R em . ƒ.
Pfote .}.
. R o m .i.
c h i l i .j.
lohan.iJ.
J>. Trimaf. Comm, in Apocalyp.
«r+
iiint: fed, Q u x fieri oportet, prxdicans vfq;infinem fecillï
mal o s cum bonis in ecclcfia comifeer i:qux fine dubio am*
pleétenda pro bonis, non ramen eft deièrenda jp malis^»-
gelo ecclefuc Ephejifcribe : Hac dicit qui tenet fepttftellasin deleter*
ftta.ldc, qui vos in manu habet,fuaq;poteftate régit & continet,
Qui ambulat in m ediofeptem candelabrorum aurcoruiti. Id
eft iii medio veQxi.Scio opera tua & labore& toletatttiam, &
quia ferre non pûtes mulot, & tentafti eos qui fedicunt apojlolos ef
je,&nonfunt& inueniflieoi mendaces, & hàbuiftipatientidm,
& tolera ftipfepfnomen rheum, nèc defecifli. Tentafti, in*
quit, eos. Non terttantur; nifi quod intus fimt. Q u i èmhi
foris iîint, fine vllo tentameto foris elfe manifefti iiinc, nec
éos tentati opus eftsintusforis ne fint, qui non folû ex frü-
dibus.fed etiam ex habitacione loci tâquam fchifmatiei di-
gnofeuntur. Hon eft autem laudis q> eum dixit malosferré
non polfe,fed indicium infirmitads.in eo vero laus,q> dixit:
Non potes,&fuftinuifti jppternomémeumlnfirmitatem
quippc à longanimitate dilcernens,nÔ iftam dicit human o
defe&u fiiccu mbere, fed ilia quæ per fe non poterat,$ Dei
nominefiibnixapatiétix robore iuftinere. Ad hoc etiama-
tos dicitur ferre non polie, vt cognitos non imitarecur : ad
hoc au t tolerafle,ne deferens ipfeab vnitatis vinculoredda-
tu r alien*; Ille enim repro b9iudicatur, qui propter aperces
malos etiam latentes defenrbonos. Partem pórro angeli in-
üèhitm,âicetislSed habeo aduerfus te, quonam charitatetua
primareliquijli. Abfit vt etirir increpet quem antc laudabat.
fed prædiôtam retinens regulam, mixtos optimis peffimos
peregrinanté habere dodet ecclefiâ. Ali9 ergoqui diledtio-
nem deferit inchoatamralius qui propter nomen Dei circa
malos quoq; diciturferuare patienttótmVni deniq; dicitur,
patiétia habes & nÖ defecifti.alteri, Mcméto vnde cecidcris,
&agépcenitentiam, &fac priora opera.Si autant veniatïbicito,
& mouebo candelabrum tuumde loep fuo,iiifipcenitent'tam egtris.
Eius hie candelabrum moüere dicit,qnem ad poenitentiam
gerendam inuitat.Quöd eft angelus, hoc candelabrum cuius
parte d id t rioh âuferre, fed de loco mouere, fignificans j
eum qüi Heet de ecclefia non praecidatur, donee ventilabro
vltimi iudici j feparetur,propriam tarnen faluté & ömne cï-
delabri lumen amifinetfi charifihatib* honoratus videat ur,
fibitamémortu9elfecognofeiqir. Namq»inillo viuitalie-
num eft. Parti rurfus bene dicit, Sedhochabes bonü qüonia,
odifiifaiïaNicolaitar um, ficut & ego odi. ld eft,idololatriam &
fornicationem, neut cdnfèquenter oftendit. OmnCs pro-
indeecclefias docens,dicit : Qui habetaures, audiat quid Jpiritus
dicat ecclefiis : Qui vincet,dabo ei eden deligno vita, id eft,
de fr u û u cru cis, quod eft,inquit inparadifo Dei mei. Paradifus
etiâecclefia intelligi poteft. omnia enim in figura fada sût,
& Adam ymbrafuturi,Apoftolo docente, præcefîît.Lignü
vero vitæ,fâpiétia Dei dominus Iefùs C hriftus, qui in cruce
pependit, qui & inecclefia &in fpiritali paradifo vitale àli-
montu cçleftifqjpanis praebet fidelib9fàcramentum,de quo
légimus: Sapientia vita eftampledentib* eam. Et angelo ec-
clefut Smyrnafcribe-.Hac dicit prim9&nouifimw,quifuerat mpr<
tuus& riuitiSciotribulationestuas &paupertate ,feddiueses.
