49^ Gregorij Turonenf
lu eric, fidem & charitatem puram, &fimplicem fibi de-
beant conlèruare.Similitcrquia domnus Gunthchramnus
iuxtapaôtionem quam cam bonæ memoriædomno Sygi-
bertoinierat» rntegram portionera,quæ eft deregnóCha-
ribertfiilfius fuerar cófecutus.fibi diceret in integrum red-
hiberi, & pars domni Childeberti, ea quæ pater finis pof-
federat^dlevèll'.teïc omnibus reuocarè, id inter iplbscó-
ftat fixacleliberatione finitüm, vt inillamtertiaïnportio-
ncm de Pari. ènli emirate cam terminis Sc populo fao,
q-.;æ ad domtiam Sygibcrcum de regnb Chariberti con-
fcrippi padmac pêrrtWöit*cu«i caftelfa Duno,& Vin-
docino v'Sc quiéquid depa^o Srampenfi velCarnoteno in
peruió iljo amctariis rtx cumtërminis&populo fiioper-
ccperat, in iure «3e dommarione dómni Gunthchramni,
ruin eoquod iiipaft.re domnó Sygiberto deregnoCha-
xiberti aiitça tenait, debeant perpetualiter permanëre: pari
condition-- ciuirates Méjdonenlès, & duasportionesde
Sduaneftis,Turonos,Piëbmös,Abrincutas, vkum Iulien-
fem cam Sorannis, Lapurdó & Albige,domnusChilde-
bertus rex rum terminis à pt slcnti die fint.vindicet pote-
ft.ui. Ea igitur conditione (èrüata,~vtquem Deus de ipfis
regdbus fiipèrftitem elle præceperit, regnum films quiabf-
que filüs de pra len tis feciiji iucè migrauerît, ad Ie infate-
gritatem iure perpetuo defeat reuocare, Sc pöftcris fuis,-
dominoauxüjantc$reliiiqiJei;e. Illud fpccialiter placuitper
omnia inuiolab'.Iiter colenv.di.vt quiequid domnus Gunt-
chramnus rex fiaæfuæ Chlo^qeldicôtulitiautadhucDeo^
propitiante confalerit »in omnibus rebus atque corpori-
bus.taav tnciuitatib'us, quam ngris vel reddiribus,in iure
Sc dora'inationc ipfius debeant'permanere: Sc j quid de
agfis fifcalibus;vel fpeciebus atquv præfidio pró arbitrij fui
voluntate fàcere, aut cuiquam conferre v oluerit, in perpetuo
auxiliante domino conferiietur, nëque i quocumque
vllo vnquam tempore conüèllaiuf»& fabtuitioneac defenfione
domniGlnldeberti,cum his omnibus quæ ipfâm
vel tempore repetantur. Simili modo conuenitvt Silua-
neôtum domnusGhidebertu's in integritateteneat,& quâ-
tùm tërtia domni Gunthchramni exinde débita compe-
t it , de tertia domni Childeberti qùæ eft in Rolïontenfi
domni Gunthchramni pattibus compenfetur. Similiter
xonuenit, vt fecundum padbiones inter dômnum Gunth-
chrmnum Sc bonæ raemoriæ domnum Sygibertum initas
laudes, illi qui domno Gunt hchramnô,poft tranfitü dotîi-
ni Chlotharijlàcramentaprimitusptæbüerunt: Scfipoft-
ea conuincuntur le inpàrté alia tradidiiïè de locis vbi com-
manere videntur,conuenic vt debeant remoueri. Similiter
trâlîtus geriitöris fin inueneritpolfidentem, fiibomnino-
nore Sc dignitate fecura debeat poflideré. Pari conditione
repromittit domnus Günthchrâmhus rex,vtfi (vthabet
