Cap.it).
Sygibertus
per*»* ad' uerfus Hu
Cap. jo .w
Aruerhi A-
rclatcnfes
_ Vfrg.Æb.]
diccréctp nullum fe dignirateni mm eodem babere, petiit
vt reliai sthefauris quosfecum aetulerat j liberamredire
permitterecad patriam.Quod ille per ingeniadiffimulans,
verbis earn lembus demumt.Ad extremum earn fiiggillari
iuflit à puero>mortuamq; repcritinftrato. Poll cuius obi-
tum,Deus virtutem magnam oftendit. Lychnus n. ille qui
fane fiupenfiis eorâ iepulchro eius ardebat * nullo tangéte,
finie diirupro in pauimentum contuit:& fugiente ante eû
duritia pauimenci taiiq in allquod molle elementum de-
fcendk,atq; médius eft fiitfufus, nec omnino contritus: q>
non fine magno miraculovidentib. fuit. Rexautemcum
earn mortuam dçflellèt, ppft paucos dies Fredeguodem
recepit in matrimonio. Poll quod factum reputantes eiüs
fratres^quo d ina emi flione antedi&a regina merit iflterfe-
&a,eumaregnodeiiciunc.'Habebac autenvtunc Chilperi-
tus tresfiliosdeAudouerapriorereginafiiarideft Tneo-
dobertu,cuius fupra ijnem:nimlis, Meroueum atq; Cnlo-
doueum. Sed ad coeptaredeamus. , ,
Chuni vçro kerum in Gallias venire cohabatur,aduer-
lus quos Sygibertus cum exercku dirigit, habens fecum
magnam multitudinem virorum fortium. Cumqjconfli-
gere deberenr, ifti mâgiçis a mb. inftru&i diuerfits eis fàn-
tafias oftendnnr,& eos valdè luperant. Fugiente autehiex- -
ercitu Sÿgiberti, ipfeinclufusa Chunis retinebatiir,,nifi
poftea vt erat elegans & verfiitujiquos non potuit lîiperarè
virtute pfçlij,lùperauitaEtb dçnàndi. Nam datis munerib.
feedus cum rege inik,vtotanibus diebus vitæ fine, nulla
inter fè pnelia coinm ouerent:idq;jei magis ad laudem,qua
adalïqüod pertinere opprobrium iufta ratione penlatür.
Sfed & rex Chunorum multa rauherà régi Sÿgiberto dédit,
vocabàturautem Gaganus^omnes enim regés gentis illius
hoc appellantur nomine.
Sygibertus vero rex Atcla'tenffm vrbem capere cupiens
Araernoscotamoueri præcepit, Erat enim tune Firmmds
coin es vtbis ii lins, qui cbm ipfis in capite abi-it, fed &de alia
parte Adouarius cum cxercitu aduenit, ingreffiq; vrbem
Arelatenfem, lâcraménta pro parte Sÿgiberti regis exege-
tunt. Quod cum Gunthcramnüsrexcomperiflèt,Gelfiim
pat ri tiu m cum exercitu illuc dirigitiqiii abiens Auennicam
Vrbem abftulit.Accedcnsaüt Arelatem,&vallanseam,im-
pügnare exércitum Sÿgiberti qui incra müros côtinebatur,
cæpftk&c Sabaudus Epifcopüs dixit ad eos:Egredimini foras,
«Sciniteeertàmé, quianôpoteritis fubmuroru conclu^
fiûnedegëteSjiieq: nôs,neq; vrbis iftius lubie&a defende-
re. Quod fi vos Deoptopitio illis deuindtis, nosfidem q
promiiimuscuftodiemiis: fi vero îlli côtra vosinualuerint,
ecce refèratas reperietis portas. Ingtedimini ne pereatis.
