\ Ctp. tf.
’ nrtutcs
] ad fepul-
ehr um B.
’ Martini.
Cap. 7. Senoch H
claufus.
Ctp. t.
D. Germais
Fari-
! fiorumE-
) pilcopus
j obiit.D
Ai>bas quem Bonum cognomento vocant,Epifcopus fub-
fituitur.-quem multi magnis laudibus prolequürur,effe eu
caftum,lobrium,moderacum,ac in omni bonitate promp-
ti Ifimum, amantem i Lift it i am, charitate, omni intentione'
diligentem. Qui aecepco Epildopatu , cognolcensquod 7
Lampadius multum de rebus fraudaftet Eccicfite, ac de lpo- •
Uis pauper um,agros vinealque, vel mancipia congregaflet,
eum ab omni re nudatum a pnelentia lua iuftit abigi. Qui
nunc in maxima paupertate degens, manibuspropriisvi- '
dum quaerir.Htec denis luffieiant.
Anno vero quoliipra, ideftquomortuo Sygiberto •
Childebertus filius eius regnare ccepit , raultae virtutes 1
ad (epulchrumbeati Martini apparuerunt, quas inillisli-
beUis Icripfi quos de ipfi^miraculis componere tentaui.Et
licet lermone ruftico , tarnen celare paflus non (um,qua
aut ipfe vidi.aut a fidelibüs relao.cognoui.hic tantum quid
negligentibus eucnerit,qui poft yirtutem cceleftem terre-
na medicamenta qua lierunt, exloluam, quia ficut per gratiam
lanitatum , ita&per caftigationem ftultorum virtus
eius oftenditur. Leonaftes Biturigis Archidiaconus deci-
dentibus cataradis,lumine car uit oculorum. Qui cum per
multos medicos ambulans,nihil omnino vifionis recipere
poflet,acceflitad bafilicam bead Martini: vbi per duos aut
tres menfes confiftens, &ieiunansaflidue, lume vt recipe-
i rct flagitabat.Aduenienteaute feftiuitate,ciarificatis. oculis
cernere cospituegreirusquoque domum, vocato quodam
Iud*o,ventoläs qhorü beneficio oculis lumenaugeret,hu-
meris luperponit. Decedente quoque languine, rurhis in
recidiuam caxitatem redigitur. Quod cum fadtu m fiiillet,
rurfum ad templum landum regrdlus eft,I biq; item longo
{pacio commoratus, lumen recipere npnmeruit. Quod ei
obpeccatum non prceftitumreor, iuxta illud dominicum
oraculum, Qui habet,dabitur ei» &abundabit:&quinon
habet,ipliira quod habet auferetur äb co & illud, Ecce fan9
fädtus es,iam noli peccare, ne quid dbi deterius eueniat.
Nam perftitiilet hicin lanitate, ftludamm noninduxiflet
fuper diuinam virtute. T ales enim admonct & arguit Apo-
ftolus, dices, Nolite enimiugum ducere cum infidclibus.
Quse enim participatio iuftitia: cum iniquitate?aut q uxCp-
cietas lucißpumtenebrisjQux aute commünicatio Chrifti
cum Belial?äut qua: pars fidefi cum infideliP quis autemco-
fenfus templo Dei cum idolis i Vos eftis enim templü Dei
viuijpropterea exite de medio eo rum,&leparamini ab his,
ait Dominus.Ideo doceat vnumquenque Chriftianum h^c
caufi.,vt quando cceleftem accipere meruerit medicinam,
terrena no n requirat ftudia.
Sed & illud commemorare libet, qui vel quales viri hoc
anno a domino fiintcouocati.-Vnde magnum eüm & Deo
apceptabilem egolfenieo , qui tales de noftra terra fixo
paradilo collocauir. Nam Benedidtus Senoch presbyter,
quiapud Turonos morabatur, fic migrauit a fieculo. Fair
autem genere Theifalus, & in Xuronico clericus fadus, in
cellulam quam ipfeinter parietes antfquos compo(uerat,le
remouit: colledtisque monächis ■, oratorium quod multo.
tempore dirütum fuerat, reparauit.IdemiuperinfirmoS:
multas virtutes fecit,quas in Ubro vita: eius leripfimus.
