylès famulus Dei & legiflator, qui
æneum ilium lerpentem éxaltauit : non vt gloriftcarecuf,
féd Vt publiée notaretur, & vt inter «ris rubiginem vitii-
qüë virus collatiône inftitüta, veluti in iudiqo, oftende-
ref, æris cum malo conuçnientiam. Exaltatus eft igitur æ-
reus ille ferpens, non yt prarfiguratio vel figura crucis , fed
vttypiântitypus, vël typùs mdtaphoriee aéccptus. Eiéua-
uït & ipfe Moylès àliquando manus , in figuram cruci-
fixiChrifti,& eius, quæ nunc exaltatur, eiucis. Sect Sol
contra Gabaon& Luna contra vallem Ailon, precatus eft
quondamIefus confuroens Amalee : non tantum yt eru-
cis diem , qua tenebræ iuper vniueriam terrain difFufe
iùnt. prænotaret, ncque vt die ilio confirmarcoaltitudir
nemdptentiæ Del, & brachium adueiliis hoftes eleuatum,
fed Vt & crucis exalcationem praiignificatct, & m eaiti e-
ius, qui Solgloriæ eft, aicenium præfiguratetv Adducit &
Abraham in figuram mÿftic* vidtimæ iacrificium. Sed
cPtifinuo voci ex alto.demiflæ obtemperans arietem ,
quemin plantaSabec viderai, in excelio montis fàftrgio
fymbôlice fecrificauit, præfigurans crucis in altum ela-
tionem. .
Suftulerunt pliro manus in altum Azarias & focii in Ba-
bylonicæ fornâcis igné piecantes, & elatamin altiim jgnis
Hammam exftinxerunt manum exteplione, crücem exal-
tatam adumbrantesl EIeuauit aliquando 1 o n: a s vocem,
manibus in crucis fotmam (ublatis, &c ftatim virtutem ex
alto attraxit, fine noxa ex bellua eiedtus. Eleüauit aliquando
ccleberrima ilia Iud'th acinacem in Holôfemis dor-
tnientis caput, crucis præfigurans exaltationem, falutem-
que Ifiaeli pepetir. Eleuauit aliquando in lacu leonum
Daniel vocem ad Altiflîmum , crutis exaltationem
prædelineans , quarido prandium Prophëta Abacucei
attülit, momento temporis raptus. Et quænam iêntentià
Hieremiæ,éxperfonaeorum,qui Dominum occiderunr,
dicentis: Venitêtnittamus lignum in panem etus, & deleamus
( e terra vitam eius. Quid autem ilia Ifaiæ iibi volunthis fimilia,
dicentis, alicubiquidêm, Tànquam ouis ad occifionem
dultuseft. Et, vtagnus coram tondentefeobmutuit. Et,in humi-
litateeius indicium eius fublatum eft, quoniam tollitur de terra
vita eius. Alicubi vero & ipfepeccata multorum tulit. Vbi nifi
in crucis ligno, in qua depanem cum aifixiftènt, non prius
dimilèrunt quam in altum erexerunt, in teftimonium Ipe-
dtatorum, & in figuram hodierna^exaltarionis. Hop vero
quid aliud elle ceriièbimus, quam crucis exaltationem &
oftenfioriem, ficut 8c occifionem puis in cruçem fublatæ:
&affigentis peccatamundi, quo iplo crucis exaltationem
perfplcue demonftrat. Etlàtis quidem fuerk hade nus ad-
duxifiè Scripturæ teftimoriia, quæ crucis exaltationem
prænunciarunt,ne forte mulris oratio tædium 8c fatieta-
temafterat.
Nos verp Chïiftumih illaadorantes, intelligamùs po-
tentiæeiüsmagnitudinem,i& quanta p e r illam circa hos, ’
diuinadilpenlacione, fint perpetrata miracula; ficut dicit
diuiniflimusDauid : Deus nofterRexante fecula falutem opérants
eft in medio terra. Quod autem in medio terne Cal-
uariæloeüsiitusfit,nemodubitet,Necefieenimerat, y t , .