Hoc illi dolo dëltifaegrefli foras belluta parant, led fiipe rati
ab eXerdta Celfi,fagamineunt, vcmiehtéfque ad vrbem,
portas réperiuUt obfèîatas Çumqj exercitus i tergo iacujis
fodererütjOperireturq-, lapidib.abvtbanis, ad am ne Rho-
danlim diriguntjibique partais fuperpofitis, vlteriorem ri-
pam expetunt. Sed multosex his vioîentiaamnis direptos
enecauit, fecitq; Rhodaüustunc Aruernfi?, quod fetilïè
quondam Sitaois legitur de Trôianisl
i-— torfuptafab vndis
Stutâ vtrunijgaledrty corpora volute
Apparent rai i Hat: tes in gurgite vajloi
Quivix nandijvt diximuSjimpüllu, patmarumq; adiuti
adminiculojlitoris alterius plena cotingere potuerdt. Qui
midati à rébus,ab equis deftituti,nô fine grandi côtumelia
patriæ reftituri fiint. Firtaino*tfi & Adouario difeedendi
Viaindultaeft.MüFtiibi tûc viri ex Araernis nô lolu torren-
tisimpeturaptiî vemmetiagladiorâm iââb. firnt proilrati.
A c fie Gtinthcrânus rex reccptavrbé illa,iuxta côluetudiné
bonitatis luæ,Auuennicam ditionibus patris lui reftitüit. .
Igiturin Galliis rijagnum prodigium de Tauridunoica-
ftro appâtait , fiiper Rnodanum enim fluuium in monte
collocatum e;at. Qui cum per dies amplius fexaginta, ne-
-Icio quêta mugitum daret, tandem lciflùs atque lèparatus
mons ille ab alio monte fibi propinqùo,cum hotainib.Ec-
clefiis opjbûfi]; ac domib. in flug ium ruit,exclufoq; amnis
illius littorejaqua retrorfiim petiit. Locus etenim die ab v-
traq; parte à m on tib.côclüfus crat,inter quorum anguftias
toirens defluit;1 Iniindans ergo fuperiorem partem, quae ri-
F
Ties foies.
pæ infidebcwt,opérait atq; deleuit. adcumulata n. aqua e-
rmnpens deorfum inopinatos reperienshomines,vtdelù-^
perfeceratjipfos enecauit,domos euertit,iumentadeleuit,
&quæ cunda htorib.illisinfidebant,vlq;ad Ianobam ciui-
taté, violctia atqj fubita inundatione diripui t vèl lubuertit.
Traditur à multis tanta congerié inibiaquæ fuiflè,vt in an-
tedidScinitatem fuper muros ingrederetu*. Qupd'dubiü
non eft,qu»a vt diximus,Rhodanus in locis illis inter anguftias
mon tiü définit, nec habuit in latere cum fuit exdulus,
quo le diiierteret; comötamq;. montem qui delcenderat
adlcmeierupi*t,& fie cundfa'deleuit. Quo'dcum fadtüfuif-
fet,3o monachi,vndecaftrum ruerat:aduenetat : & terram
illam quæ monte deruente remanferat, fodiente s, æs fiue
ferrum reperiunt. Quod dum agerent, mugitü möntis, vt
priusfueratjaudierunt.Seddumàfieuacupiditateretinen- môtîsquai.
