A
Somnium
Hiili.iius
jpotfft'ü ab
nófiiiitate
ff4 Gregbrti Turonenf
Regina rc-
' ftitui t Ec-
jtlefiat ar-
•genrum.
ta p . 9.
P
iNox domifilium
rèeipërén t fànutii ,Ipfe quoq; facerdos fequenti n o-
d e vide t ber fômnium fimülachrailla quæ à gentilibus co-
lebantur outline diuino comminui atque in pulüerem redada
folo pofterni. Quarta autem die cum genrilitas vellet
i ter um diis exhibérelïBanïinaimosftiis Prefbytéradfepul-
chrum fàndi proftemftur: & cum laçhrymis exoratjvt tandem
gentilitatemhanc quæiacebat in tenebris, fplendor
diûfnæpotentiæ vifitaret, ttec fineret vitra martyrbeatus
alumnns proprios ifta caligine derineri, cum ille perennis
claritatis gaudia poflideret. Confeftimad eius oratioriem
commouentur tonitrua, renïdent fulgura, delcendit imber
igné mixtus, & grandine cnrbantur omniai coneurrit
vulgusadcellulam, profteruirur coram fàcerdote ûmnis
cateruagentilium, & raixto cum laçhrymis vlulatu cun-
d i Domini mifèricordiam deprecantur i poHieenturque
fàcerdoti,fi grande recederet,[& martyrem patron um ex-
peterent,&ad Deum eius re lia is fimulachrorum culribus
integro de corde tranfirenr.Porro die fu fa oratio ne, cunda
quæ pe tii t, meruit ob ti nere.Receden te autem tempeftate,
puer cum.parentibus credens, ipfà die à doloribus libéra-
turvgentilesin Trinitatis nomine baptizati>ftatuas, quas
coluerant, contingentes, inlacùm vico amnique proxi-
mum proiecerunt. Abeo enim tempore in loco illo,& fi*
3e$ CathoIica,&martyris virtus eft amplius declarata.
Poil hæc vementes quidam de BurgundionibüsadBril
natenfem vicum -, eum cum armorum multitudine e o -
piofà drcumdant captoque populo\ direpto miniftetio
îàcrofàndo, vitra amnem tranfêunt, ôc virosgladio inter-
frcere.teHquum vdlgus force diuidereparant. Tune Hilli-
dius quidam à Vellauo Veniens,&> vraiunt, commonitio-
ne columbæaliris incicatus. fùper eos inruitr hortatniq; fb-
cios ica hoftes adincernecionem cæcidic,vt capriuis laxatis
cri umphans in laudem martyris,amne tranfmiflb,ad beata
cellulam tanquam nouus Moyfes cum omni populo cané-
doteuettiturmee minor vt arbitrer, exultatio fuit ereptis,
quam quondam l(raelitis,demerfîsfuit Ægyptiis:quôd ne
quis dubitet hanebéari martyris fuiflè vidoriam > fedinfi-
nuatio coiübæ aliquod myfteriùmfuiflè creditur vheutis
diuinæ.Nam venienre Hillidio, hæc ei o buiam Venir: cum
vtilte adfokt, aliquid demoraretur, hæc in cireuicu ilitus
volicabatrilioq; progrediente ifta præcedebat i &reuerte-
batur in obuiam,q uali accelerare deprecans iceï.Dum hæc
agerentur,adueniens puer captiortatemadnunciat: & (ïci-
fte viainaccelerauit.Sed& ipio pugnantecolumba femper
circa eum vifà eft decurrere. Q ùod ne quis inuideat confi-
dumdecolumba,&homini præftitum Chriftiano* cum
Orofius coniu le m Romanerum,id eft Marcum Valerium,
à coruo alite fcribatadiu cum.
