,
1J-8 D. Printif. Com.in Apocafyp.
R om 8.
z.Gof^.
Phlli.z.
j-A&W.li.
D
ad patris dextcram fedcre , & venturum iudicem
folennrter prædicamus , his tanquam luminibus quatuor
animaliumirradiatur ecclefia. Qui éuiiïgeliftis præ-
dicantibus cognofeit hæc omnia, intcritum etiam do-
cec monetque le&orem, quod& in medio throno'anima-
liamemoret, & in circûitu throni eadem quatuoranima-
lia.ac fi diceret ,'In médio'ecclêfiæeu&ngelium, & petcir-
cuitumorbis ftu&ificante ecclefiam. id eft, euangelium.
quia etfiftumertis prædicatorum auge tur, vnius tamen
euangelii veritas,nulliusvnquam noiiitatis diucrfitateTnu-
tatur.Idem quippe ere ice ado per feuerat in orbe, quodiri-
temeratura manet in ’origine, "hoc eft in ifccdio throno,
& in circuitu throni. Item cum ffiperius’dixerit vidrflè
fe fuper thronum fedentem, & in circuitu throni fed ilia
vigintiquatuor, in quibus feriiorés érant (édentés vigin-
tiquatuor, tircumami6fci vëfte alba, fttbfeqtienterin me-
d io,inquit, thrôno &in circuitu thiôni quatuor ànimalia.
Cum enim nosyelitâliud {èdentem, alihdïèniores, aliud
quatuor ani mafia vocabùldrutn diuer fi rate cognofeere,V-
nius ta men'th torîi nomine, vrio cunëta videtur Id co rh ft
cere, v b r ifitélligitur, qurideuângeîmm fenioribus, &fe-
tiiores in euangèliis.neque enim pôffunt ab alterutro fepa-
Tari.fic enifnîporcerunr effe animaiia in rircuicufèdis, y bi
lèniorcsefleiàm dïxeKft.in medio qiioq; throno',inGhri-
•fti videlicetcorpore,quodeft ecclefia : vbi nec fenforesfi-
•neeuangeliô, nec euangelium 'abfque feriioribus eflèià-
nus permütrt Anima IprïtmfimUe leohi. Lieetjfiiperius rriul-
torum patrtmrexppfitioïîcmdtàriimalibus maluerim prç- j
■lôearè, ordinem tàmenhic rélationi intendens, quod pti-
mura animal fimilè dicitefle leoni, Matthæo magis vftt-
tum adréro'cônùenifeleonis, qui & euangelium inlüdæa
•primus fcripfif, & in Chtifto regiæ dignitirisèe prolà-
piamnarrat, &gloriam infignanterprædicat. Hune deriï-
que ordinem beams etiam Auguftiûüs fuadet adfequen-
d um , Matthæo leoriis, Marco hôminisperfonam adfignStS,
qu i proprie humàna videtur in Chrifto gefta nafraflè. Ter-
tium vi fali, quæ Lu cæ congruit propter vieilli làginati ho -
ftiamfingularem. Porrô au rem iohannircéfchis aquilæ fî-
gnificatio deputatur,qui VerbiDei celhtudirïem 8c perfpï-
cacitervrdere,&veracicer'tneraitpt(|dicare.Quocircahinc
ecdefîaregiæ maieftatis Fortitudine furtgitur & décoré,
quia vicit leo dé tribu'Iuda. Gatulustnim leonis Iuda, ex
cuiustribureges populo præeffè (blebant. Etfecundum animal
frmïle vitulo. Huius ëçclefiævirtus in vitulo etiam, prima
feilièet vtéh’ma ilia ratione fignatur, qua adhucquifque
fidelium vincit, quando pro Chrifto mà&acur. Exhibete,
inquic, corpora veftra hoftiam viuam, (ântftam, Dcopla-
centem, rationabile obfequium veftrum, vt quod caput
,pro corporei corpus mercatur itnplere procapite. Pro-
pcerea & àZachariaorins eft fàcerdore. Tertiurn animal hâ-
ïerisfuciemqu&fi hunianaim Illam hic humilitatem ecclefiæ
commeqdari pu to ^ qua çüm ipirititm adoptionis filiorum
Oei perceperit, habeatquehünc theiaurum in vàlis fiétili-
bus, libenter ramenhumilisgioriari maluit ininfirmitati-
bus fùis,quam extolli virtütibusaequifitis j pie iêquenS
magiftri veftigia,qui fâétus obedfens vlque ad mortem jdi-
