nclcentibus ablqüe metu orator iam eft ingrelfus. Alia no-
étc rcgrclfus ab oratorio» inuenit cellulam fiiam plenam
dæmoniis.* Dixitque eis, Vndc venitis? A Roma » aiunt,he-
ftema die egrelli, ad hunc locum accedimus : Qqibus illc,
Abfcedite(mquit) deteftabiles, & nolite accedere ad locu
quo nomen dominiinuocac u r. Hæc eo dicente, fi cut fu-
mus euanuerunt. His 8c talibus virtutum magnarum gratia
pollens.impleto vicæ prælèntis curriculo, vitam percep.ru-
rus æ tern am jcmicuit liée ulojCuius beatum fepukhru,mi-
raculorum illuftriu eft'e&u, plerumq; redditur glorioihm.
Malcai pioms, icrui ipiins monafterii, mente iniquusdæ-
mon oblcdprar,qhi per triu annorum curricula cncrgumin9
huftus, ad jfcpulcru bead viri debacchans > tandem eius eft
fv t credimtis Jorarione,eicétodæmone,expur gatusmuhos
deinccps me te integra viuens annos. Iuliani coniunx,quartanæ
k cibis 8c potu; Indicens monachis fine ccflationeauertere1
oculum& cogicationem ab omni luxuria. Dum autem h ac
ageret, aefratres molam manu verteiltes, triticu ad vidlus
neceiTaria cöminuerent, pro labore flau ü vifiim eft ei mo-
lendinü, in ipio angeris fluuii alueo.ftabiluc t Defixilq j flume
palis,aggregatis iapidu magnorü aceruis,cxclulam fecit,
atq; aquam canale collcgit:Cuius impetu rotam fabrfcxin
magna volubilitate vertere ccepit.Hoc opere laborem mo-
nachorum releuans,acqj vni fratrum delegans, opus n ec ef
iarium implebatur.Hane autem fabricam Sicblanus quidä
Gothus, qui magno cum Alaricoregeamorediligebatnr,
asmulus monafterio concupiuit,dixit «|> Abbati; donamihi
hoc molendinum, vt fit lub ditione mea, 8c quod volüeris
r epeniabo: Cui ille, Curagrandi, inquit, labore paupertas
noftra ftatuit, 8c nunc nÖ poflum9 ipium donare,nc ixatr«
mei fame pereant:Et illc,Si vis inquit ipfum bona voluntaincolumitatcrefticuta,
f'cbris acccniu iaborans, vc (epulchrutn beati viri atti~ _______ t. _________ , * *
gitjcomprdlb ardore ac tremore corporali lànatadilcelfit. , te t ribuc te,gracias ago:fi n ô,viiplum auferam, aut certefa-
Simili force &B.uidimundivxorab Kacfebre laborabat;ied | ciialiudcuiusexcluliaaquaretrorfumconucrfa,'rotam tua
vbi ad leétulum finétiviri proftrata fudit orationem, mox : vertcre amplius no pcmjittam.Abbas re(pôdit:Non facies
conualuit.Multaquidem&alia de
eo audiuimus, fed liifficere hæc ad credulitatem cacholico-
r um, quæ Icripta 1 imt,arbit ramur.
De vrfo & Leubatioyfeu Leupatio, Abbatibus.
C A P . X.