Omni ecclefiæ dicit, quæfpiritu pauper eft & omnia poffi-
det, vnde Apoftolus.-T anq nihil habétes & omniapoffide-
tes, & blajphemaris ab hts qutfe die tint Iudaos ejfe,& non funt,fd
funtfynagogafathana. Hic quoq; oftenditurnó fpeciaii tantü
ecclefiæ lóqui,quia non Sm y r nx tantü fuerunt aut fiint Iu-
dxi blafphe mates .Po teft aut gem ino modo Iüdseoçum hid
nomen intelligi,fîueâperti foras Iudxi,fiue intus pofïti, id
eftjfalfîChriftianijudçoru enim religiofum eft domé,inde
ApoftoluS'.Qui in abfcondito,inquit, Iudxus, & circund-
fio cordis in fpiritu,no litera, Itemq;, Nos enim femus cir-
cuncifio,qui q>iritu Deo fe ruimus, non in carne fiducia ha-
benteszNec ipfos aut non oportet deferere,cû dicantur etiam
fynagoga fathanx, cutri nouënmus domitiura toleran-
do vfqfinfinem Iudam,exemplum nobis patientixprxbu-
iffe.Nifó/eorum timeasqu<epaJfuruses.Vtiq}óttmetn ecclefiam
p rxmonet V t à to to corpore diaboli liullatenus me tuat.Ecce
rus eft diabolus quofaam ex vobis in carcèrem, vt tentemini,
&tribulationem habeatis dierum decern. Vniuerfàli ecclefix
hxc didta conueniunt, aduerfus quam diabolus inextrica-
bilcs inimicitias femper exercer. E t propterea in decern
diebus, prxfentis vitx fignificatur excurfu s, propter deca-
loguminquo breuifer legis fùmma confiftithic enim hint
néceflaria diuina prçcepta,vbi opus eft côtinefitia.Hincdi-
uinarConfenti aduerfàrio tuo,id eft,legi,cum es cum illo in
viahuiusfecdli, videlicet temptisr omne fignificans, quan-
do contra varias cupiditatttm illéçebras,lege inftruente co-
fligirur, vt per Dei gratia fhbadis carnalibus quinqjfenfib9
qui propterfenfiim geminuni duplicati decem^lacitiWt, vi-
(ftoriacapiatunE:ßopdelis vftuadmorteth ,&dabo tibi corovam
! rif<*.Qui përfeüeratvfq; in nnem', hic laluus erit. Qui habet
! aures, audiat quidJpiritus dicat ec> lefiuiQtd vicerit non ladetur k
mortefècuhdaJmtetdiâx arbons efus. hanc pofteris protu-
ranic. Chri'ftus àutem ex lateris fui fàcrario aqua&fangui-
lie pröfluenteycrucis irrigan s Kgnum,inde fecit fidutis pri-
mitias gerininare vnde origidale malum neuerat furrexnfe,
dicènsiGaudete quià vicifectilumQjio circa fi quis vincit,
in ipfö vihcëre potent. Et Angelo ecclejut Pergantifctibe : Hue
dicit qui bubet rbmphaam ex vtraque parte acut am. De gladio
bisâcütofetis diéfcum C\t.Sciovbi habitas,vbi thronus fathana
eft.Otcmi ecclefixdicic>quiavbiq; ille tentaror eft, cui diçi-
turrllla tuum dbferuabit caput, & tu infidiaberis calcaneo
citis. Kludus enîmin malignopofitus eft.Thronus fathanx
homines funt,quos nequiter poflidet.Reuerritur adfpecie,
quiäliceriftis feptemlocis tota feptiformis figuremr ecclefia,
gefta fun t tarnen inhis fpecialiterqux Iaudatàutincré-
pat.Ftrew« namemeum,& non denegafti ƒ dem meam.ln diebus
illis Ahtipbas teftis meus &fidelis, qui eccifus eftapud vos. Apud
multos etianîChrifttis occiditur, fiue qui eum refiirrexftfe
