B
I o . A p o f t o l i
o i a c i o n i s
. i m b r i b u s .
Ctp.it.
M a n a p l u l l
1 S . A n d
r e a s
!O l e u m I ) . A n d r e * .
c
-I D
! R ç l i q u i ç i l -
I z f z a b i - ^
g n i b u s . '
mæ curfum,viuus defcendens in tumulo, operirife hume
praécepit; Çuius nuncfèpulchrum mannajn modum fari-
næ hodVcque eru6ht,ex qua beatæ reliquiæ per vnïuerfum
delatæ' mundum.fiilutem mofbidis præftant.Hic eft iohan-
nes, quem dominas plus qiiam çaçcçros dilexit apoftolos,
qui tança:, eharicarisamprçprælamseft, vtfuperipfumfà-
cri corporis pedtiisaccumbens , myfteriorum cæleftiüm
hàurirctarcaiia. Ipfeetiain domiinis nofter glortofàmge-
nitricem quafi peculùri quodam modo difcipulo, inipfa
paffionis hova,. incruçe pro raundi falote poil eus, com-
mendauir*. De hoc enim §c p pft refurrcdlionem dixi t * Si
eum vo o tnanere donee venïam. ln Ephcfo autemhabetur lo-
eus, in quo hicapoftplu.s eûangelium quod ex eiusnomi-
neinEcclefia.legitur, fçripfit., Sunt au ta n infummitate
monris illius>pioximi quatuor fine ccutoparietcs.In liis e-
iiim oïationiinfiftens ; dominurn allniuc p ro dcliiftis popuii
deprecans,morabâtur: obcinuftque ne inlbco illo im-
bcrvlhisdefcenderer, donee ille euangelium adimpleçet.
Sed& vfque hodi.eita præft.iaiï a domino., vt nulla ibidef-
çendat pluùia>neque,imber violentas adüeniat. In ea vrbe
Maria Magdalcnæ quiefeit, nullum fuper fè tégmen ha-
bens.Inea & feptem dormientes habentur ,d e quibusali-,
qua domino iubence, in poftërum riarraturi fumus. In bac
&idolum Diapæfuit, abapoftolo Paulo deftrudtum. Sed
ad coepta redeamu s.
Andréas apdftolus jnagnum miraculum in die folenni-
tatis fiiæ proreitjhpc eft, man nain modum farinæ,vel oleum
cum odore neârareoj quod d e tumulo ciusexundar.
Peridenira quæ fitfercilicas anni fequencis'oftenditur. Si
exigtium prpflu^erir^rxiguum terra prbtert firu6tum.fi ve^
ro fuerit copiofum, magnum arua prouentum fhiëtuum
haberefignificat.Narnferunt in aliquibus annis in tantum
è tumulo oleii exundarë, ytfvfq, medium bâfilicæprofluat
riuus ille.Hæcautem ggutur apud prouinciam Açhaiam,in
ciuitate Patras,in quabeatus apoftolüs fiue martyr,pro re-
demptpris nomine cruçifixüs, præfentem vitam gloriola
morte finiuit.Tamen cum oleum defluxerit,tantum odo-
rémnaribus præftar,.yt putes ibimultorum aromatum
•jparlam elle congeriem. Quod non fine miraculoacbene-
ficio habétur inpopuii s. Nam ex hoc leu inunëtionesfà-
6tæ,fiùe pociones aacæ,plerunqiie languéntibus commo-
dum præftant/Poft cuius gloriÔlam ad'umptionem,multæ
virtutesvelad hoc fêpulchram,vél per leca diuerlà,in quibus
eiusreliqûia* cqlipÈatæ finit,ferundir Pftenfæ. De quibus
paucamemorarihon putaùiabfurdum,quia ædificatio
eft eccl efiæ gloria martyriiin | yirtplque ^ iïtiom m . T em-
poré quojintcrfeâo Çlodpmirp rege Fr.mcorum, Te exer-
citus r.èparans,Burgundiam deüaftabar,in quadam bafilii a
reliquiæ iam diifti apoftoli cum Saturnini martyris tene-
bantuÇ.Accenlâque balilica, cùmdarii tigiiorum moles di-
ruerct, paüperesac lèiies , quos barbaries reliquerat,fle-
bantjdicèn'res,/ Vænpbis qui; fântprum pignotum hodie
ca r c n ni s a u x i 1 i o : n e c n o b i s vitra lpespraciehtis vitæ mane-
bi t,fi liæc dçperieriftc. H i' ira fléntibu s.nutudeiadueniens
Turonicus Homo, condolens his lamcnds, ôédilcens vir-
tutçm martÿiumnon minus fide qliam parma proredtus,
per médias ingreditur flammas, adp . eltenlalque ab al cari
Su6tas reliqüias, nihil ab igné nodcus,extulit fipras :ièd
c ontinpo itaconftri6tus eft,vtgreirumin antea agerenon
vaîeret.Tune indignum fè iudicansqui ea ferret,vnam pu-
cllam paruulam impollutamque elegit à præda, cui capfu-
lam ad collum pofiiir, & .fie in patriàm pro (per è acceifit.
