nis populus,Amen: &adrecit, qiixfb Domihe, nunquam
d,e hac generatione proueHaturquifquam ad epifeopale fe-
cetdotium, qui epilcopurn non exaudit. Ëgrefïb autem cx
eafecerdotc,protinus dmnesfemilia:, q u a in domo illa'e-
rant > i febrë corripiunttif&parumpe* ingemifeentes Ibi-
ritum exhalabant. Qgodcum iam die tertiaageretur,vides
Hortenfms fibi nihil de fiiis fertifetttibus të'feriiari, timens
ne etiam &ipfepariter inter ire t,ad fendum virum mceftus
ingreditur: Proiedusq; ad pedes eitis cumkcKrymis veniS
rogat:Quam,ille bènighiflimé indulge ns benedidam a-
quam domui tianfmifit.illaquë per parietes refperfe omllis
aegritudo protinüs eft depiilfa,magnaq; ibi virtus apparuit:
Nam &, quiincurrerant lanati fuiit, & qui fanari erant vltra
non incurrerunt. Inecclefiafticis veto icripturis etuditus
left habitus hiciacerdols,'fed & ineleemofynis magnificus
fuit.Nam cüm paujfêrem qüempiam clatnare cemeret>aie*
bat: fiiccur rite quaefo)fuccurrite,& pauperi viétüs necefta-
ria miniftrate: Ignari enim eftis, ó defides ,& forfitan ipfe
eft qui fe per eüagelicae ledionis feriem reficiendu,inpau-
peribus midimis efle mandauit. Eiiciebat autem & daemonic
fe confitentia. In monafterium autem Canbidobrenle
veniens, cumenergumenurn quendam reperiflet atrocius
debacchantem,mifit prcsby tero s vt ei manus imponerët:
fed cum eorum exorcizatione lania no fuiflet expülfeffen-
£ u s Dei commiiius appropinqtiahs, immiffis in os eius di •
gitis,perfonam reddidit abfolutam. Multa & aliamiracula
vir beatus operatus eft,& orationc fa d a facpius, qua: p e tit
fet a Domino,obtinebat.Porro in Aruerno quoda tempore,
cum magna ficcitas confumeret, & arentib. herbis nulla
penitus iumèntispCbula remanerent,& fendus Dei roga-
tiones illas,quae ante afcefiónem dominicam aguntur, dc-
uotiffime celebraretjdie tenia,cum iam portie ciuitatis ap-
propinquarent, fiiggerunt ei vt ipfe antiphonam dignare-
tur imponcre,dicentes: Situ,beate pontifex, deuote antiphonam
impófueris,cónfidimus de fenditate tua q> proti-
nus nobis Dominus pluuiam dignabitur benigna pietate
largir i. At ille,proftratus fïiper cilicium fuum ,in ipfa p lat ea
diutiffime cüm fletu orauit. Exurgens autem antipho-'
nam, qüam petebant, vt virtus fuit, impofuit. Verba
autem ei ex illaSalomonica: orationis edita ha:c erant.fi
clauib c cel o pluuias non fuerint propter peccata populi, &
conuerfi deprecati fuerint feciem tuam,exaudiDomine,&
dimitte peccata populi tui,& da pluwa terra: quam dedifti
populo tuo adpoïudendum. Cümq; pfelleredeuotiflïme
ccepiftent,penetrauitcxcelfie potentie aures humilis oratio
Confêflbris; & ecce contenebratum eft coelumac nu-
bibus o b te d um , & priufquam portam vrbis attingerent,
defcenditpluuiavehemens fiiper vniuérfem terrain illam,
ita v t omnes miraren t u r,ac diceren t ad p reces hod beati vi-
rifuiiïe largitum. Senuit autem fecerdös Dei &intantum
in « tatepröuedusel^vtlputiimoris in terram ptoiicere
no valërët, fed adhibito Iabiis trudione in eum feliuas oris
exponeret. Non caligauit oculus eius,neeimmutatum eil
cor a viis D e i: non fepofuit vultum jJauperis, nee metuit
perfonam potétis: fed vnaeademq; ei fiiit in omnibus fen-
dalibertasjvt ita fufeiperet penulam pauperis aefi yenéra-
retur togam inclytifenatpris.Obiitautem perfedus in fanditate,&
fcpultus efi in ËafilicaS.Stephaniadleuam alta-
ri s, ad cuius nunc tumulum pherunq; quartans febris melancholia
comprefta reftinguitur.