Eo anno & beatus Germanus Pariftorum Epilcopus
tran(iit:in cuius exequiis,multis virtutibu s quas in corpore
geflerat, hoc miracnlum confirmationemfeeit. Nam car-
cerariis adclamantibus i, corpus in platea adgrauatum eit.
Solutisque eilclem rurfiim fine labore leuatur: ipfi quoque
qui lbluci fueranc,in pbßquium funeris vfque ad bafilicam
in qua lepultus eft,Überi peruenerunr. Adfepulchrum autem
eius multas. virtuos Dömino tribuente, credentes
expcriuntur:itavtquilqueiiiuftapetierit, velociter exop-
tata reportet. Si quis tarnen ftrenuu s virtutes illius quas
in corpore fecit, follicite vultinquirere , librum vitae illius
qui ä Fortunato presbytero compofitus eft,legens cundta
reperiet..
’ r <£pdem quoque anno 8c Caluppa reclaufus obiit.Hic
autem ab infantk fua temper religiofus fuit, 8c apud mo-
nafterium Melitenfe termini Aruemlconuerfiis,in magna,
fe humilitäte fratribus prxbuic ficut in libro vit$ eius
{cnpfim.9s,
Fuft autem in Biturko terminp reclaufus nomine.
Patroclusjpresbyterii honore praeditus, mirælandiitàtis ac
religionisjvir magnæ abftinentiæ.-qui plerimque ab inedia,
diuerfis incommodis vexabatur. Vinum, ficeram ,vel ömne
quod inebtiare poteft, non bibebat,præter aquam parüper
melle linitamifed nec pulmento aliquo vtebamr.Cuius vi-
dtus erat panis in aquam infulus at que laie relperfiisrhuius :
oculinunquam calig?iuerunt. Eratautemin örationeaffi- !
duus:quam fi parumper prætermififlèt.aut legebat aliquid,
aut fcribebat.Frigoriticis puftulis laborantibus,vel reliqüis
morbis, ikpe per orationem remediaconferebat. Sed & a-
lia figna multa fecit, quæ per ordinem longum eft enarrare.
Cilicium temper puro adhibebat corpori. Quiodtogena-
riaætate abfeedens àlèculo,migrauit ad Chriftum. Scripfi-
mus 8c de huius vita libellum.
Et quialemper Deus nofter facerdotes fiiosglorificare
dignatur , quid Arperno de Iiidæis hoc anno contigetit,
bändam. Cum eofdem plerunque beatus Auitus Epilco-
pus commoneretjVt reliiäo velamine legis Molàicæ, fpiri-
tualiter ledta intelligerent,& Chriftumnlium yiuentis Dei
prophetica&legaliaudtoritatepromifliim,corde puriflimo
in lacris literis contemplarentur, manebat inpe&oribus
eorum,iam non dicam velamen illud quo fades Moyfiob-
umbrabatur,ied payiesrlacerdote quoque orante vt couerfi
ad dominum, velamen ab eis literærumperetur, quidam
ex his adkndturh pale ha, vt baptizareturexpetiit,renatus-
que Deo per baptilmi lacramentum, cum albatis reliquis
in albis&iple procedit.Ingredientibus cutempopulis portam
ciuitatis, vnus ludæorum luper caput conuerfiludxi
oleum foetidum diabolo inftigante diffudit. Quod ctuti
cuqdusabhorrens populus voluiftet eumvrgere lapidib9,
pontifex vt fieret non permifit. Die autem beatoquo Do-
mijius ad coelos poft redemptum hominealcenditglorio-
fus:cum iacerdos de Ecclpfia ad Bafilicam pfàiiendo proçe-
deret, irruit luper fj’nagogàmludæorum multitudo tota
lèqtientium,deftruensqueà fundamentis,, çampi planned
locus adfimilatur. Alia auté die iacerdos eis legates m it tit,
dicensrViegoyos confiteril|ei filium non impello,led ta-
men prædico, & falem fcientiæ veftris pedoribiys traho.
