G'enef. x.
Ffal.i*Sj c ffa l.% .
lVNILIIDEPARTIBVS
D IV IN E LEGIS.
'L I B £ R II.
Quid deprafentifaculo Scripturafignificet. ,
/ C a p . L
Vomafn fatis didum quot modis dc Deo
Scriptnliffloquatur; nunc require ; qu® de
pr®lentf‘f®cul6 loquens, Scriptura figriificat.
m . Qufedam quinque. Aut generationem
eius,ideft, crearionem,autgubernationem;
airt accidentia naturis ;aut euenientia voluntatibus, auc
fiibfe^ti^htif voluntatif'euentus.
‘ jQuotmodos & different!as in operatione creaturarum Seri- *
pturapofuerit. Cap. II.
D . Quot mollis generationem Seculi Scriptura fignifi-
cauit? m. T nbus'.Aut enimfola D ei volunfetefedum aliquid
fcribimr;vt eft : In principle fecit Deus calum &terram,
Aijit voluntate fimul &.vdce; flue prsceptiua, vt eft, Fiat
lux> Et, FiatfimamentuniyCiue deliberiatiua, yteA^ciamus
hommemadimaginem&fimilitudinem nofirapt: Autvolunta-^
re*vqce,£C (tefipmpnejvtefe,Crefcite & muiiiplicamini&re- ’
p^e^am:Emcmm:.GQ7^itmaher$ampabuliferetttm
[emcn feiundum genus fuum', & ligftum yfruftiferum faciensfru-
Qunucumfcnimfitin to adfimilitudipem eitu in tefrafSc c®te-
ra qu® poft feptirnum diem, vfque in finem feculi per partes
opejytuti Ex ilia enim defim^^ proueniufir. d . Eft
ip his ttifcus aliqua, differentia ? m . Eft; quia ea qu® fola vo-;
liiiuate vel etiara voce hint fe d a , nouiter fada fu n t: qu®
yero .defimtione, illis iam fimilia qu® feda nouiter dixi-
inpis. JEij nirfus»ilia qujdcrii in lex primis diebus ;K#c vc-
r(^4pnccftculumftal)it. d. Da ordinem per lex diesfa-
«ftaruto rerurn. m. In ipfo quidem prinSpio conditionis
fo&fiin^ca lpnijtefra, Angeli, aer,& aqua. d. Compro-
ba Aiigplps * & aquas, & aerem fedum. m. Fada quidefltf
ex Kis Scriptur® loCis pftenditur, vt eftTjQuifacit Angelos
fmfikitus;EtjlauiLteeumomnesAngelum. E tj Aqua qua
fuper ccelosfuntjatident nomen Donim^qumiam ipfe dfxit}&jfa-
ttafuni. ’ t t k e t in Scripruris, cceli nonfine ofte*hdimr,vt
eft: volucres <oclu cum certumlitaues inaerevolare: Car*
lumapietn.pftendimps fedum. Quod verepr®ceflcrint
ifta cateris CreatufSs,; inAngelis, ScriptUrMemonftrat,
dpm inlaudibus 6c^eiiedidipiaibus,creaturis caetejjspr®*
p^opumqr:1& ratio id poftulaf jOportuit enim vt te rr e n #
caieftisjcreatura pr®cederet. D e aquis veto ipfeScriptu-
radipit^quod,5pirif«^ Deiferebaturfuper aquas, b . Seqdere
(^dinemgenerationis.M. Ipjprincipio, diepriqia,lux fada
eft ijecunda veto die, firmameritpm, tertia, p a re & terr®
pafeentia: quarta, lumin*uaa cceli: quinta.n&anria & ypjai-
tijia: fexta, reliqua animalia & homo. m. eft in iplarpm
creaturarum ^neratione, diftindio? p . C^iodqu®-
danlex nihilo feda mnt^yt^plum, terra, <& c®tera qu® vP
que ad completum diem primum diximgs fada ; qufedam
yerpexiam fadis primodie. p . Da hdniih probationes.
M# Qiuaqupties Sa|ptpa,cx.aiiquo fadas res cupit pften-N
dete: autjpaiam^nincatyyite^Prodttcaf terra, Et,Producant
aqifiifk. fimilia; Autfe rp. ex ri(ubtililignificatipne verbo-
rpd?: yt cum, dicir, Fiatfirmainentum: vtique fignificat Fuifle
aliqmd flpidum acUqmdum: id eft, aquas: qu® vt folidat®
i^CPdeECntur,;&mamamuni yocatum eft, quod fiebat.