cebat. Diicite à me quia mitisüim & humilis to rd e . Qtiar-
tnm animalfinitleaqùiUvolant't. Ecelefia ipiritalibûs mébris
cxleftia médita tibus volaife deferibi tur, quæ nullovilu rer^
renæèüpiditatis illeéla, duorum teftamentorum guberna-
culis regitur lublimius prou eh end a. Nam iftis fimilitudi-
nibus vultuum* Chrifti quoque’perlbna çonuenferiter ap-
tatur,homini videlicet,quem non imaginarie, ièd proprie
veraciterque fufeepit. Tribus veto rdiduis > quas ftgurali
comparationis gratia geftît. ipfe enim leo de tribu Iuda,
vi<ftor mortis illaræ,quia leo forti (limits beftiarum, ad nub
lius pauebit occurfilm. VituluSj qui pro mundiiâlute ma-
(ftams,infigniore yiétima commendatur. Aquila, quod &
defurfum ima mortalitatis noftræ p en e tit, arque iftinc
rurfiisadledèm cæléftem âfeenderit. Et quatuor animaiia
babebantfingula alasprias per circuitum. Et in animalibus o-
ftendit^igintiquatuor feniorcs, nam feme ahfe quatuor a-
nimalibus, vigintiquatuor alæ (tint, etenim per circuicum
throni vidit animaiia, vbife dixeraefeniores vidiffè. Quo-
modoaucem animal, cum fex alas, poteft Emile eflè aquii
læ, quihabétduas*alas^nifequatuoranimaiiavniunjîihr?
quæ iiabent vigintiquatuor- alas , in quibus intélligimus
vigintiquatuor feniores, qui (unt ecclefia,quam fimilauit
aquilæ , quæ (uni duæalæ, id‘dV> duoteftamenra, quibus
iùbueâa,fiirfum attollitur, neimplicitaterreni s atFediioni-
b u s , detardetoer: Aliter fenàs alas propter fenariinumeri
perfe6lionenvpoj(Itum.arbitror, quia in fextaætate , id eft,
ndueniente plenitudine tépotum, hase Âpoftolus peraélà
commémorât, in nouiflimo enim animali conclulit om-
ru^qua tuor enim (untiEcut&éuangeliftæ. Vnumquodqj
animal &'(uam&trium-polîîdetformam, ficut perleze-
chielem,hæfedes & eadem ahiniahadeferibuntur. Vnum
qiiôdq'üe quamorTotmas dixit habuilfe. & illas formas
quas niedn Apocalypfi leoiris , vituli, hominis, aquilæ,
has quatitor.vnumquodq; animal habebat, vt fi qui vnum
horum 'vidifieri quatuor Vidifièt. Vnde intelligitür, fin-
rgulainibhditm eflè de rotas eiufdem throni itadefçribit,
vc vna rota quatuor partes mundi reipiceret. quod eft&
veluti rota &eiufciem fa<5turæ omnes quatuor, v t id eft, ôe
vna quod quatuor, ne eflet locus, vbi non thronus perfe-
'diisefîtfr. nec abaliquaparte mundreonuerfus fecederet,
inde p e r circuitum vniuerfitm videlicet orbem poflèflu-
taterrarum. Etant plena oculis ante fe & retro. Vel'ficucalia
nanfiatiodicit, tntiu 8c forts. Inms, eo quod dignum fie
euangelii lumen otcultum. Sienim opettum e f t, inquit,
euangelium noftruminhis qui pereunt,eft obuektum. A-
lite r, ante & recro, quod vbicunque fruétificans dilatecur
ccclefia, in lumine vûltus'Dei ambulac, & rcuelara faciè
gloriam Dei (pecülatur. Ahter,ante & rétro alas fenas,quæ
vigintiquacuorfubfamantur, veteris teftamentilibrosinfirmât,
qnos eiufclêmnumeri canonica-autoriratë'fefeipi-
mus,tanquam vigintiquatuor feniorc irribunalia præfi dé-
tes. tdeo autemëft noui teftamenti prædicatio fruéluofâ,
•quia teftimoYiiis veteris/ulta firmatur. Hoc tenet ecclefia
ante & retro,id eft,& tunefub lege, & nüc (ub gratia, Quæ
non babebant requiem, nofteac die diccntes Pûànftus San élus
'Sanélus dominas Deus omnipotens^qui Em^érefi, & ventants eft.