non crçduntjfiue quiapud fe vitiis damnabilib9 ftegant, vbi
fathanas inhabitat.5fd habeopauca aduerfus te dicere. Vciqne
aduerfus alia membïa cùlpanda, non eaquibus dicit. Et no
abnegafti fidem meam. H^/>eribi tenentes dottrinam Balaam,
qui docebatBalac mitterefcandalum fuboculis filiorum ifraet,
edere de fàcrificiis&fornicari.H§c duo fimt principalia,qui-
bus fruendis hypocritx militât,edere & fornicarfificutdo-
minus dicit.-Intus autem plehi eftis rapina & incontinentia
& omniiniquitate.ldololatria fomicatio eftfpiritalis. Per-
didifti ; inqt, omnes qui fornicarur abs te. Similiter habes &,
tu tenetesdoärmam Nicolaitarum. Sim’liter agepcenitentia. Sin
autem,^veniätibi cito & pugnàbo tecum in römphxa oris meiild
eft gladio oris,intelligi debec ecclefiæ, fecûdu præcedétem
intélligenrix forma Romphxaaüt vtriulqjteftamenti præ-
ceptamnt,quibus contemptores diuinitus expugnantur. '
Qgicunq;enim in lege peccaucrunt,p legem iudicabuntur. î
Qui habet auresx, audiat quid jpiritus dicat eccleft'ts:. Q u i vinçet,
dabo ei de manna illo abfconfo,id eft, de pane inumbiRqui
de eaelo defeendi t:qui ideofa<5t9eft homo,vt pané angeiorfi
manducacec homo.In cui9 figura illud in eremo mäna prx-
ceffir,q> q manducauerant ideo mortui a domino phibétur,
quia increduli permanétes.Dehoc abfcôdito&fpiritiiE fin-
gulariter manna,q> immortalitaté fidelibus pollicetur,rion
maftdueauerunt, cum dicit: Nifimandudaueririscariiéfilij
hominis &biberitis eiüs fanguinem, non habebitis vitam
xternam in vobis.Nara qui etiam illô tune cibo potuerunt
fpiritaliter pafci ,eade merUerunt immortalitaté potiri, vt
Moyfes & cæteri.Eundem enim cibum lpiritalem,docénte
Apoftolo , manducauerunt : quia non eis obfiiit maima
viiibile fpiritaliter vtétib9 cibo Corporeo.Siçut nechomi-
nibuspræfcntis temporis proderit fpiritalis corporis do-
minici manna,fi illudïndigne fiifcipiant, quiaiudidurn fibî
manducant & bibunt Et dabo et calculum cadidum. id eft ad d-
ptionemdn filium Dei. Nam calculus gemma preciofe éft,
quç ad more illius m a rg ^ jx q négociatormucniens,venfuper
baptifinumatq;
maixytm.quodnetno, inquit, nouit nifi qui accepit. Hypocri-
txenim,licet habere fiiperficierii eatenus videantur, ipfius
tamen virtufem inrelligentix,nequeuntpenetrare.Haben-
teSjinquit/ormam pietatis,virtute autem eius abnegates.
Hinc idem Ioannes: Qui d id t quoniam cognouit eum, &
mandata eius non feruac,medax eft,& inipfo vefita^no eft.
(Etangelo ecclefia qui eft Thyatira,feribe:bac dicit Deifili9,qui ha-
bet icuIqsvtfiam'a ignis,&p$des eius fimiles auncbalco,Scio opera
fUa& chantatettt&fide& minifteriit&patientia, & noui/ima
opera tuaplura q priora. Hic plenius declarator,in vno eccle-
Matth. 5.
M a t.2.4.
G e n . t . } .
I o b i f .
lo h a n .\6 .
Gnit.j.
I.loh.f.
F
Numt, % 4.
Mat. 14.
L u c it..
M a t z } .
6
Rom. z.
epu. 77.
E x t A t . ■
K u m e .i t .
lo h a n . 6 .
Ibidem.
1.C0.10.
i .C o . i t . i H
M a t . i f .
IfaL 6 1 .
