D
peribus, quæ non eranc in nondam natis, nee ex fide,
quia necipfaerat. Vnde igitur? an dicendum quod nulla
eleiftio fuerit,non exifte n.te aliqua diuerfitace in vtero ma-
cris,, vel fidei, vel opemm,vel quorum libet omnino meri-
corum î Scd diéfcumeft, V.t fecundum cleékionem p ro p o -,
fitum Dei tnaneret. Et ideo quærhnus, quia diéfcum eft :
nifi forte fic eft diftinguenda fententia>non vt incelliga-
mustanquamiefeo non ex operibus, fed ex vocanre diiftu
effet, Maior feruiet minori: vt fecundum eleélionetn
ropofitumDei manerec: fed ita porius,vt hoc denoii-
um natis & nondum aliquid operaticexemplum datum
accipiatur, ne aliqua eleétio hie poflit intelligi.Cum enim
nondum natiiuifient, neque aliquid egiffent bonum flue
malum, vt fecundum el eétionem propofitum Déi ma-
neret: id eft, neque aliquid egiflent Donum aut malum,
vtpropter ipfàm aétionem eleétio aliqua fieret eius qui
bene egeràt. Cum ergo nùlla effet eleélio bene agentis,
fecundum quam mancret propofitum Dei, n onéx operi-
bus ,fed ex vocante: id eft. exeo qui vocando ad fidem
gratia iuftificac impium, diiftum eft, Quia^maiorderuitet
minori. Non ergo fecundum eleétionem propofitum Dei
maneret: fedexpropofitoele<ftio,id eft, non quia inue-
nit Deus operabona inhominibusquæ eligat,ideo ma-
netpropoiitum iuftificationis ipfius: fed quia manèt illud
vtiuftificetcredentes, idco inuenit opera quæ iam eli-
gat adregnurn coelorum. Nam nifi cflet eleétio, non eft
lent eleéti,neç reéte diceretur, Quis accufàbit aduerfus
çfeétosDei? Non tamen eleétio præcedit iüftificationem,
fed eleétionem iuftificatio. Nemo enim eligicur , nifi iam
diftansabillo q u ireijcîtur. Vnde quod didfcum eft, Quia
elegit nos Deus ante mundi conftitutionem: non video
quomodo fit diéfcum., nifi præfeicntia. Hie autem quod
ait, Non eif operibus, fèd ex votante diétum eft ei.quia
maipr femiet minori.Non eleétione meritorum,quae poft
iuftificatione grariae praueniunt,ledUberalitatedonorum
Dei vpluit intelligi, ne quis de operibus extollat ur. (Gratia
enim Dei falui faéti fumus: Sc hoc non ex operibus,
fed Dei donum eft : non ex operibus, ne fort’ç quis ex-
tollatur. Quæntur autem, Vtrum vel tides mereatur ho?
minis iüftificationem, an vero nec fidei mérita præcedant
mifericordiam Dei, fed Sc fides ipfit inter dona grariae nu-
meretur. Quia& hoc loco cum dixifTet,Non eX operibus
: non ait, fed ex fide did um efte i, quia maior feruiet
minori. Ait autem,Sed ex vocante : nemo enim credit,
qui non vocatur. Mifericors autem Deus vpcat, nui! is
hocvelfidei n an tis largiens, quia mérita fidei fequuntur
vocationem potius, quam procédant. Quomodo enim
credent ei, quern no audierunt} Et quomodo audfent fi^
ne prædicante ? Nifi ergo vocando præcedat mifericor dia
Dei, neccredere quifquam poteft ,vt ex hocincipiatiufti-
ficari, & accipere facultatem bene operarçdi. Ergo ante o-
mne m eritum eft gratia. Etenim Chriftus pro impijs
mortuus eft. Ex vocante igitur minor accipfe, non ex vl-
lismeririsoperumfuorum,vt maior ei feruiret, vt etiam
quod feriptuih eft, Iacob dilexi, ex vocâùte fit D eo , non
ex opérante îàcob." Qu id deinde Efau quod feruit minori
, Sc quod feriptutn eft , Efau autem adio habui :
quibus malis fiiis hoc. meruit, turn & ipfenondum natus
fuiflent, neque aliquid egiffet boni aut mali, quarido did
um eft, Et maiof feruiet minori ? An forcé quemadmo-
dumilludde Iacob riullis m entis bonæ adionis didum
eft: itaEfàu nullis meriris mais adionis odiofus ? Si enim,
quia præfeiebat Deus futura opera eius majla', propter-
ea eum prædeftinauit vt feruiret minori : propterea
prædeftinauit & Iacob, vt ei maior feruiret, quia fiitura
eius bona opera præfeiebat : & falfiim eft iam quod ait,
Non ex operibus. Si àutem verum eft, quod non ex bpe-
ribus,& inde hoc probat, quia de nphdfi natis, nondum -
que aliquid operatis hoc didum eft: vnde nec ex fide, quæ
nondum natis fimiliter nondum erat, quo merito Efim
odio habetur antequam nafeeretrir ? Q u o d enim fecit
Deus ea quæ diligeret, nulla qüæftio eft. Si autem di.ca-
mus eum fecifle quæ odiftet,àbfiirdum eft,occurrente alia
feriptura, & dicenté,Neque enim odio habens aliquid
conftituifti,&nihil odifti èorum q u a fecifti,aut conftituifti.
