mm
4 9 '
Cap. 6.
Magi pras-
ftigiæ.
c Dæmonfe
Chriftum
mcntitui.
SeduÔor
Burdcgafiörici
Gregerij Turonr/jf
nomen pofilit. Eraténimïèb tempore lpfe pantl
feim â*ii^rtti(teprædiras,ita vt pletutique mhrmis
figpunicMüsinïpónens', ftatim Rnitadyttibttente Do-
minöibeftäüraret. ' , . .... ’ - ..... -T , \ ,
I prodfèia quoqûé multa dehinc adparuerunt : Namvâ-
ïà për dortfös diuerförum , fignis nefcio quibus caraxa-
tà finit, qûæ tes p Ë f g P ® mbdôâuteçrd; po™* mt 1
dcieti. Incoeptum éflâùtem h‘ôc ptôdigmm abvrbisCai-
noténæ tïttitotio : '&veAienspeï;Atirelianenfemvlqne
Bùrdeùàlenfétù terminum geràcceflit, noA Prf tetmJ';
ttn i vfiim vrbém qnæ fiîit Aj mediô; In virteis vèto mert-
ß oëbuio trânlàdta vindemfà, patentes noùùs cum vins
deformans âfitottàtt* Inùlij's atbônbus frondes nouæ
& «ouaVifa finit pom* Radij àjàrfe aquilon* adpatne-
rimt. Adfèrebanttónmtlfividiirefeferpentes exnabe.de- Wós. Alij adfitmabant Viliam cum calif & hoarrntbns IbbitaneainfêtiiecioneeuanoilTe: & multa jlta ligna adparaerànt,
quæ aut régis obitumadnünciareiölentjautreibidnis
exeidïum; Viùdemià eó aùno tenuis, aquæïaUa
dæ, plùuiæ imirienöt, Humilia qüöque grânditet adaufta
F»aéo anno in mbc Turcmïcà Defiàerius nomine qui
ieihagum quendaln ëlTedicebât, adferensfemultapof- ß fitere fi'gnâ. Nam & nùnciôs intet fe atque Petram
ipfiuslinguælatirüdoturpis atAuçobfcoena : ß d nec: de
:eo fefmo ratiönabilis procedebat : qui yfqué Parifios
iacceflit. His e n® dû bus Rogationçs publie* célébrai-
bannir 1 q u i ante fanctum domiiiicæ Afcenfiqnlsdiem
azifolent. Fâ£tûm eil autetti vt procqdente Righemô-
do pobtifice cùm poprilo fuô, & loca fàùùtacircuineun-
be, vt& hfcôitn etitee fuaàdirenîens, iùùfitatum pbpùlis.
exhibens indumentum, admniäifqiiepublicanis'a'crufti-
cismulfedbus& iftfehorutb fuum facére,& quafi çutù
fùa multitudine loca iàndtà circumireténtat. HaecéerqensEprfeopus,
Éifitar<!üdiiconumIâumificens,Sireliqimsiandtorum
extiibèiypone cas paùlulum in balili-
ca; 6c nobifeum eetebra diçsfen&os qde'curfa àucem iqleninitaïe,
profieißeris in Viam tuam. At ille parüipendens
q u i abarchidiacqno dicebantùr,'coeAit Epißopum cori-
üicijsâcmàlediâiônibusgroftqui. Sac'erdos veto intel-
bgens eum iedubtôrê, iufllt'eum recludi in'ceUulam. Pet"
fcrùtarbq; cunùfis quæ habebat, inùenit cùm eo facculpm
màgnùm plénum de radicibusdiuerfàrûm herbatum: ibi-
que&(lentes talpæ,6eolüinutiujn>i3i vnguesacqîadipes
vrfinos! vidés’q; h ic nialcficiaefle.cuubfa iuflicinflumen
i nroi]ci,ablàtaq;ei cruce,iuflibeusnà terAiïnô PârifiaCi vr-
bis excïùdi. Sedhiciterum frdta àltera'cmce.ctepit'qùéè
eefièrat exercere. CaptuVq; ab archidia'cono s Sc cateriis
fiierunt.