Çuni ecclefia circuihquaq*, difluiâinfingulis membris, ip-
rellionibuiq; diuerfîs, vrbibus-,iegionibus ,prouinciis lin-
guis & gentibus variis, indefinenter Dëum ore & opéré
in aduerfis & profperis laudat, dieac noâre dominüm lâu-
dare non ceflàt j manènceintelleâiualis creacuræ perpétua
in cælefttbus lande fiiper Ieruialem,ad cuius fe inftar infor-
mari ptregrina lætaturecclefia> Etcum dèderant iüaanima-
/iaclaritatem & honorem & giatiamfedenti in throno,v//««-
tiinfeculafectilorum, ftatim cadebant in fàcicmvigintiquatuor
feniores in conipedürhronij &adorabantviuenteminfe-
cülafeculorum, mirtentes coronasfuasante thronum. Secun-
dum prætriiffàm inteiligentiæformam, ex diuerfis membris
vniuerià ædificari videtur ecclefia. nam q u an d a an imalibus
pèrfonantibus landem, id eft, euangeliftis prædi-
cantibus'&frequentantibus Chrifti dilpeniàtionem, qujç
in trium tempoxu fiimma côfiftir, vigintiquatuor feniores,-!
id eft,omnis ecclefia, quæ in præpofitis couftat & populisi '
ftatim *cadens iri faciem,adoranc viuentcm in feculafecu-
loram. Huicdeniq;fenlûiPauIusâpoftolus proteftatur&
dicit:Si conueniat vniucrlà ecclefia in vnum,&omnes pro-
phétent,intretaüremquisinfidelis vel idiora, coniibicitur
ab omnibuSïdHudicàtur ab omnibus; occulta qù oque cor-
diseius manifcftafiunt : & tunçcadens in fàciem, adorabit
Deum, pronunciaris quod vere DeuSin vobis eft. Mitteii-
tescôronas fuas ante'thronum. Dèo videlicet adfignan tes,
quicquid virtutis .quicquid habeant dignitatis. Illi enim
quicquid boni conquiritur,iure tribùeturià quo iilequivi-
cerit,adiuuatur. Cuius in euangelioadionis figura piæccP
fit, quando præcedèns populùs dominum, ftei nebant ve-
ftimentafuainvià.accipienfqueramospalmariim, prôte-
debant obuiam ei & dicebant : Beneditlus qui venir in
nomine domini,rex Ifrael. V iéioiia coronarum jpfdmaruni
figno aptius comparatur.DicentesiD/^m« es domineDtus no?
fteratcipereclamkKm&bonorem ^rpoteftatem , quoniâ tu
creafit omnia , & ex tua pot-eftate hæc funt conftituta.
Vel ficut alia editionerranslatum inuenimus, quia tu creajli
omnia, & propter voluntatemtuamerant&creatafitnt. Erant
feilicet&inarte, priufquam formarentur in opéré. Creatalunc
*Vellege!
iis, vtl Tub
G a la t.4.
À
* fanguin£(
lun*con- i
I uerlio. -?•
Prou. 7«
Ub.in
c
lob.%,
Sapiea.y.
uPeA:
Pro. 16.