tur,pars ilia quæ nondû ruerat,fiiper eos cecidit,qùos ope- j fatîone ob-
ruitatq;interfecit,hecvltrainuentifiint. Similiter & ante IU
clad era A ruernam,magna regionem illam prodigia terrue-
rantmam plerumq; très àut quatuor Iplédores magni circa
lolem apparuerunt.quos ruftici Soles vocabant, dicentes:
Èçce très vel quatuor foies in coelo. Quadam m vice in ca-
lend. Odobr.ita fol obfcuratus apparuit,vt nec quarta qdé
pats ineodé lucens remaneret,led, teter atq; decolor appa-
rens quafilàccus videbatur:na&ftellam,q quidem come té
vocaiit,radium tanquam glàdium habens fiiper regionem
illam per annium integrum apparait, & ccelû àrdere vifiim
eft,& milita àlia ligna apparuere. In Ecclefia vero Aruema,
dum macucinæ celebrarentur vigiliæ in quadam feftiüitacç,
attis corydalus,quam alaudamvocamus,ingrefia,omnia lu-
minariaquæ lucebant,alisiuperpofitis in tanta velocitàte
extinxitjV t patares ea in vnius hominis manupofita, aqua
fuilïè lubmerlà; in làcrariu aüt lubyélo tranfiens, cicinde-
lemeXtinguère voluit,ledab oftiariisprohibita atq; occilà
eft.Simile,&inbafilicaB.Andreç de Lychnis lucentibauis
alia fecit. Iam vero àduenienteipfadade, tanta ftrages'de
populo ilk» fà6ta eft per coram regionem illam, vt nec nu-
meraripolïit quâtæ ibidem ceciderint legiones : nam cum
iam làrcophagi aut tabulædefecillènt,decc auteo amplius
invna humi foflàfepeliebantur. Numeratafiintaut quada
dominica in vna B.Pétri bafilica, trecenta defiindorü corpora:
erat'n.&iplà mors lubita. Nam cum nafeentein in-
gu in e au t in âlcella vulnere in m od um fèrpencis^ta interfi-r
] debatnt homo ille à venerio, vt die altera aut ter cia Ipiritu
éxhalarer.Sed &lènliim vis ilia veneniauferebatabhomi-
; ne. T une & Cato presbyter mortuus eft : »am cum de hac
! lue multi fugiflènr, ille tarnen populunî lèpeliens, &
! Mlfias di ensviritim, nunquam ab eoloco dilceffit. Hie
! autem presbytçr multæ humanitatis, & lacis dilcétor pau-
: periim fuit*. & credo hæc caulà ei, fi quid luperbiæ habuit,
medicam en turn fuie.' Cautinus aut Epilcopus cum diuerla
j loca,hanc cladem timen8,ckcumilîèt, ad ciuîrate cegrelfiis
eft?& hahc i ncürrens, parafe eue Paflïonkdorainicæ obiit.
i Nam&iplà hora &Tetradiüs côlobrinus eius mortuus éft.
Tune &Lùgdunum Biturix, Cauallonum atqj Diuionum
Oppidaab hac infirmirate valde depopulatafunt.
: Eq autem rempote, mortuoapudHilpaniam Athanol-
do rege,Leuuan cum Leuuieldo ffatre regnü accepit. De-
funûo igitür Leuuane, Leuuieldus ftatÿr eius tot um rè-’
gnum occupauit. Qui vxore mortua, Gunlùintham reginç
Brunichildismatré accepit, duos filios de prima vxore ha-
j bens,quorum vnus Sygib er ti,alius Chilperid filiâdelpon-
lauit. Ille qüoq; inter eos regnum æqualiter diuifit,interfi-
ciens otanes illos qui reges interimere conliieuerant, non
relinquens ex eis mingentem ad parietem.
Defundo igitur apudvrbem C onftandnopolitangm Iu-
ftiniano Imperatore,Iuftinus ambiuit imperium,vknimiç
auaritiæ deditus, cbncempter pauperum, lenatorum Ipo-
liator: cui tanta fui t cupiditas, vt arcas iuberec fieri ferreas,
; in quas numifinatis aurei talenra congereret: qué ctiam fe-
runr in hærefim Pelagiana dilapfum. Nam non poft mult u
tempus,demens effedus, Tyberium Cælarem nbi adlciuit
ad defenlàndas prouincias filas, hominem iuftum, eleemo-
lÿnarium,æquuni dilcernentem, obtinentemq; vidofias;
quôd omnib fijperemihet bonis,etiamverilfimS Chrifti^,
num. Denique Sygibertus rexlegatos ad luâinianum Im,
G
Moites fut
Cap.ii.