quali in plani circuli deicriptione, infigereturin medio v-
niuerfie terrælàlutare lignum,ytvelutmterè cçîlprelplen-
dens Sol, iuftitiæ ille medio cceloSolinUedus, tanquam ex
quodam crucis firmamento, lucifluos fiios radios, oeci-
dens in cruce, vibraret illis, qui in terræ tumulis detine-
bantur. Grux hæc& lignum aipedabile eft, & fignum cre-
bro in Scripturaa,ppellatur. Quid enim eftj qu o dO a v id
ait: Eacmecttmfignum inbonum. Et , Çignetur fuper nos lumen
vultus tut Domme. Et, Dedifti metuenttbw te ftgmftcaitçmm,
v t àfaciedreus, quàm quod Ôc ipfe Dominus in E-
uangelio clamat: Et turic vtdebtint ftgnum filit Dei, Et ante
hæc: signum quantgeneratio ïfta, &]tgntim non dabitür eis, ni -
fijignum lona Prophëta.Q u o d8cipfiimpercrucem dempn-
ftratur. Simeon autem, qui Deum vlnis tulic Virginem
benedicens quandp D e V m lùb imagine infauris excepit,v
quid fibi vult his verbis: Hicpofituseftm ruinam^ & inrefur-
nctionemmultorumin Ijrael, &in fignum, cuï contradicettir.
Cuius Crucem nomine figrti perüpicue lignificauit.
Qujn & potentia crux nominatùt. Quid enim dicit Da-
uidî Notant fee fit inpopulispotentiam tuam. Et brachium, re-
dettfifti in brachio populum ttium. Quod autem Chrifti vir-
tus fit crux, aüdi Paulum dicencem; Ver bum crucis pereunti-
bus quidem eft flultitia, nobis autem qui faluamut ,virtus Dei
eft. Audi &ipmm Chriftum dicentem ad ad Moyfèm, In-
duranstndurabocorPharaonis,vtoftenddmin illo omnem virtutem
meam. Virtutem hic fignificans eam, quæ per virgam
Moyfisnon finécracis typo demonftratafuit, multorum
vtique mirabilium operum efte&ricerri, per quam ei ad-,
miranda ilia prodigia lùa demonftrabar. Sic nos de cruce
fèntire& exiftimare edotfti fiithus. Sic populum fidelem
perp^tuo adhortamur colere 8c veneràri Crucem. Per illam
enimquafiper làgenam captæfunt genres, fides vbique
diflèminataeft. Hac cum Chrifti dilcipuli, tanquam ara-
tro, infoecundam hominum riaturam coluiftènt, & vbe-
rem virentemque EccIeiSæ lègëtem effeciflènt, eorum,
qui in Chriftum credideniut, magnam meflèm repor-.
tarunt. Haç confirma« Martyres, &huic procidences,1
Vv rberarunt èos, qui fèriebant. Per illam Chriftus agnitüs
e ft,& fidehum Ecclefia lcripturam perpetuo euoluens,
eundem inducit -Chriftum De~i filium, & iplum per fe
Deum, 8c ipfum per fe Dominum, magna voce claman-
temt Siquis vult poft me venire, tollat crucem fuam, & fequa-
turme. Peripfam florent tes C h r i s t i a no rvm, & in
omnem partem propagantur. Pet iplàm regnum robo-
ratur,Relpublica ftabiiitur, cadunt inimici, fupercilium
barbarorum deprimitur , Ilmael iriterficitur, D.æmoaes
fulmine percelluntur. Quopiam in iplà & per ipfiim nos
lâluôs fore credimus, 8c m ipla, omnis caro , ficiït feth-
ptum eft, vtdebitfalutareDei nofiri, 8C,videbunt luttai> ïnqutm
conftxerunt. Nos vero , qui in lumine eius ambulauimus,
cum ipla glorificabimur, 8c regnabimus fimul cum Deo
circa Trinitatem cum Angelis choreas ducentes: quæ ado-
ratur in P atte, infilio,Ôç Spiritulàn<fto,nünc&lèmper,
8c inlèculafeculorum, Amén.
- --T “ "g r e g " 6 ^
P fa l. 7 3 .
PfiU. 4 .
Pfal-S9-
Matth.
m-
M a tth . 1 2
L u c . %.
G
P fa l . f 6 .
ib id em .
Cor. I .
