Arboriusfi-
liâ Deo voue
tvirginê.
' Pauli nloct
lum fanat
taâu pent-
culi>
Ipfe Marti-
nus lapfu
faucius cu-
VtnMtijHmorij
Maximo cu
epifcopi ad-
ulantur.
Martinus a-
poftolicam
ietinet au-
totitatem.
I fraelitarum veluti Moyfiticus alter, *
Ne vapor excuriat prétendit pagina nubem.
Quam mirum artificem dantem per fcriptà fàlutem;
Sic opecabatur præfens vbi nouerat ipfe.
Quæ pâtre ab Arborio Märrino offertur opimo,
Conlecrarida manu qua falüificata fit ipfà. ,
Quam benebisfànam cum vkginitatepuellam,
Re dd i t ip le patri proprio parer ille fîiperno.
Sic m etuit geminamlblo curante medelam;
Dum chararn lobolem morti lubduxit vtræque.
Paulinique oculum tetra caligine merfum
Impoli tis manibus radius penetrauit acutus,
Atque lerenadies deterfà nube refulfi t,
Lumen & emiCuit facies non lulca gemellum,
Martini digitis oleô manante lucernæ
Can&a falutifero fuperanscollyria [tadu. ~j *
Ipfè etiam cafu fcalarum vertiçe lapfus
Dinumeranlque çadendo gradus,capite,orç,relilus>
Attritus membrisdclcendenslaltibus amplis.
Multorum mëdicusquamplurimavulneraportans,
Dum ceUæreçubac.grauiterltibnQ(âefopora.
Peruigilis Domini venit angélus aère fufus,
Vlcera quæque vi ri traélans dum fingula pal pat,
Tangens membra manu,lblidat velligia grelîù,
Excuti turque lues fugitiuotabida fàltu,
Et fudibus laceros rediit cutis vna per artus,
Craftinusincolumi procelfit corpore comptus,
Angelicamque fidem telles prælèntià fecit.
Nec perferre piutn lônginqua flagella decebat.
Quandoflagellari grauiternonpertùlitvllum.
Prætèreunda mihi neque fiint hæc maxima rerum.
Maximus Àuguftusneçe regis maximusarmis
Imperium naâus ciuili cladefoperbus,
Dum regit infolitas frænorum infrænus habenas.
Pontificum cui tuncadulatiolaxafauebat,
Principis & nûtu, cleri cum circuîus ibàti
Martino veniente, tarnen rexipfe precatus.
Vt lànëtùm ad menlèm habeat,qui fiepe repullùs
Tandem promeruit fieri conuiua beati,
Imperioplaudente fimul lèdet,vrbefauente,
Gonuiuamcoeliquod terrenaexcipit aula.
Conueniunt proceres, præfe<âus,conful, honores,
C ertatim, acciti regalia fella colentes,
Principe poftpofito roiraturi adla fitcrâtî.
Augufti obfeqùiis fremitvndique concitus orbis.
Diuirias pariter produçens delitialque,
Qu,as habet Indus, Arab s,Geta,Thrax,Perla,Apher,Hi-
berus.
Q u o d fert meridies,ar£los,occafus,&ottus,
Qjjod Boreas Aquilo,Libs,Circhis, Aufter,& Eurus
Quod Geon& Phifon, Tigris, Euphratelque redundant
Rhenus, A rar,Rhodanus,Tibris, Pädus, Hiller, Orontes.
Quod mare,terra,polus,pilce,aliteifrûge minillrat,
Emblema, gemma, lapis, toreumata,thura,falei;na,
Gazaque Creta, Samos,Cyprus, Colophona, Sareptis,
Luddaperlpicuiscertanriavinalapiilis,
Vixdifcernendis Cryftallina poculapotis,
Inde calix niueus variât per vina colorés,
Hinc menti ta bibunt paterafilcante falerna,
Hinc abacüm piâro bombycinaflore décorant
Artelaborata,velqualiapenlàt aragne,
Serica purpureis fternuntur vellera villis,
Inli ta blatta toris: aurumqUe interm icat ollro.
Totaque permixtis radiantvelaminagemmis.
Inde pari pariter rutilant «täte miniftri,
Incunélis varius habitus, ni tor omnibus vnus,
Quod valet ore loqui potuit fob principe ferri.
Ordine Cæfitreo Martino hæc pompa paratur» ,
Q u i m odicis con ten t us erat fàtiandus ih yno,
Accnbat intereaprinceps, fimulordblenatus.
Presbyter indètoro venerandaadclinat in vlua.
At iuxta regem fèllà. lacer aflidet arta
Porrigit hincregi mox pocula prima minifter
Qui lairéto iubetante dari, quo polfit ab iplb
Augullus calicem excipere Ôc potare lecundus.