S.GREGOR1I T VRONENSIS
ARCHIEPI -
S C O P I i D E V IT A S. N I C E T I I
Lugdunenfisj Libellus.
Memitii hum coeci (videlicet; qui dunt fideliter orationem fundi t
in B<tjilica> k Ltromete quoiam in hon rem S.Martjrisîtiliani
édifie at a: meruït vifum recipere ) in libro vita S.Nicetij, quia
dignumeïl,8cc. Gregor.Turonen.lib.i.de GloriaMartyrum,
cap.vlt.
PRæfentiæ diuihae bonum, quod plerumque regho fùo
ftanturoracula. Sicutad Hieremiam eximiumvatem cce-
ldftis bris myftica deferuntur eloquia,dicentis : Priufquam
te formarem in vtero,nôui teç&.antequam exires de vulua,
fandificaui te.Etipfe DothiJliisj,vtriüfqj côditor teftamen-
ti,cum illos,qüos largitio hilarrs agnino decorates vellere
fuis locatkdexü:isquiait:Vehitéb6riédidipatrismei,per-
cipite præpâtatôvôois regnüm à coftiiutione mundi. Sfd
& îllud vas eledionis B.Apoftolus, quos, inquit,præfciuit
& prôdéftînâuit conformes fièriiitiaginis filij fiiii Nam &
de I ^ c îoanneq;,quâliter nàfcéferitur vel quid agerent, &
nomen &opus prædixit &c mëritiil'tt.Sic nuiic &dè B.Nice-
tio,ipfàillaprifca miferàtiô pietâtis, quæ immériw ditati’
non nata fàndificat, & omnia piriüfquam gignantur & dif-
ponit &ordinat,qualibus fàcerdotâlis gratiç infulisfloreat
in terris pfiusgenetrici Voluit rèüélkré. De cùiusvitateti-
rietur quidem exinde libellüïnôbifcum,nefiio k quo com-
pofitus, qui multas quidë virtutés eîus pandit, non tàmen
velëxoï diiim natiüitatis couerfionisq; eius, vel feriem vir-
tutum déclaratad liquidum. Etlicet nec nos omneseius
virtutés inueftigauimus,qüàs péreumDorninus veloccul-
te operarieft dignatüSjVçlpublice: tarnen quæ ad priorem
audorem nonpeiruenétunt', et fi rufticiori ftylo, païidere
procurauimiis. fgitürFlorentinUsquidam ex fenatoribusj
accepta A rcéniia CÓniiigè, cuinduos iamhaberet liberós,
ad epifeopatum Ianübenfis vrbis expetebatur:&re iam ob-
tènta,cum principe ad domurri reüertitur, coniugicj;, quæ
egerat,nünciauit. Quôd ilia àudiens,réfpondit viro : Define
quæfo, dulciffim e coniünx ab hac fcaufà, & ne quæfiétis
epifeopàtuiii vrbis, qüia ego éxcoheepto k te lump to epi
feopum geroin vtero. Requieuit virfàpiens audita vxore,
rememoransilludquod diuina quondam principio fidei
noftræAbrahæ præcepto beatopræceperat: Omnia quæ
dixerit tibiSaraaudi vocem eius Deniqi implètis pariendi
dieb us,mulier enixaeftpùerüm: Quem quafi vîdorem futurum
müdi, Nicetilimln bàptifiiio vocitâuit. Eundemq;,
fummanütrituni diligentia, htêris eçcléfiàfticis mandauit
inftitui. Defundp’autem pâtre,hic cum genetriee iam clericus
in domo paterna refidens ëüm reliquis famulis manu
propria laborabàt: Intelligens commotiones corporeas
non aliter nifi laboribus & ærum ni s opprimi polie. Quo-
dam verotcmporcdimadhucindomo ipfadegeret.orta
eft ei puftula mala in facie:qUod virus,inualefcen s ac exco-
quens,fecit puerum defperatum. Sed mater eius iugiter,
inter fàndorum nomina, B Martini iiomenpro eiusfàlute
peculiariusinuocabat. Cum que per biduum puer iacuif-
fet in ledülo, claufis oculis)& nullum verbumconfblatio-
nis matri lameritaïitipr oférrét: fed potius ipfà genitrix inter
form metumque titubans, iuxtaritum exequiarum ne-
. cefiaria funeris præpararet, fecùnda die ad veîperamape-
riéns ocülôSjàif.Quôiuit mater mea? Q üæ ftatim adue-
niens ait : Écce âdlum. C^uidvisfili?&ille,ne timéas iil- i
quit mater. Beatüs enim Martinuôfiuper mecrucemChri-;1
fti faciens,fùrgere me iuffit incolumem. Hæc effatus, ftatim
iurtéidt k ledulo. Geminauitqj Vittüs diüina miraculi
huius gratiam, vt & Martini panderetur m eritum. & hic,
qüiafutüruseratPontifex,kc'ontagiofeluarétur. Teftise-
nim fuit huius caufæ vifa cicatrix eius in facie. Ætate quo-
que iam tricenària presbyterij hoHore præditus, fc q u a -
quam fe k labo re op e rjs, quod prius geflît, abftinebat ; fed
fenipermanibus propriisoperabatur cum famulis,vt A-
poftoli præcepta compleret, dicentis : Laborate manibus,
vthabeatisvnde tribuere poffitis neceffitatem patientib.