PaulumtçeApoftoi .. ,,0 ^ Conflu- déadbafilieambeatilufianimatrytis-metqtum habebatn.
quia præjèns non: e , ■ j e ^ rfón g H. jq-odte igitor infequentierumpenS mifer ifiede cuftodiaf
^taqdeferpntes e bee'romantici ingetiij quærebat
^ a ^ e^rtVirêmht^atTlytici', arrt àiia impdditi cam ßhdtr fuliânï propëtàc : arque in paüirnentain loco
' l o ^ T - k 1 ' f l l j L vt'duosviftutisdiüinæ qno à>b Aue-oeun foläDSindt,«: fcpore «nd® o p fre t
F
Seduâoti
rcliqui
debilitateî u o e D a c v a u u c — t.—- ------ ,
fârÈitione ditigere non poteràb qüafi per mdulttiam re-
fiauraret. Denique adptehendéban't pneti "ems manus
H6miAurt,alïi veto pedes, tra<âofquc diuerfas in pattes
iiavtnerùiputârenrurabnïnipi, cirm non lanarentur, di-
mittebaAtô-qkniràes'. Vhde6ânmeftVt ni h Sc inp-
fliciémùlti Ibitirtmeihâlatent: tanmmrnruder elams
vf ftîriatïmfe beitnih Marcinum effediceiet 1* ve,
ro Apoftoliscoièqnâtéfc Néctnitütn.fi hicfimilçm le
dîcaiApoftolisiciim ille uudbor nédtiin* a quô utaptoce-
dünf, Chriftum (e infine fëcüli faffurus fit, Aàid de noc a-
Ainiâduéffiim èft, Vt fnperius diximus, errorenectoman-
ïic i ami fdiife itribumm. • QUia, vt adfeii|St qnl enm vi,
Gérant ïcnth quifqiiè de eo prô'cül & abditc quicquam
födiiïus 'fmtomali, coram populo âdftante îrtpropcra-
bat diceni.Qüiahpc &illùddt me efHtûs eft,qui landha
iàtemeàerantindîgnaFSf qiiôaIionifî;nunciantibüsda;a
nioÀiisidddgttôfcebàtî Habebâtautëmciicullnrnqcmnicâinde'pitiS
caprainm : 6c i» prifend 4nidein abftlnens
eràt àèitSis'& pôtii: clam antèm cùm îndiutcfonnm vtnii-
fèt, ita infarcibar in dre, vt rninifter noù qccurreret tantum
poicènri ùbrrigere'. Sed detedia doldfitate cuis, & a
n'àfeiSdeùilehenfi.ïieauS «IFexttavtbistermmnm; Net
cbgbouimus d'einceps quo ibiflet : ditebàt tamen eluent
fe eîfé Bùrdegalenfem,nam&ante hos (ègfem amios fuit
& alius ihâfenusVïldefedùdfôh qui multos decepjtdoq-
fitàte fuà. Hic'enim eolbbio indutus erar, anucuis deiuperIyhd(
ffie,'crocertrfid:ens,deqüàdepcn‘deBaAtampuI;
mlii'quàsdtcfebatôleurùfàhaumliàbere. Arebatenlmle
de Hifflàniis adïïeùïate, at teliqoias beadffltnôruniari^
rùVincehtij FeUcisq; toàrtÿris exhibere-Setl curn
sam veipere àdBàfiiiâm fàSfti Màrdni T.urôn8i,adtfemifeijde
nos conuibio telidettm’ü^maridatum niifir,dicehs,,
Occufrant reliquijs fancbisiCùi noS,qUia hôrà ïâm prateriemt,
diximus,Re(ptieTçantbeatireliqui*ruMraltanü,
dbhçç mahe grbcedarniiS'âdocciltiam earam: Kd Hic g t t
nio diîücnlô coiifiirgenâ ï n'ec exgedtàîis noBiS , aduemt
Gumctüceiba.à'mcellulànùftra âdfiiit. Stdpefiïlmego
6c admirans leuititèm: iùtei t<^6quid hæt fibi « lint: Rea
fpöHdit qrùfifup'èrbus8: inBatàVocêi Méliorerh, inqmtf
occüFrumrtbbisexhibetB debnét« S fèd H*c égô in aù-
res Chilpedti tegis ingeram : ille àütem vlciiCétur de-
fpedtibhemrneam. j Et ingrefius in bratorium hre pofte
pofito, ipfe'capitellû AiVnum atqüe altëruhi ac tedium dicirVipfeoranoncmprbferr,&
ipfe confummat.ëleuataqueiretùtnctùceabijt.