humana fragi lira's, quoddiuina. pictas non permittat, nee
ille videredefiderat )contigeric domnum Childebertum,
eofuperftite de hacluce mïgeare, filios fiios Theodober-
tumöc Theodoricum regem,vel fiadhucaliosipfiDeus
dare voluerit, vt pius pater fiib lüa tu i tione Sc defenfione
reupiar, ira vt regnum patris éorum fiib omnifoliditate
ponideant:&: génitrice domnï.Childeberci dömnam Bru-
nichildem regin am, vclfilame'usChlödofqindam, ger-
manam domni Childeberti régis, quamdiu ïntraregioné
Francorumfuerit, veléius regiivamFalleubam, tan quam
fororëm bonaiïi, &filiaMnïua tititione&defenfione, Ipi-
ïitali dileClionerecipiat,&fubómni honore Sc digrftate
cumQmn'-busrebusearum.cumciuitadbuSjagris.redditi-
biïs.vel cüéiis tituiisr& o.mni corporefacultàtis, tamquod
prælenti videntur fempotepoffidére, quam qüödadhuc
Chtifto præfiile tufte potuermtâi’gmencare, fiib omni le-
curitaté Sc qoietèpoftideaut: vt liquid de agrisfilcalibus
véllpéciebus atqùe præfidio pro arbitrij fui voluntate fà-
cere,auraiiquam cótetre yolüerint, fixa ftabilitatein per-
I petuo con!eruetur, nee à quibu.cunque voluntas illarum
I vllo tempore conuéllatûr. De ciüitatibus ÿerojhoceft,
BurdegaIa,Lemoüica,'Gadurco, Benarnb & Begoua, quas
Gailcfuindam gérmanam domnæ Biqnichildis, tara in do-
te,, quam in morgaiiégiba, hoc cft,markalidono,in Fran-
ciam vehientemccrtuméftadquifilïè. Quas etiamperiu-
dxiumgloriofiHimi domni Gun)hchramni regis, vél Frâ-
corum luperftitibs> Chilperieo& Sygiberto regibus, dom-
na Brunichildis nofi iiur acquililfe; itaco nuehit,vt Gadur-
camciuitatem cuin terminis & cunéto populo lüo, domna
Brunichildis de præfénti in lua proprietare percipiat.
ReliquaS verociuitates éxhac conditione fiiperiüs nominatas
, domnus Gunthchramnusduniad viuit poflideâf,
ita vt qnandoque póft eius ttanfiturti, in dominationem
domnæJBrunichildis hærèdumque luorum cum omni 1b-
liditate Deo propitio reuërtancur. Necfiipetftite domno
Gumhchramno, neque à domna Brunichilde , neque à fi-
lio fuô Childebertô rëgc, filiiTqtië fais, quolibet ingefao,
& qui poft tranfitum dpmrii Chlötharij conuincuntur
domno Sygiberto làciamenta primimus pra&bùtile, &lè
in aliampartem'tranftulerunt,modofimiliremoitëancur.
Similiter quicqüidantefati regesEcclefiis àUtfidelib. fais
conrulerint.aut adhuc côferre cüm iuftitia,Deo propitiante,
voluerint,ftabiliter conlëtuetur: Sc quicquid vnicuiqüe
fideliumin vtriufque regno per legem & iuftitiam redhi-
betur,nullum et præiudîciumpatiatur, lèdliceatres débitas
poffidere atque recipere. Et fi aliquid cuicunqueper
interregna fine culpa lublatum eft,audientia habita rèftau-
rctùr. EtdeeQquodpermunificcnciaspræcedentiumre- '
gn u m vnulquifque vique ad tranfitum gloriolæ memoriæ
domni Chlotharij regis pofleditjeum facutitare poflidear.