Hilp. Kge
Cap.il'
lufiln.10
auarus-
Sygibertu
àluftino]
cempetit
peratorem
peratorem mifit,pacempetëns,id'eftVuarniâriû Francum,
& Firtainum Aruernum.quieunteseuedu nauali, Göftan-
t-inopolirana finir vrbem ingrèffi, locutiq-, eu itaperarore,
quæ petierant obtinuôrunt. Ad lèquentem tarnen annum
inGalliamfiintrègrellî. Pofthæcautem AnyocbiaÆgy-
pri*& AppamâSyfiç,raaximæciüitatés,à Perfiscàptç fiint,
& populus capriuus abdudus. Bafilica tune làndi luliapi
iniurias patris Vlcifd i Viidê fadumeft vtVniita exfatauiij
concupiieen s, virum venen onecarct: quo defundo, cum
famulo abiit: ïèa adprehenfi parirerinterfeéfi lùnft Lon-
gobardi deint eps alium fiiper fè regem ftatnunt.
Eünius quoque cognomento.Mümolus,àrege Gunth-
cramnopatiinatum promeruit. De cuius militiæ origine,
. . . r - altiiis quædâ repetenda phtaui. Hic etenim Poenio pâtre
Antiochenfis martyrisgraiïiinçendiô concremata eft. Ad . ortus, Aidffiodorehfis vrbis incola fuiti Poenius veto hui*
Iuftinianuta autem itaperatorèhi cum taagni auri pondéré municipij .cotaitatum regebar. Cumq; ad renbuädä adio*
petentés amicidas eiüs, arque n^rrantcs.fe im- J ném muneraregi per filiü tranfmifit, ille dads rebus pater-
j . . nis,comitatum patris ambiuit, fiipplantauitqjgenitorcm
vénérant,
\ Cap. i 4 .
Falladius
comitatum
affequitnttilladi
» gladiura
, incubait.
cclcbfyrif;
' ‘ pro fuHÏÖ
, tofefto*
mmi
A'boinus
pm Lon-
feobardU Italiaift be
wWlplliaMti;j^K S
peracoriPerlarumeflè infénfos. Venerat enim Mëète$<di-'
censrSo'i itudo impendislcilcitatatfifcedusinifeu^cum
eomftodiadsintftófüm.Relpondétibus illis,omnia ab his
ppllicita illibara feruari ,drxerunt lègari, Io hocapparebit
vos eius amicidas ckftpdke, Ai^hé Vt ille veneratur, & vós
veneremini. Relpondentè populoi nequaquam fe hxcfa-
durum, ait -Epilcopu s , Quae eft in igne dei tas, vt venèrèri
queat; quem Deus ad vfiis hominü procreauir, qui fbmetis
accenditur, aqua reftinguitur: at vbi ent négledus, tepefi
d t t h«c & hfs limilia Épilcopo proleqüéhte, Iegad furore
fuccenfi, adum conuitiis, fiiftibus c^dunnCernens autem
populuslacerdotetaliiuM languine cruentum fuper legates
iriruunt,mantis innduiit, iriterimuntque, & nedt dixi-
musjhuius imperacoris amici tias petieruht.
Hoc caput integrum ex vetufto exemplar i adftdimus, &
, fuperw Cap. XX V.
PAlladius aütem Öridiam quondam comitis ac Csfaria:
filius comitatum in vrbe Gallicana Sygiberto reee impendence
qüem lUbléuaredebuerat.Ex hoC vero gradarimproficits,
ad maius culmén eueétus eft Igithr prorumpentibusLon-
gobardis in Gallias, armatur Peticius quinuper Celfi fuc-
celIbr.Concurrüntqucibi,tantamqüe tune ftragemLon-
gobardi feruntur feciflè de Burgundionibus, vt non pofllt
colligi numerus occiforü:öneratiq; præda afeenderuntite-
ruminItaiiam:quibusalcendentibus Eunius,ö&Mum-
molus,arcelfitus i rege, patritiatus culmen meruit. Irrae-
tibus iteram Longobardisin Gallias , &vfq; Mulcias Calmés
molusexerdtummouet , &cum Bmgundionibus illuc
próficilckur. CircundatilqueLongobardis cum exercitu,
adilqueconcidibus,per diuordafiluarum iriuit lupe r eos:
multos interfecit, nonnullos cepic,& regidirexk.Quos ille
per loca difperfos euftodire præcepit, paucis quodam*
modo per fitgam elapfis qui patriæ nunciarent.