I f i i - i t -
Z a e h . u ■
G R EG O R I i r VROi
N l C I H I S T O R I Æ F R A N C
O R V M , L I B R I
Dëeem;
fe rM d .i^ s .k$ ’^ n f i lM v k a Hilffi Aruenofm ,fyif.exa-*: j
ponere tèHtajfe libellos de virtut.E'.Marii l.t. c. 11 .fatetur fe hbella
deyita Abbatis Abrahareliqutffè.ltemcïii.ft conntxjje prtfatione
ddlibrum quent demifsis kfe compofitiseddirat Sidunm,Rurfus ï.
: f c . y . l . v i t a C a l u p p a re c la u fi $m ififfe -.tum a i p . v n u m d,. v i t a V a t t o n , l t t i .D e m u m f i è f i n e t i t l J e c i n t i& y U m i c o m m e n t q r a t
I*N 0 V t B V S VS N O N S Ö - * 1 p f e r i t , p r im o d e c e m h i f to r ia r u m , f e p t e m w i r a c u io r u m , v n f id e y i t t i
lüm FrariGorum reSgeftaï | ledctlam martyrum p a t r u m i l n P f a l t e r i a t r d t t 3 t u m V M m . p e c u r f i b w e t i a i n £ c c L f t d -
cüm infidelibus bclla,& Êcclefiaftie^ eum 1
hserétids cdncertacioilês êX- j ytxfcripferihtyautveifibusreddiderintyVtsutaiiipfotraditaniuta-
. . re neprafumaniiCatera quacopofuit, ad notïtiamlcRtom noftra
O R Ü ï V R Ö N E N S I S mndum venermt.Qlarmt temporibut Muuritij Imperatoris anno
r- o n e i n a t> x ïr i/r • bomm.pC.biquoAiM^pM-tom..iiemMumih Martyrok
. V IT x E B R EVX AR IVM. . ; rfa dihdctudvjMmMr. . , 1
Regoritts Celtico.Gaiiïdrum traftu füit eiortusi i^Règoriitó. Turonenfis ^pifirdpris floruit impëranté
Aru:rnicarcgiomind’gena,patre Elorentino.ma- V J Mauritio, 8c lamfto Gregorio Papaaliquanto fenior
treArmetarMprocrcatiis,quod& Eortun.xtttsfcn- \ fuit: fiquidê anno ftprimpdecimb ihchoanrejEpilcopatus
bit hts verftbusi Fortedtcus generis Turonicenfisu* GregoriiTuronici, GregormsPapacreatuseft: &annovi-
pex, Alpdrus Arnernis veniensmonsaltior ipfts. Et cefitno primo completoin Epilcopatu fuo Gregorius Tn-*
deArmentariamatre:F<zlixbUmerfooftbtMactiabdayèlorbi,No- r rönicusöbiit:6üi{upëruixitGregöriüiPapaannisoifto.Ita-
büitMgenmnobilïorgeneru'.QtMfeptem palmtie ccelotranfmifitab qne Gregorius Turcnicus obiitanncDom.i^.Gregorius
aIm),Martjrtijuc deats protulu illv vterm-: li< qitoqueprole potent, au rem Papa anno Domini ƒ69. HieCex Breuiario vititS,-
recle Armentanafdïx, Nee minor ex ptrtü quamprior illa finui 'Grëgorii Tui onicii & ex vita S. Gregorii Papx decerpta
llLivetusnnincrd itiamju w.ixiwaloco: Ojcodfoterant. litres, v- func Scripfït findlus Gregorius Turonieus,
fticusbicce tuUs.-Féttidnra tub genitt circtwdatAfmßus, Eft tibj
Gregorius palhiaxorona nouus.Hic vere Gregorhit^i.vtgitans priwo
litiris nauduitopera,ytatas tulit,ftibpatrao Gallo Eplftopo'.quo
temporeNicetiusLugdunenfis Epifcepus, mfciffuidtxcelfumin i-
pfo conjpicatus, benedixitei attfepr.ffieraprecatii&ejkfbftea fattus
eft S.Auitipr&fulisAruernorum difcipulusiffcreftente eiusfant a ex
momebefuccejfor Euphronq Virtfan3i& prephetici'JpirttusinE-
pifeopatu Turonenfi, anno iji.poft tranfnu B. Martini regnante Cerce adiiptitiam meam non perueneruiiti
Sigiberto iam duodecimum. Compulit autem relu£tantemplebs ad '
Eptfcopatu,cut fiia fubducefatmfi regis autborttas,-& Brunechil-
adduxiffent. eum autem ordinauit Egydius ItlmmHfis Ar'
D e b i f t o f u F r d m o r u m ,U h
D ig lo r i a M m j r iM - ‘ n
D e g lo r i a C o n fe jfo r um i ;
D e m i r acts lis S , lU lia n i ' i .
