p 0 D. Trimaf. Comm, in Èpifi.
A cundum Deûbt créât MS eji in mfiitid & fanttitate. Expoluitquid ris.Tôllatur à vobis cum éthiti mdlitia. Q u £ vel iriimi^o viçëm E
fit hominem âdimaginem Dei eflè creatum, vtfit fcilicec referré poteft. Eft ote autem inuicem bentgnï, ttliferïtordes.StTX
îuftus, & fan&us, & verax ficut Deus. Veritàtis. Nohvàni- uac ordiriem legis, vt non Iblum malira tollatur, fed ètiam
tatis,qui vanam hominum gloriam aucupatur, quum feri- benignitàé inferatur. Douantes ihuteem. Ne'ftôBlà dicatur,
ptum lit,Iuftè qüod iuftum eii perlèqueris, 6c iterum.Qui Serue ueqiiam omne debitum rcmifi tib i, 6t cætefà.
euftodietint iufte iufta, iuftificabitntur ; non qüi iniufte Sicut & Deus in Chrifto. Per Chriftum. Donauiirtobis. Omnia
lèruaiierit iüfta; Prbptcr quod déponentes mendacitm , làquimini peccata.
verit.item pnufqüifquecumproximofuo. Dëppnentes menda- Eftote ergo imiidtorés Dei, fiutjilij cbaripmi. Iriïîtatione ecium
literarüm lèculi, légisDei loquimini veritatem .Iplis- nim veladoptioneefthDeifilij,nô narura, ficüt aitdom
delcribit Ipecies làmftitaris, quibus homo nôuusagnof- jitlSjVt fi tis filij patris veftri,^cçtera.Et ambulatein diléttïocitur
: Sed & meüdacium nosfugeredocuit. Qupntamfu ne,ficut & Chriftus dilexit vos Sicut & Ioannes,ait:Iri hoc comus
inuicem membra. Nemo Ilium fratrem circumueniat: gnouimus charitatem clüs , quja ille pro hobis animam
quia vnum corpiis fumus : & non poflunt alteruttucri me- luampblùitj&nos dëbemns proftatribus animas ponebraie
faîlere,vel lacerare:Necenimmanusorimerititur, re. Et tradiditfemetipfumpro nobisoblationem, &hofliam D.o,
née dentes làniaftt corpus, nifivbi fpiritus immun dus in- Voluntarie ipfeiè trachdit. In odorein fukmtatis. SuauüfimuS
habitat. îrafcimini & milite pedare. Non menrem itaine- Deo odor eft charitas. Fornicatio autem. Omnià crimina
briet, led leuëtkas dilpenfeturi née ttiam iniuriam,lèd fra- breuiter comprehenditjduasnominandora^ices. Etanttris
animaduerte peécatumî: vel iraltimini vobilcum,in nis im ■uundicia, a it audritia. Q uomodo enim in veterièege,
aliquodpratuenimini. Solnoii occidatfuper iracundia vejtr.im.. de neferidk crim inibus q in ol culto fîunt, 6c ea noivinare
£ iloliie locum dare diabolo. Ne fidei, vel Icientiæ lumeuin tua tmpiflimum eft: rie ea dicentes o s , & aures audientia polindignatione
deficiat. Et locum damuS diabolo iracundi- luèrenr, generaliter feriptura tomplèxaeft dicens, Verç- f
àm retinendo, vel fi iridignatio in odium conuertatur. c undos, vel reuerendos fecite filios Ilraeh Ab orrimmmun-
Quifurabatür tam noéfuretur. Iralcendo, vel fi^.rando lo- dicta. Et iri hoc lococæteræ extraordinarix Voluptates,icum
damus diabolo,yelquolibet peccato : porta enimdia- pferum quoq; opefa nupriarum, fi noii verecuridc,&cum
bolieltrapina,lîcutlpiricuslandtiportaeft iuftitia. Magis honeftate, quafi ftib oailis Dei fiant, tantum vt liberis 1erautem
labor et operando mdnibus. Alienos labores inualôs lùô uiatur,immunditia nbminantur. Hecttcmineturin vobis,fielabore