Proftraris ergo Hillidio hofttbus, quatuor ex his per
fugam lapfî patenam&vrceum qui Anax dicituty n.pacriara
déférant, & diuifàm in tantis vt erant partibus patenam,
vrceum régi Gundobaldo obgratiam exhibent conqui-
rendam. Reliquum vero àrgéntum reginæ lagacitas repe-
rkjCuiadditis mulcis muneribus loco ilii fand© reftituir,
fideliterinfinuans régi,non oportereeum vtgratiam mar-
tyris fàndi propterargentipatuitarem amiteeret.
Pro quious actalibus virtutum ornamentis magna ibi
bafilica fabricata à fidelrbus, vhtutibus, vtpræfati iùmus,
•martyris beati rcfulget,in quaparalyticorum, claudoruir,
■cæcorum,& aliorum quoque morborum fæpius péri ta re^
media conquiruntur. Fedamia quædam mulierparalylîs
bumore conftriâra, cai nolluiti corporis merabrum tiiie
dolore vigebar,exhibita eft, deferentibus propinquis ad .
beatam b afilicam, vtvel ftipem à largienribus mereretui',
Quæ dum in porticu ilia quæ fànéfcæ bafilkæ coniungitur,
decumberet.nodem dominieamdumiàcrofànâis vigiliis
populiftdesdeuocaconcélébrât: Scilla quieicens leäulo
paululum obdor miflè c,à viro quodam per vifum oorrepta
arque increpata eft, dicente iib i, cur reliquis excubias no-
tlurnas Deoexhtbentibus.illa deeffèt. Refpondir le ab o>-
ranimembrorumpartedebilem,necpenirusgrcftumage-
re poire. T une quafi fùftencaca à vhro>qui loquebatur ei, ôc
ad lèpülchrum viquededuéta; dum inlopore fundit orationem,
fênfit omnium artuiïm recepifïè pleniftimam lahirarcrm
lP rotinus furrexit à led u lo , & ftupentibus cu n d rs, cum
gràtiarum adione vociferans, fan dam eft ingreifa bal*ii-
cam.Feruntetiam quidatn,folicamfuifle pamteferre habi-
tum viri,qui eamraerat adlocutus : dicebat eum ftatiira
eflè prdeérumi vèfte nîtit|um,elegantia eximïum,yultu hi-
larem,flaua cælàricjimmixtis eanis, incelïù‘expeditunv,vK>-
celi.beram-,adlocutione bbndiifimum, candoremque cutis
illins vicialilii nirorem fulgere,ica vtde mulcis milibus
hominumquæ læpe vïdrftec, nullum fimilem confpicara
eflèc.'Vnde mulcis non ablîirde videtur ei beatum martyrem
adparuiflè,quæ mulier poft decem 8c o d o an nos lina-
taeft.
' Quidam d u min feditibne^quam commOueratsoculum
amilillèr,hominem qu iid um intulcracde bafilica conaba-
tür extrahere: quod dum agit non modo amifii oculi non
recipitlumen, verumetium lêntit aiium quem lànum ha-
buerat,obcæcari. Porro cum peccaca fia a conficeretur, di-
cens, Merit o mihi'euenit iudicfiim fine mifèricordia, qui
non feci milericordiauv.proftratus coram lan d o lèpulehro
cum populo quituncad feftiuicatem aduenerac,indulgens
lædentijSc vifum recepit, & grariam:ficque fad um eft, veis
quiiàndiairxiliû ex.petierat,tucarctùralle veto qui nô cre-
debac ,argueretur: & fiç vcerq; læcus emendatufq; difeeflit.
