A
Teientio-
lus occiun-
bic.
B
C
Viftoria no cflimpiorü.
D
bant,vfque ad Carcafpnam vrbem deue&i, fimilia. maid
oe(Terune. Sed cun? ad vrbem accefliflent, referatis (ponce
ab habitatoribus portis, nullo refiftehtc ingteffi , ne-
•fcio quo cum Carea(onénfiJ>us (caridalocommoti, *tbem
egrelTUunt. Tunc Terentioluscomes quondam vrbis
Lemouiciriæ., lapide de muro proie&o percüdus, oceu-
buit. Cûius Capüt truncafum eft ad vïndidàm aduerfi^
riorum; & vrbi delatum eft. Ex hoc ômnis pôpulus timoré
perterritus,ad proprià regrédi deftinans » vniuer*
iâ reliquit, quæ vel pi t viamcoepCrat, vel quæ fccüm ad-
duxerat. Sed & Gothi per occultai infidias mulris de his
fpoliacisïntcremerunt, exiftdè in Thoiôfanorum manus
incidentes, quibus dum pergerent, milita modérant ma1-
| la, (poliari accæii vix propria contingerë ponierunc* Hi
vero qui MeiPaufum adgrefli fuèrant, deUaftantes vni*
ueifaregipnis, fuccênfiidomibus, incenfis fegetibus, dif-
Ciiiis oliuetis , vinetifque fuçèifis , nihil înclùfisnoCere
potentes ad alias vtbes prog.effi font; Erant enim valdè
munitæ & de cibis ac reliquis nêceflàrijs adplene refertæ>
& ho ru vjbana depopulates, vrbes minus irrumpèrè va*
lüerunt. Tuûc & Nicctiiis duxeum Aruérnis in haeex-
peditione commotUs^cum reliqùisvrbès àdfedit. Sedcurü
minus valeret, adcaftrûm quoddampenïenit: dàtaqùefr-
• de, (ponte iiiciüfi référantes portas; eos Cfedulï tànquam
pacincos (ufeeperunt. llli veto ingteffi , poftpofito Sa-
çràmento præiidia cunda dïripiunt} aftimas in captiuita*
tetn fubdentes* Tüncacceptoconûlio viiufqUifq; ad prb-
priaeftregreffiis: tan'taque per viam fcelerà, homicidia,
prædas, direptiones perregionem propriamgelTerUnt: vt
ea vlquequaque memorari perlongum fir. Veruittamèn
quiafegetèsprouinciæ.igniab hifdem fuccehfâs dicîmus,
June atque inedià percuntes-, per viam relMquebantur
exanimes, nonnulli influminibus dcmerfi,plerique in fe-
ditionibus interettxpti (ünt.Ferebant eûim ampiitts quam
quinq;millia in hisftragibusfuifle peremptos. Sed non
eos qui remanfèrant,coërçebat aliorum intérims. Tune
& Aruernæregionisî cclefiæ qüæ viæpuhÜcæpropinquæ
erant, à minifteriis denudatæ funt. Nec foie términus
male fariendi, nificum ad ptôpria finguli peruenerunt
• Quibus reuerfis, magna Gunthchramnüm regem àtrtari-
tudey cordis obfedin Duces vetojmiadidi exercitüs ad
balïlicam finëti Symphoriani mfPris expetièrunt, Ve-
niente itaq; rege ad eius folennicatem, tepræfentati finit
fub conditionc àudientiæ in poftmodüm futufce. Ppft-
ea yeroquatuot côniiocatis Epi(copis,necnon &nlaîori-
buS natulaicorum, duces.difcûtere coepity dicens,.Quali-
terhos hoc tempore yidoriâ obtinere poflumus. qui ea
quæ patres noftri confecuti funt, non euftodimus : illi vero
Ecclefiâsaedificântes,in Deum fpem omnem p'ônenteis,
martyres honorantes , Sacerdotés venerantes, vidorias
obtinuerunt j gentelcpie aduerlàs diuino opitulante ad-
iutorio, in tnfe&parma fepius fubdideiiiiit : Nos vero
nonfplüm Deum non metuimus, verümetiahi iacrà eius
vaftamtts, miniftrPS interficitnus, ipfa quôque finbfco-
rum pignora in ridiculo difeerpimus, aCvaftamus. Non
!