copenfct: & operando tribuat indigentibus>qmuj; ut decetfmftos. Confideremus fi licet fieri quod non licet
tos furando fecit egentes. Quodbonum fft,vt babeat vnd tri-- nóminari.j4«f turpitudo, autftultiloqrûum.Sta\û\ocpiiumcttuai
nteefiitatempatuntïbus. Non quod rnalümeft.Sütenim iam in hominum filijs réprehenditur. Aut feurrilitas, qua ad
multæ vel inhönettx, vel mahe artes, yt maleficia, 6c q vo- rem non p ttinet. Scurrilitas quærilum m o u e t,& grauirati
luptari pfofieiunt.Ôw»« ferma malus ex ore vefiro noprocédât. non cdnuenir Chriftianx, quiaadrem coeleftem,djuinanï*
Non vnus,non düb,lèd oiJfnts.Sedfiquis,bonas adadificaittf • -que nonperfinet. Sed magis gratiarum aéito. Hoc magis aneni
fi d«.Notandum,quia licet ofrïriiecçlefia: præcipiat,ied gere êc tradare debetis , vt Déo rion fitis ingrati. Hoc entra
prxçipue làcerdotaÜofficior&nonfilemium impofuit/èd Jcttofe,intelligentes,qud omnis formater. Contra iIlos'agit,q
qualitatem loquendi mutauit, vt omnis lèrmo fidem *- Iblam fidem dicuri c pofte fumeere ad feinte fine openbus,
diheet Chriftianam, & os noltrum ad Iblum pateatDei quod deillislblis be rie dicitur, qui poft baprilmum rapiverbum.
Vf detgratta atidientibus. Vt ex fermone noftrogra- n n tu r, & tempus nori habent operandi. Autimmundiujaut
liam acçipiat audientes:ficut alibi diclt, Scrmo vefferlern- auarus, quod eft idolorum fbruitus. Quia hiïiufinodi aétus rion
per in gratia fide fi t c ondi tus. Et noütc c ontrijt arefpiritunt fart- Deo, fed dxmonibus exhibentur. Aüarus enim dum foli-
C {lum Dl i. Exhumana cbparatione loquitur vthominibus, dosfefuat, & pe uniæ femulafur, de quanec1 fibi ne: alifs
vr ex nobis intelligamus,quantam Ipiritui làn âo iniuriam prolpicit » vtique effigiem humanamcolic,inmodumfi-
"Alias,do- faciamus,qnum',tdomum eius in nobis aliquapeccàti for- mulachrorum , non congriie.idolis lèruire dicitur. No»
n*m. de polluimus: ëc quia de hofpitib fuo n obis condolet,ideo habet hareditatem iu regno'Chrifti, &Dei. Q u x Dei filijs, non
fie dolens ttiftis a b f edit. Cæterum friftitia, &ira, Scczie- diaboli præparatur. Contra ArrianOs ,q ü i dicunt, maiof
rahuiulmodt in nobis paffiones lu n t, quia palfibÜes,lu** eft qui prior nöminaiur.Ne»« vos feducat inantbùsverbis.Dimust
in Deo verô dilpenfàtiotiesmos eninfea inuiti patî- cendo, opus eft vt rides fit, 6c homo,- Chrifti tantum b'amur
c ille voluntatead noftram emendationem aflumit^ prilma confequatur, quanfumuis peccet ÿperire non' pot
Hæceftincer Deum & hominem harum cohdir.'ooum di1-' reft. Propter bac vent ira Dei infilios diffidentia. Vx pfxteritii
uerlîtas, qux & natuiæ. Item aliter: Neqtieenimiplalpi-’ ffitura cognolcite, fi Sodomiris pepercit,^& his qui iridiliF
iitus lànéti, qux eft quicquid ipfe eft, lïibftantia contriftari uîo perierunf, pareet Sc vobis* Nohte ergo effici participes
poteft : cum habeat æternam arque incommutabilem bea- eorum. Si iri péccaris participes fueriris, eritiS & in poensr