LEgiferi vatis oraculum cum de priucipio principium
fandi fumplîftèt,8c dominum cxteudilie coslos dextra
mai e flat is fuiiièt çfFatum,ait;Ec fecit duo iuminariaraagua
& Hellas,8e politic cas in firmameuto cafil.vt præcflcnt diei
ac nodfci > v t fticerent m tirmameuto ccek : lit nunc 8c inilio
mentis humanæ coelo » lieue priorum lànxitauûoricas,lu-
minaria magna dedtf>Chriftum falicct 8c ecclefiâ eius qu|e
luceant in tenebris ignorantiæ, 8c illuminent lènfus humi-
litatis noltræ, ficut 1 cannes euangeliftadeiplo domino ait:
quia hic eft lux mundi, quæ illuminât omnem hominé ve-
nienté in hunc mundum, Polin t ctiâ in eo &ftellas;patriar-
chas videlicet,prophctas>apoftolofqi qui vei dodtrmis nos
erudianc,velmirabihbus fuis illuminant,ficut m euangelio
ait:qa vos ellis lux huius mundi, 8c fie luceat lux veftra corâ
hominibus vt videant opera veftra bona corâ8c glorificcnt
pâtre veftrû qui eft in coelis. Hi n.apoftoli merito totaacci-
piuntur eeelefia, q non habens rugam àut maculam impol-
luta fubfiftit,liait apoftolus ait : Quiaiplè libi exhibuit ec-
deliâ mundam,nou haben te macula aut rugam,aùt aliquid
h u iulcem odi. Ex horö ergo dodlrina 8c vlq; ad noftra fucrût
tepora, qui iu hoc læculo, quali aftrorû inbar, nô folu meri-
com radiâtes lucc, verumeoü dogmatü magnitudine cerulean
tes,orbe totû radio luç prædicationis illultrauerür.Eun-
tes per loca lingula prædicaüdo,ac monafteria ad diuinum
cultûlocâdo, docendo homines à curis lèecularibus abfti-
nere, 8c, relidlis tenebris côcupifcétiæ, Deü verû lequiper
que fa&aljLint omnia licyt de V rlo Leubatioque abbatibus
ndelin fratru^çl^tiofignatlgitur Vrlùs abbas, Caduridnaé
vrbis incola fliit,ab meute ætaté religiofus,& in Deiamore
deuotusjdcquo egreflùs loco,Bituricum terminumeftin-
greflùs,flmdaciiqjmonafteriis apud TauliriacüOniam,atqj
Pontiuiacum, ftabilitifq; piæpofitis lànditate honorificis
diipeniàtione libratis 1 u ronicum territorium eft ingrelfus
8cad locum ,quem Senapariam vocirari prilcus inftituit âu-
dor,acce(ïit : ædificatoq; oratorio monafterium ftabiliuit,
commiflàq; Leubatio præpolito liimmaregulæ, monàfte-
rium aliud ftatuit quod nuncLocis vocant,htum icilicet lu-
per fluuium angercrecellu montis,cuinunc caftrumlùper-
eminet, iplo nomine vt monafterium vocitatü, Vbi,adiu-
ùa côgregatione,ftatuit apud animum fuum ne vitra alium
prohcilccretur in locû, ièd in eo cumomni congicgatione
manibuspropriisoperari, & viftû à terra in fudorc vultus
cxigere,ilîudfratrib.inter rcliqua prædicationum donaeô-
mcndans,q>Paulus apoftolus auc:Labora manibus,Vt habeas
vndepoHis recribuere ncceijîcat m paricntibus: &cillud,
qa qui non laborat,neç, manducet,Dédit aüc ei domirHis 8c
gratiam curationis, itavtin lufllacisenerguminis protinus
dæmontaeiict renturà corporibus oblellisilsd 8c alias per
eu dominys slignatus éftoperari virtuces. Etat n. abltmens
auté quod Deus non voluerit. Nam à nobis iplùm penitus
non accipies. T une Sichlarius feruens fellc, limilé iub hoc
iàbrica adaptauic. Cuniqj aqua retrorfum cÔuerlà, lub hui9
operis rotam inundans, guigitem-feçilîet, reftititprorfus,
nec omnino verti potuit,vt confueuerat.Venitq-, euftos e-
ius ad Abbatem,media,vt ferunt,noâ;e illoin oratorio cum
fracribus vigilauré,8cait:Surge, Abbas,depr ecare attencius
dominunv.reftitit n.rota molendini ab inundationc canalis
alieni quem Sichlarius fecit. At iile hæc audiens mifle côfe-
fti m fra très fingulo s adm onafteria ilia qu ç fta tue rac,dicens ;
P roller ni te vos in oratione, 8c non lit vobis opus aliud, do-
necitcrum ad vos dirigam. Sed 8C ipfe non egreflùs ab oratorio,
depreean? dorninü attente,ac præftolans aduétus e-
ius milèricordiam lie fecit per integro s duos dies, totidcq;
n o û e s: Tcrtiaiamillucçlcentedie , acceflîtiterummo-
nachus ille qui euftos fucrat, nuntians rôtam fabricæ fuæ,
iuxta côfue t u dine priorc, in liimma verti velocitate. Egref-
iulq; abbas cum ^ tr ib u s de oratorio,accedit ad litcus, cô-
Ipicienlq; molendinum, q> Sichlarius fccerat ,nonreppe-
nt; Accedenlq; ad littus, & hmdum aluei intuens , nullum
indicium deco accepit.De quo nô quicqua ligni nÔ lapidis
non ferri,ncc vllius vnquâ genus indicii potuit oftendi,nifi
quod comici potuit,ipu> quo fabricatum fiierat loco,virtu-
■ tediuinadehilcens,ab ocul'is hominum ablatû T une milit
nuntios ad fratres, dicens : Requiefcitc iam à labore, qa vl-
tus eft Deus iniuriamfracrumnoftrorum.His& calib.virtu-
tibus præditus,conlùmmacocurfuvitæ, migrauit ad dorai-
nü; Ad cuius tumulû poftea 8c energumini, licut 8c coeci il-
luminati limr.Poft cuius obitum præpoflti, qui per monafteria
erant, abbatum ofticium, cpilcopis largientibus, fuf-
ceper un t. Sed 8cLedbatius apud Senapariam monafterium
quod intra cerminum T o ronicum erat Abbasinftituitur:ln
lummafandlitate,acfene«ftuteperduraus,ibique 8c obiitac
lepi^kuscft.