Paftqr him enim dominicis ouibus luperpofitusij & de yo-.
bis iUe verus paftor quipro nobis palTus eft,,dixit habere le4
alias oues quæ non Hint ex ouilimo * quas eumoporteat
adducere, vt fiat ynus grex 8c vnus paftor. Ideoque fivultis
credere vt ego,eftote vniis grex, cuftode me pofito .* fin ve^
roaliud , ablcediteà lôço.'Illiautem diuæftuantcsatque
dubitantes,tertia die,y t credo, obtentu ppntificis çoniun?
â i in vnum,ad eum mandata remitttiht dicentes, Credim9
Iefiun filium Dei viuinobis prophetamvicibusrepromiA
fum:& ideo petimus vt abluamur baptilmo,ne in hoc deß-
6to permaneamus. Gauilus autem nuncio pontifexjnoiftc
landaPe ntecofte s vigiliis celebratis, ad baptifterium foras
muraneumegrelfiis eftdbique omnis multitudo coram eo
prpftrata,baptilmumflagitauit. Atille prægaudiolachry-
mans,cüófcosaquaabluens,chrifmateliniens,in finu matris
Ecçlefiæ cógregauit. Flagrabât ce rei, lampades refulgebat,
albicabat tota ciuitasdegrege candido,nec minus fuit vrbi
gaudium, quam quondam Ipiritulândbo delcendente luper
Ap oftolos,Hieru laie m vide r e promeruit. Fuerunt aût qui
baptiZati lunt, amplius quingenti.Hi vero quibaptilmum
! peteipere noluerunt,difcedcntes abillavrbe,' Mamliæ red-
! ditifunt.
, Tranfiitpoft hæc & Brachio Abbas cellulæ Manatenfis.
Fuit aut genere Thoringq^in lèruitium Sygiualdi quonda
t ducisvenationem exerçons, licütalibifcripfimus. . .
Ergo vt ad propofitum reuerramur, Chilpericus rex
‘ Chlodoueum filium luum Turonos tranfmifit, quicon-
gregato exercitu inter terminü Turonicum, & Andegauü
vlquç Sandionas tranfiit, eamqj peruafit. Mummolus vero
patritius Gunthcramni regis cum magno exercitu vlque
! Lemouicinum tranfiit : & contra Deliderium duce Ghil-
j perici regis bellum geftit. In quo prælio cecidere de exerci-
. tu eiusquinq; millia:deDefiderii verovigintiquatuormil-
lia.Iple quoque Defiderius fugiéns vixeuafit. Mummolus
vero patritius per Ar uernum rediit, eamque per loca exer-
I citus eius deuaftauit,& lie in Burgundiam peraccelîit.
1 Poft hæc Meroucüs cumin euftodia a patre rerinere-
§
i.delnita
cul.cap 64
Frigoticicii
oratione
medebatu.
Patiodus,
Cap. h.
ludzus ii>
>ludit bapt:
(udei ab
ueitutitui
Cap. h.
Brachio
Abbas.
Cap. 13.
Mummo
lusLem
uicos V
*
A
Méroueuÿconfuratur.
Milßid cé‘
lebrààit •
OregiTu-
Eulo^ia-~.ÿ
diturpoft'
Miflam.
