delimuum puiuerem ad bibendum porrigo moribundö.
Statimq, fugaca febresfe da toque dolore conualuic.His die-
bus k Verano Antiftite audiui, quod quodam tempore dü
typi quartani *ftu vrererur.expetita beari Martini bafiiica,
q u*in illoloco erat,ceiebratavigilia, fanatus fait Nos vero
ex hoc innere Aruernum venientes,reperimus Auitü Epi-
ftopum a teraano typo ita grauiter concuti vt etiam fi ali-
quid cibi fumeretyftatim reiiceret.Sed de hocpignore potu
fumptö,calcatafebre rdbdratus.eft.Duot expueris noftris
valetudinaria febris inuaferat, omniumque fnembrorurft
iunduras ( vtex hoccontagioplerunqueaflblet) dolor fe-
uus obfederat. Sed ab hac benedi dione potati, fanati (unt.
Ego ipfein hoc itinere cum dolorem detium grauiter fufti-
nere m,& iam non fblum ipfi den te s,fed om ne caput vena-
rum pulfibus,ac dolorum fpiculis figeretur,ac tempora val-
de profiliren t, hoc pnefidium expetij,& mox dolöre com-
preiloconualui.O tyriacam inenarrabilem,6pigmentum
ineffabile,6antidotum laudabile>o purgatoriü,vt ita dicä,
coriefte,quodmedicorü vincit argudas, aroma tu fanitates
fuperatjvnguentorumqj omniü robora fupercrefcit,quod
mundatventrem vtagridium, pulmonem vt hyfopus > ip-
fumque caput purgat,vtpiretrum. Edam non fblum membra
debiliafolidat,fed q>his omnibus maius eft,ipfascon-
fiepius balnea,atque rc s calidas fîip.r ipfàsalui torturas
garifaciebam. fed nihil mederipoterantinfirmitati.Scxta
etenim dies ifluxeraty qubdmagis ac magis dolor inualef-
cebat, cum mihl venitiu memoria, ante paucos anno s (fiç-
ù t in librofecundo huius operis contineturfcriptum ) me
ab hoc dolore fàndi virtute fuifïç fànatum. Acceffi haud te-
mcratius ad locum fèpulçhri, prpiedusqjfblo orationem
fudi,atque fècretius à pendentibus velis vno ftib veftim en-
to in ie âo fiIo,crucis ad hoc figiiaculum depinxi. Protinus
dolore fèdato, fânus âbfceilî.
fcientiarü maculas abftergit ac leu igat.Suffician t ergo h*c
huic libello qu je indita flint. T amen fi adhucmiracula cer-
neremeremur,placet eaalterilibelloinferi,vtea quaeofte-
duntur,non occultari,(ed magis debeant propalari. De c*-
tero vero virturemeius depoicimus,vt qui, talia pneftat ex
tumulo,nos iam a peccatisDeo mortuos fiifcitare dignetur
mortis iftius de fepulchro: vt in illo refurredionis carnis
noftr® tempore, nobis obdneat indulgentiam, cum ille:
prouche tur ad coronam.
Explicit liber tertius.
INCIPIT LIBER QVARTYS.
P R O L O G V S.
Aluberrmonos hortatuprophetaadmonet, d'tcens:
H à norandifunt amiciiui Deus. Nihilominus&in
alio Pfdlmo,Qui timen tes Dominü magnificat,bea-
tituiini copulatur domus aterna.Ergo perfpicue pater
tutelle ftuihumano, quodadnioneantur qm que
nonfolum immunes crimine,verit etianoxtali cnminismulta dedi-
I ti ,cultu teuer enter reddere amicisDei. Qua res nonfolu in prafenti
ficulä tribuit beneficiu, verum et. a praflat &refrigcriü in futur o.