titudinem , magilque fit iplà sterna Sc inCommutabilrs confortes. Eratis autem aliquando tenebra. Qrjando nefeiebeatitudo
: led quia in lanétis habitat, vt eos impleat cha- bâtis dorûirii Voluntaf erin nunc vero omnia cognouiftis.-
ritate, qua rieceuè eft, vt Ipiritalesho minés gaudeant pro- 'Quantum ergomfereft inter lueem , & terieb'rasyrântum
feétu hdelium,&bonis operibusridebriécelfeeft etiam debetis a priftina conuerlàtione diftare. N une autem lux
coutrifteritur laplu velpcccati^ eorum? de quorum fîdeat- in dominot vt’filij tucis ambulate. Dfligénfèf aducrtendum,
queprôfeiftu gaûdebant. Propterea fpiritus fendus dici- quiateneEraî hós fumus rluxaiitçm în domïriö:Vtiïerrio'
fur contriftari an eis, qui ficagunt, Vt èörum faôtis contri- de luis mer iri s gloriettri. Eruftus ehtrn tucis efi inbonitate, &
ftentur làndti, non ob aliud, nifiquia lpiritum fen&um iuftitia, & veritate. Tajes habefVerafei ntia ftuétus. Pro*
■ss habent, cuius dono tam bôni fu n t,u teo s malimceftifi- bontés quid fit bent plaéitum Deo. D e lége probate y quid u
c e n tf ic ü t eriam dicitur Deus facere, quicqûid ipfoordi- Deus velif : riori quid homines alfèuerenc. Et if elite Coinriantefeccrimusv
IcareSe dicitur Deusrequielcéïe,cum municare operibus ihfiuftuoftsïenihraridh. Quia riec lux poteft
éiùs munere requief imus : ficüt di,citur cogmolcere cum comm unicare Cuiri renebris* Non ^k^deft quicqûid fmé
efficitjVt 11 os cogriolcamUs : fieuf & gemére , a tm nos ge- timoré,vel Icienria eft Del : vel quicquid non propret Deu
mere fecit: lriqu figndti ejlis. N ouüm lignum hàbére coepi- fit.Magis autem redarguite. Nqri folumcommunic^re notice:
ftis.I»dieredefhptionis.ln die baptilmi fignaculû fpiritus feri- 1 fed e.tiâfedarguke.i^C'rflim occult o fim i ab ipfis.ln dófnidiaççepiftis.
Omnisamaritudo. Oftenditiri qüocotriftctür bus, Vel intèmplis.Tttrpe eft& dicere. N ofeis djeere nifpe eft,
^îiritus fendus, ftilicetamaritudine,ideftprouocatiohç. qux illrquafiin fcnebriSfecerenönerubefeunt. Ömnïaau-
Etira Omriem occafîonem tulitnerralcamiïr.Ef irtdtgnat'idr temquaarguuntur, àtuminemaniftftantuf.lndpii lùmenefie,'
& clamor. Iridignatio ex lùpèrbia eft, quum aliquem iirdi- quuiri credit, & vobis ingitur. Omne enim quod manifefiatur,
camus indïgriiirn,&ideo eumnöriluftittemuS.Nó clama- lumen eft. Sicut ad Corinthios a ir , Occulta etiam cordis
bitnequecontendetvirbonus. Clamorqiirejffttföïe d e f 1 eius manifeftata filmt : Sc tunc cadens in feeiém fuâadorai
cendit, quem rion habuit Chriftus. Cæterum6c Éfiuastla- bit dominum,pronuciansjquiavere Deùs eft in vobiS.PriH
! mareiubetur :&dominus cfcamauitintemplo , Si quis fi- pter qttoddiett, Surge qui dorm'is.'Quafi vô'cem ahcmuS fepie-
! titjveniat, & blbatAEf btajphefnid. V trièmiriemblalpheme- [ tis conlcientiam paganipullàntis inducit. EffUuminabittibt
ChriftiiS
ÈphtfîffS,
Cbr'tftus. Quiim eiçrçdidcris, efficicris lux.Videteitaquefra-
trei i quomodd cauteambuUtis , Honquajiinfipientes , Jedvtfapi-
wfw.Qijafi fifiifepiéntiæ,,&filii fucis, nc iliciii offendicu'-