ß
Grég.tù-
lon. a Chil-
perico eii-
citür.N,
c
Leudaftcs
puerosMcîoueittucidauitA
D
tur,tonfuramseft,mutataque yefte quaefericisvtrmo9 eft,
presbyter brdinatu^&admouafterium Cceliomannkum,
quod vocatur Aninlula, dirigitur,vtibi facerclotaM erudi-
returregula. Hfec audiens Gunt-hcramnus, Bofbjqui tunc
in bafilicaiandtiMartini,vtdiximus,relidebat,militRicul-
fum lubdiaconum, vteiconlilium occulte prsberet expe-
. tendi bafilicam landlihiartini Qui cum abiifletab alia parte,
Mtroueus
?ythonif-
fara confu-
“t; «S
Gailenuspuet eius aduenit. Cumque paruum folatium
qfii eum ducebant haberent, ab iplo- Gaileno in itinere ex-'
culfus eft, opertoque capite,indutulque vefteleculari,bea-
tiMatuni tOmplum expetiit. Nobis autem Miflas cele-
brantibus,in landam bafilicam, aperta reperiens oftia,in-
grefluseft. Poft MiHas autem petiic, vteieulogias dare de-
beremus.Erat autem tunc nobilcuiii Ragnemodus Parifia -
c®lcdis Epilcopus, qtiilanfto G^rmano luccellerat.Quod
cumrefutaremus,ipleclamarecapit&dicere, quodnon
re<fte eum a commmunione fine fratrum eonniuentia fuf-
penderemus., Illo autem hxc dicente,cum conlenlu fratris
qui pr jelens- erat, con teftata caula canonical eulogias a no^-
bis accepit,yeritus autem fum,ne dum vniimacommufii-
one fulpendebam,in multos exifterem homicida Minaba-
turen.im aliquos de populo noftrointerficere, licommu-
nionSnoftrani non meruillet. Multastamen pro hact^ula
Turonica regio liilHnuit cladfis. His diebus Nicefius vir
neptis mexipropriam habes caulam, ad Cliilpericum rege
abiitcum Diacono noftro,qai rogifuga Mcrbuei narraret.
Quibus yifis Fredegiindis regina ait: Exploratoreslimt,
& ad Icilcitandum quid agat rex aduenerunt, vt Icianc quid
Meroueorehuneient; Et ftatim Ipoliatos inexilifi refrudi
pra*eepit,de quo menle leptimo felaxari lime. Igitur Ghil-
pericusttunciosad nos direxit dicens:Eiiciteapoftatam ilium
balihca:fin autem aliiid, totam regionem illamieni
luccenda. CurnqUe nosrelcripfiflemus,Imp6llibile elle cp
temporibus h^reticorum non fuerat,Chriftianorum nunc
temporibus fieri, ipfe exercitum comouet,&illud dirigiti
Anno aute fecundo Ghildeberti regisj cum videretMero-
ueus patre fiium in hac deliberationeintentum, adfumjjto
lecumGunthctamno duce ad Brunichildem pergere edgi-
tat ,dicens: Abfitvt propter meam perfonam bafilicado-
Tnini Martini violentiamperferat.aut regioeiiisper me ca-
ptiuitati lubdatur.Et ingrellus bafilica, dufnvigilias ageret,
resquaslfcum habebar,ad fepulchrum beatiMartini exhi-
buit oransvtfibilandus fuccur r ere t,a t que ei co need ere t
gratiam fiiam, vt regnum accipere poflfet. LeudaftestunC
comes cu multas ei inamore Fredegundis irifidias tederet
ad extremum pueros eius qui cpagoegrelfifuerant, circu-j
uentos dolis gladio trucidauit, iplumque interimere cupi-.