Alius quoque aulù cemcrario diçdominicaiungens b o -
ues agrum lui care coepit.Adprehenfaqueiècuri, vcaliquid
emendaret in vomere, protinus concradis digitis manubrium
m dexrera eiusadhæfit. Gumque præ doloré nimio
cruciarecur,poft duos annos veniens ad beati martyris ba-
filicam,vigilias fideliter celebraümftatim in ip b d ie domi-
nica,referaca manus lignum quod inuitustenebat s amific,
magnaminferens populo dilciplinam> vt quod die-domi-
nica fueratpçrpetratum-jipfà quoque diç domiqica purga-
retur. Ac illemagnificans.glonam martyris,recefiic incçlu-
mis,nec vitra die reiurredionis dominieæ quicquam aufiis
eftoperari,
Sic & Anagildus quidam mutus & fiirdus& cæcus vel
omnium membrorum compage debiiitatus, adlimina(a.-
crolàndaproiedus eft>fcilieet vtvelab ftipepafeereturde-
uotonim, qui vidus alimoniam propriis manibus laborare
non pocerat. Igitur cum pér annum integrum antefàndam
ædem dccubaftètjcandem vificâtus à vircute beati martyris
ab omniinfirmitatefanacus eft. Videtur m ih i,v t ficutlân-
d i virente cttrata morbida retexuntur, fia & infidelium
prauitates oratione illius confucatæ ad emendationem a-
liorum, nefimiliaappecant, dcclarentur.quia vtraq; iàndi
gloria præftat,& vehos fànicacireddacneamplius crucien-
cur, &illosarguatnein fiicuroiudicio conderanentur.Et
quia nullum latere credo,aliquid dehoftilitate Thepdori-
ci regis,ac infirmitatibus SigiùaWi,quæei in Aruerno pofi-
co contigerune,propter yirtucem tamen beati martyris, eft
diligentius exponendüm, quofacilius fides didis adhi-
beatuivlgicur cum ob direptionem Ajruernotum rex ante-
didus feftinaret,& ingrediens cerminum vaftationi cunda
fubigeretmars aliqqa ab exerciru feparaca ad Bnuatenfern
vicum in fefta prorupit, fama vulgantequod in bafilica ef-
ient incolæ cum multis thefauris âdunau. Gumque perue-
niflèntad locum, inuçniunt raulticudinem promilcui lèx-
usiobfèratis oftiisintemplo ip/o çumpropriisfaculcatibus
refidereiCumqife intnyre non pofienc,vnus eftradàm ceu
fur,in altaii làn d o feneftramvicreamjingredicur, quia qui
non intrac per ianuaflfi,hic latro eft'; dehinc rei'eratis ædis
illiusvaluis,exercitûincromirtir. Atiüidireptacunda pau-
peram iupelleddia cum miniftnsipfius bafilicæ, reliquü* •
quepopulum qui infra eratedudum,,forts diuilètunthaud
p ro tu là vico.Quæ cum ad regem delatafiiiftènc, compre?-
henlôs ex hisaliquosdiuerfis morcibus condemnauit. Fu-
giens vero ille quiimrupta æde caput fuir huius lccfens ,tgncdecælodilapfbconlumpcusmceriic.'
fiiper quem cum 1
mttlriacenram lap^umcongcegalIenr4tonitruis&coru*-
feationibus dèredus,terre na càruitfepulcura.Qui vero de
confèntaneis latentes regéin patril futic regrelîi,correpti à
dæmone,diuerfis exitib us hâc vitâ ctudelicer fimerür.Mçc
audiens rex,omnia quæ exiride-fitntablata,reddidic.Prçce*-
vifum eft ei quafi mukitudo cathenarum ab e iu s , ______ , ________ j .,i ^ r - r i—i, i - 1fmTri
membrisfoloJcadere .à quoedatn fomtu e t f cigefafla, | p T O t« i.fle «% rim o à tâ iîiï< am ü k h a c ^ 'y to iifé rro :
B
Paralytic:
fanatm.
Sanaturc
adle-
pulchrun:
n ram.