Martinus patfcra oblatavt bibit ore,parumper
Diuino fitiens potius le fonte rigari,
Principe poftpofîto,partem libaminis imam,
Prefbyteto tribuit,* nolcens quod dignior eflct,
Miratur princeps,proceres,conuiua,miniftri
Iudicioque fuo le penlàuere mfhores.
Illico percurrit res gefta,palatia complens.
Hoc quod apud fan&urn fuit ordine prefbyteratus,
Augullus conuida minor,vox vna per vrbem
Martinum feciflè canit,lùb principis ora
Indicis in minimi menlà quod nemo valéret.
Erubuitque aliud hinc dicere turba,fatelles.
Si quid enim voluit pro fupplice force precaxi
Induperatori,Martinus,& impcratiplî.
Qui tamen Augullo prædixic forte futura
Prolperaquæ mçteret,quæ môx contraria ferre h
Motibus Italiæ pugnante Yaléntiniàno,
Maximus vt cecidit poil bellafecunda tyrannus,
Q u i graueiuccubuit Aquileia protinus vrbé, #
Martini di<ftis ^rverbo libra pependit.
Cceti bus Angelicis vilus læpe atque locutus
Mifcuit humanas turmis coelellibus aures,
Voce lâlutatUSjVel nutibus iplè làlutans,
Aligeros proceres tenuata per aéra lapfos,
Mitibusalloqujis ageretquid læpe* mouerenr.
Quid coel6 expeterent terrena fode parentem
Et conlànguineum quafi longa inlæcula cmern.
Voce requirentes,&amore perenne vocantes. v
(Quid fàceret terris anima hæc tarn libera culpis?^
Vtlubeat coelis peregrinus & holpes ab aruis.
Dæmonicas etiam Q>ecies,fàllàlqùe figuras,
Quaslibet in formas le verteret inficiator
Perfpicuas habuit penetralis acumine vilus
Martinique oeulos neque fallà fefèllit imago,
Nam quamuis varia tegeretur larua figura,
Sanélo nudafoit cum non fe abfoonderet vmbra.
Et quod a perfidiis illufio nulla valebat,
Prenfus in arte ferox iaculabat probra beatum:
Et cum fraus cellar hoftis.conuitia iaélat.
T empore nam quodam cornu bouis ecce cruentum,
Iplè cruentus habens,infertad radia làcratî
Irruitin cellam,caulamque exponit iniquam. .
Quo virtus Martine tua eft?Hoc alpicis,inqii(r,
Vnum namque tuum nuper hac cæde peremi,
Et mihi præda iacet pecuali capta miniftro,
Iniundlumque nefas fceleris ho s armiger impler.
Damno creico tuo eongaudens vberenetu,
Protinus his didlis fratres lacer aduocat omnes
Ét pater ore refert quicquid férus indicat hoiftis.
Sollicitus ne <^uid lupus abripuillèt ouili.
Perquirunt focios monachi numerumque recenlènt
Sed grege de niueo modicus neque defuit agnus.
Condudlus mercede tamen deell milieu s vnus*
Ligna rrahenda focis nemorum vedlore bubulcoj
Q u o propero iub et ire gradu,caulàmque rèquirir, *
Semianimum inueniunt mifii lùprema gementem,
Indicat atque necem,dum adhucfiiper halitus errata
Quod foalaxato taurus foret inguina cotuu
Explicataqnefide,vitam cum voce reliquit.
Nec Sandhim hoc errare facit,quod fecerat error.
Additur hinc etiam remm mirabilis ordp,
Mille nocendiartes,dum perfidus exerit hoftis,
Nunclouis in faciém,nunciè mentitus, Anubem,
Sæpe habitu V eneris,fæpilfime fronte Mineruæ
. Sedulus infidiis làn â o lua ièria rumpens.
Diuerfis forniis,vt terror crefoeret,offert,
Et varius generet Ipecie variante timorem,
Qui virtute nequi t,luperatus vt arte rebeller.
Sed tamen intrepidus perfiilitinania temnens,
Semper inaduerfos iaculans crucisarma beams,
Belliger hoc clypeo hoftilia tela relidens,
Qua pénétrante acie,lè machina fallà refoluit,
Sæpe etiam in iàndlum vacuos acuere tumultus
Innciatores,fallb minitante fiagello.
Sed fremitus fragilis per inania cymbala tinnit,
E
Martinus
prptbycerü
ptæfcrt itn
peratori.
*feiens.
Maximo fu
pr*diiSnlp.
vi
Angeloium
ghudet al-
loquiis.
'moneient
Dç. mmonbo
uis impetu
encâura ab
fe hominé
iaftat.