Tuncconlocatisinaltari Nouiuitenfis ecclefiæ, vb;nulla
adhuolàntftorum pigiiora habebancur, annis fingulisde-
tiotiûime, ebrum lolennra ce ebrabat.Cuiusfilms, cum
hæcpoftpatas'obitum non impleret,àfebre quârtanaper
annum integrum laboraqs, vouit vtiiotiam bafilicafti in
eorum honorera conftruerct.Quo fa6to,araota febre làna-
fctus eft. Séd nec hoc line diuinitatis prouidentia a6tum re-
or,quod eadem die,qua beatæ reliquiæ in aliam funt tranfi
latæ bafilicam,erlançcs homines a via,qüi beati Vincentij
reliquiasdeferebaut,ad vicumipfum delati funt. Tu n cro -
gante presbytero, diuilèrunc ei patticulam pignorum,
quam'in fknbto ald rij vnde aliasabftulerac, collocauit.
Mummolusaucem,cum T-hepdeberti régis tempore, ad
Iuftinianum iraperatojrem pergens , Conftantinopohtani
itineris viam nauàli eue6tû iùlcaret,ad vrbem Patras,in qua
idem habetur ap0ftolrfs,eft adpulfiisAcdumibi cum làtel-
litibus morarctur,infirmata veficacalculofus efficitur.De-
hine diuerfis doloribus artatus,febre confiimitur: ablata-
qtïe dele6bfionte .comedéndi atque bibendi, adüeritas
mords foluspræftolatur.Igiturdumlè ita fefi'um&'fiiieipe
vitædecernii;, teftamentum fuum petit feribi, munitum-
que fiiblcriptionibus ac figillis,inquiri præcepit,fifbrfitan
aliqnis rcperirecur in ciaitàte qui pericus in arte medicinæ
pollit perituro fuccurrere. Sed cum hoc epifeopo qui tune
præeratifuggentur,ait Q uoulque vosdile6tiflîmi caflofa-
tigatis la b o re d in ter homines requiricis medicinam,cum
habeacur hic cæleftis mediciis,qûi fiepé infirmorum valitu-
dines*finc,herbarum adminiculo,vircutis prqpriæ depellat
cffe6tu:htquis,inquiunt,eft ille? Andreas, air, apoftolüs
Çhriftii Hæc nuncianres infirmo, rogar fèportariad bead
fepulchrimn Cumque pauimento prpftratus. quæ neceili-
tas exigebat fideliter pirecaretur,medium ferenodtis ,om -
nes quiaderant,fopor obtinuit. Statim^ueinfirmo conari
eiiciendæ vrinæ imminet,tangenlque vnum puerorum.
ce te nui vafculum poftulat exhiberi, inlatoque dum vri-
nam nititur eiicen ,lapidem magnum emific : qui tam vali-
dus fuit,vt cadens,fonum in iplà quæ parata fuerat concha,
I prefer ret. Tune ablata febre cumomnidqlore, nauirer
ftapraturincplumis. ,
Thomas Apoftolüs lècundumpaffionis eius hiftoriam,
in India pîilfus eflè declaiàtiir. Cuiiis beatum corpus poft
multilm tem pus adfimntum in ciuitatë,quam Syriæ Dilïàm
v6cant,tranftatum eft ibique lepultum.Ergoin loco regio-
' nis Indiæ.quô prius' qaicuic,monafteriumhabetur,& témr
plum miræ magnitudinisjdiligenterque exornatum atque
cornpofitum.In.hacigitur æde,magnum miraculum Deus
oftendit. Lych'nus e tenim inibi pofitus atque inluminatus
antelociim ièpulturæipfius , perpetualiter die no6tüque,.