Dôînimca
côtempro.
iolator té-
pli fulmi-
Bccco ca
lumniat
^unuha
tJMiraeul Liberi.
r ^cgcpræporens cumommramiua
»u*!!’. Aruernum regionem ex regis iuflumigrauit: vbi
dum nvulcorâm resimufte confpeteret, villam quandam
quam gloriqfæ memoriæ Tecradius epifeopus Binirigen-
us, bfdiucæ fandi Iuliani reliquerat,fùb fpecie obumbraræ
coirimutacionis auidus peruafiç: fèd menfe terdo poft-
qu?im adgreflùseft,correptus à febre,& fine fenfu effedus,
declinauit caput ad ledulum. Cuius vxor dum de hoc exi-
cu moelbtpenderec, à quodam fàcerdote commonita eft,
vt eum fi videre velletincolumem, auferret d villa. Atilla
næcaudiensjpræpararis carrucis, compoficoque plauftro,
quo euni eueheret, mox vtprædium funtegreffi, protinus
draina funt paritçr gratia munerati : nam ifte fofpitate, ilia
meruit ex hums inçolumitate lætitiam. Ferunt etiamino-
ratorium prædii illius fàndum Iulianum martyrem cum
TetradipEpifcopo colloquentcm, cuidamreligiofbreue-
latumfuiffe,promitcentem fèEpifcopo villam quam pro
animæ fiiæ remedio fibi reliquerat,recepturam. Sed & ha-
bitum bead martyris in eodem modo efïè,vcquondam*pa-
ialycicaexpofiierat,refèrebat.
Paftor vero quidam non ftrenuitate, fed nomine Inge-
nuus, dum in multis rebus contra bafilicam fândi martyris
T“”C SigiualduscïiBregeprapooens ciimonniifemi- I contulk.&iu*ir. Aruernum revionem e r renie mulcadcmccps-m LUicramilit.fcdvfvq addiem
îmufteagèrct, ad hoejeuitas ihimîçpingrafTantec.on-
ualait, vt colonias bafilicæconcupifcens, quæ agro eius e-
ranc proximæ, peruaderenon dmeret. Ad quem fàçerdos
loci,cum aliqjiosde çlericis quafilegatos mictcret,vtacce- |
ptà ramone quod male pemaferat, rèlaxaret,ille quafi co.n- '
trainiquum hoftemtelis correptis profiluit/ugaufquefa-
gittis clericus res fandi infuatiominarione rédnuit. Fad
um eftauté vc in proximo adueniret dies palfionis mar-,
cyris glorioli: ad quam illë immeihor perUafionis fiiæatq;'
raiuriæ qüam inculeràtcledcis, ante quinque diesfolentii-
catis ad vicum BriUatenfem adûenic : qui cum in domo ho-
fpnali taris fiiæ conui uio cum lædria &exultacionefunge- i
retur,fiibitó corufcadone fada tonimram fohuit.Rurfiim-
qdé iceraco j iaculo igneo dê veliselapfàpercu0iiseft,nul-
lo tàmeti de ïelfquis pefeuhte. Deinde adexemplumom-
tiiümjtanqüam rogus flammeus ardens, paulatim confu-
mebatur. Adquôdmirâculum populus qui adbeaufefta
comierièrac, hæc cérnerts ciun admiradone, metuebat,fà-
tilque illi fuit ne de rébus fàndi aliquid vitra contingerec.
Quod ne fortmto adum quis putet, cèrnat inter multos
innoxios vnuminteriiffe fâcrilegum.
. et*am âd Becconis contins confutandam fuper-
biam bèatüs martyr fit operacus, euoluam. Hic cum adio-
nes agéret publicas, & elatus iadanria multos contra iufti-
dam adgrauaretyqgfocontigit v t demiflum accipitrem diu
jPer diijerfe yagantem perderet. Similiter vtvnus de ferai-
entibus bafiiicæ fandi Iuliani, accipitrem àliüttt dumber
viam ambularet, quafi vagum inuenit. Etat enini puer ille
pincerna in domo bafiiicæ." Q uad cumad Bccconem per-
ueniffet, quodfcilicet puerrepertum tenerèt accipitrem*
calumniari coepit, acdicere * Meus ille eratj inquiiâ 8c hic
furto eumfuftuliti Deipde fiiccendente auaricia, mifir ilj
lum vindum in carcerem, délit»,erans eurtiih feqUétldipa-
tibulo condemnare.T lincfàcefdos meeftiis vaJdead fepul-
chrtim fandi properatjteferatifqite eum gertiitu caufis,ad-?