lurit dètis ,&irieipferi^çaufe ei pè$i/iönisex!jfteréiRft/i/»o»f
f*fW«p/«.Vçftralâpiejitiaj vel caui;ela,& pro quietévveftçàj
cajumriiatoribusnece'lfe éft,ygftiquid pereat. Qupniam dig;
malifunt. la o n ll;esmalifcmt,fedhominesi i fièfitlocus dic
ta » nfelusÿin quo a l iquid màli committitur. Propterea no-
lite fieri imprudentes, fed intelligent es quafit voluntas Dei. Scri-
purasferutaminùquiaibi voluntas eius agnofeitur. Etnolite
ihebriarj vinosin quo eftluxurikfed impleamini Jpirituftoquentes
vobifmetipfts. Exponit côntinéntiæ bonum,quialuxurix ma*
teriamappetere non çonuêh|t crucifixlsylèd Ipirituferiâo
repleri: quia ebrietas mater eftyiriôrum. mpfalrnis &h\tn-
nis,&cauticis jfnritalibm contantes Non de rebus lèculi, ficut
ait Dauid, 1Ètnon loquatur os meum opera ftbmirium. Et
pfaBentesiaiC'fdibA^ûDeoMôn ore tantum Dei verba cari-
tèm\\$.GrattaÈ agent esfemptr <fr proomnib.ln nomine domini no-
ftiiïejuChrifti, Deo & patri. Pro omnib.quæeucniunt,ficuf
lo b , feu bôha,lqu mala,dicite,Sic nbmé domini benedidu,-
ïècundum Dauid,penedicam dominum in omni rempote.
Subie Uinuicem intimoreChrifti. Nonhumano timoré, yela*
uaritixcaufe,fieuf quidarpfu:spatronisadulantur^«/^m
viris fuisfubditafunt,ficut domino.' Quianon eosficut Corin-
tHiós laclibatffie6rinentes,fedp£rfé&o cibo côntinéntiæ
nutriebat, timet ne iiïplerifqj ceflànte cariais officio,aut in
màiierib.fùbiedio, aut in viris ceflàtet charitatis affèâus,
&non tam Continentiamq diuortiumdocuifle videretur.
Cæterum qiiale eft, vt nouæ yitæ pratdicâtornulla ex caufe
hoc dqceret.qj ipfe na tura pofeebat. Quonia vir caput est mu-
lierisficut Chrijî9caput ecdèjia. Ipfefaluator «r/ior«.Reddit cau-
famiübie&ionis : quia: prio reft vir > & vtriuique corporis
debet elle fàluator.Sed vtecclefia fubieâa eji Chrifto, ita vr mu-
Itérés viris fuis i i omnibus. Omnibus piis debent patere præ-
ceptis.P’iri diligiteyxcres vejlras, fie ut & Chriftus dilexit eecle-
fum. T am fen <fta charitate. Etfemetipfum tradàdii pro ea. Itâ
& vos pro fenófckate vxoruminèe mori, fîçccefle fuérit, te-
Cufetfs. Vtlllamfanftificaret,mundansearnlauacroaqua. Aqua
lauit çofpps , animam fenótificatione verbi,ve4 dodtrina:
ficut ad Hebræos ait, Ahluti corpus aquamunda. In verbo,
vt exhibent ipfe Jibi gloriofam ecclefiam. Ita & vos corpora
vxorum continentia, animam mundate do&rina, No» ha-
bentem nuculam,autrugam * dut a liquid eiufm odi.lti fîbi Chri-
ftus mundauit eeclefiam, v t& vetera crimina to llc re t, &
nouas maculas. Sed vtfit/àn%a>& immaculata. Si omnibus
membris im màculata eft,maeuiati in ea cfiè non cenièntur,
nifi ruriumpoenis purgatoriis cxpürgentiir lèd fine macula
&.ruga in futuro erit : nam modo permixtaeft, Vtpa-
lea& triticum inareaante.ventilationem. Ita & vïri debent
diligen vxorcs (uasvteorpora fud.V t quale s ipficupiuntinue-
niçi, talçs & vxores exhibeant. Qui fudm vxorem diligit, fe-
metipfùm Migit.Qxga duo in catne fimt vna.. tfemo enim vn -
quam cdrnemjuam I di-j habuit : fed nutrit, & fouet earn : feut &