Erat erùm ei6c fèl:motufticus,6ç
quo Cgo naïc ciaui ^ ~ --- i ; n ,,
fus obdormiuk. Nos vero ignâri rbediaiurgentes
node àdreddendas domino gratias, inuenimus è‘um dôrr
mientéfti :dequo tantus pædor egtediebatur, vt omni'um
cloacarum at que fètefluütti foetores foetor ille deuicerit»
fed ne,cnos pràç ho'c foetdre in bâfilicarh iri^edi bôtiiera-
mus;Àccedens vero vnüs eferïcôttipi. felaùfas baribus çum
vino; Tiincquatuor accedentqs clerici, leuanle’S eum inter
manus, in vnum ahgulum bafelicæprbiecetuh’t : & ex-
hibences aquàs àbl'utô paüiih’ehtdî refpérfo etiam,herbu-
lis'odoratiâ, fie ingreffi.fiiimû j cdrfem î ftiihqüaip
ramé nobis plâllentibus pômit "exckari, dohec d ^ tê r fis
<fé altiljs {biisdampas afeeiideret î deHinçexciiîàtum redididi&
ceMott'Cpnùeni^inbhsauttihEpifcQpfedpudvrb
emParifiacariijdum bëc iricbnuiuiô har'râreftius-, ipïùm
prptaiftigatibhis gratiaadieflè præcipimus. Quo adftante
eleuansAmfelius Beorretâhæ \kbis EpifeôpÜs Ôcuîiâ, co-
ghofeit eum fuüm eflè mnulü, fibiq; {jerfugâni dilapfum.
Se fieexeufatum receptum rèduxitin patriam. Multi enirtt
füht qiii has fëdlidiories exercent« populum tüfticum in
ci ro'rem ponere no defiftu'ri’t : dé^qüibus,Vt opinor, & do-
minus iri Euangelio ait,Confiirgereinnouiffimis tepotibusPfeudo
cliriftosï8ePfeüdo-prophetas,quidâteslîgnà
èeprôdigiâ êtiam eiedos in errôrettiïmdùcânt. De his iftà
(ümeiânt: nos potiiièàd pr’qp'ôfi^uftitedeaiïiuà. _ ,. t
Ennodius cum dücatürn Vrlîium Turonic^ atqüè P i-, C * p .,.
j.