D
cap.s.
H e b .n .
i.C o .i.
iCc.4.
Liber U.
tafùnt âutem, Vt in (ïïis quoque nâturis iècundum præferi-
ptbsin Dei làjpientiaterminos etiam vifibiliter extitiflènt,
Quæàutem (equuntér, alterips libri tradandâ fiimantur
exordio. ■
. C A P I T V L A L IB R I S E C V N D j.
, ij | | | p | | ‘ 1
I. Librtfignati[ignis feptem dignitas,acceptio patefacli mentorat
ur &vtfio.
I I. Primofigno,equialbi nârratur injpeélio.
I l l SecundoeqüHstufüs,& nigertertiomemoratur.
1V-. Eqtium quartofignopattentem. S
V. Qmnto JtgHo fub altare Dei animas oçtiforùm.
VL Terramotusjoliïohfturitas.in*fanguintlumineconüerfi,
Jlellafquecafuras.
V ÎI. Qûdtuorangelitenerêijtiatuor terraangulosperhibentur.
FUI. Numéros fignatorufnde fingulis tribubus memorantur.
IX; Ventura exgentibuspradicaturinnumerabilis multitudo.
X: Agnus quirn medio throni eft/tget eos.
PRIMAS! I IN ArpOGÀLYPSIM
I I
BER II.
Ë G EM Dei poflè tribus modis intelligi,
f etiammùltipliciter,reéla duntaxat expofîtio-
B n e c o g n o f c i , eiufdé teftimoniis perdocetur.
ficucn.in Salohione legimus, Scribe earïbi
tripUciter,iüaiftlibroIobfetiptum memini-
mus:Atque vtinam Défis loquèretür tecum, & oftenderet
tibilecrêtâ fapicntiæ, &qüod multiplexéflèt lexéius; Vê-
rùm qùi*à y h o (piritu probata -, fibi adueriat ii nullatemis
poflunt, pirobàbili ratione Vtrunqüeconftaré facile demô-
ftratur. Hoc taùîûriïéft principal! (blicitudinè côirferuah-
dum, vtfàcrisvolüminibus exponèndîs illosfenfiisadhi-i
beré édremus, qiii née àb ipforùm locoram veritàre refi-
liant : quin potifis aUtoïis animum intentione (obria pene-
tiântes, (alubritér proférant, 8c quifideiregulls cüaptâfci,
con (ona (ëmper veritari refpohdeanr. Neque n.& illud fibi
concrariiim vidèri putàhdum eft, quod eum (piritusDèi
legaliterinfindetür Vnicüs vel fimplexj mox perhibecurèt-
iam multimodus vel multiplex j fieutie translationum di-
uerfitas habet.SimpleX vtique ungulâri prOprietate nature
multiplexdiftribtitiônibus gratiæ; vel cum tribus modis lè-
gaturpeècatorumrëitiilfip çèlébrarii baptifînatè, pcenicu-
dine atq; martyrio ^iuxt^ p(àlmüm> quod canimus îBëati
quorum remifl^ (unt iniquitates , 8c quorühi tètfta finit
peccata. Beatüs Vit Cui non impu tauit domin us petcarumi,
vt baptiîmo téftiitti, püenitentia tè ^m à r tÿ r iP nonimpü-
. tari Ciédaîltfir.Alii tameh paires feptem riiodis dixeruht re-
laxarr, addentes elcemôlynas débit* remilïionis àcquifi-
tioni, proximi,ab errorê cohibiti, 8c àburidahtiam chatitfi-
tis, per qfiani coopèririabutldantMtn legimus pèccatotui
Pofluntautemintrà illos très rftôdos ifti; quoquè compre-
henfimanere, qui latius Clareant eXpediti; Qdpnïm iftâ
præmiferim, fequentis mpxleâiortis docebir cxcürfiis.ëx- ■>
ponendis nanque lopjs ardüis prôperàntês nolümus aut
temçritatis'prpgrëftu no tari, aut p a te n té traditionis obli-
uiofi ab aliquo iudicari*
Et vidi likrum irfdexteïa D ei fedentis fuper thronum/criptüni
intus &forisfjîgriatum fignisfeptem. In dextera, irt Chrifto di-
cit. ipfe eft enim brachium Dei , ipfe dextera patris, fiüe in
fiimma beaïitudine.Librumferiptumintfi$^foriS,vtrùn-
! que teftamentum.A foris, vêtus quod vidfebatunab intus,
nouum quod incra Vêtus latebat.Hinc Apoftolus Hebrços
alloquicur, diceris:Non enimacceflïftisad tra<ftabilemi-
gnem&turbinem & caliginem & procellam & tubæ fo-
num&vocem verborumxjuam qüiaudierunt» exeufaue-
funt fe V ne eis fieret Verbum. nonenim portabant quod di-
cebatur &c. Nuhcàutemfpiritalibus (piritalia cottiparan-
tes, non contemplamur quæ videntur,fed quæ non videnJ
~~ÏSiblioth. Vet. Patr.Tom.6.Pdfs z .