Fueruntquein hocprælio Saki inus & Sagittarius fratres
atque Epifeopi, qui non cruce cceleftf rnuniti,lèd gàlea àuf
loricalèculatiarmatfitaultos man bus propriisÿquod péius
eft, interfécilîè rêfèruntur.Hæc prima Mummoli certami*
ni9 viétoria fu t. Póft hæc Saxones, qui cum Longobardis
in Italiam Vénefant,&iteruta proruperant in Gallias,&
ilifra territorium Regenlè,ideftapud Stablonemvijlam,
caftraponunt-, dilcurrentes per villas vrbium vicinarum,
diripientes prædas, captiuos abducentes, vel etiam cun-
éia vaftantes. Quod cum Mummoluscomperiflètiexerei-
tum mouet, irruenlque fiiper çps mültàèx his miliàinter-
fecit, & vlque ad velperam cædere non deftitit, donee noX
qUietc faceret ignares enim repererat homines,& nihil de
nts quç accelferunt autumantes.lylane autem fàtfto ftafuut
Saxones exerckum, præparantes lè ad belfilm, fed inter-
currentibus nunciis pacem fecerunt. Datil^üe muneribus
Mummolo rèli&a vniüerla regionis præda, cum captiuis
dilcelîèrunt, iurantes prius, quod ad iubieéfionem regnü-
que Fraiicoram redire deberencin Gallias. Igituj: regreflî
Saxones in Italiam, adfiimptis ïècum vxoribus depafuu^
lis vel omni fupelledibile facültads,rêdirein Gallias defti-
nanc, Icilicet vt à Sygiberto rege Colle&i,in loco vnde e-
grefli fîierarit, ftabilirétitr.Fecefuntq} ex lè duos, vta ' ünt,
cuneos: &vnus quidem per Niceam vrbem,alius vé; o per
Ebredunerilem venir, illamrèuera tenentesviam,quam
annofiiperiore ceiftierant.-coniunétiqué funt in Afuernico
territorio. Êrat enim nine tempus meflîu, & locùs jlle maxime
prmheruit, fed ortacontedrio inter iplum &
Parthenium Epifcopum, valde populum collidebat, nam
pletunque conuitiisac diuerfisopprobriis ac criminibus
obrüebae Èpilcopum,peruadens res Ecdefiar, Ipofianlque
homindi;eius: vride fedu eft, vt Hac cdcéndohécréfeentéï
cüad prÉfentia iam didi principis properalfènt,& diuerla
ibi inuieë obiedarent, taollem Epilcopum, efFditninacum
Palladitisvocitaret: V bi funt maf id tui cum quibus ftupro-
lèac turpkervjüis?ied h*cin lacerdotem verba prolata,
diuinaconfeftita vkiolublèquens aboleuit. Namannolè-
quend lèmotusi' comiratu Palladius Aruérnum regrellus
dfcRomanus vero coraitatutaartibiuit.Fadum eftautë,vr
quadam die in vrbe Aruema vtetq; c6iungeretur ,& alcer-
canfibusinterfeprohacadioneeomitatus ,audiuit Falli*
dius lè a Sygibef töregé debere interfid,fedfalla h^c&ma-
jtifnek Rotaano émlita déprehenlafiinf. Tutfc illc timore
perrerrinls ita inanguftil grauéredaduséft, vtminaretür
fepropriadextra perimpre. Cumque i tnatre vel ï cognato
fuo Firinino incente adtendefeCafi ife perficeret quod taé-
feamara concéperat ,per ihterualÊfliorariim elaplus ama-
trisafpedu,ingreirusaibiculuaccepto Ipatiofolitudinis,
cuaginatgladiufn, Cornuaque enfis pedibus calcans,acumen
ad pedus erexit, impreflufque deluper gladius ab vna
accedentibus, q» adiacet ciultati Ebredoüenfi, Mum-
ingrélïïis mamilla in fpatula dörn regrellus efti: eredus ité-
rumfimiliter altera mamilla perfpflus cecidit, &taOftuus
éfti^ n6 fine diabdli ópere perftdum fcelus miratifumus.