Illùd omnino ftud ebat, v t omnes pueros, qui in domo e-
ius nafeebantur, vt primum vagitumj infantiæ relinquen-
tésjoqüi cflèpilfent, ftatim literis doceret, ac piàlmis im-
bueret: fcilicet vt ingrefliii taie iungeretur pfelléntium : vt
tam antiph onis,quam meditadombus diuerfis,vt deuotio
flagitabat animi, pollet implere. Caftitatem autem noir
modo hicdih'gentet erat cuftodiens,verü etiam euftodien-
d i gratiam aliis iugiter prædicabat:&à poilu to ta â u & ver-
bis obfcoenis,vt defifterent,edocebat.Nam recolo in ado-
lefeen tia mea, cum primum literarum elementa coepifièm
agn o fee re ,& elfem quafi otftaui anni æuo, & i lie indignum
me leiSülb locari iuberet, ac paterna dilètftionis dulcedine
ptouideat quos adfcifcat,ip(afæpius fàcræ ledionis te- I vlna fufeiperet; oram indumenti fai articulis arripiens, il
fe colob.io çoncludebat, vt riunquam ârtus mçps beata e-
iiis membra contingerent. Intueraini, quæfo,ôc aduer-
tite cautelam viri De i; q u ificab infantuli artubus, in quo
nulliadhucefïèpoterantftimuli concupifeentiæ, nullain-
citâmenta lxuriæ, ita fe, ne ab eijis artubus tangeretuf,ab-
ftinpit : qualiter de loco,ybi fiifpicio luxuriæelle potuit, file
refugit ; Erat enim, vt diximüs, callus' corpore, mundus
corde, üon in feurrilitate verba profeiens : fed femper,
quæDei fimt, loquens. Et, licet omnes homines in illo
: çoeleftis charitatis vinculo diligeret, Matri tarnen ita erat
fubdituSjVtquafi vnus ex famulis,obediret.Deniq; âfgro-
! tanteSaCerdote Lugduncûantiftitein vrbe Parifiaca^cum
àChildeberto feniore magno amore.diligeretur, voluit
rex vlque ad eius le<Siulum prqfiçifci.ac vifftare infirmum:
quovenfente,ait Epifeopus : Optime nofti, ô piiffime,
quod tibi in omnibus neceffitatibus tuis fideliter, feruie-
rim ,a c quæcunqj iniunxifti deuotè impleuerim : Niinc
pfecor,vtquiatempusrefolutionis meæ adeft, nedimit-'
tas me ab hoc mundo dolore.difcedere.Sedvnam petitio-
nèm,quam fupplico, libenter indulge:&ilfesPete,inquir,
quod voluerisjobtinebis:RogOiait,vt Nicctius presbyter,
nepos meuSjEeclefiæ Lugdunènfifubftituatur Epifeopus.