Q u o enimmerito fadus eft.fo lau tqUid offondit
luna, vt tanto illo inferior: vel quid promerUit, vt fyderi-
bus exteris tanto clarior Créaretqr i1 Sed omnia bona crea-
tafunt, qua:q; in genere fiio. Non enim diceretDeus, So-
lem dilexi, lunam autem odio habui : aut,Lunam dilexi,
ftellas autem ocfio habui: fleut dixit,Iacob dilexi,Efau autem
pdio habui. Sed ilia omnia dilexic, quamuis excellentie
diuetfis gradibus ordinata : quoniäm viditDeus quia
bona funt, c u in d id p eius fint inftitura. Vt autem pdiflet
Efau,nifi iniuftitie merito, iniuftum eft. Quod fi conce-
dimus, incipit & Iacob iuflitiae merito diligi. Q u o d fi vertun
eft, felfumeft quod non ex operibus. An forte ex' iu-;;
ftitia fidei ? Qmd ergo te adiuuat, Cum enim nondum na-
ti .fuiflent ? cjuandoquidem in nondum nato Uec iuftitia
fidei porterat die. Vidit itaque Apoftolus, quidexhis verbis
pofiit animo audienris, vel legends occurrere, ftatim-
que fiit>iec;it : Quid ergo dicemus ? Nunquid iriiqui-
tas eft apud D eurn ? Ad fit. Et quafi docens quomodo
abfit:Moyfi enim dicit,inqqit,Miferebor cui mifertus ero:
&mifericordiampraeftabo, cui mifericors fuero. Quibus
verbis foluit quseftionem : an potius ardrius conligauit ?
Idipfum enim eft, quodmaximemouet: fi miferetur,cui
mifertus erit: Sc miferico'rdiam prxftabit, cui-mifericors
(fuerit. Quiir h s c mifericordia defuit Efau, vt etiam per
illam bonus eflèt, quemadmodum p er illam bonus fadus
eft I a c o b i d e o didhim eft, Miferebof, cui mifertus
e ro , & mifericordiam prxftabo , cui mifericors fuero :
quia cui mifertus eft D<%s vteunj vocet, miferebitur eius
vt credat: & cui mifericors fiierit vtcredat, mifericordiam
praeftabir: hoc eft, facieteum mifericordem, Vt etiam bene
operetur ? Vnde admonemur nec ipfis operifius mi-.
ferieordiiE quenquam oportere gloriari, & cjftolli, quod
eisquafifuisDeumpromeruerit: quandoquidem vt ha-
beret ipfam mifericordiam, ille prteftirit,qui mifericor-
dia*jn prasftabit cui,mifericors fuerit. Quod fi eanj creden-
do fe metuiflè quis iadrat, nouerit eum fibi prxftitiffevt
crederet,qui miferetur, infpirando fidem, cuius mifertus
eft: vtadhuc infideli vocationem impartiret. Iam enim
difcernituf fidelis ab irqpio. Quid enim habes, inquit ,
qüod non acccpifti ? fiautem accepifti, quid gloriaris quafi
non acceperis ? Re<5tc quidem hoc, fed q u u rh sc mi-
fe/icordia fubtrada eft ab Efau, vt non fic xocaretur, vt &
vocato infpiraretur fides , Sc credens mifericors fieret,
vtbeneoperaretur ? An forte quia noluit i Si ergo Iacob
ideo credidit, quiavoluit,non ei Deus donauit fidem,.