jrehenfis deçem ailreis peffidefes amiàos Becconi obtU-
• it.Qiiod ills pro nihilo te^uensjcüm iuramento adferuit*
nunquam fe puerum dimiffiirunl * hifi èxindë aiireos tri^
gintaaccipereti Qÿodprefbyter dèfuperfepiiichrofandi
aëcipiens, Bqeconi tranfinifit,quos acceptor fàdâca auri
cupiditate,puerum reftaufauit incOlumémifedDeus om-
nipotens qui permanet ante folem,fecundum bonitatisfuç
drainas,humiliauit calumniatorem.Nam ipfiüSanni trahf-
a d o curriculo veniens ad fândi feftiuitatem cumcateraa
fetçllitum, ingrefiiis eftlimen fandum. Procçdenteverp
ledore qui beatæpaffionisreccnferet hiftoriam,vt-reuol-
uit librum, & in principio ledionis S. Iuliani protulit Bomen*
confeftim Beceo voce, ijefeio quateterrima, ad terra
corruitjcruenteq; fpumans dare voces diuerfas coepit : in-
de inter fuorum manus fubktus a bafilica>domumreduci-
tur. Nççfuit dubium pueris eius hæc obiuiuriam bafilica-
ris famüii euènifïè : omnem quoque ornatttm quo d lu p robitus
fui fine fenfu durauit.
Fuit eriam quidam diaconus, qui relidam Ecclefiam fi-
feo fe publiée iunxit, acceptaq; à pacronis poteftate, tanta
përpetrabat fcelera,vc vix poflèt i viernis circumpofias fiifi
rineri. Accidieautem quadam vice vt fàltus montenfes vbi
ad æftiuandum oues abierant, circumirec, atque pàfeuaria
quæ fifeo debebantur,inquireret. Cumq; çU|iérj(os fpolia-
retimufte, confpicic eminus greges qui tunc fub nomine
martyris tuebancur : ad quos leuicurfu euolans \ tanquam
lupus rapax diripic arietes. Çonturbati atque ëxterritipa-
ftorés ouium.dicunt ei, Ne quæfumus contingas hos arie-
tes,quia beati martyris Iuliani dômihio iubiugati fimt.qui-
bus îllæ hæc irridens r efpondiflè fertur,Putafne quia Iulia-
lius comeditarietes ? Dehinc ipfis verbéribus ifè d is ,q u ç
voluit abftulit, ignorans mifer, quod qui dë domibus fàn-
dorum aliquid aufert, ipfis fàndis iniuriam fecit, ipfö fie
Domino proteftante, Qui vosJpernit,mejpernit, &quirecipit
iuftum,mercedem iuftiaccipiet. Contigit autem yt poft dies
multos, non religioue, fed cafu conferente, ad vicum Bri-
uatenfemproperaret, proiedufq; humoante fepulchrum
mox afebre corripirur,& tanta vi calpris opprimicur, vt ne-
que confurgere, neq; pueium euocare poflèt .-famuli vero
cum vidiflène eum extra foliram plus occumbere, acce-
dentes, Quid tu, inquiunt, in tantadiuturnitatedeprime-
ris?non enim tibi tam longlis mos ëràt oradi,àuc deuorio.