DlbcataMontgundi.
. C A P . X L
INflgnia diuinoru beneficiorü charifmata, quæ humanô
gene ri cælitus fun t induira, nec lènfu concipi, nec verbis
eftari,neclcripturispoterunt Compræhendi j cumiplelàl-
uator mundi ab illo rudis læculi exordio pacriarchis fe præ-
ftat videri, prophe tis annunciari, ad ex t remuai lèmper vir-
ginis intaélæq; Mariæ dignatur vtero lulcipi.Ôcpræpotens,
immortalilq; creator mortalis carnis patituramiétu vefti-
ri,mortem pro hominis peccato mortui reparatione adiré,
viûorq, reuirgere,qui nosgrauium facinorum ipiculis fàu-
ciatos,ac la^ronum infldiantium vulnerib9 afFedlos,infufo
merioleiq; liquore ad ftabfllum medicinæcoeleftis,ideft
eccleflælànâædogma, produxit. Q u i nos exenlplis fan-
élorum viuere,incellàbili prçceptionis fuç munere,cohor-
tatur nio bifqj, nonmodo viros, ièd eriam ipfum inferior^
lexum, nonlègnitcr,lèd viriliter agonizantem p ræ betpéplum,
qui non lolum viris legitime decertantibus, verttn*-
etiam feeminis in his præliis fauorabiliter defudantibus
lyderëa
l ! ö
lyderea régna participât. Sicut mine beata Moncgundis
quæ, rclidiogenitalilblo, tanquam regina nrudetis quar
audirelâpicntiamSalomonis adiuif.itahæc bcati Martini
bafllicam, vt eius miracula quptidianis indultamômentis
miraretnr, expetiit:hauriretque de fonte facerdotaliquo
pollet àditum nemoris paracmiaçi redudere. Igicur bea-
tilîima Moncgundis, Carnotenx vrbis indigena, paren-
tum ad votum copulata coniugio ^luas Alias habuitfuper
quibus valdc gauilà lætabatur dicens : quia propagauit
Deus generationem meam, vt mihi duæ Hliæ nalcerentur:
led hoc mundialc gaudium prxuenit læculi huius amaritu-
dodumpucllæ, modicafebrepullàtæ, metamnaturæde-
bitam concluferunt. Ex hoc genitrix mceftadeplorans, or-
batamque le Ingens,non diebus, non noétibus à fletu c e f
(abat, quam non vir non amicus,, non vlluspiopinquo-
rumpoteratconfolari.Tandemque,in (èconuerCi, ait : Si
nullam confolationem de obicu fi liar um capio, verçor ne
ob hoc Içdam dominum meum Iefum Chriftum.Séd mine
hæclamentare linquens, cum beato lo b confolata decantera,
Dominus dédit,Dominus abftulit : quomodo Domino
placuit, ita fadum eft : fit nomen domini bencd idtum :
8chæc dicens,exuta vefte lugubri, iuûitlibi cellula paruu-
lam præparari,in qua tantummbdo feneftellulam,per qua
modicum lumen pollet cernere,præcepitaptari.Ibique cô-
temp.ro mundiambitu,lpreto viriconlorrio, foli D co, in
quo erat^onfilà,vacabat, fundens orationem pro fuis po-
pulique dcliiftis,habens puellulam vnam,cuius ei famulatu
miniftrabatur aquæ nece^îtas: accipiebat eriam 8c farinam
ordeaceam,infulplqi limphis tinercs»ac diligenter colans,
