D. PrimaJ. Comm.tn Apocalyv.
Ifiuxu
u t fatis füperque iam d id um e ft, quod de feptem eccle-
fiisin bono præmifimus figuratum, cum vna Chriftiec-
clefia prænunciatur orbem poflefltirä terrarum, cum;
nuncidem numerus ex aduerio ipiftis quos memoratfebebaipoculum
aur cumin manufttaplenuabominuüonam &c
hmmuidiuxfornicationistotius térræ. Aurum ergohypp-
crifis, quiVficut Qpminus dicit : Fqris quidem parent hp»
minibus quad iiifti,intus a.plenifunt omni imrauDditia.
ptem capitibus yidcturapponi,in quibus fignifîcata vni- ! Et in fronteeius nomen jîriptum iàcrameriti .-Babylon mater
uerfitate potentiæ*fore dicitur-principan , &'in boiïo e- ! fornicationum e^execrationumtotius?e>M. N e iiiperftitio
nim &in malo lèptenarinm numerum frequenter poni erroris palarn falleret veritatis incautos, ex titulo frontis
fànda fcriptura teilatur. I fîiatefle folicitos. Etvidi niulierem îllam ebriam fa&am
Nam cumSpiritus fàrt&as profeptenaria operatione, ' dé [anguine fanftorum, &de [anguine tcftium lefu.ClpiRi.
liàia Propheta teftantc, feptiforrais eflècredaturin bono, I Competenteream laigitas diuini fermonis inriisinfànien-
Ipiritus eriam nequam feprifbrmis iæpius defignatur. Egjjàbm oftendit. Et miratus[uni cum vidiifem eam miracul©
quouum horum monarchia regnumque Chriftiecclefià^^agno.Efdijrif/wifw^riwriPropterquidadmkatusèsfE^
contraria frequenter opponitut, non lolnm aperta op- j iibtoftëndam[acramentum huius mulierü>&beftiaquaportât
prcflione potentiæ fidèles impugnar, fed eriam fub men- J earn, qua habet capita feptem & cornua decern : Bejha quant vidi-
ticalpecie veritatis illaqueaïe dehdcrat, manifeftam eius J & non eft[c A afcenfuraeft ex abjjfo, cWk perditions
potentiamin-decem cornibus, verifiniilem fraudem infe
ptem capitibus defignîurit. Propterea & vehemens ea-
dem perfècutio futiira”prædicitur, in qua & ars fallend!
potentiæ lulfragatur: & quod fiimilatioqideèrit potefta-
te fiippletur. Huiüs prieftigia fraudîs fuperius rfiemorat,
dicens:.Et vnum caput ex capitibus feptem quafioccifiim
fueritad mortem, 8c plaga mortis eius curäca elf, id eft,ex
vnmerfbpotentatttfecüiarisregfti ecclefî* conrrariumeft
vnum caput , id eft , antichiiftus qui ie pro Chrifto vult
fùfeipi ,a(ferens fcquafi mórtuum reuixillè,cum incautos
quærità Chnlto, qui vere mortiuis eit & refurrexit, impie
iepâraré. Dehoc eriam, præmifi&at qiiod eidra co,ideft
diabolus, virtuteinfu im8c dederit & thronum 8c pote-
ftatcm magnam : idcirco ôc plena «licit hominib. b la Iphe^
va*dit. Amundi exordio duarum ciuitatum exortus ac fe-
rieshadepuscurrere factisliteris edoceturfquarum eftvna
Del,afi&ra diaboli: qu* bic beftia defignatur; tanquam
totum corpus omnino malo rum. Et ideo dicit,fuit,& non
f ft: quia decedentium & fuccedentium fibi generationum-
otdineiuppledum extrui tur. Idcirco fequitur: Et alcenfura
eft de abyf!b,& in interitum vadit.Diuino enim iudiicioo«^
culto qilidem, led ruftoperagitur. Hinc pfalmus: Iudicia
tua abylliis multa. Siue quod de cordibusproditurafitim-
piorum. Vndepfafmus: Abyflusabyfsu in u o c a t.^ admi-
rabuntur omries inhabitantesterram, quorum non[utii[cripta
nominain libro vita agm qui occrfiis eft,ab origine mundi ,vi-
dentes bejliam qua erai &non eft>§c ventura eft. Eofdem ipfos
ponit,ex quorum memHris damnandum corpus extruitur.