. .B . , ;
i.loh. 1. ,
A
y R tg .1 6 .
B
Mat.}.
C
J .T h .} .
trou. I.
D
U t b r . i z .
l u e . 16. ‘
I e n . i t .
I7.ZO.
Liber .. ______ _________ Ip i
fiç corpore & bonorum partem laqêfe mulceri,& malomm
ihcrepationifius exprofirari. y b i opera fimul charitatem,
fidem,minifterium & patientidm,St laudando approbat,&
augmento infupernoi^ifimadieitamplificatapriorîb9.iSfd
habeo aduerft&te multa,quod finis vxorem tuatn lezabplquafe
dicit propbetetj,8c (inis ea vcidocere feducere feruos meosfornt-
cari & manducare de lacrificijs JV^igel Us,ideft,ecclëfia,nomé
eft generafe : fedd id o rum qualitaSmonfttar,cui fetmo
conueni^r.qùæ pars, quç fpecies,quod officium angelo co-
ueniat: & queraadmqdü à parte vhius corporis., à pa^tê vel j
à figura adpropdetatem tranfeat, & à proprietate ad figura
redeat. Faâra Umt ifta, & fpecialiter fuiffe coniiçitur mulier
in ftipradiéla ecclefiâ, ex cuius forma fpeciaii ad generalem i
totius orbis Iezabel ferrno nunefigurate transrertur Angélus
itaque,id eft,ecclefiâ, quoniam adhuc ex bonis çon-
ftat & reprobis,bipartito Hic modo cognofeitiir: veru quia
& præpofîtôs habet & pppulp s,iddrcp in angelo pKedica- j
tpjum fignificatur p flid um , quomodo fi cum hominé re- |
ferimus aliquidpperis peregrinaffe, noftri relatu fermonis
fingulorum monftratur qualiras denunciatamembrorum, j
vt n yerbi gratia vidifle aut verba eam fecillè dicamus, ii lud
ad oculqs, hoc ad lingùam fine dubio redigam9, quod huic
angeli prpbatur côuenireperfpnæ. fiquidemangélus nun-
cius efle cognbfeitur,cui vtpote fpéculato.ri, & videre con-
uenic côiTigenda,& nunejare feruâda. fie per cætera opera
nominata membrprü fignificaritur officia.Cum ergo opera
nue laudat maioràprioribus, omniû generaliter perfonam
inducif.& quiainterpofitos quofq; mntetiam negligétes,
prôpterea]fubinfert q> Iezabel fprnicariperndttat. &afàn*;
â:orumfpecîè,qu.bus poteftas diuinitus finendi velcohi-
benditribuitur,adtotapropterea'tranfitecclefia,ideoprx-
ppficum conftituens reum nô q ipfe fecerit, fed q fieri per-
miferitj&pmicfédo tranfgrellionibus pardeeps fiat,^)pter-
ea fequitur dicens : Dediei tempwvt poeniietiam,ageret, &pce-
nttere noluic àfornicattone fua. Non dixit,dedi vobis aut, tibi
aut nunqd qui fornicirie côfentit,fornicariüs ipfe non eritî
Sedquiaafcypecie trâfîtad genus,idcirco ab hoc e rmine fie
h fendos dimôftrat alienos ,v tp maloru eXproDtationem,
membrorum femper velit manere folicitus, licetquideorû
agat dextra nefeiête finiftra. q» facilecogn©fcim9,fi àpafto-
ribus gregeSj&iriferiora ab eminentioribus membra fpiti*
taliter difeernamus,vel fuis fingulatêmporib9 coaptemus.