ex eaaqua mixturam màuæ conficiebat : formatolquepro-
priismanibus panes,aciplàcoqucns,poftlonga ieiuniare-
ficiebatur,reliquum domus lux cibum pauperibus dilpen-
labat. Faéfcum eft autem quadam die vt memorata puella
quæ eiconlùeueratfamuLari,8c credo inimiciaftu lèduéla,
cui lèmper bonis iniurias irrogare mos eft,fe ab eius fàmu-
latu fubtraheret.dicens : Noiîpotero ego cum hac domina
permapere,quæ in taliabftinentia commoratur,lèd potius
vcar lçcuk>,ac cibum potumq; in abundâtia lumlQiiintus
auté iamfluzprat ablcelïionis eius dies,quod hæcrcligiolà
ncque farinam confuetam, neque aquam acceperat, led
perllabat immobilis 8c fixa manens in C hriftojn quo q u if
que locatus,vel fundatus,neç Venti turbine, nec nuékuum
irupulfione dilabi t ur: nec fibi ilia de mortali cibo vitam,Ièd
de vçrboDei, licut lcriptum eft,putabatinferri j Commc-
moransiliud làpiétiæSalomoniacæprouecbium: Quia no
necabit Dominus fame anima iufti. Et illud. Quiaiuftus ex
flde viuit Sed quoniam corpus humanum abfque efu terre-
no fuftentarinequit,proftrata in orationem petiit, v t, qui
manna elurientide coelo,limphalque ficienti produxit è là-
xojlplc quoque alimentum, quo parumper corpufculum
conrortaretur, dignatetur indulgere. Çrotinulque ad eius
orationem nix de cælo decidua humum operuit.Q^od ilia
cumgratiarum aélione cernens,eduéla manu perfeneftra,
quod circaparietem erat,ex iplà niue collegit, de quaaquâ
exprimens panem folito formauit,quoulque ad alios quin-
que dies viélum corporeum nnniftiauit.Habebatque con-
tiguumcéllulæ paruulum viridarium* In illud autem pro
quadam releuatione prodire erat lolita j in quodingrefla
intuens herbas loci,acdeambulans, mulier, quæcriticum
fupra teélum fuum iiccandum poliierat, quali de eminen-
tiori loco cutis oppleta mundanis ^importune prolpexit,
moxq; oculis claulis lumine caruic.Cognolcens autem rea-
tum liiùthiadeamacçeditjrem,vt geftafuerat,pandens. At
ilia deiieiens le in orationeait. Vçh mihi quia pro paruitatis
meæ periona peccatrice alioru claufi liint.oculi: 8c conliitn-
mata oratione impolùit manum mulieri. Confeftim autem
Vt lignum crqcis expreffit,millier vifum recepit.’Ho_iTioéx
pago illo, qui olim auditumperdiderat, ad nanccellulam
deuotusàduenit ? Pro quo deprecati funt patentes eius,,vt
ei manus hæc benediéla dignaretür i mponere:fed ilia indi-
gnam le proclamans, per quam Chriftus operari dignarer
tnr,lbloproftrata,8cquafiiplàdominicorum pedum vefti-
gia lambés, humiliter pro eo diuiïiaclementiâ lùpplicauit,'
iliaque adhue fblo decumbentem,aures lutdi apertæ funt,
rçdutque ad domum propriam,moerore ablato, cum gaudio.