'aai&mihiftraret, adhuc Se vici Iulienfis.àçqufe Benatnæ
vrbium priricipatum accipit. Sçd euikibüs Comitibds ; moùed
Tmrônicæa^Pi^uævrbïSaciregëtbtiBydeb'ermmjbb^
'tinuerüht,eum à fe tembuetL Ille vero vbi fè remotum de
hi$ fenfiUâ ciuirâtës fiipêriü? mehioratós properat : Fed
H
düminiÜiiëbWthbrdrëtur,ihândatüm afccepit vt FëàbeiA
'déthreniouerèt: & ficabcëpBopcio,addohiumifiiâmiê- ^ . - 5
terfiis ptiüati 'óptris cüramgerifc ^àfcôhesÿ«b de môi« J S j f
tibus proHimpëntes i in' plana defeehdhnt, firiëas i àgiroF- k
tjüe dèpbjpulàntes, dômos tradentes incendib j hoiinul-
lqs abdücèntës captiuos cum jpccoribus $ contra qüoà fx-
piüsAuferoualdüs dukprocemti fed parüâm vltibhé ëxer-
cuitab èis. Gotlii vero proptërlhpeiiôriààhhi deliaftatid-
hem quam in Seprimania rfe^is Gühthchiamni ëxertitus
Fecit,in Arelatehlèhiproüiiiciani prompëtunt, egeruîitÔ;
prÆdaS Sc taptiuôâabduxeruht vlq; ad déciihum ab yrbë
miliarium : vfiiim ëtiatti fcaftrliin Vgbrhùm hotditië cuiü
rebiià atq; hàbitatôribüs defolaiites nullo refiftehte té-
greffi Funt
Gunthr
i 11 1 1
n îlw p f f '
Hiß. Frans. Liber 1 X. 4 93
Gunthchramnus veroBoio cum exclus règ^næhàbere-
tur, coepit perepircopos ac proceres dilcurrece.Se véniam
triifero precari quàm ante defpexeràr. Nam cùm rëx Ghil
débertus effet iunior, Bninidiildcm regina.m &pe cônüi-
tiisatque iniproperiis laceffèbat :,fed Sc iriiuriis quæei àb
aduerffs inferebantur, feutor extiterar. Sed&rex ad vlci-
Fcendâm im'uriam genitricis, iufïîteum perfequi atque in-
terffci: ille verb cum fe cerneret polîtum in diferimine,
ViridancnFemecclefiam pe:iit,-'per,Agericum protfiièE-
pifeopum qui erat regis pater ex lauacro, veniam iïhpetra-
recortfidens. Tunç ponrifex adregempropeiat,depre-
càturquè pro eo: cui rexcum negateneqiîiretquæ^pete.
bat ait, Vcniat coram,nobis^ datis fideiufforibus in præ-
fentiaparrui mei. quicquidijliusiudîciüm decreuenc,exe-
quam tir. Tune adduëtus ad locum vbi rex morabatur nu-
datusarmis,acpermanicas tentusabçpifcopq repræFen-
tatur regi^ Ad cuius prouolutus pedes, ait,-Peccàui tibi ac
gtnittici tuæ,non obediendoptfeceptionibus vefkis : fed
àgendo contra voluntatem veftram atque vtilitarem pu-
blicam: nune autem rogo vt indulgeatis maîis meisquæ
contra vos geflï. Rex autemiqffit eum eleuati àterra,Sc
p'ôuiit in manu epifcbpLdicens S itpenes te (àndte facer-
dqs,donee in præfentiam Gunthchramni regis adiieniat:
Sciuffic eum difeede e.
PofthæcRauchingus coniun&us cumprioribusregni
Chlotharij nlij Chilperici, con fingen s fe quafi traëtatu-
rum depace, vt inter terminum vtriufque regni nulla in-
tentioau t direptio gereretur, cofilium habuerunr, vt feili-
cet interfedo Childeberto rege, Rauchingtis cum Theo-
deberto Fniore eiu> filio regnum Çampaniæ tenerer: Vr-
fio vero aq Bcrtheftedus iuniore filio niiper gènito, qui
TheQdoricus cognominatur , àd fe lufeepto, Sc exclulo
Gunthchrarhnorege,reIiquumregni teneret. Muitacr-
iàm contra Brimichüdem reginam Frementes, vt earn in
contqmeiiam redigerent, fient prius fecerantin viduitate
fiià. Rauchingtis ergofiimmaeîatuspotentia,Sc vtitadi-
çam, adipfius regalis feeptri fe iadtans gloriam peruenire,
iterpræparatad Ghiîdebertum regem accedendi, vt con-
iîliuip quqd inieratpoflètexplere. Sed pietasdomini hæc
verbâ in àures Gunthchramni regis prius impoiuit : qui
fniffîs nuntiis, clam ad Childebemun regem, omnesei
molitiones basinhotitiampqfiiit,dicens, Accéléra vçjio-
cifer.vtvideamiirà nobis: umt enim caulæ quæagi debeat.