Eft ehim,vt mei teftimonij verbà proferunt, amator çafti-
moniæ, dile<ftorq;Eçclefiarum , & in eleemofynis valdè
j deuotus. Et,quæcunq;ferÜbsPeideçenr&operibusge-
ric»^ moribus. Refpondic rex,: Fiat voluntas De j.. Et lie,
plenpregis &populi (uffragio,Epifeopus Lugdunenfî or-
ainatus niitpræcipuus concordiæ ac pacis amator. Et fi læ-
fus fuiflètabaliquo,ftatim' autremûtebatper fe ,aut per
■alium in(înuabat vemamdeprecari. Nam vidi ego quo-
dam tempore Bafilium presbyterum mitliim ab co ad Ar-
mput^iiùm çdmitem, qui Lug<Juhenfem vrbem bis die-
bus poteftate iudiciariagubernabat, dixitq; ad eum .• Pontifex
nofter çaulle huic,quæ denuo impetitur,dato iudicio
. terminum fecit : ideoq; commoner ne earn iterarè præfu-
mas. Qui, furore fuccenfiis, refpondic pres by tero : V a-
d e& die e| : .Quia mnltatfimt caüfæ in mco c c n jp e âu
pofifæ, quæ alterius iudicio finiendæ erunt. Regrefius
presbyter, quæaudiuic fimplicicer expofùir. Sandus vero
•Nicetiùs corn motus contra eum, ait : Verè, inquam, quia
eülogiasdemanu mea non açcipies ; pro eo quod verba, |
quæ turorexegit, meis auribus intulifti. Erat autem con-
uiuiorecumbens,ad cuiüs&égo.leuam cum adhuedia-
epnatus fungerer officio propinquus accubueram. Dixit-
que mihi fecrëtius : Loquere presbyteris, vt deprecèntur
pro eo.Cumq;lQcütiisfuiffem,non intelligentes volunra-
tem fàncfti,filebant : quod ille cernens j T u, inquit, fiirge
& depreçare pro ço. At ego cum trepidatione confur-
gens,ofeulätusfum fànûaeius g en u a ,orans pro presby-
terpi quoÂidulgente arque eulogias porrigente, ait : rogo
d ileCliili m i fra tres, vt v erba inutilia, quæ ignaue m uffitan-
tur.aurësmeas non verberent; quia non eft, dignum,,vf
homines rationabilcs irrationabilium hominum proca-
cia verbal fufçipianc.. Hoc cantum vos Ändere oportet, vt
illi, qui contra Ecclefiæ vcilitatem quædam machinare cu-
piunt, veftris propofitionibus confundantur irrationabi-
liaenim non folumnonadmirari,fed nec audirè defide-
rp. O bcatumvirum. qui omniintentionevitare çupie-
bat feandalum | Audiant autem hæc illi qui, fi offenfi tue-
rint, ignofcerc nolunt : fed to tam prb ïuavltione conuo-
çantes vrbem,etiam teftes adhibere non metuunt,quivo-
cibusneferijsdicant : Hæc&hæc âudiuimus dëcehunc
loquentem : & itafit,.vt paijperes Chrifti ralibusaccufa-
tionibus, mifèricordia poftpofita opprimantur. Quodam
autemmane, cum furrexiflètad matutinas Sanâus Nice-
tius, expedlatisduabus antiphonis ingreflus eft infàcra-
riuiu; vbi dum refidçfçc,Diaconus refponfbriumPfàlmü
ca riete coepit; Et ille commotus,ait, fi leat, fileat j nec præ-
fumatcanere iuftitiæ inimicus : & didtô citius oppilatp
orefifeit.-iuffiQi; eum vocari ad fe fendus, &ait : Nonne
præceperam tibine ingrederetis Eccleûam Dei? & cur au- <
m temerario ingredi præfumpfifti j aut cur vocem in can-
ticis dominicis es au fus emittere. Stupenrib us autem o-
•mnibus, qui aderant, & nihil mali de diacono nouerant,
exclamauit dæmonium in co &fe torqueri à fànëto irh-
■ ■ ■ ________________________ n i
mènfis çmciatibus confitetur. Ipfe enim præfumpferat
in,Ecçlefia cahere,cuius vocem ignorantibüspopulis fàn-
<ftusagnouit:&ipfiimverbis acerrimis,non dicam,exe-
crauit : tune impolîtis fànôlus diacono m anibus, eic<fto
dæmobe^perfonam reftituit ïntegræ menti : His ôc alijs fi-
'gnis declaratus in popplis, vicefimo fecundo Epifeopatus
lui anno, ætate fexagenaria migrauit ad Chriftü ; qui dum
ferretur ad fepeliendum,'cCecus quidamfe fubferetro fla-
gitauitadduci.-ftatimqueingieflùs vultus diu luminevi-
duatus , referatis oculisViaaornaturZnec diftulit diuina
pie tas beatos artüs glorifîcare fignis,cuiusbeatam animam