D e m i r a c uHs S. M a r t i n i 4 4
E p i to m e t ib f i o r id F r a n c o r u m i t
Alia prærerealcripfifle dicitur;quævclMon éxtanf j Vel
IN D Ë l N O M iN Ë . '
C R E G O R I I T V R O N e N .
SIS HISTORIARVM, LIBER î.
c b ie p if c o p u s f c u ti fc r i ê r it F o r tu n a tu s h is v e r fe b u s 1 Q u c m p a t r i s E-
g j d i j d o m i n o m a n u s a lm a fa c r a u i t ,V tp o p u l u m r e c r e e t , q u e m R a -
a e g u n d is a m e t P o ft a d e p tu m v e r o p r a f u 'a t u m q i f d l i s & q u a n t us
f u in t iC o U g ip o t e j l e x iis p a u c is q u a d i c e m u s .in t e g r i i a t e m f i d e id e »
f e n d i t p r o Ç a th o lic is c e n t r a A r ia n o s , lib r i p r io r is b ift n itio li.$ .c a .
q $ . l u è . c a , 4 0 * c o n tr a C h i lp e r i c u m p r o d t f t in c l to n e p t r fo n a n tm l .
y .c a .q - q .d tjfe r itc u m lu d a o t i . ô x a . ^ . d j j p u t a t c u m S a d d u c a o d e Re V
f u r r . c . i $ d i . i o .P r a t e x t a t i n o m i n e c l e r u m d e f e n d i t l . y * . i 8 . ç iti lta
b e lla c o m p o m t e x t r l .7 - . k g a tu s a d G u n tb r a n u m v à d t tp io C b ild e -
b e r to I .9 .c z o . c a h im m i s L e u d a fti a p itd F r e d e g u n d a v e x a t u r ,q ù o i
ta r n e n n ih i l no c u i t q u o m in u s n o m e n e iu s F a i i f tw i i n u o c d r e tu r in
p o p u lo ip r o c u ïw & p r s f e r t ïm ia n g u é n t iu m fa l t t t e m u l ta o p e r a tu s e ft
o b te n ta [ a n d e r u m , q u o r u m fu b in d e r e liq u ia s f e r e b a t. A la tr o n ib lts
a liq u a n d o d e p r e b e n fu s r e u o c a u it eos, & a â m e n f a m in u i t a u i ta d e o
w i t ts fu i jfe d i c itu r & h u m ilis , t a n t a p r a t e r c a fa n d i t a t i s & _ p u r i ta -
t i s , v t e t ia m i n v i ta m i r à c u l i s c o r u fc a u e n t.A p o ft. P e t r i & P a u l i li*
m i n a v i f t td n s à b e a to P a p a G re g o r io e u m a x h n a r e i i e r e n t i a & c h a -
r i t a t e ,V t v e r e f o n d u s f t f t e p tm e f t , v t a m ic u s f in g u l a r i s , & v n ic u s
a b e o d ile d u f'.ç o n fid e r a b a t» . in e iu fm o d tb o m in e , q u i e r a t f t a tu r a
b r e u i s im u s , ta n t a m g r a t ia m cceUtas p ro fluX ijfe * v n d e a n o ftr o G r e g
o r io d t d ü P a p a f e r u n t '.D o m im t s f e c i t n o s ,& n o n ip lin o s : id e m in
p a r u is ,q u i & i n m a g n is .Q m b u s à u d iti s m a io r ip o n t i f e x v e n e r a tio -
n e e u m d e ïn ç e p s h a b u i t T i ir o m c a m q fe d e m n o b iü ta u i t .S c n p f i ta u -
t e t n f t t n p lm & a p é r t o f é r m o n e i d e l a n d e fa n d o r u m M a r t y r u m Itb .
v h m n .D e v i t d q u o r a n S a m C a n f t J f . l i . i l e m i fa c u L S . I u l ia n i m a r t
y r is /• i .d e n n r a c .fi M a r t in i l. 4 M f t . F ra n cU . \ 0 . E p itom e e h i f l e m ï , ?