fed cam fiHi ipfe volendp p r j e f t i r i t& habuft aliquid
quod non accepit. An quia n emó poteft credere^;oifi
velit: nemo velit, nifi vocetur ? nemo autem fibi poteft
prasftare vt vocaretur : vocando Deus prsftat & fidem:
quia fine vocatione non poteft quifquam credere , quam uis
nullus credat inüitus. Quomodo enim credent efi
quemnon audierunt? aut quomodoaudientfiqe prsedi-
cante.? Nemo itaq; credit non vocatus:fe4non omnis credit
vocatus : Multi enim funtvocati,pauci autem ele&fc*
V tiq; ij, quivocantem non contempferunt, fed credendo
fecuti fiint, volentes autem fine dubio crediderunt. Q uid
ergo quod fequitur,Ditur non voléntis, neque curren-
ris, fed miferenris eft Dei, An quia nec veile pofiumus, nifi
v ocati: & nihil valet vellc noftrum, nifi vt perficiamus
adiuuetDeus,’ ? Opus,gft ergo veile currefe. Non enim
fruftra diceretur, In terra pax hominibus bona; volunta-
,tis. sEt,Sic currite, vt comprehendaris. Non tamen vo-
lenris, neque currentis, fed miferenris eft De i, vt & quod
volumuS;adipifeamur)& quo vqfumus perueniamus.No-
luit ergo Efau,* & non cucurrit: fed & fi voluiffet,« cucur-
riffet, Dei adiutorio perueniflet, qui ei etiam veile & cur-
rere vocandopr«ftaret, nifi vocationecontemptarcpro-fc
bus fi^ e t. Aliter enim Deus prxftat, v t velimus: aliter
prxftatquod yoluerimus. Vt velimus enim, & fuum efi
Ie voluit &noftrum: fuum vocandó, noftrum fequendo
Quodaytem yoluerimus, folus p rx fta t: id eft , pofle bea
ne agere,& feinper beate viiiere. Veruntamen Efau $on-
durn natus, nihil horum p.oflit veile, feu nolle. Quur ergo
in' vtero pofitus improbatus eft ? Reditur enim ad
ulasdifficultates, non folum fua obfeuritate, fed etiam
£
G
H
no lira
A
B
f alita cp-
fentiunE.
©
rioftr^ i$m multa feperi.riôné moleftiores. Qü iir enim
Efàu feprobatuS eft nondum natus, qui nec credere po-
teratVoeanti, nec cönte innere vöcatiohem, nec boni yel
mali aliquid operari t Si pfæfeientia Dei fiâtiiræ^niala:
voluntatiseiu8,quumon Sc IacobpræfcientiaDeiappfô-;
battis eft futüræ bonæ voluntâtis eius ? Q u o d fi-femel
conceflèris, potuifle quenquam vel apjprobaxi, vel impro-
bap ex eo, quod nondum in illo erat, fed quia DeuS futii-
rum elle præfeiebat : conuincicur enim potuifîç etiam ex
operibiisapprobari, quæ in illo Deus futura elfe præfeiebat,
iquamuis riondum eflèt aliquid èperatiis t & omnino
te nihiladiliuabit, quod nondum nati étant, cum di-
étdin eflèt* Maior|èruietminori: vt hic oftendas diétum
non ex operibus, quia nondum quifquam erat operatus.
Ilia etiam verba fi diligenter attendas, Igitur non volen-
tis, neque currentis, led miferenris eft D ei;: non hoe A-
poftolus propterea tantum dixilïe videbitur, quod adiü-
torio Dei adid quod volumus peruenimus : fed etiam ex
illaintentione qua & alio loccfcdicic, Gum timore &trÊi
more veftram ipfbrum fàlutem operamini. Deus eft enim
'qui operatur invobis& yellc & operari pro bona voluii-
tate. Vbi fàtis oftendic» etiam ipiàm bönam völun tatem i n
nobis opérante D eo fieri. Nam fi ptopterea f oluni di- '
«Siumeft, Non volentis,neq; currentis^ fed miferenus eft
Dei .\quia voluntàs hominis fbla non fufficit ÿt reélè iufte-
queviuamus,nifiadiuuemur mifericordia Dei: poteft &
fioemodo dici •: Igitur non miferenris eft D.ei, fed vo-
lenris eft hominis : quia mifericordia Dei fbla non fufficit,
«ificonfenfïisnoftrævoluntatis addatun AdiHudmani-
fe llunleft, fruftra nos v^He, nifi Deus mifercatur« Illud
autem nefeio quomodo dicacur, frullra Denm mifereri,
nifi nos velitnu-s. Si enim Deus miferetur, etiam void-
mus ; ad eandem quippe mifericordiam pertinet, vt veli-.