miæ. Detenorautem inueniri nonpoteftblaiphemia,qua ■ lcd,iï nominafociuntambigimatcm.Idem nanq;inepifto-
vtcohtinrius Chrifto , qùod«5t nqmen *eiu.s antichriftus j Initia cum fingularihumerodiceret,Sicutaucliftis quigaip-
indicat, iè velit haberi pip Chrifto, v t quos non pote'ft*! richriftus venit, mine aurem anrichrifti multi funt. E t
violenterterroribUs frangere, adümbrata ftudeatveritatfe ! poftpaululum, Exmobis exierunt,fèd non fuerunt exno-
fêducere: & apérnim déclinantes e rrorem, -ÿeriiimilem j bis: nam fi fiMèntexhofâs,pcrmanfiflèntvtiq;nobiicum.
incurrere.add|cat falfitaiem. Hatic dominus peftem in eu- j Idéo-non fùnt in librovitàe eorum nomina fcnpta.ipf?crgp
angelio docuit praecauendam,hsec dicens: <iumimmu’ndusfpiritus
exieritab hominb,ambdlatperlocaiiiaqu©ia,
qaxrens requiem,&non inutnit dicit: Vadam ad dorn
um tneam vnde exiui. & tune vadit 8t aflumic fecum ie-.
pteip alios ipintus nequioresie, & intrantes habitant ibi,
& fiunt nouiifima hominis illius peiora prioiibus. N o n ne
de vnoipirim immundo fuperius loquebatur ? Cura-
lios ieptemmequiores ie dixit, nifi 'quia iepnformis im-
mundus ipiritus agnoicitur, vteriam latentibnsmalisne-
quiorieptemplicicer inueniätur/Etvt quod dieimusple-
nius luceicat, intecüm dececeilcledforem.Spiritusbonus,
ipiritus iapientife, cui cöntrario: malus opponitur ipiritus
inlipienrix:ahcr peior,irmulatio fipientix. Spiritus bonus
quos finis mundi inueneric viuentes, fuæ damnariobisex-
p ériétes interitum, fera crigitationummirantur non ipiùm
Chriftum fuiflè qüem putabant, ©bumbrata beftiæ ièdtf-
âribne decepri: fed Chïiftum noftrum,quem iudicem pro-
teâoîeStienfciuihflîme çondénati. Seqüitur: A conftituri-
oïiemiindiSiciurnouitDominüsqui iunt eius,quibus cria
ieditfturumpromific.Venite benéditfti paçris mei,percipi-
te regnum,quod Vobis paratüm eft à conmturione niündï:
ica &qui non (tint eius,nô habet feriptos inlîbro Vitç à cô-
Iftitutiorie mundiincognitos,&à longe prasfeitosactemi i-
gnSeft fupplicio damnaturus, qui paratus eft diabolo &
angeliseiuà; Excelius énitti jDominus &;fcumilia rèipicit,
& aliâià longe co^nofdt. Inde dicitiEt non hotii vos,'diïceiptntusmtelleôtus,
màlusîftitemipiritus ftültitiæralterpei- dite à me opèrarii iriiquitaris. Videntes beÆam quçerat
or,iimulatio cliiciplmte. Spiritus bon iis, ipiritus coniilii,
malus aiitem ipiritus irhprudentiæ : alter peior,fimülatio
priidentiae. Spiritus bonus ipiritus fortitudinis, cui oppo-
nitur malus apertæ ignauiæ ipiritus: alter peior, infirraitas
felle o s obumbratione virturis.Spiritus bonus,ipiritus fei-
entix:cui contrario riaalus ipiritus ignorantiæ, nequior aurem
viui patio fcientiæ.Spiritus bonus, ipiritus pietatis, malus
vero Ipiritus impie taris : àltér peior, faliæ pietatis obren
tus. Spiritus bonus,ipiritus timons Dei, eüi contrarius
eftlpiritusaemeritàris . alter peior,dplus ii<ftæreligionis.