Chriftusecc'ejiam Non vt ei labores, & dolores infligat,
ièd vt fècuram fàciat, &quietam. Nonnuptias damnat»
fed ad continentiam hortatur. Qupa membra fumus corpo-
iis eius. Membra eius debent eumin omnibusimitari.Do
ea ne eius , & de of tbus eius. Ex omni fubftantiafiimüscor-
poris eias.Propter hoc relinquethetpo patrem,&mairenifitam,
& ad lu rebit vx. rifua : &. erunt duo in ear ne vna. SacramentutH
hoc magnum eft. Amore non loco Iblum. Ego autem dtco, in
Ghrifij & in ecclefia. Veruntamen é f vas finguli vnufquifque
fua n vxor.m s Jiçut pipfuni diligat. Ego hoc , inquit » in
Ghrifto intelligo , &in eGclefia: fed tamerinonîdéovos
non amare debetis : imoamplius, vt Chriftus ecclefiam.
Qgoniam Chriftus reliquirmatrem: id e ft, relinquendo
fynagogamlüdæorum , de qiialèçundum catnem nacus
eft: & inhærendo ecelefiæ fuæ quam ex omnibus gentibus
congregauit Quomodo reliquit pat rem? lion quia rëceffit
à pâtre : fed quia in ea forma apparuit , in qua aeqüalis eft
patri. Vxôr autem timeat viruyn. Subieôta fit tanquam infir-
mior,vt regatur,;:
-Fi/« obedtte parentibus vejlrirfn domino.V3xi.it eos, diftiplina:
quia èos àparentibus fecuiidum Deum præçipit erudiri.
Uçc enim eft iuflum. Vt mixraa officia rependktis. Honora
patremtuum cr mat rem. Sedbonos : nam îpie Moyles do*
cuit » contra Deum venientes non fèquendoS.honprem ta
mep eis exhibere pro Dei timoré debemus. Quod eji mandat
um primum in promijttone. Promillionis primum in fe-
cunda tabula i qux ad humanicatem pertinentiâ præce-
pta lex ,humëro continebat. Prima enim tabula propria
diuiiitâoffiçia exigebat. Vt bene f t ttbi, & fis Litgauus fu-
per terram. Non in h a c terra, in qüa eriam impii & fce-
lefti lenes fimt : fed fiiper îllam terram , quam & domi-
nusmicibusrepromittit, & in qua iufti inhabitabunt : &
J quam Piàlmifta vifiirum eflè le credit. Et patres noitte ad
I iracundiam prouocare filios vejtros. Siue fimpliciter accipi-
endum , ne immoderate, & fine caulà correpti inagis
I ad iracundiam prouoeentur. Sed educate illos in dtfc'tplina
' & correct tone domini. Ne dum male viiiis aiit CUtn Vxôri-
, bus’, aut poft vxores, malo veftro eos perdatis. Serui o-
! bedite dominis carnalibus. Seruidüm non natural dédit vièd
i captiuicas adinuenit,neque ex malediâo Cham coepit, vt
i quidam putant : quumexeo regcSlegamus eile generatos:
j led in Cananeis i m pletum eft, qui Iftael funt fi iiis iubiuga -
i tfi Prouidit Apoftolus,neddéiriiîaDei in aliquo blaiphe-
* tür,fi credentes lerui inutiles fuis domiriisfiailt : & quifor-
te permiflùtus erat eriam àlios icruos fieri Chriaftianos,
, deipfis iamr&âis incipietpoeftitére : lîyérbyideriteosin
meliüsprofeeirîc,& fidèleseffeûos, n&nfolumalios op-
* tabitcredere , fed etiaih iple iàluabitur : Nonenim venit
i Chriftus mueare conditiories, lèd mores. Gum tintore\ &
tremore, infimplicttate cor du vefiriM oceftjCuniomnih ulni-
litate,expoûca priorisfiiperbia. Sicut Chrijto. Ghrifto-fâ-
eitis , quicquid propter Chriftum hominibu: exhibètis.
