i l
I p | Gngprü Tùrvntnfi ____ _________ '________
\ rontus graue diipendiüm feciflèdignolcitur, vnacüttt the4 | quendaîri, vnum ex ducibus detèrritöriö Bçfxiae adiè. ve
,| faurariis faciens, himium exindéfi^udülehter fubtraXit. j nire iubet:eumcompellens vt vSofëtti quam habe bat re-
- Cap. 67. i
Bellbrum !
Digoberti1
Eoanno SclûùicognomentO VuittidiirttfcgnoSâtnonis linqüerec,&eämatrimoftioaccipfereti per iplalu ômnea
rtegodantis FrâriCoruin,cum plitrimarrt multicudinem in- , Longobardieu fublimabafttin tegno.Quod Chrotharius ^
terfeci(fent,&rebu?expofiaftent,f hôc/üjtmitium mter | libe n ter confentiens, (âcrattieûtis per locafendoïüfn hr* • öimdeb«.
Dagobertum 6c Samonem regefti Sclauotum) dirigent raans,ne vnquamGundeb£rgampoftponeret,necde ho- ^ thanumab
que Dagobertus Sîchariürnlegatarium ad Sarhoné, petens note gtadils àliqüid ttiinuetec îplàhique vnicediligerts m f vxoi
Vlnegotiantes qüps fui interfecenftit j & resquas illicite omnibushonorcmpræftarer cohdignumi Gundeberga at-
vforpauerânt, cüm iuftiria facèrec emendarë. Samonolens trahente omnes Longobardorum primâtes Chrothatium j
Sicharium Viderè, àd fe eum venire non permitritv S itha- foblimant in regno. Chrotharius cum regnatcecÊpiflet |C h to t^
riüSveftëmindütusadinftarSclaüorurticümiuis ad con- mülïos Longobardorumnobiles, quodfibifeüieratcon- ;
fpedùroPëruenit: Samoni vniuerla quæ iniun&ahabebat ' tumaîes inrerfecit. Chrotharius fbrtiffimam difeipUftaitt
nunciauit: fed vt habètgentllitas & fiipetbia prauorum,ni- 1 &timorem inomne regttüm Longobardorum pacertï fe-
hii à Samone quæ lui admiièrant eft cinendattim, nilitan- I d a ris Fecit., Chrotarius oblitus fàcramcnti quod Guhde-
tum plaçita vellenr inftituere de his & aliis intenrionibus, I bergædederat,eamqueinvnumcubicùlum Ticiniinaula.
quæ inter has partes ortæfuerankvt iuftiria redderetüt in- j palatiirètrüdit,eamquepriuatohabituviüèrefecit:qüinq>
uicem.Sieharius ficut ftultus legatus-Vèrbaimptôperiiquç ; annos fob earetrufiohe hniuit:Chrotharîu5 per ConCubi-
iniundà nonhabuerat, & minas adùerfus Samonem lo- j nas debacchabatuf aflidue, Gundeberga eo quod eflèc
quiturjeo quod Sarrio& popuUteghi fui Dagoberto de- Chriftiana in hac tiibulatione benedicebat Deum omni-
•berent fermtium.Samo relpondensiâlàucius dixit,- Et b».**-ter- .. potentem, ieiuniis&orationibüs aflidue vacans. - ?