! Nam cum fiepe videamus virt utum infignia prodire de tumulobea-
I. or um,nun immer it o commonemur,d§bitam eis,honor is rcuerentia
ïmpendere,àquibusnodefiftimus infirmitatum remedia flagitare.
Quorum precibus & ipfam peccaminumremifi'.onenon dubitamus,
adipifci:&non modo banc mereri,verumabinfernahbus fuppliciis
eoruinteruentufaluari.Çonfidimus enimquod ficut hic mon oru
genera référant,ita illicfanas tormentor um panas auertant,&fi- -
ut bicmitigant ftbrescorporeas, ita iüicrefiringant aternas: Et
quomotiohiclurida lepra vlcerafordentia mandant, itailhcdeli-
ftorum languoribus wederifuo inter tient u obtineant : Acficut hic
tnortuoru cadauera ad vira refufcitant : ita illicpue itofepultos,ex
Acheronticisfiagnis manu iriteftaerutos vita at erna reftituat.Quo-
circa dum vnufquifjue latifica'ur in gaud: o fubpatrono tunc im-
penfius honorem reddit debitum, cumfefenferit ab infirmit at e qua
detinetur,eius virtute mund.it urn: si cut nun; de beato,ac toto orbi
peculiar i patronoMartino Antiftite,&nos,& imnumert populism
experti. Et vtinam ignauia mentis nofirapermitteret eum Jic vene-
rarificut dec et amt cum Dei,qui tant is nos morborum opprejfosge-
neribus pier un que reßituitfanitati.
De doloreventris mei.
C A P . I.
3 Vperrimo autem tempore ventris dolorem in-
! curri. Et licet ilon vfquequaque dabat folutio-
! nem,tarnen doloris malum in illis intraneorum
flexuofisreceffibus,bacchabatur.Adhibui,fateor,
De lingua,&labiis mets.
C A P. I I.
QVodam vero temporefingua mihi grauiter irriguerat,
ita v t plerunquc dum loqui vellem^balbutire me face-
ret.Quodnon mihi fine iraproperioerat. Acceffiàutem ad
tümukim iân<âi, ac per lignum cancellilingnamimpeditä
craxi.Procinus rumore compofito conualui.Intumuerate-
nim valde,& totum palati impleueratantrum.Deinde poft
diem tertium labium mihi exilire grauiter coepir. Acceffi i-
terum quærerefanitarem ad tumulufn.T adlufque à dépen-
dentibus velis, procinus ftetitvenæpulfus. Et credo mihi
hæcexabundanciafànguinis eueniflè:non tarnen fànguinc
minuere ftudui propter lànâi virtutem. Nullam tarnen mih
i vitra moleftiam fecit hæc caufà.
Depujero afbrefanato.
C A P . I I I . ,
DEniquepuerulus paruulus grauabaturàfebre,&exe-
fis mem bris cum nullum acciperet cibum, in hoc etià
ôc fpiritum exhalaret,cucutritad m e pater cum lachrymis
Cui ego indicaui,vt delàtum ad bajiheam fuper eum nb d e
tota vigilaret.Quod cum fecillèt,fî:atim puerum lànum per
vittutem fan et i recepic.
De contqtfto & caca.
C A P . IV.
A DfefHuitatemveroquæmenfèquinto celebraturad-
xA-ueniens quidam,cuius digiti in palmacontradi erant,
orationefadadigitisdiredisabfceffit. Muliervero cæca
poft 8. annos,proftrata folo coram fândi fèpulchro illumi-
narisoculis repedauitin locum fiium. Très tunc inergu-
mini fàndi virtute mundati funt.
Deferuo Tbeodul-hi. , .
C A P. V.
■C* OannoChildebertifegis tertio decimo adfeftiuità-;
-*-'té,quæ de beato ei'ùs tranfit u celebratur,fèruus Theo
dulphisciuis Turonici,cuftosouilis, dum n o d e circa gre-
gem credit um excubaret,ne quicquam ex eo,aut beflia ra-
peret,aut feaus furis aufer re t,oculi s fubita caligine in ter fu
fîslumenamifit. Qui perfèx annos in coecicare durans, ad
hancfeftiuicatem aduenit. Poll tertium vero diem fandi'
virtute illummatus à Domino eftdimiffiislngenuus.