I No» ad oculum feruientes, qu.tfi homimbus plàcentes: fed vt fer-
I ui Chrifii. .Hoc eft nolité prxlèntes èantum domino ope-
* rarûFactentes vb tutatem Dei ex ammo .cü bona volu fit at eferùïen-
tes : ficütdomino, & non honimbui. IhllisquæDeinonfiintcontraria voluntati: in multis enim concurrunt cuiti legs ' naturaliteranimi dorainoruni ; quia ièruos & fidèles, ce
i & fbbrios, ôc caftos,& benignos habere defiderant.Serui-
re domino non cummurmuratione. Scientes quoniamvnuf-
f quifque quodcunquefecer'tt bonum, hocpercipiet à dominé. Çüi-
! cunq; propter Deum benefeceris, àDeoexpeâas mercé-
j dem.SiuejeruusJiue liber. N on vos deiperare Faciat conditio
j lerui cutis. Et vos domini. Audite me,fi & illos vultis audire,
j date illis extmplam.Eademfacite illis. Ne fi Fugerint,non re-
ligioni,(èd tuæ iricipies nialitix imjpaure.Pemittentes minas:
I fctentes quia & tllorum & vefler dominas eft in car/â. >Minamini
| prbptcrdifeiplinam, lèd remittite propter milèricordiafti,
vt & vobis à veftro domino remittatur. Etperfonarum acce-
ptfo non eftaptid Deum. Apud dominum vlqiie'adeo Vnum e-
fti^,vt æqualitcr empri fi ci s , vna vobis fit hireditas repro-
millà. Decaterojratresconfortamini in domino, &tnpotentid
vir tut is eius. Eplftolam generali exhortatione condud 11, in
exemplo domini & viitaté.induite vos armaturam Dei, vtpof-
Jiiis flare aduerfus inftdias diabolt. Contra Ipiritales noftes, (pi-
ritalia arma fumenda fiint, vt dilfimilitudo naturæ arrhdru
fpiricalimu fottitudineprotegatur. Quia non eft nobis collufta-
tio aduerfus carne &fanguinem.Qzto &lànguis homo dicitur.
Sed aduerfus principes &potefidies.QuiCib\ prindpatum iri hu-
ius mundihominib.vlurparunc, & qui homines ignorances
, & impios ad peccata commiteenda & inftigant, &gu-
bernare videntur. Aduerfus mundi rcciores tenebrarum harum.
Né quis Ipiritfis nefandos cuir, autorc àprinicipc lùo diabolo
règere cælum & terram 6c mare arb'ittaretiir,fubiecit,
; & expreffiCiqUid diceret,mundi.T eneb'rarum, inquit, haru:
id eft,tenebrarum harum,vtiqueinndeliiim,& impioriim,
qualibus iamcredentib.di^um eft:Fuiftis aliquando tenè-
brse nunc aut lux in domino; Fuiras tenèbne;; id eft,infide-
lesMiunc autem per dominum fiuftieftis fideles. Contra fti 't-
ritaùa nequitia. Sunt enim &lpiritalia boni tatis.l« cülèjlibus.
In aere , in qiio ailés volantes , cxli volucresàppellafitiir.
Propterea afàpttearma Dei. Quia talés habetis inimicoS. Vt
pofttis refifierè in die mate.Dies malus eft n o b is, quarido im-
pugnam ur it malo. Et tri omnibus. Non in viiô.Perjèfti JlareiVt
eu Dei adiucotio' diabblicis infidiis pèrfeâEe atmiS fpiri&li-
bus refîftam9, lübos métis acciriâimot eft,cafti:& iri orrini
prælio viriHterpræpatati:& ab orrinib. cutis fèciili expéditi.
H 4 State