ram quam habemus Dagoberti eft, & nos fui fomus , fi ta-
Quândo Deo compiiacuit Aubedo legàtàriüs dirèdus
men nobifeum dflpofueritamicitias conferuare; Sieharius
àChlorhario rege, legatiOnisVique Chrotharium regero}
dieeûs, Non eftpolfibile vt Ghriftiani Dei feruicüm cani-
Longobardorum Papiam cögnomeftto T icinô ciuitatem
bus àmicittas colere poflent. Samo è contrario dixit, Si vos
Itah* pecuenifiet, cernens reginanl quam fiepius in lega-
eftis Dei leruî, & nos lumüs Dei caneSidum vos afîidut çÔa
tione veniens viderar, öc ab ipfà benigne fempet fillce-
a a iplumagitis', nos permiflura aêdpimus vos motfibus
ptus.fueiat, fiiiife retruiâm, quali iniunétum habens, èxin-
la c e ra ^ eiedus eft Sieharius de cônipedu Samonis. Q im
de inter cætera Chrothàrio régi fiiggeffit, quod illam pa-
hàic Dagoberto nuntiafletj Dagobeitus fiiperbiçer îtibet
rentem Francoruta qüatn règitiam habuerar, per quam et-
deVriiuerfi) regno Auftrafiortim contra Samonem & VUi-
iam regnum adfumplèrat, non debuiflëc humiliaie> Exin-
nidos mouere exercicum : vbi tribus turmis phaiangæ Fu-
deregesFrancomm&Franciefiènt ihgtàtij quam Ghro-
per Vuinidis exercitusingrëdicu.rî etiâôc Longobardi fob
tharius dèprtefenti rëüerônrfAm Francorum habensjiubet
licitatione Dagobetti hoftiliter in Sclauos perrexerunt»
egredi foras,&poft quifiquecircirerannos pertotam ciui-
Sclaui his & ali) s locis è cóttarió pï^parantes> Alamahnorü
tarèm &Foris Gundeberga regali ordine perlôca fehdo-
exeteitus cum Chlodoberto duce in par te quam kigrefills
rum ad oratione iwtgredimr, de vilhs & opibus fifeij quod
eftViôlôriàmobcinuit. Longobardi itidemque vi^oriarfi
habuerat Chrothanuséi teftarari præcepit,quodvfque diem
obtinuerunt, maxiiniim nümerum captiuorumde Sclauis
Alamanni& Longobardi (ecum duxerunt. Auftraiii vero
cum ad caftrum Vocaftinfe. vbi plurima manus fortium
Vuinidorum morabatur, circiîndantestridito ptæliantesi
plutefque de eXercitu Dagoberti gkdio trucidantur, & ex-
iiïdefugaciteromnescentoria & res quas habüerunt re-
ïiiiquentesi ad proprias fedes reuertuncilr» Muleis poft
i bæc vicibus Vuinidi in Thoringia & reliqüos vaftando
: pagosinFrancorumtegnumirruunc.Etiam & Deruanus
dux gentis Vrbiuràj qui ex gènere Sclauinorum é ta n t, &
ad regnum Francorum iam olim aipexerant, fe & regnum
Samonicum fuis tradidit. Ifour, que viétoriamquatn Vui-
nidi contra Francos rtieruerunc, non tam Sclauinorum
forticudo obtinuit quam dementia Auftrafiorum, dum le
cerôebant cum Dagoberto odiumihcurrilfe, tk ailidüeex-
polîare'âtur.
Eöannö Charoaldlis rex Longobardorum fegacos ad
Fîylàdüm Panicium fecretius mittens, rogat vc Afonem
duceth prouiûche T ufcanæ, quo poreràtingenio inrerfice-
ret. HüiUS beheficii viciflitudine tributa, quæ Longobar-
obitus fiii, & gradum dighitatis, & opibus pluribus di-
tata regio tülcu poft foeliciter tenuiti, Audebo veto à Gundeberga
reginafortiter remüneratur, Chlotharium cum
exercicu Genuam maritima, Albingài Nouaria.Cottiffào-
niaj vbi Tergio & Lunte ciuitates httoris maris de Impe-
rio aufére ns va fort, rumpit, incendio concremans, popu-
lum diripit, fpoliac & cap tiui ta te condénat, muroiq; earü
vlqueadfundamentum deftruens, vicoS has ciuitates no
mxuare praeqepit» -
Eo anno inter Habatorum cogriomêftto Hunofurti 3c
regnum Hi(paniæfiitrexitvehemensconrentio> eo quod
de regiio certarent, cui deberfetur fucceflîo. Vnus ex Ha-
bar is,& alius exBulgaris colleda multftudine inüicem pu-
gnarunt.TandemHabari Bulgares fuperant: Bulgaris fil*
peratis,nouem milliavirorum cum vxonbus & liberis de
Pannonia expulfi> a d Dagobertum expetunt, petentes vt
eoS m terra Francorum manendum recipetèti Dagobertus
iubeteos hyemandum Baioarios recipere, durnmodoper-
traiftatet cum Francis quid exinde fieret. Cumque diiperfi
per domus Baioariorum ad hyemandum fuifiènr cum
di dê manu publicâ recipiebant cria centënaria aun annis j confilio Fràncorum, Dagobertus Bâioarios iubet, vt Bul-
fingülis:VndevüümcentènariumauriCharoaldusrexpar- I garosillos cumvxoribüs ôc liberis vnuiquifqUe in dômo
Cap. 69.
tibusImperiidë præfenticallâret. Hyfâcius Patricius hec
audiens j trâëtabat quibus ingeniis hoc poftèt im p lere,T a-
loniingtniofe mandans ,dum in offenla Charoaldi erat,
cum ipfo amicicias obligaret,ipfe vero contra Gharoaldum
regem ei aüxiliarec ut. Taliprseuentus fraude, Kauennam
pergit. Hyfecius ei obutam mandans, præ timoré Impéra-
toris Tafonem cum fuis infra muros Ràuennæ vrbis arma-
nlm non audere recipere. Cumque Tafo credens arma
fuôtum foris vrbem relinquens in Rauennam fuiflëtcgrefe
fus, ftatimqui fueranc præparati iuper Tai'onem irru une,
& ipium ôc fiios omnes qui cuth ipfo venerantinterficiunt.