His fignis glorificata inter parentes * iieVanië gloriæ
laplumincurrerct.lànéliMartini antiftitis bafllicam, reli-
étoconiugecum familia, vel omnidomofua,fldeliterex-
petiuir.C unique iter cccptum carperet : venit ad vieum vrbis
Tu ronicæ,cui nomen eft Euena, in quo beati Mcdardi
fuelfloniciconfcfloris reliquiæ continentur,cuius8cvigi- ;
liæ ea noébecelebrabantur; in quibus illaattcntc excubans
in oratione,hora débita cum reliquo pbpulo ad miflàiu ac-
ceflit folcnnin. Quæ,dum à làccrdotib. Dei celebratentur,
aduenit quædâ puella puftulæ malæ veneno conflara, pro-
dditq; ad pedes eius,dicens : Subueni mihi,quia mors ini-
qua vitam conatur eripere. At ilia, more lblito,in oratione
proftrata, fuplicauit pro ea Deo omniu creatori. Ercétaq;
lignum crutis impoluitjflcque in quatuor partes, vulnere
excrepantc, puellam pure decurrentem mors importuna
reliquit.Pûft hæc ad bafllicam lànéli Martini Monegundis
beata perucnit,ibique proftrata coram lepulchrogratiasa-
gens,quod tumulum fànétum oculis propriis contemplari
meruerat, in cellula parua conflftens, quotidieorationi
aciciuniis,vigiliilquevacabat,lcd nec ille locus ab eiusvir-
tute fuit inglorius, Nam viduæ cuiufdam filia manus contracta
s detuli t,quæ, vt exorata lignum iâlutis impoluitjma-
nibusfuisdigitospucllæcontreébre coepit. Exrenfls digi-
tis,neruifque d ire â is, volas laxauitincolumcs. Dum auté
hæc agerentur,audita vir ille fama beatæ,conuocans ami-
cos,vt vicinolqi luos perrexit poll earn, ac réduxit ad propria,&
câ in cellulam,in qua pnus habitauerat, intromifln
At ilia non céflàbat ab opere quo coniùeuerat : Ièd exerce-
baturiniciuniis oblècrationibulque, vt tandem locum,in
quo habitaredeflderabat,poflètacquirere, Inchoat i return
icer defideratuiq,implorans beati Martiniauxilium,vt,qui
dederat deflderium, tribueret & cfFeCtum perueniendi ad
bafllicam :rcuertitur ad cellulam illam in qua prius fuerat
commorata, in eaque perftitit inconculià :Nec eft amplius
à viro flioqitæflta.Ibique paucas colligens monachas,cum
fide integra & oratione degebat , non lumens panem nifl
otdeaceum, non vinu nifl parumper in diebus feftis,& hoc
iplumimmolatice tempetarum : Nullum habens ftratum,
fceni,paleçqi mollimcn,nifl ta turn illud quod in textis iun-
civirgulis fieri lolet,quas vulgo nacras vocant. Hoc fliper-
ponensformulæ, hoc fblo luperfternens, hoc erat quoti-
dianum Icamnumjhocculcitra, hoc plumella, hoc erat
ftragulum,hoc omnis leétuli neceflitudo, fie docens cafdc
facere quas fecum adlciùit Ibique,in Dei laudibus degens,
multis infirmis oratione faéta ialutariaimpertiebat médicamenta.
Mulier quædam filiam luam exhibuit vulneri-
bus plenam,8c,vtquida vocant,pus eadem genuerat. Tue
iliafaélaoratione, làliuam ex ore fulcipiens, vulrteralæuà
perunxit: Puellamque reddidit lànam opitulanr«*eius vir-
tute qui coeci nacioculos iputo formauit. Puer veto incola
loci maleficium in potione haulit, dequomedifîcatus,vt
aflerunr, (erpentes generati in intrapeis pueri magnum
doloremluis morfibus excitabant: ita vt nulla quielcendi
mora,vel in modicum momentum,indulgeretuf : Sed nè-
que cibum autporum capere poterac, 8c upôft diu aliquid
accipiebat, prot-inuS reiieiebat, qui adduétus ad Bèatajn foe-
minam,peciit le eius virtute mundarii Cumqj ilia teclàma-
rec indignam le elle quæ hæc agere pollèc, implici ra precacu
parentum,vencrem pueri palpabar,8c palma demulcec^len-
fitque ibi anguiurh venenatorum néquitf am latitarei Tune
accepcopampiiiivitidis folio,laliùaliniuic : fixitqiiefuper
eumcrucisbeatæ flgnaculüm, quod ponens fuperaluum
iuuenculi,dolore paUlulum ledaro, obdortriiuicih Icam-
no,quiolimdolqribUsinlîftentibUs caruerat lomno.Poft
vnius vero horæ momentum conlurgenS ad purgandum
ventrem egrclîus, peftiferæ generationisgermen cfludit,
gratialque referons ancillæ Dei, lanusablceflit. Alius ycro
puer paralytica ægritudine coHtraétus, ante earn interma-
rius delatus eft aliorUm, deprecansà beata lânari. At ilia,
in oratipne proftrata, prècem pro eo fudit ad doiyinum.
Confummata vero oratione conlùrgens. apprehenlà manu
pueri,etexit eum, Iblpitemqueabire permiflt. Mulier
eratcoeca,quæadduéla ad ea, deprecataeft, Vteimanus
imponeret. At ilia refpondit : Quid vobis & mihi hommes
Dei? Nonne fluiâus Martinus hic habitat, quiquotidie
F f f 4 iUufttium