ï . C h r o n i c o r u m E c c le fia ftic a b i f t .L 1 .& p r a t e r e a m e m i n i t l . f . b i f t . c .
i ^ d e g lo r i a C o n f . l f è v n u m f c r ip f i f f e d e V ir tu t ïb u s S e n o e b A b -
Cripturüs bella Regtim cum gentibus adiier- ’cta^oxl-
g!/ fis. Martyrumcum paeanis, Ecclefiaru cü;ha> niamcre-
• • w l reticis,prius £n dj eimaü 1m eaprorce rre cttpio, vr q u r . WtciIdCe?r ev vt c- l e g e r it , m e n o n d u b ir e t d I e C a t h o li c u m , I li u d ;
etiam placuit, proptereosquiappropinquate ^oüüium
müdi | ne delperSt, vt cplle^a per chronica vel per hi ftori» j Tcituil.A-
a& änteriprö annorü firinmajexpknetiiraperteiqiiot ab ex- gi]
ordio mnndilincanni.Sed prius veni&a legentibus precor,
,fiaut inlirerisjäütinlyllabis Grammaticam artern excefle-
rp,de qua ad plenerip film imburus > illiid tantü ftudens»y t
quod in Eeclelia cred i prsdi ca cur, fin e ^ iq uo fuco aut cor*
dis hrefiratipne rerineaiquia Icio peccätisobpöxiüiper cre«
dulitate puräöbtinerepofle venia apud noftrum piumDo-1
niinurn. Credoergo in Deu patre omnipoterem.Credo in
Ielum Chriftu filium eins vnieü doftiinum Deüm noftru,
natum a pacre,non fnifturarnÖ poft cefhpora, led ante cim*.
d u ra rempiEs lerrperfuiilecupatreinecn.paterdici potue»
rat,nifi haberecfiliummeqjfiliusellerifi patrem.vtiqwe do
haberet.Illos vero,q,ui dicunt,Erat quad 0 non erat,exccrai
büiterrenuot& ab Ecclefia legregaricoteftor.CfedoChii- j jq
ftum hune verbiimeflepatris,pecquem fä^taiurir omnia» Trinkati»
Huncverbum carnem radfu credo: cuius pafliohemudus fil^e5'
redemptuseft:&hLtmanitatem,nondeitatem fiibiacuifle I
paffioni credo- Credo eu die tertia refurrexifle c h ominem
perditum libera fle:alcend jfle in cpslos:(edere ad dexterarti
>àtis ,quas f e c i t f u p e r i n f i r m o s . c .q ^ t e f t a t u r fe d e d iffe L d e m ira d n -
lib.Si^od4r£iby!tJM!MmMiB.JulMm.metttio.nom facit fereli- pitris:venturum ac iudicaturüm viuos &mortuos» Credo
quiffeldevita&morib.[ NfcetqJnprafJ.degloriafiribttfèprio- i mnâîi Ipiritii àpatre & filio proceflîftè,nô minoré,& quafi
rei.inféruijfealiquade miraculisDominiacfandorum 'Apoft^reti- ! anté npnefleriledæqualemi&sépercum patre &filiocoç-
quorumque martyrum : quia valde moleftmn eratvteaqtu hade- ternumDeum,côltibftantiàiéhariira,æqualé omnipotétia.
nu lattier ont traderentur oblitlioni In fecundo ait tradaffedevir- conlempirernum eftenria,vtriunquam fine pâtre faille vcl
ttib.S.Iüliann^tMtuorvero infequutos devirtiitib f.Martini.Se- filiojneq-min^é pâtre vel filioi Credo hànc crinitatc fen ■»
ptimuin verodequoriïdantfceliciorum vitaiÔftauuMfctuneferi» âamindiftin<ftione fiibfiftefeperlbnarum, &-alià quidem,
here [finirac.Conf.non quod uüdtuvuinâialUcnge: et adferibe- : perfonarri patrisiàliam filii, aliafii Ipiritus làhtfti.In qua çrl-
Aumffed quiadeprmitpudorvtf^eat,arnor chriftiimpellitvt re-. nitate vnarn deitarém,vnam ppcçntiam, vnam eflèntif cow
,vx. . ^ a., O '- ^ fit cor.
A