E,c ^uclus luminaria derioatiua appellauic , qu® quarto
dies .vt ex luminp., primo d ie , operato, feda
mpnftraret. In hisautem qu® primo die feda jfunt :neque
aperte.nequeXubtili verbp fadum aliquiddeeferatur ex
altero. d . Nihil ergqppftprimum diemoft6nditur,ex non
cxiftentibus fe d umf m. Sola.^ominis anima: in quo &
hoc ad oftendendum qiiia cum alia aut exnihilo. ,a'ut ex
iamfe6tfefadafint,folus hpmoex vtroque componitur.
i d . Quas alias diffefenrias crdmiris adlcribimus ? m . Quod
eaqii® primisfexdiebusiada fun t,n o n naturaliter, ne
[ue ex fimilitudiné proueneriint ? Reliqua vero qu®.
hunt naturaliter ,,ex diuina definitione naicuntur ? exce-
ptis fcilicet miraculis. d . Da tertiam difi'erentiam. m
Quod creaturamm aliqu® i id eft , rationales ? p p p te r
ïèipfes^ fedîe fiint, vt Angeli & homines . ‘’Reliqu® vero
non propter 1c, fed p ro p e r prædidos Angelos aut d o mines
fed® nofeuntur. Homo vero » principaliter, le-
cundiim animam , propter (e intelligendus eft fedus.
Nam' lecundum corpus confequenter. dv1 Quid autem?
praster homines & Angelos , ali® creatur® ieipfis inui-
cem non egebarit ? m. Egebant quidem , n o n ad. vrilita-
tem tamen fed ad ornatum : vtiles enkn fimt , non fibi
fed Angelis vH hominibus prb quitus etiam fed® no-,
fcuntiir. Ornatum verP’etiam inuicem pr®ftant: quippe
Sc coelum inornatum fine cceleftibus luminaribus fu it,
& luminaria ipfe ne lunprfiua fada eilènt, videntium
oculis indigebant. Et mare inornatum, donee aut locum
fiium reciperet, aut animalibus impleretur : & terra in-
qompofita, præter hfbitantium vel nafeenthim vfiim ^Et
irrationabilia animalia, fine hominisregimine, iqepta : Et
herb®^ ablente animalium vlii,fuperflu®. Ita omnia egenc
inuicem, vel his qu® per dies fex feda fu n t, vel his qu®
quotidie Hunt. Sed vt iam diximus aliud elfeiricompofi-
tum.aliiid vtile inepmpofitum, aliquid, per fevtile alteri,
declaratur. d . In ornamento iplb aliqua eft differentia?
m. Eft. Nam aliqua in fex diebus ornatafunt : vt coelum,
Lumùiaribu s,& te rra , h e rb is |Scpifeibus, mare. Quæ-
damqoneC Mundus viuit, owiantur ; vtmare nauigiis, Sc
terra ®dificiis , & caeteris qn® humano conftruuntur in-
genio ; & homo ipfe, feientia : Quædamvero decorem
iuum in futuro recipient ; vt corpus incorruptionem, Sc
mortalia immortalitatem 5 Sc coelefte regnum, habitatio-
nem Sandorum,
ù Notandum autem in ornamentis , quod eorum qu®’
yelingeniovelartibus fiunt,in hominibus caufa eftjreli-
quorum vero in Deo. d . Da quartamdifFerentjam. m .
Quod Quædam fimul & yclut îùbitocreataemcrferunt:
vtea qu® primis diebus diximus fe^fe> id eft, herbas, Luminaria,
natantia, & volatilia, necnon terrena animalia
Scquadrupecha. Qu®dam verohonfimul,fedvelutcum
quadammorà, vtmare ,te rra ,homo : Et ipfe enimpau-
l^atim fedus feribitur, ficut&c®tera. d. D a quintam
creaturarum difFerentiam. m . Q u o d quædam earum
rationë cæteris præfunt 5 vt rationaha : quædam veraMui
habentur ,v t coelèftia luminaria : quædam, natur® ne-
cdfitate obfequuntur;vt aues& quadrupèdes , & fimilia.
d. Da fej^tam difFerentiam. m. Quod ea qu® cæteris præ-
funt; id eft,rationalia, voluntate aç ratione mouentur : qu®
•vero vfu ac neceffitate obfequunrar, natura moiientur.