Nam primafeutaplagn interacere potuit,fi n$ diabolus fii-
ftcnraculuprabuiflèt, quod haec nefahda pcrageret, currit
fhater èxanimis'&fuprafilij corpufculum orbata coilabi-
tur, atque omnis familia voces piandus emittit.Veiumta-
men ad raonatterium Dironeftliun. delatus lèpultur* mi- torrentem huric: ecce res Domini mei regis depopulaftis,
datur,lèdnonjuxra Chriftiimoruta cadauerapofitus, fed I collegiftis regis pecora,deuaftatis, tracidaftis:nonafcen-
ibecmiliaramlblennfeméruit,quod non obaliamcaulam, detis, nifi fatisfaciatis prins his quos cxiguos reliquiftis,
Wifi ob iniüriam Epilcbpi h*c ei eueniflè probantur. | alioquin nó effugietis man* meas, nifi pona gladium lïiper
J~p-;Alboinu$vero Longobardorum rex,qui ChlothofindS vós,&vxóres¶ulos veftros,&vlciftariniuria Domini
I '^gisGhlotharq filiamhabebat,rclida regione fua,Italiam mei Gunchtranini regis Tune illi dmenïes valde,dances
|‘CumquatuormilliumLqngóbafdoTmTigentcpetiit.Nam mulranumifinatis aurei miliapro r.déprioriefü%,tranfire
commoto é2tèrcicu,cum vxöribus & liberis abiere,illic ma- pmilli luut: & lie Aruérnum peruenemne. Erat tune tépus,
nere deliberances.Quam regionéingrefli,maxime per fep' quo fer>. bant ibi tegulas jeris incifas pro auro: quas quilque
i rem armos peruagantés, lp Jïtatis Ecclefiis, lacerdotib9 in- videns, non dubkabat aliud, nifi q> auru probatÖ atq; exa-
] terfedis, in fiiam redigu atpoteftatem.MortuaautéGhlo- minatü eflet. Sic enim coloratum ing nio nefcio quo fuit:
thofinda vxore Albo» ai,aliam duxic coniugem :cuius pari é vndenonulli hoe dolo lèdudi, aürfi dances Sc xs accipit n-
i ante paucuta tempusintérfecerat. Quade caulamulief in tesspauperes fedi fiint. Hi vero ad Sygibertum regem trSfi
j odio fcmper virum habés, locü operiebatur, in quöpoflet eunces,in locum vndc prius egreifi fucranrftabiliti fimr.
1 .-. Btbliotk.Vet.Pat. Tom.Ó.Panx. ' . , _ ^Pp x In
fruélus terræ lùb odiorhabebat, nec qcquâ ex kis do-
mi incolæ recondideranndeniq, accedences in areas, lège-
tesiriter lèdiuidunr.Colligentelqjac frituretes, frumenta
dabant, nihil ex his eis qui laborauerantrelinquentes. Ve-
rum poftqéxpenfis fradibus ad lirusRhôdaiii amnis aCr
ceflèrant,vt trànlàdo torréce,, regno lè regis Sÿgiberti ctf-
ferntnc, Occûiriteis Mummolus, dicens : Non tranfibitis
E
Cap.) fi.
Mummoll
belli cam
iifdom.
F
! Epifeopi
fanguinâ-
“i*
Mummolus
Saxones
«edit.
G
Mummolus
Saxonei
In tercipit.
H
dulterinx.