Acille diligenter inquirens quæ ei nuntiata fuerant,vera-
que eflè çognofcens^arceflli iRauchingum iuflît. Quî cum
àdfuilïet, priùlquaraeum rex.fiioiumllèt adftare confpe-
étui, datis îiteris Sc pueris deftinatiscum eue&ionepubli-
ca,qui res eiusper loca finguladeberentcapere, iumteum
incubiculumintromitti: locutufque cum éo alia ex aliis,
cgredi itérùm dé cubiculo iubet. Cumquéegredereturà
duobusofliariis pedibus adprehenfusmit ingradib.oftij,
iravt pars corporis eins effet intrinfecus, pars vero extrih-
fecus'excenderetiir. Tuncij qui iuffivadhæc explendapa-
ràtierant, cum gladiis fupereum ruunt, atque ita min uta-
tira càpnteius conliferunt, vtfimiletotum cerebroputa-
retut : xftatirnque mottuus eft. Tune denudatus Sc perfè-
neftram cie<5tus,fepulturæmandatus eft. Erat autem leuis
inmoribus ,vlttanumanum'genuscupidi(ati acfacultati-
bus inhians alienis,& exipfis diüitiis vàldefiiperbus, inta-
tum yt iam in ipfo interims Fui tempore Chlotharij regis
filium fe f.tterecur. Multum tamen cum eo auri repertum
eft. Quo intçrfeëto, protinus vnus puerorum eiiis curlu
veloci cuolans,nüntiauitconiugi eius quæ aâa étant. Hæc
vero pCr plateam Sueffionicæciuitatis compta, grandibus
ornamentis ac gemmaram pretiqlitatibus, Sc auri fiilgore
obteëta afcenft) équo, præcedentibus pueris aliilque fe-
quentibus ferebatur : atqtie ad bafilicam fàuëti Crilpini
Crifpinianiquepropçrab^t, qiiàfivlpeébtuca Miflâs: erat
enimeodiepaflio majrtyrum béatorum. Sedvidensnun- i
titim per al ain plateam greflimi rctorquens, proieëtis in
terra ornamentis in bafilicani fentfti Medardi antiftitis co-
-fiigit,ibife tutari confelïbrispræfidioputans. Puerivero
qui midi à rege Fuèrant ad requirendas res eius, tanta in
chefiiurii âlius rèperiunt, quanta nec in iplo ærarij publici
regefto poterant inueniri.qu od totum regis cônlpëétibus
præfentarùnt. nain eo die quo hic interfedlus eft, erant
çum rege multi Tui onoriim atq, Pïftauorum, de quibus
r taie fuit côffîium, vt fi malum hoc perficere potuilfent, his
filbditis lupplicio dicerent,quia ex vobïsfuit qui regeno-
ftrum interemit :,eilqye diuerfis fuppliciis trucidât is, vlto-
res fè mords regiæ effe iaëtarent. Sed Défis omhipbtens
conlilia eorum, quia iniqua erant, diflîpàuit, itnpleùitqfie
illudquod fètiptum eft, Quia foueam quàm fratri parabis,
incidcs in eàm. In locum tarnen Rauchiugi Magnoualdus
dirigitur dux, iam enim Vrfio atque Berthefredus cërti
quod Rauchingus quæ conlocuti raerant, poffît expiera,
colleifto exercitu veniebant. Sed afidientes, qfiod fèilicet
talifiiifièt adfeëtus interim,adauëla adhucfècum multitudine
homïnüquæadeospertinerevidebatur, intra câftru
Vabrenfè,quod villae Vinonis propinquû erat, cum rebus
bmnîbu9fèmuniuntc6hfcij confilij fuijtraâantesvtfirex
Childeberrus aliquid contra eos agere voluiffet, virtu te fè
ab eius exercitu defenlârent: caput enim horum 8c caulà
malorumVrfioerat. Sed Brunicmldis reginamandatami-
fit Berthefredo.dicens, Difiunge te ab homine inimico,8c
habebis vitam:alioquincum èodein interibis, filiam enim
eiqs ex,lauacro regina Fufeeperàr, Sc ob hoc miferico^diam
de eo habere vo)uit. Qui ait, Nifi inorte diuellar ab eo,
nunquam à me relinquetur.