*59
tur. quæ enim videntur, temporaliafiint : quæàutem non
Videntur ,æcerna:Propterea autem vnus liber dicitur, quia
fiée nouum fine vetere, hcc vécus finenpuo. Nam vêtus
hunciii? eft &velamen ftoui, 8c npuum adimpletio &re-
uelatio veteris» quia & vêtus qüamfiis àforis effet, non to-
tum apparebat, non Èotum latebat. Vel v t clarius exprima-
tur,omnis dilpenlàtio làluatoris, libri hicriomine frequen-
tatur, quæ in vtroqfie teftatnento Velpromiflà legitur, yel
perada. Signàtum'fignis fëptem.multifariimyfterioEum
latitaptiumplèhitùdine te&um, inde & dmorite vmbrofo
& condenfo; Ët licetfeptenarius nuriierus vniuerfitiatem
(olicite eompie&atur, arbitrür tarheh feptem modo s tanquam
feptem fignà in feriptfiris diuinis ç^ercitiis païam
debere quæri,& pro fe neceflàrio i eperiri non tantum pro^
loquioium>qfibs etiam mündani aiitores in fiiis didlioni-
bus régularitér p é r i reuelantè 'animàduertere pritueifint.
fed etiam intëlligenriæ (alü taris,qui (oh (pecialitetfChrifto
réferàndédicùntûr manfiflè répofîti; Quamdiu ènifti z-
qüam in illis fex hydriis tanqiiamfex ætatibus idem domi-
riüs eohuërtiflètin vinfitri,îdeftj vetùs teftàmentuminteb
hgendumîpîxitaliterperdocjiret, needebriare fèftiri're (piritu
s léx q iiên |aa h i pocéïat..Êt ilia figna clàufe hà&enüs
permunebant. quocirCalàcris diligénter pàginisbërfetfita-
j tisjfêptem ptimuhà modis locutionis vïaehius faciie cpril-
! prehefidi,' i. ïndîcatiüùni,prpnundariuüiiV, imperariniuri,
| optarifiumï ‘coniuhdîuum, infinitiuùhl & imperfonalem-.
vtvèrbigraria,iridicatiuumfitin'e'ri'4ü’pdlègimui,Indica-
bo tibi homo qiiid fit b ô n um j& .quid domirius quæràtà
téi vtiq; düigëre i udicifim & (àcëre ràiïericordiam, & loli*.