mus. Deus eftenim qui operatur in noms & veile & operari
pro bona volunrate. Nam fi qua^raihris, vtrum Dei
donum fit voluntas b o n a; mirumfi negate quifquam au-
dcat. At enim quia non præcedit voluntas bona vocatio-
nem, fedvocatiobonam voluntatem :.propterea vocanci
Deo ^ c^ e tribukar quod b en e volumus ï riobis^verô tri-
b u i non poteft quod vocamur. Non igitur ïde'o di£lum
putatidumeft,Non volenti®, neqj currentis, fed miferen-
tis eft Dei : quianifi eius adiutorio non poflumus adipifei
quod volumus .-fedideopotius, quia nifi eius vocatione
non volumus. Sedfi vocarioiftaita eft effe&rix bonæ voluntatis,
v team ornms vocatus fequatur: quomodo veru
erit,MülriyosCari,payci«leâi? Q g o d fiver um eft,&con-
fequcnter vocationi vocatus obtempérât^ atq; vt n o n ob-
temperetin eius eft pofitum voluntate ■: reifte etiam diet
po teftiigitur non miferenris eft Dei,fedvolentisatq; cur-
renris hominis : quia mifericordia vocantis non fufficit,
nifi vocationem obedient» confequatuf. An fortè illi
qui hoc modo vocari non * fentiunt, poftint alio modo,
yocati uceommodare fidei voluntatem : vt & illud verum
fit * Multi vocari pauci eleifti? vt quamuis multi vno :
riipdo vocari flint, tamen quia non omnes vno m odo af-
felli flint, illi foli fequantur vocationem, qui ei capieridæ
reperiantur idonei: & illud non minus verum fit, Igitur
non volentis, neq; currentis, fed miferenris eft De i ; quia,
hoc m odo vocauit quo modo aptum erat eis qui fecuti
funt vöcationem. Ad alios autermyocatio quidem perue-
nit : fed quia talis fuit, qua moueri non poflenc, nec earn
capere apri d ie n t, voOati quidem dici p ete r u n t, fed non !
eleifti :& non etiam fimiliter verum eft , Igitur non mife-
rentis Dei, fed volentis & currenris eft hominis. Quoniä
nô poteft efFeiftus mifericordiæ Dei effe in hominis pote- ’
ftafe,y t fruftraille mifereatur fihomonolit: quiafi velit etiam
ipfbrum mifereri, opus fit itavocare, quomodo illis j
apftim effet, vt&moue rentur, & intelligerent, & feque-
renturi Verum eft $rgo, Multi vocari, pauci eleifti. Illi
enim eleifti, qui congruenter vocari : illi autem qui non
congruebant, neque contemperabantvocarioni,non eleifti,
quia non fecuti, quamuis vocati. Item verum eft. Non
volentis neque currentis, fed miferenris eft Dei; qui etiam
fimultos vocet, eorum tamen miferetur , quos ita vocat,
quomodo vfi^ri aptum eft vt fequantbr. Falfum eft aucem
fi quis dieft, Igitur non miferériS Dei, fed volentis,arque
currentis eft hominis: quia nullius Deus fruftra mi-
.feretur. Cüiusautèmmifereturyfic eulit voCat.quomo-
do feit ei congruere, vt yocanrem non refptiat. Hie di-
, citaliquis : Q u u t etgoEfeu n'on fic ,eft vocatus i vt Velit
obedire ? Videmus enim alios aliter iifdein rebtis/de-
monitratis, vel fignificatis, âd crediçhdûrti mbueri : ficut
exempli gratia, Simeon if1 Dominum hoftrfi lefum Chri-
flilm adhuc infantem paruulum credidit,, fpiritii ei re lie-
lante cqgnofçéns-. Nathanael advnarn fenrentiàm quant
ab illo audiuit, Priuà quam te Philippus vocSret, cum ef-
fesflib arbore fici vidi te. Refpondit, Rabbi tu es filius
De i, tu és rex Iflael. Qupd tanto poft quia confeflus eft
Petrusjmeruitaudire, quodbeatus fit, & quod ei daren-
tur claües régni coelorum. Miraculo fàifto in Chana Ga-
fileæ, quod mitium fignoruln Euangelifta cottvmemo-
rat, aqua in vinum conuetfe, crediderunt in eum difei-
4>uli eius. Multos ioquendo inuitauit ad fidem,builti nec
liilptatis mortüis crediderunt. Dé cruce, arque imorte
eiiis coterriti etiam difcipuli tituba ruht, & tamen latró
tüne credidit,cum èum non ptæftantiotem videret in Ope-
ribus, fed confortio cruçis æqualem.- Vnris etiam de numero
difcipulorum poft eiu s refurreâàoném, non tàm yi-
uentibus memferis,quam reccrttibus cicatWcibus eredi-
•dit., Multiexeorumnuméro,àquibüscrurifixiis e f t,qui
viueiiteseum .miracula fecientem contempferant : difei-
pulis eum prædican tibus ■, & in nomine eius taliafacienri -
bus crediderunr. Cuméigóaliüs fic,alius autemficmot
Iueatur ad fidem, eadem que res fæpe âlio modo diifta m o-
i ueat,alio modo diifta non moueat, aliumq; moueat,alium.