enim poteftobtineri vidoria, vbi talia perpetrantur. Id-
eo manus noftræiuntinuaüdæ, enûs tepefeit, necclÿpeus
nos vt eratfolitusdéfenditaç protegit. Érgo fî hoeme*
çulp* âdfcribitur, km idDeUs Capiti meo reftituat. Cer-
tc fi vos regalia iuflacontemnitisj&ea qüÆ pr^cipioim*.
plere differtis, iam debet iecuris capiri yeftro fubmergi,
Erit enim docurtientum omni exercitui, ciim Vnüs de
prioribus fuerit interfedüs : veruntamen km expend de*
bemus quid agi oporteat. Si qUis iuftitiam (ëqui defti*
vnat, iam fequatur. Siquis contenmit, iam vlcip püblicà
ceruici eius immineat. Satius eft enim vt paüci contumaces
pereant, quam ira Dei ftiper omnem regipnem
dependatinnoxkm. Hæcrege dicente,fefponderüntduces
, Bonitatis tus magnânimitas,rex optime, enarrari facile
non pbteft ï qui timor tibi in Deum fit *.quiamoc, in
'Ecclefias , quæ reuetentk in Sâcerdotes, quæ pietas in
pauperes, quævedilpertfitioin egenos : (èdquiaomnia
qua: gloria veftra profert, leda vetaqüe_eflè çenfemar,
quid faciëmus quodpopulus omnis in vitium eft dilaplus?
Omnemque homiaem age.e quæ funt iniqua deledat i
nullus regem meruit," null Us ducem, nullùs comitehi re-
ueretur: & fi foijallis aliCuî iftadilplicent , & eapræ Ion*
gseuicate vitæ veftraé enifcndareconatUr,'ftatim (editio in
populo, ftatirntumultusexoritur, & in tantum vnulqüif-
q\ie Contra (ènioreïn Èeua intèntione gfaflatur, vt vix (e
credat cuadete, fi tandclti filere nequiU'erit. Ad hæe fCX
aît,Si quis fiquituriuftïtiam, viuat : fi quis legem mandâ-
tumque noftrum re(pùit, iàm pereat,fie nos diutius hoô
bldphemium prolèquatur. Hæceo dicente, aduenit nun*
dus dicens, Richaredus filius Leuuieldi de Hilpanijs e-
; greÔus, Çaput arietis cafti âobtinuit: & ex pago Tholo*
j fino maximaïft pattern depopulatus eft,honiine(q; capti-
uos abduxic : Vgernum Arelatenfi caftrufti irrùpit, refq;
cunâàs cum hominibus abftulit, & fie (e intra muros Ne-
maùlênfîs Vrbisinclufit.Hæc aùdiensrex,Leudègi(ilutà
inloCum Calumhrofi cpgnomehto Ægiîanis,ducem deli-
geïis, omnem ei proUinciam Atelatefèm commifit, eufto-
desq; per tferrfiinos fupefrqùatuor virörum millia colloca-
ùit, Sed&.NiCetius Aruenorum duxfîünilitercum eufto-
dibus perrexit, & fines regionis ambiUir.
Dufti hæc agerentur, & Fredegühdis àpüd Rôthomà*
gënlem vrbem commoràtetür, verbà atnaritudittis cuift
Prætextato pontifi ce habuit, dicens, Veriturutn-èflè tem-
pus quando exilia^in quibus detentus fùerat, reuifèret. Et
illè, Egb (emp'et & in exilio, & extra exilium Epifcopus
fui, firm, & ero î namturionfemperregali potentiàper- i
fruerisk Nos ab exilioprouehîrnür tribuente Deo in tegnûm
: tü veto ab'bôèi^gnodettiergéris in àbyfliim. Re-
<Stftisenimerattibi,vt,reliéta ftùltitia atquë malitia, iam
j tè ad meliora conuerteres, & abhac iaâattpiàj'qua fèmper
ferues, ab ftrahereris, vt & tu vitatû adipifèerèris æternam,
& 'parùulum quètti genuifti, adducere ad légitimât pôf-
(ès ætarétti. Hæc eftatüs, cum verba illii^s mUÜer gra-
uiteràcciperet, (e à conlpedtü èiu's feile feniens abftraxit.