Forinicatioaût Iezabelis generalis,&corporale & fpiritale
aduiterum præfignauic. quando fùb Chriftinomine forni-
catîonem& idololatriam dicebat. Perdidiftienim,inquit,
oés qüi fornicantur abs te. Ecce trtitto ilia ih lettutn, & eos qui
cum ea moechati funt,i» maximam tribulationem, nifipoeni-
tentiam egerint ab operibw fuis. Le&us hic datur intelligi fecuritasdelinquentium,
quamfibiper impünitatem ctiminu !
fiepe flagitiofi promittunt, cilpeccates experti neii fuerint
præfentis iræ vmdiétam, eXpoenitehtia èâtenus negligunt,
donee eis repentinus fiipèrueniatinterit9, fiçut dolor par*
turientis,& non effugient.A Deo àütin hoc fecuritâtis ne-
glëftum daridicitur ,quumlatenti quidem,riontaméiniü-
ftp iudicio deferùtur.Dc hacfecuritate âlibi legimuS: Auer-
fio paruulorü interficiet eos,&prbfperitas ftiutotum pdet
illos. Alia translatio lu&um pro ledto pofiiit. coxtpma mi-
feriam defignauit,:nifi pcbnitentiam egerint ab operib9 fuis.
érfilioseins interficiainmortem. Filioshicpoteftatem 8i ope-
ramuueris figuraricpgipfçimus. m ortem aütnônmômé-
taneam corporis,fed animæ.miiiaturæternani. Meihpratis
excefTibus,necpcenitentiä vlla correétis, non terilpörafem
difeiplinam,ftd xternam poenam deberi apoftolica f^pe te-
ftatur aiitoritas. Neq; enim de illorü numéro fiint,d^ quib*
dicitur.Flagellat oêm filiu que fecipit. fed de illis, quib9 di-
citür:Ifrael,iam nô irafear tibi. &, Zelüs raclulrëcelfità te.
Non q> propiciatipnem fiierant confecüri, fi:d. quia iüdigni
iudicabu ntur teraporaliter flagellari. Et feient des ecclefia quia
egoyâ wlcrutacor renis & cordis. Ntinquid priufquâprodat
adulteros'& occidat,nefeiunt ecclefiæ Deum fcrutatotêeP
ie renum & cordîsf aüt quomodo potèft ecclefiæ did ,quia
feit Ara fum & riÔ inirio.jfidei fiiæDeum occultörum feierit
cognicorem : Non ergo expericntià*erum,fed certa fide tenendum
eft nô perfpicua, fed occulta‘,.idololätria, fed adul-
teros mprte punire. Hos enim æterna dicit damnationc
ple^tend os.Ef dabo vnicuiq\ vlftrum fecundum opera veftra.Nô I
iam totum pro parte increpat, fed to turn pro toto,cum fin-
gulispropriapollicetur.Vnufquifq; enim,ait Apoftolus,o-
nusfuumportabit.Et couerfusad partem bonam eiufdem j
angeli. (fielt: Vobis auterft diço ïelicpiiljiiïeftis Thyatira: Qu o t-
q uôt non baient doârinam hanc, qui non feierunt altitudine fa- !
than^quemadmodum dtcünt. Non cognouiftisy» eo ponitur,
acfidiceret.nullo côfenfû pfpbaftis.Nam & dominus iftps
.fenefeirè forteteftatür, quosinfiiam hô recepitdifeiplina.
Sècjuitur: No« mittam fuper vos aliud, fièdus fed quodhabetü,te-
«efevfquedum venio.Hoc eft,legis pondera,vobis noft po-
nam,dequib9 Apoftolus didt: State, &rioliteiterumiügo
fcruitûtis côtincri. Ideo t'enete leuem fàrcinamvel leue iu-
gum Chrifti,quod per Ipirirü adoptionis efficitur leue.fub !
quo nos perfeuerare yplens, dicit:Sed qupdhabetis tene-
te vfque dumveniam. Et qui vicerit, & euftodierit vffy infine
opera mea,dabo eipoteftatemfuper gentes, & regit easinvirgafer-
rea. ficut vasfiguli confringenturficut & ego accepta pâtre meo. In
Chrifto habet ecclefia hanc poteftatem tanquara corpus in
capite. Si quæ enim digne corpori d u s adhæferit, veraciter
habere didtljr quod fiuus hæreditario iure poffedit, in quo
(fecundum Appftolumj nobis Deus omniadonàuit.Virga
ferreamflexibilis omnino iuftitiaregit mités,deftrùit contumaces.&
dabo ei ftellam matutinam. Stellam matutinam,&
Chriftüm intelligi, & refùrreélionena prima conuenit açd-
pi: quia & ille appâtés errorutn tenebras repulit, & refurre-
d io n e ^)perante,mûdanæno6tis tcnebræfugabuntur.Hæc
enim ftella ficUt nôétis finem,ficdieipbere videtur initiu.