diuino nucureiplender,à nullo fomento o|ei feirpique àc-
cipiens : nequë ventoextinguitur, neque cafii dilabitur,
nequeardendo m inuitur rhàbétqueincrementum perA-
poftolivirtutem,qüod neIcifurabhomine,cognitum tantum
habetur diuinæpotentiæ. Hoc Theodoras qüiadip-
fum locum acceffit,nobis expofiiit. In fupradi6ta igitur vr-
be,in qua beatos arms diximus tumulatos, adueniente fe-
ftiuitate magnas adgrega.cur populorum coetus, aededi-
uerfis çegionibus cum votis,negociifque venieiitibus ven-
dendi comparandique per triginta dies fine vlla telonei
exaélionem licencia datur.In his verodiebus quiinmenle
habentur quinto, magna & inufitâta populis præbentur
beneficia.Nonicandalum furgitin plebe, qon mufeainfi-
detmortifieatæcarhi, non latex deeft fitienti. Nam.cum
ibireliquis diebusplufijuam cenrenum pedum altiradine
aquahauriatur è puteis,nunc paulùlum fodias affâtim lym-
phas exuberautes inuenies : quod non ambigitur virtute
bead Apoftoli impertiri. Decurfis igitur feftiuitàtis die-
I'buSjteloweum publico redditùr,muica quæ defiiit, adeft:
I propinquitasaquæ deliiicit: dehinc emifià diuinitus plu-,
| uiay itaomne atrium templi à fbrdibus & diuerfis Iqualo’-
| ribus,qui per iplà folennia faéli funt,mundat,vt putes eum
i nec finfiecalcatum.
Stcphanusautem primusvel diaconus ecclefiæ lan6bæ,
I vel martyr apud Hieiofolymam, fiçuc iàcra apoftoîorum
narrat hiftoria,pro nomine iàndfco C h n fti, quëm à dextris
vircutis fpiritali contemplatione cernebat, lapidibus eft
obrutus,pro perfecutoribus ipfàm fiipplicans maieftatem.
Denique eraroratoditnr apudvrbem Turonicam ab anti-
quiseius nomincdedicamm^uodnos parumperiufllmus
prolongari. Quod cum fa6tum fuiftet, altare vterat integrum
inance p.rômouimùs,Requirentesveroin loculo,nir
nil de pignoribuî fàn6lis quodfaiïu ferebat, reperimus.
T une mifi vnum ex abbaribus , vtab oratorio domus ec-
clefiaftiçæ nobis eius reliqüias exhiberet, oblitus ramen
clauem cap fie porrigere,quç cingulp dbpendebac. Veniens
vëroi abbas abldro ab armario iigillo , çaplàrn reperitdb-
leratam. Quid fàceret, quid ageret in ambiguo.depende-
bat. Si ad me veniret,longiuii erat venire &reuérti : fi
ipfàm capfàm exhiberet,moleftum mihieflè nouerat,quia
mulco-
A
Capful**«*
J i q u i a r u m
diuinità»
dauditur
& apeiitur.
Delatorim-
pofturam
fatetur. ’
B
C
D.Stephan'
naufragan-
tibus adeft.
D
C*P -J i» *
multorum ibi fan6torum pignora tenebantur: fi.non fa-
----------I------------ -----»«iwwf'UIl U1U1I
capfimrepeti>äopeiruloficutreliquerä,obferatam.
Pars enim beati fanguinis iacrofancSi Leuitæ hnius
ficut célébré fercur, inaltariBiturigæ ccclciiæ continetur.
Quidam autem tempore Felicis cpifcopi,vicinos fubs quodam
pro crimine impecebat : quos cum pierunque verbis
procacibus laceiîirer,aciudicio publice prouocarec.decretumeftlèntenriaprimorumvrbiSjVtieabhacnoxaquiimpetebantur,
ficramento purgarent. Ingreflique inhuius
riiemoracæ zdis alrare, cum. eleuacis- manibus iàcrarnenta
proferrenr, prolècutor caufeperiuraflèeosclara vocete-
ilatur.Statimque eleuaris in fublime pedibus,in aéra excu-
titimac inlifo capitc in pauimento,pene exànimis i circun-
ftanti turba confpicitur. Poftduarum ferehorarum ipa-
cium,cum ad liquidum putarctur fpiritum exhalare, aper-
ds oculis crimen .fitetur,' fe iniufte fadgafle hommes,
vel proclàmallè noxios, deelaramt : fieque laxatis inion-
tibus manifeftato nocente, virtus beati perpatuit. Apud
Burdegalenfem autem vrbem,anus quxdam grauata fenio,
fed fide mends integræfubleuata cui mos era t in f àncto-
rnm baiilicis,miilb pleolychnos accendere,vchoc negoci-
um ageret,n o ä e dotninica,'beari Perd apoftoli bafilicam
ingrelUeft,huius enim alrare pofids inaltumpulpids , lo-
catuni habemneuius pars inferior in modum cryptæ.oftio
claudirur, habensnihilominus &ipfacum finüorum pi-
gnoribus alrare fuum.In hanc venerabilis mulier ad aecen-
dendum,vtdiximus, lumendeuotadefeendit, vnam tan-
tummodo habens pnellulam in comitatu fuo. Qjidd opns
dum ageret, & nox adueniens mundum tenebris operuif-
lèr,accedentes clerici, diâis pfalmorum capitulis.oblèrato
cryptæoftio,difeeflerunt,ignorantes introrfum elfe rnulierem.