Aduen iente au tem dominicæ RefiirredtioniS die,cürn Sa-
cerdos adimplendaEcclefiàftica officia âd Eçclefiàm ma-
turiusproperalïèt, àntiphonas iuxtaCOnfuetüdinem inci-
pére per Ördinem coepit. Cumqüe inter pfillendun?
rormulæ decumberet, crudelis adfuit homicida, qui Êpi*
(copüfn lüper formulam quiêfcefttem, extraûo balthei
çultrô, fub afcellapercutit. ïlle vero vocememitr’ens.vt
clerici qui aderant adiuuarent, nülliùS auXilio dê taiitiS
âdftàntibus eft adiutus. At file plenas finguine manus
fupér altarium extendens, oratibnchi fundênsi & Dfcô
gratias agens in cubiculum fuum inter manus jfideliüm de*
portatus, &in fiium ledtulum collôCatüs'éftv Statimqué
Fredegundis cum Beppoteftô d'ùcê'&Àhïôualdô adfùi'ts
dicens, Non Opôrtüetathæcnobis ac reliqliaè plebi tüæ,
o finde Sacerdos, vt ifta tuo cùltui euenirent. Sed vti-
nam indicaretur qui talia aufus eft petpettare, vt digna
pro hoc(celere fupplicià fuftittetet. Sciensautem eam Sa*
cerdos bæcdolpiè proferre ,ait, Et quis hæC fecit; hifi is
quireges intëremit, qui (àepius finguinem ittnocentem ef-
fudit, qui diuerfi in hoc regno mala cortftnifit ? Rejlpöö*
dit mulier,Suntapud nés peritiïfimi medici, qui huic ^ul*
neri mederipoflünti Pertnîttêvt accédant ad tè. Etillej
Iam,inquit,iïi'è Deus præcipic de hoc mundô Vôcàri1. nan?
tu quæ his fèeleribus princepS inuenta eSi fetis maledida
inleculo, ôc ërit Dêiis vJtôrfinguinisniei de capite tuôi
Cunjque ilia difeederet, pontifex ôïdinatadomo (ua, (pi*
ritum exhakuitAd qtiem fep'eliédümRomacharius Coil*
ftantinæ vrbis Epifcopus adilenit. Magnus tube othheà
Ro t h omagenfes ciues , & piælèrtim feniore s loti illius
Francos, moeror obfedit. Ex quibus vnüs fenfôr ad Fre*
degundem veniés.ait,Multaenimmalain hoc (èculo per-
petrafti, fed adhftc peius non feceras, quam vt SàceraOté
Del iuberes interfici : fit DeusVltor finguihiâ innôCêhtiâ
velociter:nam&omneserimüs inquifitores mali huius,
[ Vt tibidiütiusnon liceat tam ctudeliaexercere. Cum au*
tem hæc dicens, difiederet à conlpedu reginæ, mifit ilia
; qui eum ad conuiuium proubcaret. Quo rehuente,togat
vt fi conuiuioeius vti non velit, faltem vel pocnluin hau-
riat, ne ieiunu s à regali domo difeedat. Quo expédiante,
acccpto poculo,bibic abfyntliium cum vino & melle mix*
cum,vt mos barbarorum habeti (èdhic potus vènenoun*
Serüotveneno
rut'Fredc-
Vxoratos •
liiucfuiffe c I ; piesçÿte-,.
i tOS ÖfEpK;
l'co|ios ap-
. difpuitans-
Ja u iu am Â;
poft.con- .