d . Ea qu® exaliquo feda fiint, quot materias habuenmt ?
m.Sex ; Terram, aquas, aerem, ignem, lumen,coftam.
d . Da in fingulis origines fiias. m . Ex terra, virenria,plan-
taria, Sc animalia : aquis ; firmamentum, mare, natantia,
à cvolatilia ; fimul autem ex terra$aqtns, igne, & aere,
omnia qu® per feccefliones renouantur : ex lumine, Luminaria:
excofta,Eua. d. Ignis quomodo probatur fed
u s, aut vnde,veLquando ? •‘m. Fadum quidem & ex ge-
neraliScripturapofiiimusadprobare, cum dicitur de Deo;
Qmfechfxlum & terr am, mare & omniaqua in eis funt : quia
vtique ëtiam ignis in eis eft : Exfpeciali proFeffionéijM«-
date Dominum de terra, dr atones, abjfit, ignis,grando,nix,gla-
ctesfeiritusprocellarum-yde quibus antedixéiàt ; ^ontÈàipje
dixit, érfatta funt ? Etrurfiis, Benedicite omnia opera Domini
Domino; Sc fubiunxjt ; Benedicite ignis & ajtus Domino. Vtram
veroex nihilo, ficut & alia, fadas fit; an ex aliquo, dubi-
tatur. Plures enim volunt coeleifcium Luminarium elfe
particulam; quippe ènim nunc frequenter videmus ho-
mines certo modo ignem ex Solis radiis mutuari : Q u o d
fi|ita_eft j primo die fedus eft. Sed fepiencius hoc Scriptura.
lumen quam ignem vocauic; vtex meliore vfii no.->
men àcçiperet. d. Da feptimam creaturarum difFeren-
tiam. m. Quod omnia qu® Cx aliquo feda lunt,vel ex qui-
; bus aliqua feda funt, corporea fiint; Incorporea autem
neque ipfe ex aliquo, neque ex ipfis fe d a fiint aliqua. Hæc
! vero incorporea accipienda funt,non fiçut Deus ificorpopter
alias
fieatuias:
propter fe
fed propter
'Peu ci
Jos efi
conftat ho»
mines dc
Angelos.
[Creatarum
multiplex
materia. .
RP*M$
IP/W.I48..
I H
Sitne ignis,
particula
coeleftiutn .
I Geneß-
Uoh-SGen.
T.
m »•
Genf.*.
rëus dicitur: Ëius cnim comparMione nihil incorporeum
eftificut necimmortale, necinuifihilei Alius enim modus
;eft quoh®C verbafo|i diuinitati co.nueniuht ; alius^mo.de
creâturis lo q u itu r,ficut Animabus vel Angelis. d.Q ^ o-
modó fex diebus Deus dicitur operatus elfe, & feprimo
De Lege per op'eri. C ap. V JL
D.In opere per quot modos ? m . Pe^Ócjuatuor. Aut pet
generalem præfentehi retribUtionem; vt eft fruduum re-*
* . . . . a ... nrnUnrAm rp tr \-
DifiScilis
eft qnzftio
an ntinifte-
rioAngclo-
tüin rebus ]
creatis alt-,
quid aga-
Rom. u
Ge»4-
NoejTaluatusin dilauio: Autpcr generalem vilibitempffi-
nam;yt(;ft.famesgeneralis leuficcitas: 4 n t per Ipdcialemi
v t Cafn vel Saul poäna;HaEc enim omnia, admödum Le-
gis^Angelos atqne homines ertidiunt; qnippe & Angelos,
diaboli mina perterrui't atque firmanijs^cet credendqm fit
ali oanodo Angelos,aliohomines'erdä'iri.o.Qua: eft totius.
Legislarionis intentio,& in quo confiftitJMa In dilcretipne
boniac malitqu® velin dodrina;id,eft, fide; velui adibüs
agnofeuntur. - , ; , r ,. . .
Gtn. ij.4
Gen. 8.
Gen.j.
i.R^.jr.
Angeli de», jnonis rui*.
na temtiSc fixmati.
n.Quare peenas &retributiones pr®fentes dixitpus J.M.'