Ar ilia accenfb lumine, ad oftium properst vt egrede-
retur.Quod cum claufum cflè fenfillèt, voces eroitdt, qui
eiaperiredebeat ex nomine voçar. Sedcnmnon eflètvox
prælènio ita valida quæ poller penet rare .hæc clauftra,&v-
bifefenficanulloaudiri, proftrata in panimento quieuit,
dicens, D eprecerpropeccarismeis& popuii, dominum
omnium creatorem,quoadulque veniat qiu relèrare debe-
athuiusædis ingre.flùm. In qua oradone excubans, vidit
circa medium fere noddsmàrefaiftis oftiis, omnem bafilicam
immenfi) lumine effulgere. Et ecce chorus pfillen-
dum quiingreflus bafiheam, poftquamdidaGloriatrini-
tari, pfallentij modulado conquieuit, audiuir viroS con-
querentes interfe'atquedicentes, Moram nobisfanäus
&cit Leuita Srephanus.Iam enim alias debebamus adiré'
b.afihcas,&nonpollumus , nifiiliepriusqui præftolatur,
adueniat.Hæc enim crcbrorepetentibusaduenitvirfiibi-
toinveftealba.-cuiusperlbnam omnisiba venerans mul-
titudo.ialurauithumiheer, dicens, B enedicnobisficerac
fanae Leuita Stephane. Atiile iterum filutans.data orario-
ne.interrogams ab eis.cur àvificarione locorum fin ao rum
paululum retardaflèt,rebondit, Nauiseniminmariperi-
culum demerfionis incurrerat, ibique inuocatus adftiri,
crutaqueecceadfum. Etvtipfi probetis eflè veraquælo-
quor.veftimencum quodindutus fum,adhuc guctis ftiban-
dbusmarinisfluaibus cernitur humeaatum. Hæcmub-
er cum tremore magno opprimens pauimentum, intente
fufpiciebat.Quibus difeedentibus, rurfum oftiis diuiiii-
tus obfèrâtis.hæcad locum in quo fimâus ftetemt, îicce—
dens , fiidario guttas quæ in pauimentum dilapfie fue-
rant , diligenter collegit & Bertchramno , qui tunc
epifeopatu vrbem regebat , manifeftauir. Quod ille
cul?: 1 & admiratione magna fùfcipiens , fecum
retinuit. De hoc enim fiidario multi infirmi fimitatem
expert! funt-, ac pierunque & ipfe pontifex de eo decerpens
(Mgnora.vbiecclefias confeaabat fideliter con- momnuancnratereugtoio,detubt. Adqudcumdienotft,,
locarnr. Hæc aurem ab ipfis epifeopi relaru cognoui- q „ e ; ici..ia mmfta
f t?
taidumcapfitmmmanudubitans retinerct rcidedtibus n r f e ^ v i d e m . t g e m a e s s m u ^ - S K
cumlbnitumpagubs,capiama^citreleraram.Tunccum ï p K J E K K f t T
gratlaruraaaioneadfumptas rellqum,nonfinegra,.diad- Éideferre,inuidiai„leai, aïftulerunrbo^Z s
miranone nobis exhibmt, quasnosdiaismiifisDomino nentesin farcocKaffum
iubenteplantauimus.Regreflus autem poft multos dies ad a S i r W C l S l S S
vrbem,caplamreperi,redu<ftopeirulolKutrebquera,obfepenseius,
fircophagumplumbeum klocoiUoaqnisfub-
.uehentibus fiibleuatum,delatumeftadinfiilamvocab'ilo
Liparis. Reuelatumque eft Ghriftianis , v t Cum college
rent : colleftumque ac fepulmm , redificauerunt ib-
])cr cum templum magnum. In quo nunc inuocatus,
-prodefle popuhs muldsvirrutibusacbeneficiismaniftfta-
cur.