Dzmon v:
riasaiTumii
fallorüdco
Martinum
appétit __
Dxmoni.n
pceniterc
poflitpro-
Anatolii
monachi
hypocrifis
dccegitur.
’feiendo. ■
D
^ " Liber ït.
Ôppolîtifqite mirtis inrerritus iplèrefiftit.'
Nec fundata decet contra cuacuata moueri, ■ ’
Hinc quoque lætiferi luffulùs feile veneni
Perfidus, horribilis, trux, lubricus, inuidus, angui9,
O re cruenta tus Martin um prouocat a rmis,
Cur habeat nionachos onerofocrimine prelTos. ;;
C u r maculolà cohors habiter piafeptamagiftri,
Ne rea turba malis violer confortia iu fti.
Morbida neu reliquos viti j contàgia fricent,
Q u i male polluerint lauacri venerabilis vridafti,
At luaperdiderint baptilmata crimine merfi,
N ç c via fi t veniæ, periit quibus orbita lâpfis,
Cum femel in foueam vix eft reuocare mentem,
Ac neque rellitui vallato in corporeflbrem
Neeredeat milèris vitra iiidulgentia Chrifti.
T une Martinus ait hæc contra dæmonis kam,
Perfide decipiens quianon tua cômmoda cernis,
Hoftis inique tibij tibi iam noxapereunte,
Si nunc poeniteas, fi nunc refipifcére velles,
.Præcipitareanimas vtiam per criminanolles,
Nec tua fæuirentalienæ téîa ruinæ,
Errorelque tuos damnare, vienne, iudex.
Dëpietàte Dei fidens, promittatepollim
Vt nbi tara milèro milèreri Chriftus haberet*
E ê ci t o do nare t fee lerata piacula culpæ.
Qb hocarcepoli delcenditadaruaredemptor,
Perdita vt eriperet, peritika nec ip ß périrent,
Immaculatus enim maculas detergere venit;
yulneribulquefiiiscuraretvt vlcera mundi.
Funjeris ordo fui; noftræfuitarra foluris
Sputa, flagella, chlan)ys>fel,acetum,lanceavclaui,
Crux pia, mors, tumulus, lapis,inferus, vmbrà,tyrannus3
Vid a fimul triduo premit, & redit au&or ad aftra,
Defcenlùlque fuus meus eftafoenfîis in altum,
Nec peccatoris mortem magis digit vltor.
Quand© fuis poenis nobis deditarma làlutis.
Sic pius indomitam pellemmanfiiefcere tentât,
Promifitqn e lupo bonapaftor ouilia reddi.
Quanto magis nomini*relèrari præmia Ghrifli,
Propter quem iplè Deus hom© fi t,iacet atque relurgit.
O pietas & cellà fides,præfumptio dulcis,* ‘
Quæ promittir opem deceptori Sc perituro,
Explicuit votunî, fi non valet ire iuuandura,
Gui minus in pofiè ell, làtis çfl ollendere velle;
Nam totufn impendit, qui non ablconditamorem.
Hinc clarus placidus adolefoensmoribus expers. ï
Martinum ampledens patrem,& fuacundarelinquens,
Tempore quiquebreui micuitvirtute, fideque
Gum prope pontificem habi^pulaçonllituiflèt,,
Acfùaçomplures péterentconfortiafratres, î
Huic fetuncmonachusfoeians Anatolius addic. , '
în commune prius humilis cenlura fodàlis,
Q u i ru dis ingenij yerfuto illulus ab hofte,
Poil air, ad felè quod coelitus Angélus irec, »
Âcrelèrare fibi myfterîa claufatonantis,
Et cito lyderea voûtent fua nuncia penna,
Attjue remiflà virirelponfionubila tangàt,
Inter lè & Dominum meraorans iter elîHpropinquutn,
Ac fibi contigui iâdat cônfiniacoeli,
Se lècteta Dei * nplcendoiamelïèprophetàmi
Sed Clarum, vt credat, nec opinio rallà mouebat;
T une fine more forens Anatoliusallèrit audax,
Q u o fibi de coelo dominus ttanfinittatamidum,
Induat & veftcnj delatam n o d e filenti,- • '
Vt fignis ftupeant cuius tiiodo verba cauillant,
Eleuat hinc varia m monachorum turba tumultum,
Et fuipenlà tenet Ipedatio vanalbdales;
Interea médias quafi nox tranlcurrerat horas,
Et rotaflexaæquo gyrabat cardine metam,
Fit lùbito ftrepitus, quatitur locus armamouentur,
Et concufià fimul vario frémit aula fiifurro,
Murmure raucifono fiangente lepore loquelas,
Credas pugnaces volitare per allraph alanges,
Et videas rapidas dilcurrere turbine turmas,
Hic vbi conculîis redierant ocia turbis,
Motaqüe tempefbs tïanquiila filéfttîà futnpßt;
Aduocat ex Mohachis confeftim Anatolius vnum,
C orninüs & tunicam oftendat iadanrior albam,
Q u i Vactio tumidus fallb Vmbrabatuf honore,
Candidus exuuiis, fèd nigri dæmonis artej
Indeciet reliquos; océurrit Clams Ôçipfc,
Palpac molli tiem veftis candóre niuali,
Serica confingunt tenuato ftaminàfilo,
Nec contaëla manu difeerni vellera poffink,
Ducirurintetéamonachis nox peruigil hymnis,
Et çompada choris Dauidica cannarefiiltat; •
Vt coram altithronus velamina viforeüelet.