Et quod exindè fidelibus perfoiïis ablatum eft, deprælên-
ti recipiat. Ét quia inter ptæfàcos reges pura Sc lira plèx eft
in Dei nomine conçordia in ligata,conuenic Vt in vtroque
regno vtriulq; fidelibus cam pro caufis publicis quam pri-
uatis, quicunque voluerit àmbulare, peruium nullis tem-
poribus denegetur. Similiter conuenit vt nullus alterius,
laudes nec foliciter,nec veniçntes excipiar. Quod fi forfi-
tam pro aliqua amifiione partem alteram crediderit expe-
tendam iuxta qualitatem culpæexculàtireddanrar. Hoc
etiâ fiuic addi placuit paâioni, vt fi quâ pars prælèntia fta-
tutafab quacunque calliditate, tempore quocunque trâ£
cenderir, omnia beneficia, tam tepromillà quam inpræ-
lenri conlataamittat,&illi proficiat qui inuiolabiliter omnia
fapraicnptalèruauerit:&fît de facramcntorum obliga-
tionc in omnibus abloluta. His itaque omnibus defini tis,
iurant partes perDeiomnipotentis nomen^c inlèparabi-
lem trinitàté,vel diuina omnia, ac tremédum diem iudici j,
lè omnia quæ fapetius (cri pta fant ablque Vllô dolo mal©,
vel fraudis ingenio inuiolabiliterlèruaturos. Faâ:a paétio
fab die quarto Calendis Decembris anno vicefimofexto
regni domni Gunthchramniregis,domniGhildebettiverô
duodecimo anno.Leâis igitur paâionibus aicrex,Iudicio
Dei feriar, fi dé his quicquam tranfeendero qUæ hic con-
tinëntur. Et conuerfas ad Foelicem^jui tune nobifeum le-
gatusaduenerat,ait,Dic,Ô Foelix : ram enim pie n iflîm e c5-
nexuifti amicitias interfororcm meam Sc Brunichildem,&
inimicam Dei & hominum Fredegundem. Quo negante,
ëgó dixi, N on dubitet rex, quia illæ amicitiæ inter eafiiem
cuftpdiuntur, quæ ante hos arnios plurimos funt ligatæ.
nam certelcias quia odium quod inter illas olimftatutum
eft,adhuc pullulât, nonarefeit. Vtinam tîi, ô rex glorio-
fiflime, minus cum ea charitatem haberes. Nam vtfæpe
cognouimus, dignius eiüs legationem quamnoftramex:
cipis. Et ille, Scias, in'quit, iàcerdos Dei, quia fie eius lêga-
tionem lufcipio, Vt^charitatem nepotis mei Childeberti
regis non omittam. Nam ibi amicitias ligare non poflura
de quafiepius prdcéflèrunt qui mihi vitam prælèntem au-
ferrent. Hæceodicentc, FoeliX ait, PeruerîifleadgloÜam
veftram credo, quod Richaredus legationem ad neporem
veftrum direxit, quæ neptem veftram Chlodofaindam fi-
liâm fratris véftri ei inmatrimoniumpoftularer. Sedille
ablque veftro confilio nihil exinde promitf ere voluit. Rex
ait, Noneftoptimum enim vtillucnëptis meaambiilet,
vbifôtor fuaeftïnterfeébtlèd necillud rationabiliter com-
placét,vtnonvlcifcatùr mors neptis meælngundis. Fce-
lixrefpondet, Multum le exinde exculàre volunt, autla-
cramentis , aut quibuslibet aiiis conditionibus : iuflèri-
tis tantum yos cbnlènfum præbere Vt ei Chlbdôlùinda fic-
utpoftulac,defponfetur. Rex ait, Si enim nepos meusim-
plèt qüçin paâionibus conlcribi voluic,&ego de his facio
voluntatemeius.Promittcntibusnobiseumomniaimplctarum,
Hiß- Franc. Liber 1X. 4 9 7
adieçitFélix,; ’Depreùaturetiampietàtém veftram
vtei Iblatiûm cpfttralLohgpbardos tribuatis ,'qüaliterëx-
pulfi déltalia pars îlla qaamgenitqr fuus védicaüit yiuens,
ad eum reucrtatuf> reliquaveiro pars pet veftrum futimq;