ens, fi reperire loco opportune potuilfet. Sed ille confilio
vfus Gunthcramni,& le vlcifci defiderans, redeun te Mari-
leifo archiatro depr^fentiaregis, comprehendiprxcipit:
cjelumque grauiffime,ablato auro argentoque e iu s,re liquis
reb^quas lecum exhibebat, nudum reliquit.Etinter-
feciftetvdque,finon inter manus caidentium elapfus,Ec-
clefiam expetiftet:que nos pofteaindutum veftimends ob-
tenta vitaPi&auum remifimus.Meroueus vero de pacre atque
nouerca,multa crirrfina loqueBatur: qua: cum ex parte,,
vera eflent, credo acceptum non fuifle Deo,vt haec per filium
vulgarenturificut in fequentibus cognoui. Quadam e-
nim die ad couiuium eius adcitus, dum pariter federemus,
fuppliciter petiic aliqtiaadinftradione anim*legi.Ego vero
referato Salomonis libro,verficulum qui primus Occur-
ritarripui, qui haec continebat: Oculum qui aduerfusad-
fpexcrit patre,effodiant eum corui de conuallib. Illo quoq;
non intelligente, confiderauijhuncverficulum adomino .
praspatatu. Tuncdirexit Guhthcramnfipuefuadmulierl
quandafibi id cognitam a tempore CHariberri regis,habe-
telpiritum Pythonis,vteiquaeerant euetura narraret. Ad-
lerebat prater ea iplam fibi ante hoc tempus,non folum
annum,led 8C:^diem&hora.in qua rex Charibertus obiter,
denunciafie.Qua: ei per pueros mandata remilit: Fururum
eftenimvtrex Ghilpcricus hoc anno deficiatj & Meroue-
us inclufis fratribus omne capiat regriiim. Tu Veto dueatfi
totius regnieius Snis quinq; tenebis.Sexto vero anno in v-
na ciuitatfi q u i fuper Ligeris alueu fita eft , indextra eius
parte fauente populo Epilcopatus gratiam adipifeeris, ae
fènex & pleiiüs liierÜ àb hôc mühdq inîgrafeisiGüitt^jhic
pued redeütes otnhino nûcialleht.ftaiiniille valiitatfe fc'lat9
tan^fi iam in cathedra Turonicæ Eccleliæ refideret,ad mfe
hæc detulitverbâ»Guius egü arridens ftultitiæ,dixi: A Deb
hæcpoicèndalîuit.nam credi noii debent quæ diabolus tè-
f promittiti ille autem ab initio mendax eft,& in veritate nü-
qua ftetitilllo quoq; cû confulione difcedentc,valde irride-
bam hominem qui talia credi putabat Deniquequadaih
; node vigilüsih bafilica lànâianciftitis celebratis , dumlc-
dulo decuban s obdormillèm,vidi angelum per aéra Volail-
tc, cumque ftiper lànôtam bafilicam præterirec,vôce magna
aitîHeuhcu -, perculIîtDeus Ghilpericum,&omhesfilios
eius: necfùperabit dehisquiprocelferuntexlumbiseiué,
qui regat regnum illiusfn ætérnùm.Erant ci eodem tépore
de diuerfis vxoribusfilii quatuor , exceptis filiab. Gum autem
hæc in pofterum iilipletafuiftcntjtunc ad Hquidum cô-
gnouifalfa eflëquæ promiferantarioli. Igiturcommoran-
tibus his 'apud bafilicam lândi Martini, mifitad Günth-
cramnum Bofonem Fredegundis regina , quæeiiamprb
motte Theodoberri patrocinabatur occulte, dices : Si Me-
roneû eiieere potueris de bafilica vtinterficiatur.lnagnü de
me munus accipies.Ât ille præfto putans elle interfedores,
ait ad MeroUeum;Vt quid hic quafi legnes & timidi refidë-
mus,&vthebctescireâ bafilica occulimus PVenianteniih
equi noftri &accepti.s accipitribus,cum canib. exerceamur