De multis infirmitatibus fanath.
C A P. VL
X Nnoquoque quarto decimo regis fîipradidi,adueni-
ente fblénitate fàndi, duodecim paraJirici diredijtres
cæci illumina«,quinque inergumini emundatifùnt. Affuit
huicfeftiuitati& Aridius Lemouicinævrbis Abbas,cuius
infuperioribushbris memihimus, per quem paralyti cam
vnam, quae p e ro d o annos carrucæ fiiperponta, inatrio
beaticonfefioris decubuerat,diredis veftigiis reftaurauit.
Namaflèrebat ipfè vir DeifenlifTefe, quafibeati Martini
manum,cum innrmæ membra,impofitofignocrucis, ta-
dufalutan palparet. Aduenerac etiam in hac feftiuitate &
I Florentianus maiorcûTemulphopalatij comité. Quibus
nonparuaadmiratio fuie de gloria confeflbris, per quem
! Dominus calia tunc miracula dignatus eft operari.
be vita apudGallttiam-
C A P . ’ • V 11; ' V '' V.' "
E T quia Florcntiahi maioris memoriam fecimus, quid
abeqdidicerim nefaSputptaceri; Tempore quodam
caufà legationis Galicia adiitiatqbe ad Miconis^regis pr^-
fentiam acCedensyi^gocia patefecitihiüiidà.L r .t enim fed
tempbre Mirorexin ciuitate ilia, qüa dccelïbr eius bafiiica
fàndi Mattiiûædificauërat,ficütin libro primo buius o-
peris,Aeijcpofuimus. AntéhuiusaBdiSporticum,vitiumca-,
meraçictenlà per tCaduces dependénribus vuis i quafî pidd
yernabar. Subhaç enim qi’dtfemibiqu* àdiàcræ ædis val-
uas peditem dëducçbat, Cumque rëx fub iiac prasterieqsi
gratia hoc templum adirer, dixif fuis, Cauete ne co^tinga -
ris vnum exhis botnqnibus,neforfitaii ojffenfdtp fan^ti taris
'eij.is incurraris/Ômoia-çhiH1 quæ in hoc habentur atriôi
fpfi fàcratd finit, - Hocdudiehsvnus puerorum, ^irtiicialè,
Vtrum fint hæc huic ‘fèeùlofàcrataannon, ignoro, Vnuin
feio quiadeliberatio aiiiibimeieft4,ehis yefci.Et ftatiijiin-.