lôlatiûm imperatbïis ditîofiibùs'reftittlaturi Rçfaôdit rex,
Noninquit.hofiruràinItaliam ëxerèitum mëùfa ditigerei :
vt vi tro ( f l morti trada: gtâüilîima enim lues Italiam nu'nc
deuaftat. Et|egó».Xndicaftisë«im nepóriveftró', Vt orane’s
regni lui Êpifçopifn vtium cöhqenjrënt, quia multafuht
quæ debeant indagari; lèd ,iu5cta cométudïnem ëanpntinv,
plàcëbac gloribfiffimo hepoti veftro;, vt vnufquilque më-
tiopolitanus cùm prouinaalibùsdùis coniungèrecur ■: :Sc
Iune quæ irrationamlitèr in régiône pröptiäfiebant, fitn-
«ftibnel^cerdbtaji ëmendarëntur. Qraê-ënimeâufàektiu>
Vtïn vnum tanta mulcitüdocbnuertiac î - îÉcclefîæ fides ]pc-
rictilo vllo n o n quatitur: hærefisti oüa non lîirgif Quàè érit
ifta neèeintas.Vttahtidebeânlifi vnùfa coniurtgi domini
Îâcerdôtesvî Et iiiëvSofitmulta'hiqu’itiqiiæ dêbèant diièèr-
nisquæ iniuftëgefta funt, tàm de Mcéftis, qua dèip'fistiiiæ
i n cet nos àguntur taufisï S ëd præcip ue ïlla Dei caulà'ekrat
omnibus maior^'vtiriqùirere’dèbearis cutPrætextatusE-
pifcôpus gladio in Ecclefîa fuent intetemptùs. Sed & de
iis qui pro luxutia a'c tilàntur, debèt éflè difèùfliô^ Vtâtit
vi£fci làndtio neföcerdótàli debeant emendari,âutcerrefi
innocentes inuenitintur publice’ertor cri'minîS auFeratiar.;
Tunciuïïlt vtîri Gàlèqdis méfîs qua«ti hæcl^noduspro-
lon^arétur. Et iis diâîs, ad Ecclefiam procëlfimus: èrat e-
Viim dies ilia domiiiicæ Refarreâipms Iblënnitas. Diâià
igiturmiffis,conuiùiôhôsàdlciuir,qûod;fùïtnohfainûsô-
nëratûm in fërculis.quam iætitia bpulentü. * Sempërëftiiti
tex de Dèb.de ædificaïioneËGclëïiai-ti,de defenfione pau-
perum fêpmbne'm habëns, fidebat intërdùm Ipjntàliiotô
;dele<ftans,addeh‘s etiamVhde&nos âliqûïd lætitiæ fruëre-
mür ; djeebat enim & hæç verba, Vtïna mihi bé|bs meus
prbriVifla èuftodia't:. ômbia enim quæhabeoëiùsfunt: tâ-
menfieUmIcandalizàtÜlùd, qùôdlegatps'Çhlptharij hë-
pbtis mei fiifcipio, nunquid démenV fam, vt non pblfini
te mpelate iiiter eos,ne fcadàîùm pi'ôpagetur ?, Noui ê liihx
id màgis incïdèrê qùl ïnlongiut promulgate, dabd énîm
Ghlotharib i fi eùm hepoteni nieum ë0ë tôgnoùerô, àut
duas, àùfc très iri parte àliqùà ciuitatës', vt nec hic vidëatur
eichæredari de régné mcomèc hüîcinqûietûdibëtn præpa-
tent quæifti reliqu'éro. Hæc & alia Ipéuiùsfdulvi hós ad-
fectu fouénsjàc fiâuherîbuS ohëran s’,difêdëré iubét?man-
dànis vt ëà famper Chijldcberto régi infintiëntur, quàè vitæ
ëiïis commoda fieh't. ,t
■ Iplè autc rex, vtïæpediximû^,ih eleetnolynis m^gniis,
, în v^iË^: titqiie ieiuhyüs prbtpptut erac. ham tiincfèreba-
Vut Mâffilia à lùè ïngpïnaria Valde vaftàri : Sc hüc morhum
vlq; ad Lügdûnéhlèm victim Oâàûum noniihë fùiflè çe-
leriterprbpàlàturn. lèd rex.aclibohuslàcerdosiprouidëh^
rèmédià quibus clpatriéës pëGëacoriis vülgi m’ederëhtür,
îuffitbmnempopülum ad EëHófiaiti'.ltohüèhke,^itoga-
tibnes fumma èum dèubtione ctlebrari: & nîhilairuaih
,vfa vefeendi nifi pàhèfti hbrdeafeéuln ëum àqua m ûdaad-
famijvigîlillque adefle ihftànterbmhes iubet: quôdco
tempôrç ita geftùm eft. Per tridùûmëfiim ipfiùseléenib-
lyhrS làr^ius Ibli’tp ptæcurtentibùs, ita de cuiiâô populo
fôfmidabatjVtiattî tuiichô rex tantuhî, fed etiam Iàcerdos.