&non eft.Er bic eft[en[us,qui habet[apietiam. lila[eptem capita»
[eptemmontes jüntfupérquosmuiter[edet, & reges[eptem[unt.
f i l t e r frequenter diximus ïn vnaquaque ipecie genus 6-
ifédi. Nam quod eft omnis beftia, hoefeptem capita.Dei4-
qiie c a p ita ^ feptem m ontes eife dicit,& feptem reges, id
eft vniuersamalorü parté,qua; in p^epófiris taq in regibus
conftat & fubditisxQui idjeo vocab ufis variis n u n c u ^ tu r,
propter diueriïtaré aifhonun^qua: vi premie '8c fraiide de-
cipit; quandolubricis mentibuslerpitrerulnienfibiliu ol>-
. * , ,, „ leófcationibus mtercepris: ficut fcripcumlegimuj, Intraui^
F iSiW.
4i.
lob. 1.
Ibidem.
G
M a t th . 2i$.
f[A.\yj.
Idcircoad oftendendam fimulationerii partisaduerla:, hic ! m o rse e r feneilras veftras. q> proprie.adqumqjpartituiii ‘
paiüolariuSvoluitdemórarijVthjecöcpGfitioadmultoru fenfemarbitrorredigendu;Tiiüm,aüditum,guftuin,odö- H
nöBtó4bcorum proficiat intelleétum. Hanc^omnifariam ratum & tadum. vnde Dominus illi Samaritan* m u lie f if 40,4*
periêéótionem inpotentatu-vel firauduléntia fiituram A-
poftolu&quoq;denuhciat,dicens: Tune reuelabitur ille
1 niq u us, qiiem dominus fefiis inter ficiet ipiritu oris iui,&
déftruet illuftratione aduentus iui eum,cuius eft aduentus
iccundü operationem iathanæm omnivirtute& fignis&
;pdigiis médadbus,&in omni iedudlioneiniquitatis.in his
qüi pereunt^irtutc potentiä,fedu6tione hypoenfin men-
dacii iigiiificar. Cjrctmdatapurpura & coccino.ln purpura fuc-
cus iinuilati regiminis, Hl cocco cruencus impietatis habitus
demon ftratur, & curata auro&lapfdepreciofo & mar ga*
ntisy id eft,omnibusillecebrisfiinulacæ vëritacis, quam in
ïllis ipiritibus nequam^fetis ante expreffimusr ^Quid fit
dehiquejncra hanc pulchritudieem exp onit, dicens.-Et hadicit
: Quin que enim viros habuifti, 8c nunc quem habes,
nonefttuus vir. Quod ibiviros^ hochicreges intelli^is,1
quorum canquam regimine humans vit* primordia régi
atq;adminiftrari çognofeimûs,qü* nobifeum befti* vidé-
tur habere communia. Ä tquöd ibi iequ^nr : 8i nunc que
habes,non eft tuus vir,non leg^itimo eanrVri vifo defignans
id eft errore,hoc hic pofirum iahi dixiy.'Quinq, ceciderunt,
rwwautem fuperëft. Q uod autem dicit, aim autem non*-
dum venit, refiduam eiufdem mali corporis partem ftécidé-
ti fiicceftùram generationi, eodem maiignoipiritudefig-
nat fimiliter poffidendani, <mem fej^tdbrmem cûnftare
præmifimus.Quinqueaatemquos cecrdiife,& vnus quem
lupereifedicit, Ccalius quem venturûm elle nuriciat,ièpté
faaunc
B
t.Io h .3..
trou. ij.
P ja l. 10.
Ecci. 14.
tfaL 1 6 .