ie d à manu caudam ‘Botrionis ccepit incidere protinufque
dëxtera ëiusadhærens cmieræiatente lacerto diriguit.hrat
enim inimus regis qui ei per verbalocùlàrid læritiàm erat
foiitui excitaire; 'Sedrion eum adiuuit cachibnus diquj§,
nèque præfttgiünadrîis fùæ, fèd cogente dolore voces dare
coepitacdicere:Succurriteyii'inrifero,fubueniteoppieiro^
refeuate appenfum, &ïdndi Antiftitis^Martiniyirtute de--,
precaminijquiaraliëxitu Cçüciôritaliplagaafnigor,taliin-
cifiooe difiuhgôri:EgrèfluS'quoq; IÇX num qtiæada füerât:
dicficifïet -, tantoTurore£ontra piieirum eft-accenfusyvt eius
mantis vellet inCidère , fi àiiiis prohibitUs non fuifïèt. Di-
çerit.bus tameii prajtereafàmulisï Noliô rexiudiciqDei,
tudm adiuiîgerë vlcio^em, ne forte iniliriam quâminaris
piierp jiiite retôrqüeas. Tuncilie cômpuhdus corde, in-
grefius bafilicam, proftratus coram fàildo altaricuinla-
çhrÿmis preces fudiCad dqmihum.iNec ante à pauimento;
furrexit,qiiam flumèn oculor um huius paginamdelidide-
leret. Quo a viheùlo quo nexüs fuërat abloltito , àcinbafi-
licam iftgrefïb,rex eieuatur a fölbi&fic récipiens incplüme
famul'um palatfum repètmit.Teftabatuçàutem maiôrpræ-
fàtus hæc fè abipfius regis relajtionë ,:fidüt adum narraui-
mus, cognouifle/fic-enim gjbriofiis pondféx, fiiam îllu-
ïlrat vrbém miraculis,vtdeëllè nori-fètitiatur alienis. : i ,
De bafihcafitoiïi apud vrbentSanüonicam. \
‘ C A P . V I I I . ■
PRæfenti vero a|mo,PdlIadius Sandônicæ vrbis Epi£co^
pusy huius fàndi cotifelTotis rpliquias petiir. Córiftru-
xèrat enim in eius honore oafificàm, qüam nispignôrîbuis
confècrduir ,ïhëruitq; fufcipere^TïiraCukq^fæpius yrbs
prOpridhabqtbxpë'rta^ N ampoft dùorum,auuriumrqen'-
ïium curricula, Uteras eiiffdccêpl, in quibus indicauic trëSi
paraliticos^cöntradi^pedibus adueniflè. Qui ftatimvtin..<
bafîficàm ingreffi ofetione fuderuntjdiredisveftigiisifàni-.
tfiti funt reddiçi. Duo cæçiin eo loco lunien recipere fada
orationé merperuiit, Scamplius quana duodecim àfebre
frigoreticadetenti, depuifo tremoreçonualuerunt. _
De du. bus dipntefteit.
x C A P . IX.
D Vo de puetis öoftris clericus fciiiçet Dagoaidus, oC
laicus Theodorus,diflîntericam cum febre pdtïèbâ-'
tur:In,tantuihquelafià,ttmôrbp erànt,vtJuon aliter nifi ma-
pibüs aliorum c.um digeftiônis necëflitas aduehi0èt , ob-
ftraditfiiblçuarentur.Sedde fèpülchri pufiiere haufto, ffe^
tim conualuerun t.
Depxtenis quas fanttus exhibuit.
Ç A P . X
E St apud nos pacena colore fàp hitrniti quadicitür fart- j
d u s de Jyfaxfmi Imperatoris thef&tp 4eÉÜHfïeide qita.
fuper frigoretiebs yirtiis fæpe proCediC. Nam in acCëflù re-
brium quis pofitus qui cum trembre fieri foiet, âdüenërit
Biùliotb. Vet.Patn ToiH.6tPars l.
; & de eaaquam haufèrit, nióï fanatur. Eft & apud Cbnda-
tóh0my!eümValiaquöqüe p^ëchaaiahdo exhibita olocri-
; ftallina, fi milë infirmis benefiejuih pnebëns, fi fidel.iter ex-
petitur.Bodilb vnus denbtariis nbftós c^m ftöinachi laffi-
tudineanimo turbatus crat, itavthéc fcribere iüxtacön-
fuetüpinem, nècëxcipëre qüas eididabantur pöcerat.f uc
dim &piiis verbis incre,pare,tur, fupër hanc beari viri pate-
nam quam n obifetyn elfediximus, aqtiam fiidit, ipfamque
ore traiifponit. Mox (ènfuifuo redditus, opusöfncij faga-
tius quam confueuerat.expediebat.
N , De Blederico, cuifilij non erant dati.
C A P. XI.
turbatumreddat
‘Jhominibus.quifspiusfterilitatem.infcecunditatëcon-
uertitr Bliderius qpidam carnoteri j territprii ciuis, accepta
^vxore f t dqho Dei, prócreatiöpis fu* prblé diifarétur óra-
bat, fcili eet quia nihil ex eagermtiiis méf ebatpr accipere.