domini ^ùtaretiir, totam lpëm faam in dômîni milèràtio-
hëm transfundétis, Sc ih ipfo iabtaris cbgitaiiohe's qiibi ei
luperuëniebantjà quo eas âffeûukrâdi totà fideiintëgu-
tateputabatt Nam çelëbrë tüçàftdëlibüs ferebàtur^ quod
mùhérqirædam1 çliius filiusqüârtano typo grauabâiubéè
inftràtb anxüùis deiubàbât, accélÈt inter turbâs pbpüli y£
que ad tegüm regis ,âbmpti(qpe clam regalis indUm'enti1
nmbniisrnàquam ppruit, fihoçjue bibëhdum dedif: fta£
timquercftiiîâafëbrelàhatuseft. Qgodnô hàbëtüràmë
idubiu m,Cumëgo iplè læpius lamas ënergia famularite ho-
imëfiëiusiimôçântësâudiçnl^^accnmirtüm prôbribfùni
gefta vîrtiiteipfius diïcelheiite fatern
^, Nàmficùt fiiperiüs dixinius, Maifiliënfis^tbs cbntàgiô
'peifimó ègi'oràjqpaütafuftiriuërjtjakius repliçari placuit.
Hisfenim diebiis Thëodbrus Epilcbpüisàd Légeni âbiératj
qüafiâliquid cbntra Niceriurapätticiiiiii lüggcftutjig. Sed
cum a rëge'Childebërco minime de hac cauia fuiilèt audi"
tu s, ad propria redire dilpofait. I nterea nauis ab Hilpaiya
vnacumnegotio folnpadportûrà ëiusadpullàeftqüiehu.
iùsmbrbiFomitem lècü nequiter dëferebàt; de.qua cüm
multiciuiüm diuërlà meréarentür, vha côfeftïmrdomti's in
qùa 8.canirâæèrant,hbccohtagip intçifëâis hâb/catoribus
tëlîâa eft vacua. Néçftatith hoç inceh'diufa/lùispérdo-
m o slpârgi turto ta s: ïèd intéïriipro.ceni terrtporislpatio,
ac velut iniegeteflamma acëenlà, vrbem to cam morbi ih-
cendioconflagiautt. Epilcopiis tamëh vrbiSacce’flit ad locum,&
fëintra baïïlicælànâï Viâô’ris lèpt^conrinuitciim
paucisqb'i tunc’cüm ipifbrémanfêraiît, ibiqj per tbtam vf-
bis fttàgem oràtionibûs ac .vigjliis; vàcanc, dbmini mjlefî-
co'rdîàrà ëxorabat, vt tahdém ceflànt^niteririii populo liu
ceret inpàce'qùielcère. Ceflànte verohàeplagàmenfibus
dubbuSjCümia'm populusïecurüs rcdiîlet àüvrbem,iterü
pic’cêdehte morbo qui rediérat, fant defiinââ : led & thul-
'tis viçibus dëinëeps ab hôc inteistu grauata eft.
Agericùs verb Virîduhenfîs Epilcopüs, cum ëx illô diü-
turnæ aVnaritudinis fellegrauiter ægrotaret, pro èb quod
Günthçhràmnüs Bôlb prô qüo fideiulïprëxricefat, inçèt-
faâùs elîèt: vel etiamabdfta amaritùdineiqüodiBerchefrë-
dusintrab'ratoriù domus Ecclefiafticæ fiierat interfeâus:
Sc prælèftim cûm ipfos Gunthchramni filipsfacûrëtinehs
quotidië fléret didens i ,In mèb-vos odib brphanireliâi
ëftis. His accenfils vtdmmùscaufîs. fellis amaritbdfnead-'
grài’iàtus,& maxime i'nedia èbnfamptüs, diem dbiit,adpb-
litülque eft in lepülchro | Bücioua’ dus 'qubqüe àbba's ëiüs
pto Epifcppatù cucurrit, fedriîhil obtinuit. Charimérëm
enim teferëhdariùin cura co'hlènfa cïuiurp regàlis dëcré-
uitauârô.ntàs fierila'cërdoté | B ucib uaido abbaté poftpdfi-
to. Ferebantënim huneeïlè fiiperbüv&bb Hpçàhonhù’Üs
Buccusvâiidus vocitabatür. Obiit auté &Lïceriüs Àrëlà-
teüfis Epifcbpusjincuiüs EcclefiamVitgilius abbas'Aügu-
ftp|unenfisopitulante iSyagrio Epiïcbpbjfabftitütiis eft.