Quiaipfe funtqu® ad yicemLegis erudiunt. ratüra
Sex terna nec patieittibus.nec videntibüs p rodttuht, vbi
fern peenitenti® non erit tempus.n. H®c gubernatio.pcf
quos miniftros ip Scripturis legitur feda?M.Nönnünquam
Deus per feipfum; vt Ad® prscepit ne tangerer l^ n um ;»
nonnunquam per A ngelos,teftante Apoftolo;Quidfiper
Angeloslpcutusfermofaäuseßfirmus:Etfaifom primogemta
iEgypti, Angeli manu dicuntur extinda. Aut per homines,
ficut Prophetas.Ajit per beftias, ficut per Serpentesin ere-
mo;atque fimilia,Et per h®c enim,yelut quandam fabftan-
tialem ac mateiialem,Legem, am^is prphibent proprer
qu® ingeruntür; &ad bona propter quorum; retributio-
nem orat^:,impellunt.
ei requies credatur » ngc aÜqüanduceilat »Domifio, in E- |
uangeliöUiccnte: Pater meus vfque modo operatujfc &egoope-
r»r7M. Septirpo die i;eqiiieuifl'e dicitur Deus » non ä crean-
d o : quipp^i,cum quötidie ex eius difpenferione ac prouidentiaqmhis
creaturarenoueturaut conftet: Sednocfe-
gnifi?atum elfquod poftillosfexdieï, nullam MundÖ in-, |
jcoenitamTubftantialem fpccfem autnaturanï',nouam in-
Icxpertamquecreauerit.p.QqomodqÄeus Mundum fece-
■BtjpolFumns qu®rere?>c.Hoc temerlne magis, quam cau-
■terequiritur. Nullius $pim d iu i^ c re a tu r^m o d um , hq-
"minuket agnofeerèiNam fi feitet ^u is, quomodo exnihi-
lq aliqua feda fiintjCreator^rtique feientia ac potentia par
cflèt 0
. De his qua adgubernaYionetii Mundipertinent. «
C a p . I 1I.T
’ ö.Qupniam de creationeMundi fradatum eft, competenter,
reftat y t qu«ramus;gubernatio eius quot modis fi-
gnfficarar.?M.puot^s: Aut eninygeneralis eft, aut fpecialis*.
[d.Q ux eft£eueralis.?M.Pcr quatn ea qu® fada funt, fecun-'
dum modum quöfe«5ta Funt perrpancnti.quod fignific^tur,
la im d i& um e ft fviditDeusquia bonum; tv,quia bonavalde,
f &benedixttea. Quod & beams Dauid öfteren dieehs,!^
'4ixit & faä%funt, ipfe mandauit & creata funt, Statuit ea
inaternum faculumfaculi, praceptum po uit & non pror,
teribit.d.Qux eft gubernatio fpecialis? m .Per quam,fingu-
fe• & maxime,rationabilia gubemantur a Dep, ficut pr®ce-
ptuminjPatadifb, de Ligno. Sicutenim, omnescreaturas-
diuina continet virtus, vt maneanqita etiam rationales di-
uerfis occafionibus erudit,vt ptoficiant.
Quot modis fiat generalis gubernatio.
C a j?. IV.
' D.Generalis gubernatio in quot fpecies diuiditur ? m. In
duas:Aut enim fiiccefïione conftat, aut ftara. Suceelfione;
vijhomines vel iumenta c®teraqjie qu® mortevel cotrü-
ptipne pereüntia, renafi:eritium fimriitudine renouantur.
Statu autem ; v t ea qu® his palfionibus non fubiacenria,
mundanis mptibus obfequunrar; vt ccplum,Sol, ftell®; Sc
c®cera.D.Qu® in eis alia difFerenria eft? M.Quod ea qu®rp-
npuarione lbluuntur,indigent etiam quibuidamremedijs,
alimentis & phiuijsi npnnunqqam,& minifterii^ Angelo-
mm,c*terirque fimilibus. Eaverö qu® non per fucceftio-
nemfubfiftunt; fine aliqua tali, meditarione dfiiinitusgur
betnantur.Vtram vero, Sc in ipfis, per Angelorum miniftp-
rium aliquid agatur,fecreta Sc diflficilis qu®ftiö eft.
Quibi/s modisfiatgubernatio jpecialit. 1
I C a ?. V.
D.SpeaaJif gub§f natio quot modis fit ? m. Tribus: Aut
eiiima Deo fit,pro Angelis SÄoniinibus : aut ab Angefis
propter feipfos & hpmines:a^: ab 'hominibus.propter le
p.A p eo pro Angelis & homihibus quomodo fic?M.Per
: Lcgifiationem.