CmroaldUs reX vnüm centenarium auri,ficut promiferat
partibus HyJâcii & Imperii remiiit. Duo tantum centena-
riaauri deinceps Longobardis à PatricioRomanorum an*
nis fingulis numerancur, vnuscenrenatius centum libras
auri capit. Poft hxc continuo Charoaldus rex moritur.
Gundeberga regina eo quod omnes Longobardi ei-
dem fidcracum iacramemis firmaueranc, Chrotharium
1 ûa in vna hoëfce Baioarii interficerent; quod protinus à Ba
ioariis eft impletummec quifquam ex illis remanfitex Bulgaris,
tïifi tantum Altiéëus cmnfeptingentis viris^ vxonbus
lib e r i s , qui in March îa Vüinidofüm laluatus èft.Pofthçc
cum Valduco duce Vuimdorü anftis plurimis vixit eu luis.
Eo anno quid partibus Hifpaniæ Vel eorum régibus cotisent
non prxcermittam. Defundto Syfibudo rége de*
menriflimoj cui Sintilla ante annum circiter fiiccefierat in
regnum: cum effet Sintilla nimiuminfiiisiniquus,& Cum
Omnibus regnifiiiprimatibus odium incurreret,cum confilio
Cæterorum Silènandus quidem ex proçeribus Dago-
bertum expetit, vc ei cum éxercituauxiliafétut» qualiter
Sintiilanem degradaret, à regno, in huius beneficii repen-
fionetn miflurum aurum nobililîimum ex thefauris Go-
thorum, quem Thorfemodus reXab Eiicio patricio fufee-
perat, Dagoberto dare promiteit, penfente auri pondus
quingentos. Quo audito Dagobertus, vt erat cupiaus, ex-
erdtum in auxilium Silënandi totum regnum Burgundiæ
iltl
Silènandus’
nefDagoo-
X aeatur.
c
ik t u i c t l c r e -
^adalphu»
«latus visoria
xe-
bcllat
dix bartnire prteccpit. Ciiihqiie fn Hifparlia diuUlgatum
fuilfeeexeteitum Fraoconirrt äuxiliando Sifetiando egte-
dl.omriis Gothörum exercicus feditioni Siferiandl iubC-
git. Habundantius^c Venerandus dum exercitu Tholoia"-
nö tahturrl viqüe Gxlarauguftam ciuitatCm cuitl'Sifenan-
döacceflerunt,ibiq; omnes GottHi de regno HilpatiijCSi-
fenandum fitblimänt in tegnum. Habundantius &c Vene*
rähdüScutnexerCituTholölaiio mußeribus honorati re-
uercuntürad ptoprias fedes. Dagobertus legationem ad
Sifenandumregem Amalgärium ducern & Vfcnerandum
dirigit,Vt mifiurium ilium quetii ptomiferateidem dirige-
ret . ctlmqiie miffiiriuS file lCgatarifs fitifiet traditus,a Go-
thisper viam tSlütulr, nec euimexindeexhibetepermife-
runr.PoftCädifeijtrentes legacos ducenta milliafohdorum
milfurii'hnjus pterii Dagobertus, d Sjfenando accipiens i-
pfum penläuit.
Anno X. regni Dagoberti,cum ei nrtnti.itum fuiltet,ex-
ercirum Vviniaorum Thoringiam fuifleiogrefiiim/de regno
Auftrafiqrum,de Metis vroepromouens, tränfiic Ar-
dennam, Moguntiamq; maghö cum excrcitu aggredttur
dilponens Rhenüm tranfire.Scaram de ele£Hs vins forti-
bus de Aultria & Burgundia cum dilcibus & Graffioni-
bnsjfecura habens SaxonCs miflos ad Dagobertunt'dirfc
!gunr,petentes vterstributa q u x fifei ditioftibus difiblue-
banTinduläeret: ipfiver#eorumftudio & vtiliratö Vvini*
dis refiftere foondenr,8c Frwicorumlimitemdeillis parti-
fous cuftodirc prornittunt. Q u o d Dagobertus conlilio
Neuftrafiorum adeptus prxfttrit SaxoniDiis ,.qui his peti»
■tionibus luggergndum veneraut.Sactamcntum,vt eorum
mos erat,ferner arma plarita pro vniuerfisSaxonibusfir-
mant.Sed parum,hxc.Rromiffio fortitur effedtum: tarnen
tributum Saxones quod reddere confiieuerancpueceptio-
ne Dagoberti habent indultum, quingentas vaecasinfe-
rendas annis fingulis a Chlothario feniore cenfiti redde-
ban t.quod aDagoberto caflatum eft.