Ferebant autem de eo,quod qüandoquidem ih Ecdèfia fu-
ifletingrefTus »parumper immurftmrâhs., nëccapitéihcli-
nato,regrediebatun T ünc interpeUanribus pueris, cum re-
fponfum reddere nqnvalerec,ablatus manibus è loco,in
fellam, quæ eratproxima ledillo, collocatur. Igituriniia-
lefcence febre, proclamât fë miferum incehdi per martyre.-
Et quod primo iîluerat, admoris animæ iudicii feciBus,cri-
minaconfitetut, iadariq; fùper fèaqüam vote <|uapoterat
deprécabatur. Delacis quoqüe cüm Vafeülo lymphis, Ôc in
eumlfepe deièdis, canqüàm Befornacelta fiiraùs ëgrëdie-
batur è corpore» Iiirerea miferi artus cëu coriibufti,in ni-
I grédinem conuertuntun Vndetantuspfocedebatfoetor,
! vtyixdeaftantibuspoflèiit aliqliitolerarë. Iiihiierisënim
' dehinc manu, indicat fe eflùleuioïèm:moxillis recëdenti-
büs, hic Ipiritüm exhàlauit ï de quo haùd dübiuih ëft cjua-
lemillic teneatlocum,quihiiic cum tâli difeeflit iudicio;
Alius autem per vigiliam feftiuitatis i ëqùuih alicùiùs
qui tiirtc forté âd eandê fblehhitateih Venerat j furto toni-
prehendit .* âfceüfoq; velociterprbperati fcili‘cer,vt qui lumen
perdiderat veritatis, nohintteniretüràluce : &ciiius
p e â u s cupiditatis teriebræ obfedèraiiti eius & furtiuaro
fraudulentiam npx celarét. De talibiis eriimDömiriusdi-
Cebat iil ^uatigehoiOmnisqui maleagitMilücém.Alb'eCcen-
te igirurcoelo dicebat, iahifecums lùm. Nâmtriginta leu-
cas à fànéUbâfilica,elongatus fumriamfecus propriam do-
niuhi elfe me credo. Dum hæc tacitus reuolueretintrafe
démo ris ex âxe tenebris,cognofcit fe ipfl vico propihquum
filter populos deuagari : rirhenfqi ne IcélUs fuum patefieret
publico,cum cautela grandi caballurti in loco vnde digref-
lus fuerat,reformauit: fie mifer viriute martyris rota node
detentus in circuitu yiçi,& vt ego credo, ab audorequi
eum obfederat, eft delülùs * vt viam -quam adprehendere
voluit,non Valeret. Q feelerata cüpiditas, quid agis ? Semper
ahiatores tuos in confùfionem præcipitas.-
Quidam alteri triehtempræftiterat,quem interpofitis
pâUcis diebus recepit* Poft annum vero in atrio fàndi con-
uento homilie, rem fiiam quafi nonrecepiflèt, fibi reddi
depofèebati Acillè deteftans,adiferebaft fe reddidiflè fiifee-
ptum» Cumq; diutiflimealtercarentur, ille quireddiderat,
aitadfocium, vfquequo vterq;concendimusîfùbiudicio
hoc omnipotentis Dei ponamu s.Eamus ad tumulum mar-
tyris,& quod fub fàcramenri interpofitionc dixeris,difeer-
nac virtus fàndapatroni. Atille nec dubitans,ingreflufque
fepulchrum dum audader eleuat manus, v t périmer, in-
foeUdter mifer irriguit. Hæret vox in gutture,lingua coar-
datur in fàuce, vibrant labia vacua àierm one ipfa quoque
brachia, quæ ad adiutorium fruftraci facramentierexerat,
cucmuc uumcui ornatum quoa îuper prorfus retrahere non valebat. Adhæc vùlgo admirante,
fetunchabiiic, taminauro quam inveftirjnentis, bafiiicæ publiçato fcelere,multitudo cu n d a pppulivna voce pro,
Bibiioth. Vtu Patr.Tofn.ô.Pars i. A a a x rampens
Torqucti
quigregem
B.Iuliani
Fur euade-
Deierans