ObiitautemK Dëuthtriüs yinciénfis;Epilcôpus,in fcü-
ius lbçüFrbnimiüsfabrpgâtüseft. Hic autëm FroniïhiuS
Bîturïcæ Vtpis in cola fait : fed caüfa nefeib qüa in Septihia-
niamabiici acpoft mbrtë Athahàeldi regïs à Lebüanë fac-
ceflore èiu s màgriifice ë ft receptus, atq; in vrbe A gathënfi
Epilcopüs ordinatus eft. Së3 poil; mortem Leuüanis cum
Leüuieldùfïn illahætetîc^ pràuitatis perfidià gralfiireturi
Sc Ingundis filia Sÿgibërti régis cüius fapta m'çmi'nîraus,ih
Hi^àriiamàdmat^mpniüm'düceretur, audiuic Lëuuïel-
dus quafi hic Epilcopüs ei cbhfili'üm dëdiïïèt.'vc jiunüuâm
lè Veheno hæretiçæ credulitatis debëret àdmifcère : ‘Sç ob
hôc lèmp'er. ei riVoleftus iniüriâtüm làqueos rntëndebâ'ti
qdbufqùeëumàb Epilcppatu dciicerer. Cümqüe non hu
üenirët'qüibUs’ëümt'nhlcipulis pbflètinheôtfere, ail extrë-
tnum emifiçqui eümgladib deberèt adpetere. Qüod î!ië
|>ér internuheios côgnbfc?s,reiiâa vrbe Â^athënliin Gàlr
liasadueni’t , ibiqtieamultisEbifcbpis tëceptüs ac müne-
'ratüSjâdChildebertüra^regémpéitràüfîit. Sîcqüëpafcëfa-
iftblpcbapudfîibfadiâam vibeni pptëftatem potificàlem
hbiio deieâibnis fiiæânho regë largîëptë falcëpir; :
Britannt èp^nnbgraüitërteriitbtiumNamnëtîcü Rè-
dopicumq^ prædæfabiecerùnt, vindeihiantes vihëâs, ail*
curas deuàftàhtëSjâfe bbpülum villarü abducëntes çaptiuü:
hihilqiië de promiiïis fapérioribüspuftpdierites, & hon
foliimhoncuftodiëntespromiifaîyërumeciamdetrahen-
res regibusnbfttïs. , - -
ïgi tut Ghildëbettus tek Cum pètentibüs Lohgobardis
ïprotërà luam régi ebriimelic cphîügem àccëpasmune-
ribus prbmififletjàddcniehtibus Gbtchbrû lègatis ïplàm;,
èo büôd geni'eih illam ad fidem câtlrbUcam cohüerlàm
fuiïïe èbgnplcë'ret, teprbmîfi't : ac legationem ad Impera-
torem dirëxit, vt qübd prius lion fëcerat, nuric corta Lon^
gobardoruni gentem debellanscumeiiis cbnfiho eosab
Iraha remoüëret ; nihilominusèc ëxetcitüm faum aa rë-
gioherïï iplàm- tapeflèiidàm direxit. Go'mm'6tis"4b\lbus
'Cumfexëtéituilluc abèuhtibus.tfaifligùntpàtibër; lèü npr
. ftriS vâldëjCæfîS; multi proftràti, nonnulli càpri, plürimi
éciam pët fügarti lajpfi, Vixinpatriaui redietiiht. Tantàque
ibi fuir ftràgèà dë Francorum exetci.cu, vc olini fimilis non
recblaturi . ,
Ç up.ii
Agerict
Juc conta v ;
tait.,
I m
Epjfcopus
\Cap.i 4
t)c Epifco-
IgatÙFroni-
C ap.ïf.
>Chil4eb. ;
fororem
Longob.
tegiréprô