çitum ambulare eu Déri tuo. Ecj Ego dominûs Deüs tùüSj
dricens cè ytiliay gubérnas té iii vlaquàambulas. Itemque
eum qüæriÉuiî,:Quis eft iftèqui vëhit deËdon,tinâ:i's Vefti-
b ils dë Boîra?indicandrirc(pohdëcür,Ego qfii Ipqiior îufti-
tianl, •& plripügriator fum ad ïàluandum. ProhunàatiUuSi
Audi me lacob * & Ifiael qiiem egovoco. ego primus & e-
go nôuiflîmüsi& abïq; ifie non eft Dëüs.itemqi,.Quare di-
cic la t ob & loqiieris llrftel, abferirïdità' via mëa à domino,
dcaDeb méri iudîcîum meümttànfiir? Nunqùid nefeisaut
hoiiàudifti, Dcus fenij)i'terfi'iis dominfis,'quicreauit cerpii-
hos fcétræ, non denciet lieqj laborabitj hec éft inueftigâtio
làpientièeius,qui datlâflû ÿiirrutem? VebÉcce dies veniéc,
dicitdominlis ,& cônfilmmaboiüpèrdomum Ifiael &(u-
përdrimUm Iuda tfeftàmëntumrioüürii.Imperatiuus, Nop
âceipiéS riomëii domini Dei tui iri varium.&, Non habebis
Deos aliénés Ëtçtèrme,véIhisfimilia.Ec,ÇIama,rie ceflfisi ;
qua(i tubaex alta vodem tüam. Opratiuus, Vtiriârii ateen-
difles mandata mëa, &faëtafui(Iètficutlumen paxtua, 8c
iUftitia rua ficütgurgités maris. &, Vciriam dirigaritur vi«
meæâd cuftédiendas iuftificàtiénestüas; & , Quis dabit
mihi penhas ficucfi6lumbfi,& volabo & reqüiefcam.? C ô -
irittctiiius ,• Siaiidiéririsvpcem meàm, «5ceuftridièritis pa-
âumlheUm,eriris riiibiiripeculiudcriuridi's popnJis. mea
eft nt ortlnis tetra, & Vos eritis mihi reghum (âcerdqtale &
geris (ànëta. Alibi quoq; j Habitabô iri iilis dcînambulabo,
Pc éro iliprum Hëus, & ipfierutttmihiporiulüs.Vel,Sifte-
tiflèntin fubftantiamèa,vriq; âuertiflëmçosapeflîmis çpi !
gitàtioriïbuS («lis. Irifinitus porromodüs* qui &iribrdihe
lèxtus eft, Scirfe & iütelligere démi nüm,& fecere iudicium
8c iüftitiam iri médio terræ. Itemqv, Gontinere à malofiri-
telligentia. Imper(bnaIis,Qui§ adiuuitlpiritura dominiîëû
qüoinij t Corifilium, & ihftruxir eum:^ ^ficuit eum (èmi ta
iuftiriæ,<Se viairi prüdcntiæ ofteridit illiî^velin hoc quod eft
fcriptum j Qms eft in vobis qüiaudiathoc,attendar&aUr
feultet futura-Et, Quis elt homo,qui timer dominum, legé
ftâtuiteiinyia quam.elegit? Vel, Intelfigere legé, feniuspft
optimi, E tQ u isloquiturpotentiàsdomini? &cætera/his
fimilia, quæ fingulis poterunt modis^cogruentereopiofius '
applieari Hæc inquam verbis facile reperimus,Hoe aurem
nunciuftus ordo depofeitÿvr in ipfisproprie rebus ranquâ
feptem fignis regulares intelligenriæTormas cringruis te-1 !
ftimonijs cpapcemus , veMpia pocius teftimonia1 eifiiem :
regulis ièrmrc probabilité! doceamus.Præmifios enim lo- 1
cutionis modos, etfi congruum vtcünque videtur,ad illud !
tamen quod quærimus , cxiguumiudicàtur. Ideo nanque
librum fignatum fignis feptem dicit ", quia /ècretus *al-
O a dus
F
Mich. 6.
lfai.48.
i fa i .6 } .
Ib id em .
# 48.
^<•44-
lfa i. 40.
O
lere. 3 r.
Hebr, 8.
Exo.zo.
lfai.fi.
P fa . 11S.
P fa l.f i.
E x o . 19.
LlU.zé.
Z.C0.6.
lert.j,}-.
M ic h .6.
lob.zi:'
Ifa-4®
H
P fa l.z ^ .
Pfa.lOf.