Rome.
D
PfaU *.
Lfb.V.
'kemht. cfrcumveneritiinquit;>oportet ilium breui tpmpore!
manere.Et bef ia qua fuit& nonejl,&ip,raoftauo \ocQ.eft, cum
VÊ XMÊ S ibit.Hund quëm odtauuni
•dicit, né alterius gcfieris exiftimare^, iiibiecit: Ex feptem
perditiejnemibit, vt & eiufdefti eeneris maligni
eum:•ofteq4eret;Az'feptenarilim miniem excedendoillps
néquiores iri'liyiiQermn defigiiafët.Sicut enim pr^fatoDo^
mini teftimonio deyrio Ipiritu immundo loqucns feptem
raemcftans,repente fubieeit,dicens.*Aflumitfecum feptem
aliös fpiritiis nequiores fe: fic mine afeptem inchoaris, ali-,
esfeptem in vno eiufdem generis^id eft, odau o voluit de-;
fignate. Propterea dicit: Ex feptem eft, 8cin petdirioncra'
ibjt, ^ 8c eadem pcena vaius genèris merirum perduceret
necimmerito dicit ex feptem eft, quem o&auum quoque
numero ponit,& lu biecit 8c in iriteritü vadit. Futur-o iudi-
cip ómnem malorum dicitfiniri nequitiam. Et dicicquali-
te r : Ef decern cornua qua vidijli, decent reges[unt3hi regnuyi non-
dum aCceptrunt.lpCam feculiregnum omne defignat, quod
f^cut pauloante, in regibus fubiedisqiie defcribit.yê/fpo-
tèftatem regni vna hora accipiunt cum beftia. Horam hic
pró tempore accipi, 'exemplo docetur &ferifu, a paflïone
icilicy potyin^cx quo apoftolicavoce clamatur: Nouiffi?
manofa eft. Qpandiu ergo quodfututum eft confumen-
tu £ dicit eós regnum needum accepifle: quia heet nunc
quqqiiejilucimisAóminerur ,acrior tarnen erit gloriatio^
nis eiusinfanapotentia, cum etiam fignis deceperitpluri-
mos. Hi omries vnam fentelitiafn habebunt & yim &po-
tejlatem[uamb fiiatradent. Q u o d fiiperius air cüliibeftia,
hoe nuncapertiüs, ppteftatei^fuam befti* tradent,illifa-f
licet capiti,quöd qiiafi occifuffl fimulate reuixit, pari eon-
fenfu óninem fu* intentionis deferent cultum&exhibent^
famulatiim. Hi aduerfiis agnixmpugnubuntt& agnus vincet
eos, quoniam Dominus Dommorum eft & rexregum. Cum partis
aduerf$jdefeiiberet poteftatem, aptius hickgni vidpria
pr*di^uit,,qiiem in luis triumphare defignans,adiecit:
E^qmcüf»èö'eiant eUflii &<ft4eles &vocati. Beneprsmifit
el'èdiipióp tër quo.d ^ o min9 dici t: M ulri.enim fiint vpca-
ti, pau pi vero ele d ï.' Et dixit miht: Aquas quas vidifti fapet
cpiasfedet meretrix illa,populi & turji* iaiquonfm & lingua
[uni. Aqiijs pópulps &pius figurari, hic facile perdpeequr.