' iugesfue-.
eunde-m ca
• Niflcnus'.
vxoratus j
, fuit, Sc Pe^
iagius cap.
lebs fpon-
, ; lam pxofo-
i » re ha- .v*
buit.Mani.
'tuanusidek
1 D I
[B.Hilaîiptf
Nö noeuit
tibiprogcobftitit,
vxorLcgi%
buetts erat.' S tat im autem vt bibit,(enfit pe&ori (iio dölo-
tenvvaUduinimminere: & quafi fi incideretur intrinlecus,
exclamat fuis dicens,Fugiteô'niifèri,fugitemalumhoc,ne
niçcum paricerpe=imamini. IllisqUQque non bibentibus,
(çd feftinàn tibus.abire, îllep r o rinus exc^catus,afeen(bqii e
equo in tertio ab hoc loco ftadio cecidit, &mortuus eft.
Poilhæc Leudoualdus Epifcopus Epiftolas per orancs fi*
ceidotès direxic, dcaccepto confilioEcclefias Röthoma-
genfesçlaufit, vt in his popuius (biennia diuinanö fpedla-
rer , donee indignatione communi reperiretur huius au-
dorfceieris.Sed SçaliqUos adprehendit, quibus fupplicio
fubdvtisvveritatemextoriit.qualiterpcrcoiifiliumFrede-'
gundis htççaëiafuèrant: fed ea defenlânte, vlcilcifion po-
iivit: ferebant etiam ad ipiumpercudbresivenifle, proeo
qiiodhæcmquiierefâgaciterdeftinareofed cuftodia valla-
to ill drum, nihildi nocere potuerunt. Itaquecuinjiæcad
Giinthchramnum regem perlata fuifïènt| & crimen fuper
mulierem iaecretur/mifit très Epficopos adfiliumquiefie^
'dicitnr Chilperici^uem fuperiusChlotharium feripfimus
vocitaium, ideft Arthemium Senonicum, Veraniuri Ca-
bilionenfem,8c AgceciumTiiçaifinumjVtfeiliçet cum his:,
qui paruulum nutriebant, perquirerenthuius fieieris per-
,fonam,&in ^pnlpedlueiusexhibèrent. Quodcumfieer-
vdoçes locuti fuiflent, relponderun t feniorcs, Nobis pror-^
fus hæc fada difplicenc, & magis ac magis ea cupimus" vlr
eifei. nam non poteft: fieri vt ftqüis inter nos culpabilis in-
uenitutvin cohfpedluha régis veftri deducatur, cum nos
pdffimus nöftrorum facinoraregaiffintSione
re. Timçficerdotes dixerunt, Nouerais enim quia fi pèr-
fonaquæiiæcperpetrauitjihmedioppfîtanonfeerit, rex
nofter'cum exercitu hue ^niensyomnemhancregidncm
glaaio ineendioque vaftabit-quia manifeftum éft hanciri-
terfëciiïè gîadio Epifedpum, qui maleficiis Françum iuffit
interfici:&his didlis difeeflerunt, nullum rationabile rer-
feonlum acçipientes ,Dbteftantes omnino vtnunquam in
Ecclefia, fila Mclantius qui prius in loco Prætextati (ubto-
gatusfueratjficerdotisfungereturofhcio. -
Multaenimhoc tempore mala gefta fimt..nam Dom-
nolarelifea quondam Burgolinijquæfuitfilia Viëlorij Re-
doUenfisEpficopi, quam Nedferi.us mat rim qnidcop ula-
uerat, intçnrionem de yitieis cum Bobalendreferendario
Fredegundis habebat. Audie n s earn in has vineas aduenif*
, rhifit nuncios obteftantes > ne ingredi penittisdnfianc
poflèftIonem':præjhmeret..Quo.dillade(piçiéns,,Ôcrespa-
tris fui fuiftè proclamans,ingre(fieft. . ;Tunc ille corrimota
fcditionesfiiper earn cum arrnatis virisirruit. Quainterfe-
dla, vineas.vmdemiauit,rcfque diripuit: & tamviros quam
mul ieies qui cum ea eran t , incerfecic gladio, neexemanfit
éx his ni li qui fugalàbi potuiç.