cumchorisangelicis fufeipiebat in aftrisvPoft dies autem
quoslexRomana fânciuit,vt defundli cuiufpiam voluntas
publicèrefegatur, huius antiftitis teftamentum in foro
delatumturbiscircunftamibus a iudice refecàtum recita-
tumque eft : presbyter quoque bafilicæ tumens fe lle ,
quod,nihil loco illi, in quo fèpultus fuerat, reliquiffet, ait:
Aiebant femper plerique ftolidum fuilfe Nicetium:Nunç
ad liquidum verum elfepatet*, cum nihil bafilicæ, in qua
tumulattis eftjdelegauit. Sequentiautçm nodleapparuit
presbyterp cum duobus Epilcopis, id eftlu fto at que
Eucneriojin vefte. fu'genti, diçens ad eos ; Hic presbyter,
fen4 iffimifi:atres,blafphemijs me obruft,dicens:Quia
nihil fecultatis feripferim templo huic, quo requiefeo, &
nefeitquia quicquid ptecibfius habui ibidem reliqui, id
eft, glebam corpbris mei. At illî dixerunt : iniufte fecit,vt
detraheretferuo Dei. Conuerfùsq; fàndlus ad presbyte-,
rum, pugnis palmisqj euttur eius inlifit, dicens. Peccator
conterende, define ftultè loqui. Expergefàdlus autem
presbyter, tumefàdlis fàucibus ira doloribus coardatur,
v t ipfes quoque fàliuas oris vix cum labore poffer maximo
deglutire: V nde fadlum eft, ytper dies quadragintaledu-
Ilo decubans, grauiter cruciaretur : Sed înuocato confefTo-: ;
ris nomine,fànitati redditus, nunquam aufus eft ea verba,
quæ prius præfii mpferac garrulare. Et quia nouimus pri-
feum Epifcôpumhuic fàndo femjper fuilïe aduerfum,dia-
cono çîiidam huius câfùlam tribî§t. Erat autem valida,
eo quod & ipfe yir Dei robufto fuiïïet corpore. Capfa au-
- tem huius indumenti ita dilatata erat atque confuta,vt lo-
lentiti illis candidis fieri quæ perpafebalia fefta Sacprdo-
I turn humeris imponuntur, ibatque diaconus cum hoc ve- '
ftimentodifcürrens,acparuipendens de cuius vfibus re-
manfiïfet fh o c habehsin le d u lo , hoc vtens in foro, de
cuius fim brij s ( fi credulitas certa fuifferj reddi potuit fà-
lus infirmisj-cuî ait quidam : O.diacone, R feites virtutem
Dei: & quis fu itcuius veftimentovteris, cautius tecüm
eo viuere opottébat. Çui ille : vere, inquit, dico tibi quia
&haccafulatergovtor : Et decapfàeius parte prolixiore
decifà tegumenpedum aptabo. Fécitilico miferquæ pôl-
licitus eft,fufcepturus protinus diuini iudicij, vltionem :
verum, vbi decifbcucullo apratis pedulis pedes operuit,
extemplo arreptus k dæmone ruit in pauimento. Erat
enim fblus in domp ,. nec .erat qui fuccurrerct mifero.
Cumq; fpumas cruentas ore proijcëret; extenfis adfocum
pedibus, pedes cum pedulis ignis panter deubrauit’.’Ha-
denus de vltionibus. Aigulfus, quoque diaconus nofter
kRoma veniens, beata nobis fàndorum pignora deferebat
: hic caufà orationis tantumloçum, quo fendus quie-
fçit,adiuit : ingrelfufque ædem, dum diuerfôrum mira-,
culorum opus illuftre perpendit, Vidit immenfum cater-
uatim populum ad eius fepulcrum : ac, velut foelicium
examinaapumadconfiietumalueare,confluere & alios,
presbytero qui aderat miniftrante, particulas ceræ pro
bënedidionefiimere. Alios parumper pulueris,non-
nullosdifruptasabopertorio eius-fimbriascapere, & abi-
re , feréntes in difparibus caufis vnam gratiam fenitatis.
Hæc ille cernens, fide compundns, lachrymans, ait : Si
marinorum me molesfluduum fulcare tpnfis adum mei
Sacerdotis deuotio fecit j vtduftrata orientalium mar,
f tyrum fepiftehra, aliquid de eilHem pignoris déferré de»,
berem ; cur non gallicani mei ëonfëllbris pignorâ ça-
piam î Pesquemihi, meifquefelus integrareparetur?&
ftatim accedens quafdamde herbulis, quas deqorio p o -
pùlifecrumiecitin tumulum, manulintep opèrraSacer-
dote porrigente fufcepit: repofiçasq; diligenter dômum