decern verb corpuaqua vtdifti& beftiam, odio infedaburit
mertricem, & defertam&nudamfacient Ulam.Quomodo fi
dicerer, ^orruptibnes carnalium defiqferiorum quas nunc
velut ipfam diligunt, éis in odium Vertuntur, cum circa f?*
nemfeinèuitabiliiudicio damnandos agnouerint,manife:
ftamqpe agni vtdbriam viderint,beftiam próinde in partes
diuidi: quod gemino modo intelligi poteft, iiue quia ficuf
legimus, Interftiperbps f?mper iurgia iunt, fiue quia om-
p isqiii diligit iniqiutafem^oditanimamfuam.Qui enim
fibinequam, cpi bonus jerit? & carnes eius deuoraburic, &
ipfam ^«^cremahunt.Q^omodofiex perfona eedefi* angelus
diceretjillinocentes qui in nie infurgunt vc edat carnes
meas, fuas m a ^ u c a b u n t, &igne cremabunt poftea
qiUnicpqum excefSbus Deus ad iracuncliam prouocatus,
defolauerit mundurii, vtipfispropric blafphemiis hanc va-
fe ^M T O g c li^ c c ^ I ^ t,ip fo s 'iliq it facere quód in ipfis
lurcconqigerit.pywj enim iwcordibus eorum iniecit; vf per-
tichntquodifliplacitum^ft,8i eifeilfosin corifenfu&riietli,
iSc-riradere beftiam regnum donee conjumentur verba Dei* ’
Quod Apoftpluydicitj cradidit illós Deus in reprobiim
fe^f|;m, vc i^ciant quae non conueniunt, hoc eriam npnc
di^itur; Domirius enim in cordibus eorli, ihiccit,Yt faciatit
quod ifli placitum eft.Placet enim Deo iuftitia, per quam
iiouimris inipiis irfogaré vindidam, & yt.qui regnum fiiu
befti* dederint, pcenas cum eo iuftas èxoluant. dphec fer:
rii^nes Dei có h tóm e ritu r,q ü i videlicet in iudicio miferi-
ppiiftftunt.vriiuerl* 11. vi* dominimifericordia&
Rentas, quatn yidiftijiuitMjmagna eft,qua habet regnu
piper r^eyterranamJila ipfa eft qua iiico rrup tio hi bus car-
ms 8c (an^inis debitahi^mundariaq^régnipr*miiit florft
iife|)Otent|a. Q p a x um ëx ipfis regibüs conitet, iuper eos
^iauidieiqrêgriarëjmpré fuovnam uiuideris/eancieinque
per Mi; tes,tan qua a generëa.dlpécfem, in rftufteréiin ciui-
tarê»i,n ^ ib ria> iu j^ ^ |^ ib a sy ^ p ^ r^ n c verba doniinreo
plcbumui^'cum & nuiericórdïcër rëdémerit feös'; & iuïte
damnàuerit’Conçumaces. Vbi autem confumtnationis
mentio ,ibi cade m huius libri fiat opor tuna conclufi o.
PRIMASll IN APOCALYPSIM
LIB. v.
Tpofthac vidialium ange tu m defcendentemdecoe-
loyhabentent poteftatemmagnam, & terra iUumi-
nata eft à clariqate riw. Dëftrudipnç mundan*
? fapientife, quam Iierico quoque deftrudafi-
* gnificat. SeHde terreni ruina regni didürûs,
magnam dicit hune habere angelum poceftatem,vrputo
contra fbrtem veriifle infinnans fortiorem,&ad debellan -
dum venire fimilem : obumbranfque fàpienti* mundan*
veftigium , verarn nunc fàpienti*îucem veniife teftantur,
quæ làpicntibüs mundi terrenifque rëgïbus fuæ virtutis in
robore fidentibus, fe& virtute & feiëriaamonftfàretiii-
' uidam. £ t terra iüumßata r/?,inquit,ft claritafe eius. Et excla-
màuit voce magna, & for ti, dicens : Cecidit cecidit Babylon ilia
magna,&faäaefthabitaiio 8c tçfagmva:damoniorum,& omnis
Jpintusimmundi, & omnis beftiæ immund*, & omnis auis
mmunda & odibilis. Aduentum domininbftri IefùChrifti,
qftem liiagni confilii angelum in Ifaialegimus, fignificâri