/ ; Ex tîtirautem in his ai ebusaptid vrbemParifiaçain mu-
lie r quæ die eret incolis^, Fugiteab vrbe, &(çitote ean? in?
cendio concremandam . , Quæ cum à multis irridetetur,
quod hæc aut (ortium præfigio.diceret,. aut vana aliqua
fbmnia(Ier,autcçriedæmonijmëridianihçcinftin<5tupro-
ferret,refp ondic,N equaquam eft ita vt dicitismam in yeti-
tateloqùdr, quifi.vidiperfemnium àbafilica fimfti yin-
centij venientemvirum ilkirninatum, tenencëm manu ce-
reum, & domos negociantum ex ort^pe fuccendéntem.
D e niqu ep oft ter tiam notfte m , quodhæc mùliérefteffàta,
inchpantç crepufculo, quidam è citiibus accenfo iumine,
in proniptuariumeftingreiru&iadfumptoqüeeo âccæteris
quænece(Iariaerant,abfce(fic, Iumine (ècus cupellamolei
derelidlo. Eracenim dôjpus hæcprima fecüs,portam quæ
àd medium diern pàpdit egreflum. Ex quo Iumine adpre-
henfidomusinGeodipconerematur, de quade àliæ adpre-
hendi çoepemntr' Tunçdiyuente igné (uper vinâros earcè-
ris,adparuit eis beatus Germanus,&comminuens traben?
atque cate nas, qui b us viiiëli tenebancur , referato çgrçeris
, oft4o,v?ndosab,repèrmifitinçplun?es.; lUiyeroegrellîfe
: ad bafiîicatn fintfti y,ince,ntij, inqua(èpulchfum habecur
beatiantiftitiscontulenuut, ..JgitjjjtcuÄi.pa:,totam ciuita-
lem.huc àtqueilluc flantë ve n t oflammafer re tu c ,tdti(que
v.iribusxegfiarec ineendium, adpropinquare ad aliam por-
tampoepicjittquabeati.Martinioratqrm.habebatur ;quod
ob hocaliqoahdo fiâum fùerateo quodiftelepram maculolis
h ominis ofçulodepuliftèr., Vir autem qui eum in-
textisvirgultis infnblime conftruxerat, confifusinejomi-
no,nec de beati Martini virtute diffifus/e refquefuas intra
eius parkcesambiùit,dicens,Credo cnim,& fides mëaeft,
•quodrepéilatab hoclocoinCendiiMn^qni&pi*kinçendiis
imperaüu.v& in hoc lpeo leprofi hominis cute?n ofculô
medepte pürgauit. Adpropinquante enim il lue incéndio,
ferebantur valid! globi flammarum qui perçutientes pa-
rietemôçatorij.protinustepefeebant..;, Ckmabacautem
popuius yiro aç.muÜeri, Tugite ô miferi vt e’uaderepofli-
tis : ècce ian? igniumpondusiuper v'ofdiruit, eccekuillæ
incendij eum carbombu s., .tànquam validus imber ad vos
vfque dftlenditur : egrediminiab oratorio.ne cum eodem >
incéndio concrememini. At ifii oratiphem fûndentes, ,
nunquam ab his/vo cibus moucbantur;: Sed nec mulicr fè
vnquam à feneftrà per quam i n terdu m flam mæ ingredie-
bantur,amouit,quæeratfpe firm;,flimade virtutebeatian-
tiftitis præmunita. Tautaque fuitvirtus beati pontifias,
■ vt non folum hôc.oratorium çum^lumni prdprij.dömö
filuaret, verumetiam nec aliis;domibiis quæ,in circuitn
erant, nocereflammis dominantibus permififfet: ibique
: cecidit iricendiüm, quod ab vna parte ponds cceperat de-
(æuire. ; Ab aliày ero parte tam valide cünda conflagrauit;
vtamnis finem imponeret. yetumtamen Ecclefiæ domi-
J>us fujs non funtaduftæ, aiebantenim hancvrbem quafi
confepratam finde antiquitus, yt npnibi ineendium præ-
uafêret, nonfefp.èns,nongiisadparuiflèt. Nuperautem :
Cum cuniculus pontis emundaretur, 6ceqenum de quq
repletüm fùerat,àuferrcturyferpentem.ghremqueæreun? ]
repe'reiunt. Quibus ablatis.Sc glires ibi deinceps excv:\ ■ :. -
1 merünvj&ferpentes açipar uerunt, & ppfteaincerid^pef;-1
ferre coepit.