Anno Xl.regni Dagoberti cum Vyinidi iufiu Samonis
vehementer l^uifent,& f^pe tranfeenfofuo limiie regnum
Francorum vaftando, Thoringiam & reliquos pagosin-'
grederentur,Dagobertus Metis vrbem veniens,911m conlilio
pontificumfeu& prpeerum »omnibülqj primatibus
regni fiii cönfentieritibüsSygobertum filium fiiumin Au*
ftrix regno fublimauit fedemque Metis ciuititem habere
; permificHunibertum colo n ix vrbis pontificem, & Adal-
gyfilum ducern palatfi,ad regnum gabernandi3minftim.it.
Theläurum quod fiifficeretfilio tradidit, condigne vtde-
cuiteum hqGculmine fiiblimauic, & quodeunqueeidem
.l.ugicu^fuerar.ungi Ilarim prxceptionibus roborauir. De-
[inceps Aufttafiieorum(hidioiimitem,®iium Franco-
I riini conitra V vinidos ytiliterdefendrfienofeuntur.
, Cumque anno XII.rsgisPagQberrieidemfiiius nomine
Cbfodaueus.de Nanthilde regi.natus fiiiffet »confilio
Auftrafiorum & eorum admonitione , per paiSfionis vin-
; aijjim cüm Sygiberto filio fiio firmafle dignofciuir.Er Auftrafiortim
omnes primarii pontifices , cxrefiqueLeudes
: Sygobeni manuseorum ponentes infuper fäcramentis fir-
mauerunt,yt Neptricum & Burgundia*fblidato ordine ad
regnum Chlodouei poft Dagobcni difeefium afpicerer.
Auftria verö itidem ordine foudato, eo quod de populo &
de fpacio terra: eilet coxquans ad regnum- Sygoberti, ide-
que in integcitat9'debcretafpicere,& quicqüid adregnnm
Aiyftrafiorumdam olim pertineret,hoCSygobernis rex fuae
ditiöni gerendum acciperet, & perpetuo dominandum
haberec.excepto ducacu DenteliniiquodabAuftrafiis ini-,
qtiiter^abftulerat, iterum ab Auftrafiis feiungererur, &
Chlodouei regifiibiiceretur. Sed has pa&iones Auftrafii
terrore Dagoberti coa<5ti vellent nollenc firmafle vifi font.,
Quod poftea temporibus Sygobeni & Chlodouei regis
con (cruatum fuifle conftat.
Radulfus rex filius Chamari, quem D agobertus Tho-
ringix ducem inftituic,pluribus vicibus cum exercitu Vvi-
nidorurri dimicans,eofq; vidtos vertit in Fugarn. Huius vi-
&orix fuperbia elatus , & contra Adalgifilum ducem di-
uerfis occafionibus inimicitias cendens, paularim contra
Sygobertum iam tilne occospqrat rebellare. Sed vc diiäum
e(tlicagebat,diligicrixas,medicatur difeordias.
Anno X IV . regni Dagoberti,cuti) VVafeónés fortirer
rebellarent, & multas prædas in regrm Francorum quod
i Charibertustehuerat,racerent,Dagobertus de vniuetfo
regno Burgundix exercitum promouere lilbet,ftatüefts
eis caput.exercitus nomine Ch'adoinum refcrendariurrt,
j qüi temporibus Theodorici regis quondam muitis prçliis
probabatur ft renuus: qui cum X.dücibus cum exeteitibus,
ideft,Almagari%,Aremberró,Laudebeito,Vvandalhiaro,
Vvalderico,Ermenrico Baranto,Hariardoexgenere Fran-
corüm.Ranleho ex genere Romano, V villi bald ópatritio
ex genére-Burgundfonitm, Æghînô eX genere SaXonuril .