Angelo ecclefia qui eft Sardis ,fcribe:H<ec dicit qui habetfeptem
Jpiritus Dei & feptem flekar.Scio opera tua,quid nome habesquo-
niam viuis,& mortuits es.Ejïovigitansôc &abi\is,&confirma ré~
liqua qtu montura erant. NoHenim tnuerti opera tua repletato-
ram Deo meo. Memento quemadmodum acceperis & audita
c\i&odï,&age /»»«ifwifw.Nomel^nquitJlrabesquia viuis, 8c
mortu* es. Ncui dicatilrnifiquimortale crimed àdmiferit
, N o n dicit,Côfirma quç moritutaetant,nifi ei q viuàadhùc
aliqua hab ens in officio fuo in morte peccari non pmanere
permittitUr; N o n enim côfitmaripoteft qui oificiümdô-
ôtoris amiferit. Non inueiiio opfera tua repletâ côramDeo
meo.Nonenim lacis eft atbotem viüere&vireré,fhid9 tarnen
debitos non habere. Cômmërtdat etiam poenitétianl
præcedentiuifn deliôtorum. Si autem nô egérispoenitentia;
veniam & fufeitaboaduentum meum ad ré.qüan fùrvèniàmt
& non feies qua hora vehiam ad te. Ipfàm enim àdvocëm fi
fueris negligens,hora præueniet iniprouifà vocationis. Se*
quitur: Verü babes pauca nominaih Sardis, qüino tnquinauerut
veftem fiiam & mecuttt ambulauerütin albis, quoniam digni
/«»f.Magna laus paücoruinter malos iriiquinatos iügi vir-
tutum nitore immaculatis veftibus perrtïanerè, ad qiiôrUnl
habirum DêUs prouocat,* dices: Qui vicerit,fie veftietürzXbaxtt.
Vefté.Sciebant Vtiq; pauci fàndi eflè ifi mediô fui iii quiiia-
torum multitudinem, ipfî tamé immaculati permanentes;
ingemifeebantitixtaIe±echiel, &mcêrçbantab iniquitate
quæfiebatiii mediô eorürii. Ethondèlebonomen eins de Itbro
pita, &confitebûr nomeheiiiscoram pâtre meo & coram àngelii
riwi.Sicutin euângëlio,Côfitebor, inqüit, &ëgôeüm ccjrâ
pâtre méo qui eft in cçlis.&, Gaudete àg nomirtä veftrâ feti-
ptafîintin c%\ïs. Angelo ecclefia qüi eft Philadelphia, feribe : Éac
dicitfanilus & ver us,qui habet dauern Dauid, id eft,regiam poteftatem
Clauem porro Daliid d id t; fîue quia de eius
ftirpe mat* eft Chriftus, fiuè qtiiaipfe Daüid multa de Ghri-
fto præfàtus cft.Cuius difpéfàtiohé taiiq claue, legis &pro-
phetarum 8c pfalmorum arcana patuerûtjipfo tefte.cumdi*
cit.NecelfeeftimpleriöiJiiiiaq fcriptä filntin lege Mö^fi
&prophetis & pfàlniis de me. Quiapérit,&nèmocldudit:&
qui claudit quod nemo aperit.Legis diuinç fecreta fblius Chri-
fti poteftate pandutur fidehbus,claudilntilt incredulis. illo
autem ioluente nullüs claudit, qiioligante nullus abfbluit
Ecce dedi in confpeftutuo dpertum ofiium ,'Çuod neilio claitdere
poteft,quoniam pufillas hdbesvites. Oftium quod Chriftus
aperit,tue referari ecclefiæ Cæpit, quadö fuis difcipülis'fen-
film apetuit vt inteüigerêt fcriptüras. Hocnüllius vnquam
viprxcluditur,quodülis prædicantibuspêr totutti miindü
iam panditut. Vnde Àpoftolus:Oftiû nobis,irtquit,magnû
ap er t u eft in domino y & adüerfkrii multi. Quod âutedi-
Pfalm
. H
Luc. 7.4.