Et qpia princepsxenebrarum mille habet artçs noppn^ ;•
di, quid de reckufis.acDeo deuotishupergeftumfuèrit, |
pandam. Vennocus Britto presbyterij honore præditus, ji
cuius in alio hbronieminimus , tantæ feàbftincnti'æ dë'di- ^
1 eau it, vtmdumento de pellibustantumvteretut ,_.cibum
j deherbis.agreftiibus iiicodlis (umeret,: vini veç^ftantum' '
yas ad>os poneret, quod magis putäretur libar© ofçulo
quàm haurire. Sed cüm eidem deuoto'torn largitàsire-
quenter exhiberët vafa hdc plena liquore, didicit , qupd
peius eft, extra modum haurire, .& in tantum dilïbluipOtione,
-vt plerunque ebriüç çernetetur; vlidèfa^um elt y t
inualefcente temulëntia. tempore proçedente àdæmonio
,correptus, per energiam véxaretur, intantum vt acçepto
cultro, vel quodeunque genustëli > veifipidem., autfu-
ftem potuiflèt adripere, poll homines inlano furore d if
: cürreret,: vhde neceffitasèxegic vt catehis vinblüs , eufto-
direturincellula. In hac qûoque damnàtionè per duoxum
annorüm (paçia debachans , fpiritum exhalauit. . Alius
quoque Anatolius Burdegalenli s, puër vt ferunt annorura
duodëcim, cumefletfiniulbsçuiufdamnegocifitqrisjpe*
tic (ibi adfeclulîpnem licenciam tribui. . Scdxefiftentedia
domino, purans cumin hoctepcfcerc,accpe implere non
polie in hac ætate quod nitebatur appetere, tandem,. vi-
ëlusprecibusfimulifacukaténitribuit,yt id quocbfiagi- j
tabacimpleret. Eratàutemibicryptaabantiquis tranfuo- 1
luto eleganrique opéré expolita, in cuius afigtilo era tcel*
lula parua de quadratis lapidibtis elaufi, in quam vixvnus
! dans homo recipipofiet. In hanç ceilulam pueringredi*
tu r: in hac per oëlo aut ép àmplitîs ànnos corn iiiotatus; te-
nui cibopotuque Contehtus vigilüs oratiomb ulu ue vaca*
bat. Poft hæc pauorem val idum perpeirus clamare coepir,
intrinfècus fe torqtieri. Vnde fiëlum eft vt adiuuantpeum,
vt credo, diaboliçæ partis militia | amotis quadris quibus
conclüfiis tenebatur, elidecet parietem m terram, colli-
denspalruas , tk clamans leà fàmftis Dei peruri. Cumqüe
diuriîfimeinhacMfinia teneretur, 8c finâi.Marnnir^te-
brius çonfitetètur nomen, ac dieéret (è potitisab ëoquam
à findlis aîiis,cruciari, Turonos adducitur. Sed malu%(pi-
ritus ^credo , ob virtutem atque magniiudiqem
coroprelfus, nequàquam homincm mutilauit. Nam in
loco îpfd per anni curriculum dègens cum nihil mali
pateretur, règtefius eft;(edrur(us quibus carueràt,incurtitis.,'
_ _ ;..... . ..............
legati
H f
Ànatoliiis;