Clemens martyr, vt in pafllooe eius legitur, anchora
collofiifpenlammanpracipitatus eft: Nuncaurcmindie
lolenniratis eius, reccdit mare per triamibia, ficcumque
gradientibus itpr pi;*bens vfque ad fepu'chrum martyris
peruenitur.Ibiquevotareddentes.orantespopubreeiediunturadbtus..
r &
Fadbim eft autem vtin vnafolennitatum, mulier cum
fibpparuulomlocumaccederecepulantéautem eapafia-
ctaK>le.nnia,obdormiuitinfans. Dum autem hiecageren-
mr.eccelbnusfiibitofiidluseftaccedendx pelagi. Deh-nc
obbta mulier fobolis lure, ccepirvelociter cum rebqup populo
petere ripam. lgitur lnirqucna maris accellu poft
quamad btus venerar, mcmuiicfefiliumrebquiire. Tunc
cum flcqimagn® deiefta terris.miferam fe clamitansdito-
ravocibns replebat, atque difturrebac perpfculum ripa-
rum , fi forte enecatam prolem eieiftamque litori aliquis
confplcaflet.Sed cum nihilinuenirctindicij, tandem conloktaapropinquis,
ad propria redncitur.tomm annum in
lucta aclamentadone dediicens. Rr currente autem anni
arculo, venitiremro ad fpeflandam martyris.folennira-
tem, fortaffis de iniantulofiaïiqüa inuenirepoifitindieia
Quid plura?recedente marl,anticipatomnesad ingrédien-
dum,&ipla prima procedit ad tumulum.Cumquc proftrata
iblo,oradonem explefièqeredtadurfimi, genis Vberrim
fletuum imbribus madefeais, dum diuerrit insane altera
vultum,afpicit fibum in eodem loco vbi cum dormientem
rcbquerat, in ipfo adhuefopore teneri. dEftimans autem
eum die defuncftum,accedit comminus, quafi coliedtura
cadauerexaniinerfedcumeum dormire cognouiftet,cxci-
tatum velocicer, expedfcmdb. populis, incouimem ieuauit
invlnis, interroganfque inter ofcula, vtoperannifiiiTct
fpacia, Nefcireflair , feannusjntegerpratenfièt.: tantum
donniffè iè fuaui fopore in vnius noflis Ipacio reftima-
Fons erat indguus run cuidam, infra territorium vrbis
Lemouicinas,cuius vnda tam horrorum fata , quam aororumcultavelfouebatacceiTu,
velimpetufcecundabar.Deducebatureriam
fadUs deturfibus per locaneceffaria, vt
vbi eum natura non dabar, ftudium prouocarcr, Eterat
ramdulcibus vena exuberate fluentis,vrgauderererneres
olus fiue viigultum.fifiiiiretab eodem irrigatum. Opitula-
baturetiamineograriamaieftaris diuinx.vtin quqfuiflèt
nuentum rnuihmi, velccirer germina acciperent incre-
mentum. Cumque earn incolseloei, quafiludum^gentes,
perfingulaquatquelocadeducerent, infidiatorisVtcredo
inuidia,fubterradehileir, acVelutinftadiis duodpeim, in
medium paludis, vbi nullum prorfus polfet opus efficere,
Huclibuj fparfiscxoritnr. Extemplo omnium mentes ri-
morobiedit,& irbuum quendam aduenire regioni,loci incolaepnjftolanmrinterirum.
fimtilque&beneficiumquod
habere confueuerant,iugi fletu deplorant.Curricullim igi-
turvnuisatquealreriusanni , inhacariditatepertranffir.
Arefcuntfiti loóiillius omnia qu* irrigare confueuerat.
Terrio qnoque anno accidit vt quidam iter agens , beati
Clemenris martyris, cuius iam fupra m eminimus, reli-
quias exhiberet, quas Aredio ipfius vrbis presbytero,viro
in omni famftirate religiofo,detulit. Ad que cum die noiftu
qiie vicuna mcefta penderents esnfifi de eius orarione, i
BMtholnni»y»apofeJnm «pudAfiam.padnm^goiii»
titor
Bartholof
a r c o -
phagü pia-
Caf. J 6.
Cap.#.