venationc, Ipedaculisque patulis iocundemur. hoc enim
aie bat callide vvt eu à (an da bafilica fèpararet. Gun th cram-
nus vero alias làne bonus (nam ad periuria nimium præpa-
ratus erat, veriimtamen nulli amicorüm làcramentum de-
dit,quod nonprotinus omifiilet^egrclîî itaque,vtdiximus,
de balilicajad locundiacenlem domum ciuitati proximam
progrelfi liint’.lèd à no mine Meroueus noms eft.Etquiâ
impetebaturtune Gunthcramnus deinterieufvtdiximus,
Theodobctti, mifit Chilpericus rfex epiftolam lcriptam ad
lèpulchru làndi Martini,quæ habebat inlërrum.vt ei beat5*
Marcinus relèiibeiet, Vtrum licëret eXtrahi Gunthcramnü
dé bafilica eius, an non; Sed Baudinus Diaconus qui hanc
epiftolam exhibuit,chartamputam cum eadem quam de-
tulerât, ad làndùm tumulummifit Clinique per criduuni
cxpedaflèt,& nihil referipti reciperet -, rediuit ad Chilperi-
cQ.Ille vero mificalios qui à Gunthcramno (àcramenta exigèrent,
vt fine eius fciêntia bafilicam non relinquëret. Qui
ambienteriurans pallam^itan§ fideiulloré dédit, nunqualè
ex inde fineiufliöne regia egrellurum.Meroueus vero noA
credens Pythoniftæ, tres libros luper làndi fepulchrüpo-
lùit,id eft Plàlterii,Regû j E uangdiorü : 6c vigilans tôta no- j
de,petiit vt fibi beams confellbr, qiiid eueniret^oftéderec,
&v truin polfic regnum eapere,annon,vt domino indicaii-
té cognoiceret.Pofthæc cótinuato triduo in içiuniis,vigiliis,
atque orationibus ad beatum tumulum irerum accedens
reuolùitlibrumqùi eratRegum; Verlùsautépnmuspagi-
næ quam relèrauit, hiceratlPro eo q> dereliquiftis dotninû
Deum veltrum,&ambuiaftis poft deos alienosjhecfeciftis
redum ante conlpeduiti eius, ideo traduit vos Dominus
Deüsvefter in manib. inimicorum veftrornm.Plàlteriiau-
téverlus hiceftinüentus : Verumtamen propter dolofitaté
polùifti eis ntalatdeieciftieos,dum alleuarétur. Quomodo
fadi finit in délolationem ? fiubito defecerunt : perieruiit:
propter ini qui ta tés luas.ln Eiiangeliis autem h oc éft reper-
tüm : Scitis quia poft: bidüum pâicha fiët,& filiuS hominis
ttadetur vt crucingatur. In his relponfionibuS illecofiiliis,
flens diutillimead lèpulchrum beatiantiftitis y adlùmpto
lèéum Gunthcramno dqcecüm qiiingentis aureo ampli9
virisdilceffitiEgrelfiisauté bafilica landaj cumiteragerét
perAlcilfiodotenlè territorium , abErpone diice Gunthcramni
regis comprehenlùs eft. Cumq; ab eo detinerétur,
cafii neleio quo dilaplus, bafilica làndi Germani ingrelïùs
eft. Audicns hæc Gunthcramnus rex in ira commotus Er-
ponéleptingentis aureis damnat, &ab honore remoiietydi-'
cens: Retinuifti,vt ai t frater meus,inimicum fuum:q> ii hoc
facere cogitabas,ad me eüm debuifti prius adducere:lïn auté
aliud, nec tangere debùeras'qiiern tfenere dilfim ulabas.
Exercitüs auté C hilperici tegiS vlqüè Turonos accédeiis,
regiönem illam in prædas mittit, luccertditjatque deuaftat:
nec rebus làndi Mârtini peperde, led q> manu tedgit, line
Vllo
U
.ÇrikindA 1
dcbctquod
piOrtaitatr
Vifib èciéij
uclatio I
Gregorio 1 exhibita 1 de fuccef-
foribus -
Chilperici.
F
Chilpericus
fcripfit
adfepul-
chrumB.
Martini;
G
DiuinatiO
feripturis;
M