Dura hæc agéreritur, iteram mifit Gunthchramnus rex
adnepotem luum Ghiîdebertum, dicens, Moræomnes
abfèedant, Sc veni vt te videàm, eft enim certæ neceflitatis
caulà, tam p; o vitæ noftræ commodo, quam p{p vtilitati-
bus publici s , vt videamur à nobis. Hæc ille audiens, ad-
fumpta matre cum lororeSc coniuge ,ad occurlum patrui
deftinat. Adfuit autem Sc Magnencus epifeopus Treue-
ricævrbis. Venit etiam GunthchramnusBofo, quemA-
gericus Viridunenfis epifeopus lua in fide lufeeperat:fed
ponrifex ille qui pro eo fidem fecerat non adfiiit, quia co-
uenerat vtabique vllius defenfione régi præfèntaretur,fèi-
Ucctvtfi ipfe decernereteum moridebere, nonexcülàre-
turàlàcerdote: fin autem ille vitamconcederet. liber abi-
ret. Sed coniunëtis regibus pro diuerfis làlfitatibus oulpa-
bilis iudicatur; iullùm eft vt intcrficeretur. Quod cum ille
comperiflèt, ad manfionem Magnerici epifeppi conuo-
lauit,8c claufisôftiis, fègregatis ab eo cleiicisac fàmulis,
ait, Seio te Beatiflime facerdos magnu cü regibus honorem
habere, Sc nuncad te confugio vteuadam, ecceper-
euffores ad oftiunr: vnde manifefte feias, quod fi à te non
er u or, intcrfeëfco te, egrediar foras, 8cmoriar. Manifeftif
lime enirn noueris,quiaaut mors vna nqß occupât,aut par
vita defenlat. O lande làcerdos, fcio enim tepatrem co-
munem cum rege éflè fiUo eius, Sc noui quoniam quæ-
cumqué petieris ab eo, obtinebis: nec negate omnino
poterie fenëtitàti tuæquæcumque popofeeris ; ideöq; aut
impetraveniam, autmoriamur fimul. Hæc autem euagi-
nato aiebat gladio. Turbatus audito epifeopus, ait, Et
quid faciam, fi hic i te teneor : dimitte me vt eam,Sc de-
precer mifèricordiam regis, Sc fortaflïs faiferebitur tui. Et
ille, Nequaquam, fed tranfmitte abbates Sc creditos tuos
vthæcquæloquorexponant. Vemntamennô hæcregivt
erant,nunciatalunt: fed dixerut quod hic abepifeopo de-
fenlàretur: vnde fadum eft vt comotus rex diceret, Si epi-
feopus exinffe egredi noluerit, pariter cum illo audore
perfidiæ pereat. Hæc audiens epifeopus direxit nuntios ad
regem. Qiiicurh iftanarraflent,aitrex Gunthchramnus,
Iniiciteignem in domum, Sc fi exire nequiueiitepifeopus,
pariter concremetur. Hæèaudientes clerici, effirado vi o-
ftio.làcerdotem eiiciuntforas. Tune miferrimus cum vi-
deret fè flammis validis ab vtraqj parte vallari,accindus
gladio acceditad oftiumyerum vbiprimum limen domus
egrediens grefliim foris fixit, fiatimvnusè populo eieda
lancea, frontem eius inlifit. Atille hoc idu turbatus* quali
amens, gladium eiieere tentans, ab adftantibus ita lancea-
rum mulrimdine làuciatur, vtdefixis in lateribus eius fei-
culis Sc Fuftentantibus haftilibus ad tërram mere no pollef.
Interfedi fimt Sc pauci qui cum eo erant, expofitique in
campo fimul. Pro quibüs vix obtentum fiîit cum principi-
bus,vt terræ reconderentur. Fuit autem hic in adu leuis,
auaririæinhians,remm alienarum vitra modum cupidus,
Cap.îo.
1 Bibltotb. Vet. Pair. Tom. 6 . Pars i