De ïegislatione, & differentijs eius.
. ...Ga p . VI. .
^ üXegislatio in quot partes fliuiditur.?M.In duas: in naturalem
diferetionem, Sc in legem extrinfecus
Proba naturalem diferetionem,Legem did. m. Dicit Äpq-
ftolus; Quiagentes,qua legem non habent, ndturaliter qua Legs
funtfaciunt-yhi Legem non babentes, ipfifibi funt lex: fecundum
hanc,&C^reuseratframsïniqccili.D»^x|rinfecus conftirataJLex,
in quot partesdinïelituriM.iri'duas: in opera; ia
eft,aduumrecribnnohem;6{vërba. _______ /
De Lege per verla. C ap. V I II.
Gen i l
- F j
H e b r .z .n ,
E xo d . Il.c.:|
j N u m . z l . b ,
d. Lex in verbis conftitura, in quot partes diuidirar ? U.
In duas. Ant enim immutabile aliquid pr®cipitur,aut tem-
porale.D. Q u o t funt jmmutabiliü genera?M.DuÖ: diledip
Dei& diledio Proximi.D. Temporally pr®cepta in quot
partes-diuiduntur?M.In duas.Autenimdiuferuata funt, vt
Circoncifio; aut parüo tempore, vt Mann® ptrceptio.p,
Qu® alia eft Legum differentia? m . Q u ® autaliqiiid p r® d -,
pirant>vt,Honorapatremtuum: A ut aliquid vetant; vt Honoc-
ades, nonmcechaberis. t
p.Daterriam diftVrentiam.M.Quod alia funtjper fe vti-
Jiayfeprqpter ilia, ncccflaria.D, Qussfiintperle volh»?M. :
r y i pro»miqiiedileaio,D.Qua:funt,proper alia.ifccet |
fariafM.VtiN«» tca4es:Homicidio pi(im, d ile iftio ^ tris ra-
pellmir:& o ^ tu a tio Sabbatfiln eras enim obfematione,
cpmmemuratio eft quietis D.ci ab operatione crcatura-.
tum:lnqaacelebriratesDei.vt.costditops-,dileaiofignifi-
mbatur.D. Da quartam dl'ffaepciam.,M.' Quodquatdam.,
prieeptafelutcorporaliaerantVyt de animalibusmunefis
8eimmundis,aclepfi*,&fimilibns. Quscdamlpmtaliajvt,
Neoderiifratran tttum incordc tuo. D. Da quintain diffeten-
riam.M.Qnod qtizdam funt Vetetis Teftamenti fpeciali- ■
terpneceptasvtde Iubileo .■ Qu*dam,fpecialitet,Nouii vt,
Sic urdiftit,Toter nofler quits in cnlit. Quatdam vtrinlq;, c jm -
mbniv,vt,DilipsDomimimDeum taatB.D.Dalextamdi'fferentiam.
M.Quodaliquaprsecepta,fiettt fonant,inte lliguntur;
vt eft.NMÜanAtter»: Aliquaautcm fonant fifutje* eflj
Cnmfeceriselemojj/namtiefciorfinifiraquidfatiatdexira tun.
D.Dafeptimam differentiatn.M.Quod sdiquomm r a n t
greffioptieceptotum, poena punitut.iyteft, Oculumpnccit-
lo,dtntm pro deute: Aliquotum pmnanon habetur i-vt, Ba-
nem facerdotaletif comedi ab eo qui ficetdos non etat:
Aliotum veto etiam laudabilis tranlgteflio eftjVteftiSi red-
didi retrtbuentibus mihi mola. Lex enimtupc iubebaumalis
malareftitui.Inueniturergo contumptus Legis eile lauda-
bilis.D.Daoäauamdiffetemiam.M.Qiiodaliquaptsecepta
adfidem pertinent; aliqua ad motes: quotum fubdiuifio
admodumptolixacognofcitut.t
De Angelica guhe'rnatione.
C a t. IX.
. De angelorum propter feipfos & homines guherna-
E x o d .io .b
G
L e u i t . i ^ .d
M a tth . 6.b
M a tth .
M a tth . C.a
Leu rt, z 4. d
H
Pjid. 7 b
Caute ifta
hebst pri-
uatim mala
malis refti*
Jtni ; fed iu*
ftoritate ;
publica, f
nechuius
[tranlgrcf- v
Ifiobona.