TricefimtK etenim annus curriculum expediërat, vxore
- fterili permanente, cum vir faluberrime pro ahimx com-
modp eramus ait'vxöri. Ëbcëfepiilüm quo vtimürprafte-
rieris eft^& nulla inter nos füboles gigpitur, qu* nöbis de-
ficienribus coiigeftum faboris nóftri debeat poflidere. Ac-
ccdam ('inquic) ad bafilicam landi Martini, Sc earn faciam
ih*redem miliixvt libëris abnegatis, vel cum eödem haberé
potero,qu*pp^fideamïnfuturo. Confênfitmulierfapiési
viri prudenris copfilio. Nee morapröcèditur ad bafilicani
fandi,fufaqjoratione inuitar abbaté domi fècum accedere.
Quoaccedente, ttadiditeiomnem pollëifiöhemfuam di-
eens: Sint h*q omnia pbnes f in d i Martini ditioheih, qü*.
habere videor,& hóe tantum exinde vtar,vtde his dum vi-
xëro alar. Confignatijfq; rebus coegit abbatera inarier&ibi;
Mirum didu^poft triginta, v t dixiinus * ahriprum curricula,
in ipfa qua res fiias bafilic^ tradidit npde,cogiipnityxö-
rèm fuam.Qu* epneipiens peperit filium. Sed Sè deinceps
alios habuit, quodnon ambigere hop yirtuce fandi pr*fti-
tum huicvirófuifle. Verumtamennbnrefragauitaccëptis
filiis promiffionem homoilie j fèdeis alialoca tribuensj
qu* prirpum faudo .largituS fuerat firmauit, 9
Decacaapud Tornacenfemvrbem.
C AP . . X I I .
A Pud Tpmacetifem ^erP Cinhomahnici 'territopii vf-
^ bem, qu* nucih ipfius End*.bafiiic* ditionibus de-
tinetur, mulier qu*dkm diuturria ccecitate detëta, & fenid
■praigrauatajad oratorium virbis ipfltis refidëhsidum ftipëiri, ■
peterec,ae afliduë nomeh Martini inuöcarer, qüadS n o d e
dominica’ cceperunt Ocuili eius adplörecóinpühgi;' Time
411a proftrata 'coram fahdö alcari yèrdm^ënteJahgiiirie lumen
rècepit. Verumtamen reliqui* in ipfo lpcó Bëatifli-
moruiti ApoftpiörüPetri.ScPauli habènmfjfed h*c ptflèré-
bat vhtufe fandiAntiftitis fe fui fle fahararh. A ctamen fi de s
npftra petinetin mulfordni Sandoriim virtütibds démi-:
ftüm operari vrtuni» nee illps difiünq^ösvirtütibds j quos
ccelo pares, mirac ulis Domhuis *quales redd i t in terris;
Demanu artda reflituta.
C A P ; X III;
AD feftiuitatem yeroiliamxui Annacharids Anciflör
dore|ïfi s vrbis póni;ifex aftuit,<|didara manuiti aridaitl
Cöntradatnque dëculit, fed ^Pft dièm Éertidm feftiüitatis*
teintegratam domitepötcaüit; H
>. De Bandegifdlo debili.
r CAË. XIV.
BAndégifiiids quidam:èxAndegaÜëhfis Vrbis tëfritóriö
Baudulphifilius, v ia Génriënfis irtcöla dum hdmoris
feididculp faüciatür, debilifatps pëcubuinifqi Cditi a patrè.
paUpfte fine operis bedefiefd pafterêÉur j vt oadilica* landi
Martini limitia dfcUlareidry pattern lacrymié oböttis efïla-
j gitaf. Qui nee mota in riaui pofitdm c[uia vehi altera vé-
Èee -a dione