non moueat, quis au^leat dicere défaille Deo moduril Vô-
candi, quoeriara Efeu ad ealm fidem m entehiapplicarer,
voluntafehique cbniungeret,ih qualacob iuftificatus pxr
Quod fi tanta pofiit effe obftinario Voluntatis, vt coritrà
omnes modos vocarionis ôbdûréfcâtmentîs aUetfirijqu^1
ritür vtrUm de diuina poena fit ipfe duricia. Curia ehitti
Deus deferitupn fic vocandó, qùohaodo ad fide m oueri
poteft ? Quis enim 'dfcat modum^ quo ei perfliaderetur
vtcrederet, etiam omnipotenti defuifle ? •S'ed quid Eo‘c
quærimps,cumipfum fubiuhgat Apoftolus? Diçit éhiifi
feriptiifà Pharaoni, Quia ad hoc tc excitaui, vt oftendarn
in te poteniriam meam Sc annuheietut nom en mciim ih
vniuerfe terra. Hoc autem fubiecit Apoftolus documen-
tum,quoprobaret quod fiipra dixerat,Igitur non volentis,
nèqs currentis, fed miferenris eft Deiv Tanqùam d iceret,
Vnde hoc doces ? dreit enim feriptura Pharaoni : Quia ad
b o e te excitàui, vt oftendatn in tepotentiam meam, & vt
aiinuncietur nomen meura in vniùerfe terra, vriqj hie à-
ftend^ns, quod non volentis, neq; currentis, fed miferen-
tis eftD ei: Concludit itaque : Ergo cuius Vult miferetur,
&quem vultqbdurat; cum luperius non vrirumtn fin Neque
enim quomodo diétum eft, Non volentis, fed mife-
tentis eft Dei :*fic etiam diétum eft, Noh volentis. neque
cutrentis,fed obdurantis eft D ei : Vnde datur intdli^i
quod infra Vtrumq; pofiïit, Ergo cuiüs vult miferetur, Sç ;
quern vult obdurac, ita fententiæ lüperioricóngrücrepóf- :
fe,vcobduratio Dei fit velfe^nifereri s v tn ô abiilo iriOge- i
turaliquid quofit homqdeterior : fed tantiim quo fit me- t
lior,non derogetur. Qgod fi fit nulla diftihâionc mèiTto- f
tuiri,quis non irrampat in ewn voeeim, qtiam fibi ipfe ob-1
iecit Apoftolus? Dicis itaq; mihi, quid adhuc coriqueri-
tur ? nam voluntatieius quiS refiftit ? Coriquerttitr énîm
fpiritus fæpe dehominib. ficùt per innumeîràbiïés appà-
ret feripturarum loco6, quodnölirit credere, & reéte V t
uere. Vnde fideles, & fecientes voluntatem Dei ,ceriuer-
feri dicuntur fine querela, quqd deillis non qu'eratur fcri-
prura. Sed quid cöqueritur.att? Nam voluntati eius quft
refiftit? quandb cuius vult miferetur, & quetti.yult 'obaù-
rat. Et tamen intueamur fuperiora, Sc Inde lioflxam quantum
ipfe dominus adiuuat,lenteriam dirigamus. Aitemiià
paulà antè ; Quid eigo di'cemus tNùriquidiniqùitas eft
apud Deum ? Abfit. Sit igitur hoc fiicum, arqué immobile
in mente fo bria pie ta te atque ftabili fid e , quod nulla eft
iniquitas apud Deum. Acq; ita tenacilïïmè, firmiffime-
que eredatur > idipfiim quod D eus Cui vult miferetur* &
D 4 ,