puto. Qui in primo aduentu,diceris: Agite poenitenriarni
appropinquabit eriim regnum ccelbrum,ipftus fecularis
potenti* molimina deftruebat. Illumiriata ëftaûtemtef'-
ra à elaritate eius, quia ipfe'éft lux vera quæ illuminât om-
n,£m homihem venientem in hune mundurn. Q u o d autem
lèquitur,poteft pèrmouere legentem,diat enimÆt fà-
1 d a eft liabitatio & refiigium d*moniorum, &c. Si enim
cecidit, quomodo dæmonibus & fpiritibus immundis ac
voluctibus inhabitatio & refugium dicitur extitifle ? nifî
quia multa trânigreflîonum immanitate càdendo dignam
fc dæmonum habi tationi piræbuerit, in parte vriq; fui fàlu-
bri conueriàtiorie deftruda : & quæ in huius fçculi mare
confia fidem ChriftiValidis perlècutionum fludibus in*
furgebat, Eërminis riunc àrdioribus gémit freriata,&in
jn o d um vtri's freinît inclufà. Hinc in plairiio canimus: CÔ!-
gregans ficut in vtre a^ü^s maris, ponens in theiàuris abyf-
lbS. Nam qu* dùdum à Chriftianis rime batur, ipfà nunc
^ieruic Chriftiàrios,ctmi eoriim priuilegio rcligioforum
quoque lata priricipum décréta militaire confpièiiinr. Refî-
^dua tarnen pars eius,fàda eft habitario ôc refûgiuriidæmo-
niotum,quo circüriq'uaq; &in mèlius ædificandà deftrui-
tur,& in fuperbis deieda coftfringicur, itireq; deftmdaru-
iftènarratur. Nam & pérvolucres fpiritualesnequitiasfi-i
gnificari, ille quoq; libri Genefeos locus affirmât, vbi inter
diuifionès carnium irruentwaues Abraamditafurab^gife
fe. Qüta de vinoforniCationis eius & régis terra fornïcati funt, &
mercatotes terra de potëftate deliciarum eius locupletaciywwn
^Xriahic viriorum nomina, généra, totidemq;pr*îtarica-'
tionum perfonas ihducit: auantiam, quæ iuxca Apbftolurii
idblorum feruicus dicimr :lalciùiam,in nomine fomica-
rioiiis : ô£ïn deliçiisgaftrimargiani, quam dominus cauéij-
dam præmohens,dicit: Non graüentur corda veftra m cra-
pùla& ebriçrate. Et regès cerra:,mquit, cuiii ëâforriicàtï'
lutte. Aixaririaenimineb quod dicit, mercatoreslocuple-
tati finit, licet qliidam;hic dluitias peccaris nonfacultati-
bus,exiftimare nlaluefintgentesp^rmixtam vulgi ignobi-
lis mulrirudiriem deiîgnauitireges véro,qui inter eos tem-
poràliter videntur ejicellete:m'ëbcatores,quiterreri!s lucns
inhiantès, proabuhdäntiä temporali fiiàs’infélicftliërcatu
ànimas commutant, contraria didis domini peragentes,
qûl’didt: Quâm dabifhomo commutationem pro anima
iua?Eif aüdiuialiâm vpcètâ dè coilodicentem.-Vocis cælëftisaü-
ditus ille eft,quos præfeiui t & prædeftinàuit côformes fieri
imagihis filii iui.&jNöiüt domiUusquifenceiüs, & hisfi-
milia.Së^Üittudeniq;:Ëxi<feëi^op«/wwf«f,»ëparricëpS,iis
deltftéfùmùus. Hucviq; actprimurhmihiôerrinërevidçcur
ad uerit um,quando vique àafinemfecüliuC permix tos fi bi f
boni tblefàhciiialosi Vtproeisriècbonos exiftihierit deië-'
rendôs,rièc ipfos noxià iiriïtarioné fedândos. 'Sié-éfiim
^illudpröpheticurli adimpléltur:Exite de medio eorum,
btimmundiim rie tétigeritiS. cum no vtiqf dHceflu cprpoe
u ris,
m *
M a tth . ;.
S P .j i
Gen. i f .
Col. 3.
M a tt, i 6 .
M a t. g.
Rom. 8.
‘frtm.i.
s*