Tara fpumabatequis auroræ auriga mbores,
'S ol quoqaelucifluas dreumfledebat habenas,
Arque renatadies réuocabat in arua labores,
• Mox Clams monachum Martino oftendere tendit,
NolcenS pontificem phânrafmàta riulla latere.
; Cum fànôli ante oculos vario fuit vna figura,
Decipulamque fuam deceptor perditin ilium.
Coeperat his demens Anatohus ergo reniti,
In terd i-dla fibi Martini * occurrere ouili,
Dum tameninuiris traheretur paflibus hæreftS,
Tegmina falfiloquivanèfcuntalbanigélli,
Et male deftituünt monachum vagapallia nudum ;
Nec flat imagineis fimulatilis vmbra figuris,
Territa Martini fie nomine lama réfugie.
Hoftis iflêrs màioraluis dehinc viribus aüdèhs,
perfidus & totiens elifus, nec fibi credens,
Debilis àrmamouens & degener ardua tentahSi
Vtfiialaüs fierét vel follieitaflè potentem,
Grefoçrec & titulis fortem pulfaflèfàgittis,
Denique cum iàn âu s recubaretin aggerefufos,
Infinuando preces Domini pro plebe ßcerdos,
Conftitit ante oculos deformis forma rebellis,
Sulphurea fiib luce micàns radiatilis Vmbra,
Lumine mentito tenebrofiis, &acra vorago*
Fulgidusékuuiis regâli Véfle fàcèlles,
T e â u s braóleolis vacuo diadëmate pul ch er,
Ordine gemmararn riumerofiluce comfous,
Falfàvefte potens, cui calceus illi tus auro,
Latior, & tumid© iaëtans fè pompa triumph«,
Cuius ad alpeéhim fànâus habet ora repreflà;
Muttiaqueambo diu'tenuerefilenriâfàftü;
Mirans ille virum dumdèfpicitifte fuperbum.
Quem prioralloquitur reus, & temerarius hoftis,
Quæ dudum. Martine cupis penetrante precatu,
Iampiavota tenesegofom tua gloria Ch riftus,
Exigis vt veniam valides recreare labores,
E t iùdara tuis.vt folers bella* triunîphis,
Débita militiæ dare oportet mtinera regem,
Defcenfiirus enim ad terras hue dirigo greffîim, -
Vt tua follicitus requiefoant peëlora curis.
Hic fiicer intrepidus nolens refponfà referre,
Defpicic, & reticet, traëlat, neque verba relaxat.
Mens folidata manen s, rimans alca, atque profunda,
Cardine nec tremulo, vento neque flante fotatur,
Lubricus hxncrepetitmbrdadanbilalèrpens :
Credere quid dubitas, proprio quod lumine cernis^
En ego fum Chriftus, recum qùiconfero voces,
Et loqüorhæcfècreta palam dignando futura.
Nec de me trépides, teftis mihi fulgidalux eft;
Spiritus vt Verax Martini igniuitacümen,
Ac patefècititer ne claufàvenenalaterent,
Hoftis & anguinei pollet dilcernèrë fraudem,
Libertäre potens fàh<ftis lermonibus, inquit,
Non ita fè Dominus venturum dixit in orbem;
Se neque purpureum, nec fie diademate fultum,
Pandit Apoftolicis, voce infinuante columnis,
Cum fua* carnalis raperetüt ad aftra figura,
Atque pijsplantis llraueruftt flamina * pennas, (
Cum pede preflàlàcro lèruiren<|efa fegi,
Angelicis Veâus manibus celer æthera calCans,
Ingrediens teneras, neque frangens ereffibüs auras,
Pendula planta volans, cum riubila ftnderet intrans,
Rémige pennigero qua non focit * ala figillum,
I I
“oCeuriat.
Dzmon le
pro Chrifto
. obiieitin
imagines.
Mattino.
G