excepris comitibus plurimis, qüi düçpm fuper fe riöri hà-
bebanr,in Vvafconia ctim eXercitU perreriflent,& totam
Vvafeoniæpatriam cüm exercitu Burgundiæ tepleuiflenr,
Vvafeonesdeinterrhohrium rupe égreffi.ad bellnth pro-
perant. Cumque præliate cóepiflènr, vteotp'mmoserâr,
terga vertentes,dum cernererit fe eumpaucis fiiperartdos,
in paucis vallium montes Pyreriæoslatëbram dàncës fe 16-
cis tutiflîmis perrupef eomndem mohtittm latitarunt, ex-
ercituspoft tergum eoram cüm ducibiïs infequens, pluriL
mos numfero captiuorum Vvafeories ftlperatos, leu & ex
his multitudinc iriterfeûos, omnes domus eorum incén-
làs peeufiis & rebus expoliant, tandem V va(conési?pprefli
feu perdomiri .veniam & pacem à fiiperferiptis diiCib pè-
tentes,promittuntfe gloriæ & conftoeâui Dagoberti régis
præîênraturos,&fuæ ditiohi traditos cunda ab eodem
iniundaimpleturos .fifcliciter exefeitus abïqqevllalæfio'
ne ad patriam repedarunt. Sed Aremberto ducés maxirnii
cum lenioribus& nobilioribusexerdtus filipérnegligen-
tiam à Vvafeonib’us invalleSubola fuerunt interfedi.Ex-
ercitus vero Francorum qui de Burgundia in Vvafeonia.
acceflèrant,pàtrata vidoria redeürit ad propîias fedes.Da-
gobercus ClippiaCo rèfidens mitrit nuntiosin Britannil,
quod Bricones male admiferant,velocirer emend a rent, St
ditionifiiæ fetraderentalioquin Cxetcitus Buigiindiæjqiii
iu Vvafeoniafuerant, de præfenriin Britannia S dèb&re it-
mere.QuodaudiensIudacailerex Britannorum curfîrve-
loci Clippi .cumcum multismuneribus ad Dagobertum
perrexit,ibique Veniam petens, cundaque qüæ foi regni
Britanniæ perrinentes,Letidibus Francorum illicite pérpe-
ttauerant,emendateIpopondir, & fempeffe, & regnum
qu o d regebat Britanniæ fobiedum fiitionï Dagoberti,St
-Francorum règibusCflc promifit. Scdtâmen •co*n Dagoberto
menfam vel ad prandium difeubere noluir, eo quod
eflet Iudacaile religiofos ôc rimens Deum valde. Cumque
Dagobertus rëfediflètad prandium, Iudacaileegrediens
depalarioadmanfionemDadonisreferendarii, qüéfh co-
gnouerat lànôlç religionis ledanr^m,acceflltad pr^dium:
indequein ejaftino fiidacaile rex Dagoberto valedicens in
Britannia repedauit.condigne tarnen à Dagoberto rrtüne-
ribushonoratur.
Anno XV.regniDagoberti Vvafoones. omnes feniores
terræilliusjcum Ainando duce ad Dagobertum Clippia-
cum veneruntjibique in Ecclefia iëndi Dionyfil regioti-
more perterfiticonfogiumfècenint: d em e n tia Dagober*
ri vitam habent induliam : ibique îàcramenris Vvalcones^
firmantes,fimul & promitrentés fe omni tempore1 Dagoberto
ôc filiis fius,regftoque Fraficorum fideles fore ,quod
moçe folitô,ficut femper fecer|pt,pofthac probauit euen-
tas.Permiflu Dagoberti Vvafeohes fegrelfi fonf in ceTram
Vvafeoniæ.
Anno XVI. regni foi Dagobertus profliraio ventris in
SpinogelovillauipefSigonafluuio,necproculkPai‘ifiisæ-
grotarecoepit,exinde ad balïlicam làndi Dionyfii ä fois
defertur.Poftpaucos dies cumvitç foç fentirctpericulum,
Æganem fob celeritatè ad fe venire præcepit,reginam Nâ-
thildem,§cfiliumiûum Chlôdoùeum,eidem inmanum
commendans, fe iam difeefliirum feiens, confiüum Ægd-
næ pergratum habens, quod cum eius irtftantià regnum
ftrenue gubemarepoflît.His cellis, poft paucós dies Dagobertus
emifit Ipiritum, fepultulque ëftin Ecclefia làndi
Dionyfii,quampriuscondigneex auro &gemmis ôc muU
tis preciofiflîmis fpeciebus ornauerat, & condigne in cir-
cuitu fàbricari præceperat » patrorinium ipfius pterio-
fum expetcns.Tantæ opes ao eodem invillas & poflèflïo-
Dësmul-
E
C a p 7 8 *
Uha4°ina-
E x e r c i r u s
D a g ô b e : y
lodabàilé
P k i t a i l - "
notum Dago
be a i ci
muneribut
obuiai:
H
Cay.
Dagoberp
r o n a c r a